Haarlem's Dagblad
is niet
Wraak.
Knikkerkampioenschap
DIJKSTRA'S t
Spaarne 65
Haarlemsche Begrooting voor 1939
St. Maartens Ommegang in Spaarndam.
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16993
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
CouranUUitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplcin 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks,
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur: KOBERT PEEREBOOM
Zaterdag 12 November 1938
Abonnementen per week f 0.25. p maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertentien1-5 regels f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aauvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elka
regel meer f 0.15. Groentjes tie rubriek.
De misdaad, in de Duitsche ambassade te
Parijs gepleegd door den zeventien jarigen
Poolschen Jood Grynszpan, heeft rampzalige
gevolgen voor de reeds in zoo treurige om
standigheden verkeerende Joden in Duitsch-
land gehad. Men is zich op hen gaan wreken.
Hun synagogen, hun Godshuizen, zijn in
brand gestoken en hun winkels en kantoren
in grooten getale vernield. Een storm van
verontwaaiyiiging over deze wandaden is in
het buitenland losgebroken en de Duitsche
minister van .Propaganda, dr. Josef Goebbels,
heeft dien storm beantwoord met pogingen om
het gebeurde te vergoelijken. Hij heeft gezegd
dat het lang zoo erg niet was geweest als men
beweerde en een beroep gedaan op eerlijke
voorlichting door de correspondenten der bui-
tenlandsche bladen, die hij bij deze gelegen
heid toesprak. Maar de vele foto's hebben
wel afdoende bewezen wat er inderdaad ge
schied was. En wij zijn in dezen tijd wel aller
minst geneigd om de juistheid der mededee-
lingen van correspondenten in Duitschland in
twijfel te trekken, omdat velen hunner bla
den vertegenwoordigen die streven naar
Europeesche toenadering. Dit geldt bijvoor-
bêeld onmiskenbaar voor de Engelsche regee-
ringsgezinde pers. Een blad als de Times kan
niet geneigd zijn het in Duitschland gebeurde
erger voor te stellen dan het geweest is. Eerder
het tegendeel. Maar het heeft zijn diepe ver
ontwaardiging geuit omdat het de juistheid
der feiten wel moest aanvaarden, omdat het
rassenhaat verwerpt, omdat het Engelsche
volk de Joden als gelijkgerechtigde en gelijk
waardige medeburgers erkent. Dat doen wij
in Nederland ook en dat zullen wij blijven
doen.
Laat ons ook allen beseffen dat den Duit-
schen Joden, van wie nu ook weer duizenden
gearresteerd zijn en die door nieuwe wetgeving
te hunnen aanzien bedreigd worden, geen
enkel verwijt gemaakt kan worden wegens
den moord op den Duitschen attaché Von
Rath. Zij zijn daar even volmaakt onschuldig
aan als u en ik. En als er onder hen geweest
waren die tevoren iets van het voornemen van
den jongen Grynszpan geweten hadden zou
den zij zonder twijfel hemel en aarde bewo
gen hebben om zijn wandaad te voorkomen.
Want zij zouden begrepen hebben wat hun te
wachten stond.
Die jonge Grynszpan, wanhopig geworden
door eigen ellende en door het leed, zijn uit
Duitschland gedeporteerde ouders aangedaan,
heeft door zijn moordaanslag geen „Joodsche
belangen" gediend maar ze alleen geschaad.
Dat bewijzen de gevolgen, die ieder met schrik
tegemoet zag zoodra het bericht van de aan
slag kwam, maar die veel erger zijn gebleken
dan men kon voorzien. Natuurlijk was met den
dood van Von Rath geen enkel belang ge
moeid. De dader kende hem niet eens, zag hem
voor het eerst toen hij op hem schoot. Hij wou
alleen „een Duitscher dooden". En het was
geen Duitscher in een belangrijke positie,
maar een beginnend diplomaat, een onderge
schikte in een ambassade, van wiens bestaan
de wereld nooit tevoren gehoord had.
Verwacht u van mij een poging tot verkla
ring van de houding der Duitsche autoriteiten,
dan moet ik in gebreke blijven. Ik zie niet in
welk belang de daders bij hun wraakneming-
hadden en ik begrijp niet waarom de Duitsche
autoriteiten die tolereerden. Natuurlijk had
den zij brandstichting, vernieling en eigen
machtige gevangenneming van Joden door
hun ondergeschikten kunnen voorkomen. Zij
zijn niet alleen almachtig in hun land maar
bovendien zeer trotsch op orde. In dit geval
hebben zij wanorde toegelaten, een wanorde
die men in andere landen, het zij Engeland,
Nederland, Frankrijk, Zwitserland, Joego
slavië of welk land u maar noemen wil, on
middellijk met den „sterken arm" beëeindigd
zou hebben.
Bovendien kon men in Duitsche regeerings-
kringen voorzien wat de uitwerking op het
buitenland zou zijndatzelfde buitenland
aan welks adres men zoo vaak woorden van
toenadering richt en waarmee men zoo graag
zaken wil doen omdat de uitbreiding van den
Duitschen export een levensbelang voor het
land is. Derhalve is het gebeurde logisch en
zakelijk geredeneerd in lijnrechten strijd met
de Duitsche belangen en het kan ons dan ook
niet verwonderen te lezen, dat de branden en
verwoestingen „door sombere, zwijgende me
nigten werden gadegeslagen".
Behalve uit een oogpunt van eigenbelang
moeten millioenen Duitschers op grond van
hooger overwegingen het gebeurde afkeuren.
Daar twijfel ik niet aan.
Intusschen is de sfeer voor internationale
toenadering en verbetering der betrekkingen
tusschen de groote mogendheden weer ramp
zalig verstoorddoor toedoen van een on
evenwichtig kind van zeventien jaar! Dat is
heel erg. Het voeren van „Hetze" kan alleen
de toestanden verergeren, het wantrouwen en
de haat kunnen alleen heel Europa in gevaar
brengen. Wij moeten niet toestaan dat de
Duitsche actie tegen de Joden heel Europa in
gevaar brengt. Wij moeten ons gezonde ver
stand gebruiken en zelfbeheersching toonen.
Maar wij moeten de emigranten helpen in de
andere landen van Europa, en onze mensche-
lijkheid in daden toonen!
R. P.
(Een dertienjarige jongen heeft
het Amerikaansche knikkerkam
pioenschap gewonnen uit vijf mil-
lioen deelnemertjes. Hij kreeg een
radiotoestel als eerste prijs).
Bij alle nieuwe vreeslijkheden,
Gemeld in 't nieuws der laatste dagen,
Wou 'k even met u buiten treden
En aandacht voor iets luchtigs vragen
Amerika beleeft al jaren,
En altijd dan in dezen tijd,
In omvang niet te evenaren
Een knikkerlrampioenschapsstrij d
De bengels van de heele natie,
Zijn vrij om eraan mee te doen,
Dit jaar werd het een topprestatie,
Een deelneming van vijf millioen.
U kunt daar zelf wel uit bepalen,
Dat er wat aan de knikker was,
Om zoo een titel te behalen,
Daar komt nogal wat aan te pas.
Nu maanden al gelée begon het,
Verwoed als kleine jongens doen,
Een dertienjarig ventje won het
En werd begroet als kampioen.
U hebt misschien nog wel bezwaren,
Dat zoo'n pompeus geval niet deugt,
En leiden kan tot veel gevaren,
Voor zulk een nog zoo prille jeugd.
U zult er mij misschien op wijzen,
Och vriend, je snapt toch zelf ook wel,
Het gaat bij zulke groote prijzen,
Meer om de knikkers dan om 't spel
Nou ja maar ik vind het zoo aardig,
Als jonge jongens met zoo velen,
Zoo enthousiast en stellig vaardig, j
Alleen nog maar met knikkers spelen.
FABRIKAAT
te imiteer en
0 Zonder ver-
9 plichting kunt U
de toonzalen
bezichtigen
TELEFOON 14850
Ter dekking van het tekort van f 1.284.220
moet de gemeente extra hulp van het rijk
vragen. Waarom het tekort over 1939
weer grooter is dan over 1938.
Het woord is aan
Lord Collingwood:
Bedwing uw toorn. Neem
nooit een besluit totdat gij
merkt, dat uio toorn vol-
komen is bedaard.
(Adv. Ingez. Med.)
PERSONALIA.
Onze stadgenoot, de heer H. C. R. M. van
Cranenburgh, is geslaagd voor het derde ge
deelte van het notarieel examen en mitsdien
bevorderd tot cand.-notaris.
De heer J. Jak, werkzaam aan het Postkan
toor te Halfweg slaagde te 's Gravenhage voor
het examen in de vakbekwaamheid.
Hedenmorgen is door B. en W.
van Haarlem de gemeentebegrootlng
voor 1939 aan den Raad aangeboden.
De eindcijfers zijn f 18.439.998,04.
Het nadeelig saldo is fl.284.220.
In de toelichting schrijven B. en W.:
De samenstelling der begrooting, waarin het
nadeelig slot van den gewonen dienst der re
kening over 1937 (f744.514) wel is opgenomen
doch in zijn geheel weder naar den kapitaal-
dienst is overgebracht, leverde voor 1939 een
nadeelig saldo op van rond f 1.284.220,ter
wijl die voor 1938 een nadeelig verschil, gaf
van f 1.067,295,Voor 1939 een ongunstig
verschil met 1938 van f 216.925,
Voor beantwoording van de vraag, welke
omstandigheden dit grooter nadeelig verschil
hebben beïnvloed, wijzen B. en W. op de na
volgende factoren, waarmede bij de samen
stelling der begrooting moest worden reke
ning gehouden.
Gunstige factoren.
Ie. Niet geraamd gedeelte van het nadeelig
slot der rekening 1936 f 71.000,
2e. Minder rente van geldleeningen
f 254.000,—.
3e. Meer gewone bijdrage Werkloosheids-
subsidiefonds f 221.000,
4e. Meer opbrengst opcenten personeele be
lasting f 96.000,
5e. Meer opbrengst opcenten gemeentefonds
belasting f 162.000,
Ongunstige factoren.
a. Lagere uitkeering Gemeentefonds
f 76.000,—.
b. Wachtgelden f 34.000,
c. Annuïteit Gemeentelijk Pensioenfonds
f 44.000,—.
d. Aflossing, benevens aflossing vervangen
de bijdragen aan den kapitaaldienst (zonder
bedrijven) f47.000,
e. Rente en aflossing van Werkfondsvoor
schotten f 14.000,
f. Steunverleening en werkverschaffing
f 172.000,—.
g Zakelijke belasting op het bedrijf
f 14.000,—.
h. Armenzorg f 262.000,
i. Lagere batige- en hoogere nadeelige saldi
bedrijven f 248.000,
Ter toelichting merken B. en W. het vol
gende op:
Wat de gunstige factoren betreft:
In de begrooting voor 1938 was het ten
laste van den gewonen dienst komende gedeel
te van het nadeelig slot van de rekening over
1936 geraamd op f 71.000,Zulks is thans
niet geschied op grond van het daartegen ge
maakte bezwaar van Gedeputeerde Staten.
2e. Ten gevolge van de in 1938 plaats gehad
hebbende conversie van geldleeningen kon de
totale rentelast worden verminderd met
f 254.000,Hiervan komt f 184.000,ten
gunste van Hoofdstuk XIII (bedrijven).
VERZEKERING VOOR INW. PERSONEEL
volgens de Wet op het Arbeidscontract.
ASSUR. BEDR. Fa. HENDRIK KWAK Hzn.
NASSAUPLEIN 4—6 - TELEF. 17771.
(Adv. Ingez. Med.)
Gezeten op een ezeltje rijdt St. Maarten
door den donkeren avond om vertroosting te
brengen aan een zieke. Als hij terug wil gaan
is het ezeltje weg, afgedwaald in het donker.
De menschen uit de buurtschap, die graag iets
voor den heilige willen doen, trekken er op
uit, om het te zoeken. Zij steken hun eenvou
dige lampjes aan en honderden simpele
lichtjes dwalen rond in den nacht.
Zoo luidt de legende.
Honderden simpele lichtjes dwaalden gister
avond weer tusschen de ouide huizen van ons
dorp, en urenlang klonk onafgebroken van
deur tot deur het St. Maartenslied.
Sinte Maarten, 't is zoo koud,
Geef een turfje of een hout
Het mag wel een wonder heeten en het is
verheugend, dat onder de rook van de groote
stad dit oeroude folkloristische gebruik te
Spaarndam nog bijna geheel zuiver werd be
waard. Bij de circa 300 lichtjes zagen we
slechts een paar moderne lampions, en jammer
genoeg waren er ook enkele zotte vermom
mingen. Gelukkig echter was bijna de geheele
Spaarndamsche jeugd als van ouds enkele
dagen te voren den polder ingetrokken om voor
een paar centen bij den boer een mooie voeder
biet te koopen. Die biet werd voorzichtig uit
gehold tot slechts een dunne wancl was over
gebleven. Welk een geduldig werkje en wat
een voorpret ook! Aan de buitenzijde werden
door inkervingen figuren aangebracht, hui
zen, schepen, molens, zon, maan en sterren.
Primitieve figuren die echter in het donker,
als het zachte kaarslicht van binnen schijnt,
een verrassend effect maken.
Zoo is de St. Maartensommegang weer ge
houden door kinderen van 214 jaar, kinde
ren van rijk en arm en van alle gezindten
kinderen van één dorp.
Moge de ommegang voor de ouderen, die
hoorden vertellen van den goeden heilige cn
van het vredeslicht op 11 November, een die
pere beteekenis hebben gekregen.
3e. De gewone bijdrage uit het Werkloos-
heidssubsidiefonds was voor 1938 gebaseerd
op een percentage van 71,2. De omstandig
heid, dat voor 1939 wegens steunverleening en
werkverschaffing f 172.000,meer moest wor
den uitgetrokken en de voor de berekening
der bijdrage in aanmerking komende belas
tingcapaciteit op een lager bedrag kon wor
den gesteld, maakte het mogelijk het subsidie
percentage voor 1939 te bepalen op 75,8
4e en 5e. De raming van de opbrengst der
personeele- en der gemeentefondsbelasting
is nu gebaseerd op een heffing van 195,
respectievelijk 75 opcenten
Over de ongunstige factoren:
a. De lagere uitkeering uit het Gemeente
fonds wordt voornamelijk veroorzaakt door
de vermindering der garantie-uitkeering
b. In 1938 werd een gedeelte der wachtgel
den ad f 67.000,ten laste van den kapitaal-
dienst geraamd. Tegemoetkomend aan den
wensch van Gedeputeerde Staten hebben B
en W. deze uitgaven thans geheel ten laste
van den gewonen dienst gebracht. Aangezien
de in 1939 te betalen wachtgelden f33.000,—
blijven beneden de raming voor 1938, bedraagt
het ongunstig verschil voor 1939 derhalve
f 34.000,—.
c. Met deze hoogere raming is het maximum
van de 40-jarige annuiteit tot dekking van
het wetenschappelijk tekort in het gemeente
lijk pensioenfonds bereikt. Intusschen wen-
sc.hen B. en W. reeds thans onder de aandacht
van den Raad te brengen, dat de mogelijk
heid niet is uitgesloten, dat de samenstelling
eener nieuwe wetenschappelijke balans, welke
B. en W. zich voorstelen naar den toestand
per 1 Januari 1939 te doen opmaken, een groo
ter tekort zal aanwijzen.
d. Tengevolge van nieuw aangegane lee
ningen tot consolidatie van vlottende schuld
zal ten laste van den algemeenen dienst (dus
zonder de bedrijven) voor aflossing f47.000,
meer verschuldigd zijn.
e. Wegens rente en aflossing, verschuldigd
in verband met door het Werkfonds verstrek
te credieten moest f 14.000,meer worden
geraamd dan voor 1938. In verband met de in
de desbetreffende overeenkomsten voorko
mende voorwaarden verwachten B. en W.
echter, dat het geraamde bedrag geheel of
gedeeltelijk door de Regeering buiten de be
grooting zal worden gesteld, teneinde te
strekken in mindering van de aan de gemeen
te toe te kennen belastingbij drage
g. Ten aanzien van de lagere opbrengst dei-
zakelijke bedrijfsbelasting verwijzen B. en W
naar een afzonderlijk voorstel dat door hen
gedaan zal worden.
h. De geldelijke uitkeeringen wegens werk-
loozen- en armenzorg bedroegen:
Werkloozenzorg
o S
O O)
fc> bD
1935 f 1.904.200.— f 1.312.000.— f 592.200.—
1936 2.251.600.— 1.542.600.— 709.000.—
1937 2.126.000.— 1.520.700.— 605.900.—
3 1.891.000.— 1.346.400.544.600.—
(raming)
1939 1.973.900.— 1.496.200.— 477.700.—
Armenzorg-
Valide Valide
armlastigen: armlastigen:
Jaar (netto) (netto)
1935 f 454.000.— f 482.100.—
1936 639.700.— 556.700.—
1937 602.400.— 603.800.—
1938 553.000.— 575.000.—
(raming)
1939 628.000.— 725.000.—
Totaal uitgaven der gemeente voor Werk-
loozen- en Armenzorg:
1935 f 1.528.300
1936 1.905.400
1937 1:812.100
1938 1.672.600
raming 1939 1.830.700
Komt zoo merken B. en W. op in deze
cijfers eenerzijds eenige vermindering der uit
gaven voor werkloozenzorg tot uiting, ander
zijds moet. mede in verband met de verschui
ving van steun naar armenzorg, worden ge
wezen op de toenemende uitgaven* ten behoeve
der armenzorg.
Engeland komt op voor de
Britsehe Joden in Duitschland.
Uit Londen wordt medegedeeld, dat Ogilvie
Forbes, de Britsehe zaakgelastigde te Berlijn,
bij de Duitsche regeering stappen heeft on
dernomen ter bescherming van de Britsehe
onderdanen in verband met de anti-Joodsche
uitspattingen. Het is niet bekend, welke vorm
aan deze stappen gegeven is, doch verklaard
wordt dat zij betrekking hebben op persoon
en eigendom van de Britsehe Joden in Duitsch
land.
Ofschoon officieele bevestiging ontbreekt,
verneemt Reuter, dat Ogilvie Forbes die
op het oogenblik Sir Neville Henderson ver
vangt, die ziek is waarschijnlijk ook stap
pen zal doen betreffende de recente aanval
len der Duitsche pers op Churchill, Eden en
andere Engelsche parlementsleden.
De hertog van Windsor terug
naar Engeland.
Hertogelijk paar zou Fort Belvedere
betrekken.
LONDEN, 12 November (Havas).— Vol
gens de ,,News-Chronicie" zullen de hertog en
hertogin van Windsor zich waarschijnlijk in
Engeland gaan vestigen. Hun keuze zal
waarschijnlijk vallen op het Fort Belvedère,
waarvoor de hertog altijd een bijzondere
voorliefde heeft gehad toen hij Prins van
Wales en koning van Engeland was.
cj
g g
0 0) Ou
Jaar
Steun-
uitkeer
(netto)
-032
(Vervolg op pag. 2).
WIELRIJDER AANGEREDEN.
Vrijdagavond te 9.40 uur is op den Rijks
straatweg nabij de Führhopstraat de 36-
jarige wielrijder J. v. d. P. uit Haarlem aan
gereden door een auto, bestuurd door een
reiziger uit Heiloo Beiden reden in de rich
ting van Santpoort. De wielrijder viel en bleef
liggen. De auto kwam eerst 21 M. verder links
van den weg tot stilstand. De fiets lag vóór
het linker voorwiel. De wielrijder werd door
een dokter en leden van den Ongevallendienst
behandeld en daarna per ziekenauto naar het
ziekenhuis St. Joannes de Deo vervoerd, waar
hij is opgenomen. De inwonende dokter
constateerde, dat een der enkels op beide
plaatsen en de rechterpols gebroken waren.
Het slachtoffer kon nog niet door de politie
worden gehoord.
De oorzaak kon wegens het ontbreken van
getuigen nog niet worden vastgesteld. De
autobestuurder beweerde, dat hij plotseling
een hand zag, die naar links wees. Hij week
toen ook naar links uit en hoorde daarbij
een klap. Bij het remmen raakte hij even het
gaspedaal. Den wielrijder had hij niet gezien.
De politie verzocht aan omstanders, die
deze aanrijding gezien hebben, zich voor het
verstrekken van inlichtingen aan het Politie
bureau, Smedestraat te willen aanmelden.
De Commissaris van politie, de heer E. H.
Tenckinck, opende Vrijdagavond in Cafc-Res
taurant „Bolwerk" de vogeltentoonstelling
van „Onderling Genoegen". Hij maakt met de
bestuursleden een wandeling langs de stands.
VEERTIEN JONGE DAMES
worden verzocht 14 paar klompen terug te
brengen, die zij voor één dag (31 Augustus)
hebben geleend, aan de Klompencentrale.
(Adv. Ingez. Med.)
Onze VULPEN-PRIJSVRAAG is tot 15 Nov. a.s.
Telt U nog mee? Ziet onze Etalages
ZIJLSTRAAT 90, HAARLEM, TELEF. 11161.
(Adv. ingez. Med.)
HEDEN16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
De begrooting van Haarlem voor 1939 wijst
een tekort aan van f 1.284.220, waarover
extra uitkeeringen aan het rijk moeten
worden gevraagd. 1 en 2
Bioscopen. 8
BINNENLAND.
Minister de Wilde houdt in de Tweede Ka
mer voet bij stuk. 3
Te Utrecht is een groote gasmeter geëx
plodeerd: een werkmeester is gedood,
een arbeider zwaar gewond. 5
De Nederlandsche Spoorwegen voeren
autolaadkisten in. 5
BUITENLAND.
Goebbels heeft in een conferentie voor
de buitenlandsche pers gepoogd de jo
denvervolgingen in Duitschland goed te
praten. 5
Tsjwalkofski is vermoedelijk de eenige
candidaat voor het presidentschap van
Tsjecho Slowakije. 5
ARTIKELEN enz.
R. P.: Wraak. 1
P. v. tl. Hem: De verkiezingen in Amerika 3
J. H. de Bois: Litteraire kantteekeningen 4
D. Hans over de bevrijding in November
1813. 7
Financieel-Economisch Weekoverzicht: De
uitslag der Amerikaansche verkiezingen. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 13
