Haarlem's Dagblad DuitscheJoden met milliard mark „beboet". Storm van protesten over de Jodenvervolgingen. Wij moeten helpen. Novemberwarmte. Staat in het ongelijk gesteld in de zaak-Sommeling. Geheele handel thans voor hen gesloten. Ernstig ongeluk tijdens Autorennen. DIJKSTRA'S t is niet lüM Spaarne 65 Het belangrijkste 56e Jaargang No. 16994 Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 38810. Drukkerij: Zuider Ruiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM en Feestdagen Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Maandag 14 November 1938 Abonnementen per week f 0.25. p. maand f 1.10. per 3 uiaanden f 3.25. franco per posl f3.55. losse nummer* 6 cent per ex. Advertentiën 1-5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per rcgeL Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek. Sinds ik Zaterdag schreef „Wij moeten de emigranten helpen en onze menschelijkheid in daden toonen" is er iets gebeurd op dit terrein. Een oproep is gepubliceerd die luidt als volgt; Ondergeteekenden stellen zich voor de volgende petitie tot zijne Excellentie den minister van Justitie te richten: „Diep onder den indruk van de gebeur tenissen in Duitschland, dringen wij er bij Uwe Excellentie op aan, zooveel mogelijk tijdelijk asylrecht te willen verleenen aan hen/ die dientengevolge toevlucht in Ne derland zoeken." Prof. dr. C. U. Ariëns Kappers. Prof. mr. W. A. Bonger. Prof. dr. K. Herman Bouman. Prof. M. A. van Bouwdijk Bastiaanse. Mr. A. Fentener van Vlissingen. Prof. mr. H. A. Hoetink. Mr._ dr. F. Kranenburg. Mgr. dr. G. C. van Noort, Deken te Amsterdam. Prof. mr. Paul Scholten. Mr. M. Slingenberg. Allen die met dit plan sympathiseeren worden verzocht, vóór Dinsdag 15 Novem ber schriftelijk hun adhaesie te willen be tuigen per adres Postbox No. 394 Hoofd postkantoor, Amsterdam. Ik heh mijn schriftelijke instemming' be tuigd en daarbij medegedeeld dat ik den lezers van dit blad zou aanbevelen hetzelfde te doen. Dat geschiedt dus thans. Uit den gestelden datum blijkt dat onmiddellijk handelen noo- dig is: zend dus nog vanavond, zoodra u dit gelezen hebt, uw bewijs van adhaesie in. De kansen op succes voor deze petitie zijn groot. Niet alleen omdat de jongste gebeurte nissen in Duitschland een stemming in ons land gewekt hebben, waarin men zich de Ne- derlandsche hulpverleening aan de Belgische vluchtelingen (Augustus 1914) en aan de Oos- tenrijksche en Hongaarsche kinderen levendig is gaan herinneren en de vaderlandsche repu tatie van asyl-verièening en barmhartigheid, gestand wil doen. Maar ook omdat inmiddels in de Tweede Kamer de leiders der beide grootste fracties, mr. dr. Deckers (U.K.) en Ir. Albarda (S.D. A.P.) reeds een beroep op de regeering hebben gedaan. Inmiddels komt 't bericht binnen dat het bestuur van liet leegstaande Burgerwees huis te Naarden dit gebouw beschikbaar heeft gesteld voor de huisvesting van Joodsche kin deren uit Duitschland en dat de regeering we gens den ingetreden noodtoestand thans ver lof heeft gegeven, tweehonderd van die kinde ren de grens te laten passeeren. Hoe sterker adhaesie de bovenbedoelde peti tie vindt, hoe meer bereidheid men in Den Haag zal toonen. De bezwaren zijn bekend. In eigen land heerscht groote economische nood. Er zijn driehonderdduizend werkloozen. Wij kunnen in deze omstandigheden de grenzen niet gaan openstellen en nog eens duizenden vreemde lingen vrijelijk toegang verleenen tot onze arbeidsmarkt. In België heeft men met over eenkomstige moeilijkheden te kampen en daarom, sinds in de laatste maand duizenden Joden over de Belgische grens zijn binnen gekomen, een groot vluchtelingenkamp voor hen ingericht. Mijns inzien zouden ook wij in Nederland dat moeten doen. Ook wil het mij voorkomen dat onze regeering in de huidige omstandig heden snel overleg zou kunnen plegen met de regeeringen van andere landen bijvoor beeld de drie Scandinavische, Engeland en Zwitserland en daarbij ongetwijfeld succes zou hebben als zij zich meteen bereid ver klaarde eenige duizenden gevluchte Joden in kampen onder te brengen. Indien door ver scheidene regeeringen gelijktijdig dergelijke bereidwilligheid werd getoond zou men het groote bezwaar van een soort stormloop op de grenzen van een of twee landen vermijden. En inmiddels zou men een beroep op Enge land en op de Zuid-Amerikaansche staten moeten doen om Joden toe te laten in buiten Europa gelegen gebieden. Uitlatingen van de Engelsché pers toonen al een streven in die richting in Engeland zelf. De vraag dringt zich trouwens op, of ook in onze koloniën niets te doen zou "zijn. Ik beschouw deze zaak als een plicht van christelijke, van menschelijke barmhartigheid. Een plicht. Men kan aanvoeren dat die vluch telingen kampen veel geld zullen kosten en dat onze staatsfinanciën er miserabel aan toe zijn. Daar antwoord ik op, dat een beroep op het particulier initiatief in deze omstandigheden zeker niet vergeefsch zou zijn. Het zou bereid zijn een groote som bij te dragen, daar ben ik van overtuigd. Maar dan zal men ook aanJ voeren, dat In de petitie om tijdelijke hulp verleening wordt gevraagd en wat men dan voor de toekomst met de vluchtelingen wil aanvangen. Antwoord: hen geschikt maken voor arbeid in overzeesche, onderbevolkte landen, die er zijn. Vraag: maar wanneer zul len die hen opnemen en in welk aantal? Ant woord: daar moeten internationale onder handelingen over gevoerd worden en het ter conferentie van Evian ingestelde internatio nale vluchtelingencomité zal harder aan den arbeid moeten gaan. Het moet nieuw leven worden ingeblazen, zooals de Manchester Guardian opmerkt. „Maar zal dat allemaal wel zoo makkelijk gaan en zoo vlot van stapel Is dit heusch de maand November, Is die maand niet altijd kil? Dit heeft veel meer van September Of April (zelfs 1 April) Veel misleide struiken botten Eensklaps uit of het zoo hoort, Maar die bloei wordt toch tenslotte Straks weer in de kiem gesmoord. 't Is een tijd. voor winterteenen, Dikke jas en wollen das, Niet voor zware loomen beenen, Of het vroeg in 't voorjaar was. Menschen die het kunnen weten, Spreken van subtropisch weer, Weerdeskundige profeten Zeggen: er komt zoo nog meer. De statistici verklaren, Met tabellen bij de hand, Dit is ongekend sinds jaren, Vele jaren, in ons land. Er was zooveel dezer dagen, Dat ons killig rillen doet, Dat een huivering doet jagen, IJzig koud, door ons gemoed; Dat wij wel heel dankbaar voelen, Hoe er anderzijds dit keer, Extra mildheid is in 't koele Stormige Novemberweer. P. GASUS. loopen?" hoor ik al vragen. Neen, dat zal niet zoo makkelijk zijn en er zal zelfs eenig risico in de zaak zitten. Maar dat zal Nederland dienen te aanvaarden als een deel van het offer dat moet worden gebracht. Er zijn ge noeg welgestelde menschen in ons land om de kosten te kunnen dragen en verontwaardi ging en sympathie ten aanzien van het lot der Duitsche Joden zijn wel indrukwekkend maar helpen hen verder niet. Wij moeten helpen! De beweging voor Geestelijke Herbewape ning, die een geestdriftig medestander heeft gevonden in onzen minister van BuitenQand- sche Zaken, zal dit ongetwijfeld ook beamen. Wie tot zichzelf inkeert, zooals deze beweging dat wil, zal ontdekken dat hij wenscht te helpen en zich niet kan vereenigen met het standpunt van minister dr. Goebbels, dat de misdaad van een wanhopigen Poolschen jongen te Parijs naar billijkheid gewroken is en verder gewroken mag worden op een half millioen Duitsche Joden. Dr. Goebbels heeft gezegd dat „een zekere pers in het buitenland" deze zijn opvatting be strijdt. Het is vrijwel de geheele pers in het buitenland. Maar schrijven en praten is onvoldoende. Helpen is de boodschap! R. P. VOOR ƒ4.- behangt de Behangcentrale in de Gierstr. een HEELE KAMER van 10 rol, met inbegrip van het behang en rand Huiseigenaren korting BEHANGCENTRALE, GIERSTRAAT 63, TELEFOON 18401. (Adv. Ingez. Med.j WEEKBERICHT Coöp. Vooruitgang U.A., Haarlem. Deze week uitbetaling van het DIVIDEND. Afd. BAKKERIJ 7 Afd. KRUIDENIERSWAREN 3% Voor de geleverde Anthraciet wordt 28 ets. per H.L. teruggegeven. WORDT LID (Adv. Ingez. Med.) 's-GRAVENHAGE, 14 November. De presi dent van de Haagsche rechtbank Mr. A. S. Rueb, heeft heden uitspraak gedaan in het kort geding, dat j.l. Woensdag tusschen de N.V. Sommeling's Automobielbedrijf eener zijds en den Staat der Nederlanden en den minister van justitie anderzijds is gevoerd. Toen onlangs de minister van justitie door middel van twee circulaires de politie last gaf ook die autobusdiensten het rijden te belet ten welke niet door een vonnis tot stopzet ting veroordeeld zijn, doch welke reden op een traject, waarop andere diensten w e 1 zijn verboden, stelde Sommeling zich op het stand punt, dat de minister van justitie tot het ne men van dezen maaregel niet bevoegd is ge weest; en dat de Staat daarmee tegenover Sommeling een onrechtmatige daad heeft gepleegd. Sommeling eischte, dat het beletten van zijn dienst zou stopgezet worden en stelde naast den Staat ook den minister van justitie, voor zoover deze buiten den formeelen kring van zijn bevoegdheid zou hebben gehandeld, per soonlijk aansprakelijk. Voor eiken dag, dat de belemmering zou voortduren eischte Somme ling een dwangsom van f 1000. De Haagsche president heeft de verweeren van den Staat verworpen, zich bevoegd verklaard van het geschil kennis te nemen en den Staat veroor deeld om zich te onthouden van elke handeling waarbij het bedrijf van de N.V. Sommeling zou worden be lemmerd. De president kende eischeresse geen dwangsom toe, aangezien de president aanneemt, dat de Staat zich aan de door hem gegeven beslissing zal houden. De uitspraak van den president wordt uitvoerbaar bij voorraad ver klaard, met dien verstande, dat de eischende partij binnen drie weken 'n geding over de hoofdzaak bij den be voegden rechter zal aanhangig maken. Tegen den minister evenwel ver klaart de president eischeresse niet- ontvankelijk. De Duitsche regeering heeft den Duitschen Joden als „straf voor den snooden moord te Parijs" een gezamenlijke boete van 1 milliard mark opgelegd. Voorts zijn maatregelen genomen, die er op neerkomen, dat de handel in Duitschland in het vervolg voor de Joden gesloten zal zijn. LONDEN, 14 November (Reuter). In een commentaar op de nieuwe anti-Jood- sche maatregelen in Duitschland, schrijft de „Daily Mail" de wereld staat verstomd bij het verpletterende karakter van de nieuwe straf fen, die den Joden in Duitschland zijn op gelegd. Een hulpelooze minderheid van 600.000 menschen straffen voor de daad van een onevenwichtig jongmensch, is een aanfluiting van het recht. De „Manchester Guardian" schrijft: Het eenige, dat zal helpen, is zooveel mogelijk Jo den uit Duitschland te halen. Wat noodig is, is dat de regeeringen het internationale co mité, dat op de conferentie te Evian werd gevormd om het vluchtelingenvraagstuk te behandelen, nieuw leven inblazen. De „News Chronicle" schrijftDeze wreede pogrom zal niet nalaten, van grooten invloed te zijn op de politiek van dit land, want de Britsche politiek wordt bepaald door de Brit- sche openbare meening en de Britsche open bare meenïng beschouwt deze uitbarsting van naziwoede met afschuw en verachting. De „Daily Herald" dringt aan op wijziging in de immigratiepolitiek van onderbevolkte lan den, waarvan er vele Britsch zijn, en waar volgens het blad, de bevolking slechts van nog grooteren teruggang gered kan worden door het toestroomen van nieuwe kolonisten. In een ingezonden stuk aan de „Times" schrijft de aartsbisschop van Canterbury „Ik geloof, dat ik spreek namens het Chris tenvolk van dit land, wanneer ik uiting geef aan mijn verontwaardiging over de daden van wreedheid en vernieling in Duitschland en Oostenurijk." Voorts zegt de aartsbisschop, dat hoezeer de moordaanslag" te Parijs ook te be treuren valt, zulke wilde en wreede repres- sailles niet te verontschuldigen zijn. De voor vallen zijn des te onaangenamer, omdat er in Engeland een verlangen bestaat met Duitsch land op voet van vriendschap, te leven. Der gelijke excessen van haat en boosaardigheid zijn hiervoor echter niet bevorderlijk. Ten slotte verzoekt de aartsbisschop in de kerken voor de vervolgden te bidden. De aartsbisschop van York heeft er, naar United Press meldt, in toegestemd een massa meeting op 19 November te presideeren, waarin tegen de vervolging van de Joden wordt ge protesteerd. - De oppositie in het Lagerhuis zal vandaag bij monde van Attlee, de regeering verzoeken inlichtingen te verstrekken wegens de exces sen in Duitschland. De leider der Liberalen, Sinclair, heeft reeds verklaard, dat Engeland nooit de inboorlingen in de Afrikaansche kolo- nieën aan een regeering zal kunnen overgeven „die dergelijke lage uitbarstingen van bar- baarschheid niet alleen toestaat, maar die zelfs aanspoort". „De egel in den aanval". Uit Parijs, 13 Nov. In de „Jour-Echo de Pa ris" schrijft Bailby: Engeland en Frankrijk heb ben een gelijk standpunt tegenover het Afri kaansche probleem. Eens te meer geven de meesters van dit Duitschland, door de vervol ging, die zij ontketenen tegen hun Joden, zoo als zij dat gedaan hebben tegen hun katholie ken, aan, wat voor hen het menschelijk waar- digheidsgevoel, de eerbied voor de moraal waard zijn. Wij moeten waakzaam zijn jegens den waanzin van deze menschen, wier grootheids waan geen tegenspraak noch beteugeling meer verdraagt. In het „Journal' schrijft Saint Brice met zin speling op Hitler's jongste rede: De egel stelt er zich er niet mee tevreden zich op te rollen: hij gaat tot den aanval over en wee hun die onder zijn stekels vallen. Laat deze les onthouden wor den door hen, wien men verwijt, dat zij trachten den bewapeningsachterstand in te halen. In de Oeuvre schrijft mevr. Tabouis: De laatste te Londen uit Amerika ont vangen berichten doen denken, dat Roo sevelt Hitler er van in kennis zou stel len, dat in Amerika onmiddellijk re- presaillemaategrelen genomen zouden worden, wanneer hij er in volharden zou zijn decreten tegen de Joden te doen toepassen. Roosevelt zou talrijke Duitschers uit Amerika, die verschillen-, de openbare functies bekleeden, weg- LSiEN Groentje in Haarlem's Dagblad is niet van gisteren. Het is een in ge heel Haarlem ftl sinds vele jaren ge volgde weg om goedkoop, snel en zeker iets te vragen of op te ruimen. Doe het ook zenden, teneinde hun betrekking aan Joden uit Duitschland, die in Amerika zouden worden opgenomen, te geven. „Slag aan de beschaving". Uit New York meldt Havas-, dat de maatrege len, die in Duitschland tegen de Joden ge nomen zijn, ook gisteren weer tot een groot aantal krachtige protesten hebben geleid. O.a. hebben geestelijken in hun Zondagspreeken „den slag, die aan de beschaving is toege bracht" gelaakt en uiting gegeven aan de ver ontwaardiging, die deze „brutale pogrom" gewekt heeft bij alle beschaafde menschen, tot welken godsdienst zij ook behooren. De aartsbisschop van Baltimore, Michael Curley, heeft in een te Washington gehouden preek verklaard: „In Duitschland wordt de menigte be- heerscht door een waanzinnige, die niet alleen God verwerpt, doch zichzelf goddelijk zou willen maken." Curley voegde hieraan toe: „Ik veroordeel den minister van propaganda Goebbels, wiens gebrekkige geest de aartsbisschoppen van Miinchen en Weenen niet tot zwijgen zal kun- nen brengen". De „New York Tribune" is van' oordeel, dat zelfs van zuiver economisch standpunt de door Duitschland genomen strafmaatregelen dom zijn. Het rijk zal meer verliezen door de schade, die deze decreten aan het economische leven zullen toebrengen, dan het hoopt te winnen door enkele minderheden onder zijn inwoners te berooven. Lang nadat de golf van terrorisme van thans voorbij is, zullen de eer lijke Duitschers nog de nationale vernedering en schaamte voelen. De New York Times kwalificeert de aan de Duitsche Joden opgelegde boete als „een dui- delijken diefstal". Deze maatregel, zoo schrijft het blad, getuigt van een geest van zorgeloos heid, krankzinnigheid en waanzin, die een slecht teeken vormt voor de toekomst en er op wijst, dat de „ziekte van het Hitlerisme" een nieuwe crisis nadert." Het blad besluit: De demon van den waanzin heeft zich meester gemaakt van een groot volk. De rest van de wereld moet zijn verstand zoo goed het zal kunnen, bijeenhouden en hopen, dat de dag zal komen der bevrijding van deze nacht merrie, die" de geheele tegenwoordige wereld verduistert. In verband met de Duitsche anti- semietische maatregelen heeft de de mocratische senator uit den staat Utah, King, de verbreking der diplo matieke betrekkingen tusschen de Vereenigde Staten en Duitschland be pleit. Ook oud-president Hoover heeft een pro test laten hooren aan het adres van Duitsch land. Indien de aanvallen op de Joden aan hielden, zal het menschdom zijn veroordeeling over Duitschland voor eeuwen in de toekomst uitspreken, aldus Hoover. Staatssecretaris Huil heeft Zaterdag den Duitschen ambassadeur op het staatsdepar- tement ontboden. Hij onderhield zich geduren de een kwartier met hem. Volgens welingelich te kringen is het mogelijk, dat Huil tegenover den ambassadeur uitdrukking heeft gegeven aan de bezorgdheid, die de anti-semietische maatregelen in de Vereenigde Staten wekken. Dezelfde kringen wijzen er echter op, dat geen enkel protest mogelijk is, aangezien het een zuiver binnenlandsche «aangelegenheid geldt. Duitsche pers spreekt van „zachtzinnig optreden". „Het „Berliner Tageblatt" schrijft o.a. dat men met de beslissingen op economisch ge bied de eindoplossing van het Joodsche vraag stuk in Duitschland nadert. Wanneer thans de boete, die de in Duitschland levenden opgelegd is, op alle Duitsche Joden zonder onderscheid drukt, moge de wereld daaruit concludeeren, hoezeer het de Duitsche leiding ernst is met haar strijd tegen het Jodendom. De „Völkischer Beobachter" zegt o.a.: iedere beleec'\ ging van een Duitscher treft een volk van tachtig millioen, dat juist zoo optreedt voor elk van zijn volksgenooten als in het Britsche rijk van oudsher iets natuurlijks was. De moord van Parijs heeft tot gevolg ge had, dat thans aan den Joodschen invloed in het Duitsche economische leven zonder reser ves een einde is gemaakt. De „Germania" noemt de maatregelen der rijksregeering een documenteering van den wil om van nu af aan een scherpe scheiding tusschen Joden en het Duitsche volk tot stand te brengen. De Berliner Lokalanzeiger schrijft, dat de maat overloopt. Wanneer ergens nog eens een Duitscher door een Jood ook maar een haar gekrenkt wordt, zal men niet meer zoo zachtzinnig optreden als in dit geval voor de eerste maal is geschied Het woord is aan Ambrosius: Geen grooterc aanbeveling voor den Christelijken geest dan de barmhartigheid. Logau: De pijn van een ander ge voelen ivil niet zeggen barm hartig zijn. Waarlijk barm hartig zijn is: de pijn van een ander afwenden. Naar Havas meldt zijn Zondag in Duitsch land in alle kerken van de Belijdende kerk ge beden gezegd „voor allen, die lijden" Bovendien werd gebeden voor de predikan ten, die onlangs bij decreet van den minister van godsdienstzaken hun inkomen hebben verloren BUENOS AIRES, 14 November. Te Tres Arroyas in de provincie Buenos Aires had een ernstige botsing plaats tijdens autorennen over een afstand van 400 kilometer. Drie coureurs en een toeschouwer kwamen bij dit ongeluk om het leven. VERZEKERING VOOR INW. PERSONEEL volgens de Wet op het Arbeidscontract. ASSUR. BEDR. Fa. HENDRIK KWAK Hzn. NASSAUPLEIN 4—6 - TELEF. 17771. (Adv. Ingez. Med.) Een Waterman van DANTUMA, Gebruikte reeds mijn Grootpapa Otihdcuitui^i ZIJLSTRAAT 90, HAARLEM. TELEF. 1116L (Adv. Ingez. Med.) CENTRALE RADIO-ONTVANGST Wilt U iverkelijk genieten Van hetgeen in den aether zit? Mijdt dan maar ontvangst met storing Wordt Radio-Centralelid. TELEFOON 10010. (Adv. Ingea. Med.) FABRIKAAT te imiteer en 0 Zonder ver- 41 plichting kunt U 41 de toonzalen bezichtigen TELEFOON 14850 Levering via den handel. (Adv. Ingez. Med.) HEDEN: 16 PAGINA'S HAARLEM EN OMGEVING. pag. Aan Haarlem zijn nieuwe bezuinigings maatregelen en belastingverhooging voor het jaar 1938 voorgeschreven. 1 De meerderheid van B. en W. van Haarlem wil de Commissie van Toezicht op het L. O- opheffen. 2 Het voornemen is een kleine vergoeding te eischen voor het gebruik van rijwiel stallingen bij scholen. 2 Vrijstelling van Straatbelasting te Haar lem als huizen leeg staan. 3 B. en W. van Haarlem willen de Zakelijke Belasting in 6 jaren afschaffen. 3 Thans is weer stabiliteit in den omzet van de Ilaarlemsche gasfabriek bereikt. 4 BINNENLAND. Veertien mannen antwoorden op het adres der negen. 3 Drie gouden jubilea op één dag. 3 Te Naarden wordt een weeshuis voor Jood sche kinderen uit Duitschland beschik baar gesteld. 3 BUITENLAND. De Duitsche regeering heeft zeer scherpe wettige maatregelen tegen de Joden ge nomen. 1 en 5 De nieuwe Fransclie decreten behelzen o.a. herwaardeering van den goudvoor raad en afschaffing van de vijfdaagsche werkweek. 5 SPORT. A. D. de Groot: Na vijf ronden grootmees- tersschaaktournooi 7 Criticus over den wedstrijd V. S. V. Feijenoord. 7 Fine is in het Grootmeestersschaaktournooi geweldig op dreef. jj ARTIKELEN enz. R. P.: Wij moeten helpen. 1 K. de Jong: Concert der H. O. V. 6 Dr. P. H. Schroder over de jubileum-voor stelling van Tilly Lus. g B. K. over „De nieuwe typiste". 6 De Burgerlijke Stand van Haarlem ia op genomen op jg

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1938 | | pagina 1