Haarlems Dagblad
Frankrijk is op den goeden weg
zegt Daladier
Het Achttal.
Seizoenverzoek.
De Zondag voor St.Nicolaas
constateert versterking van den franc
Dieckhoff naar Berlijn
ontboden
Engelsch-Amerikaansch
handelsaccoord
geteekend.
Q.'IH&aritm&a
56e Jaargang No. 16998
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, hehalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EPS ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: KOBERT PEEREBOOM
Vrijdag 18 November 1938
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.1(1. per 3 maanden f3.25. franco per
post f 3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertenliën1-5 regel» f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Rerlames f 0.60 per regeL
Regelahonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentje* (ie rubriek.
Terwijl de wereldpolitiek het getergde
menschdom in voortdurende onrust houdt, de
gele haat zich in grauwen en schelden uit,
de Amerikanen de Duitschers sarren en de
Duitschers de Amerikanen en de ongelukkige
vluchtende Joden alom stuiten op grenzen die
zij niet overschrijden mogen, reist het acht
tal gladiatoren-van-het-schaakbord ons land
rond en vertoont zich in vele steden aan zijn
verrukte bewonderaars.
Men noemt hen gladiatoren. Zelfs ons plech-
tigste Nederlandsche dagblad, de Nieuwe Rot-
terdamsche Courant, doet het. Toch was in
oude tijden een gladiator wel een gansch
andere figuur. Hij was een zwaardvechter en
streed tegen andere zwaardvechters of tegen
wilde dieren. En gemeenlijk deed hij dat, in
het oude Romeinsche Rijk, niet uit liefde tot
het zwaardvechten maar omdat men er hem
toe dwong. Want de meeste gladiatoren waren
krijgsgevangenen, slaven en misdadigers.
Ziet thans den modernen gladiator! Ziet
hem als bewijs van de aloude stelling, dat de
macht van den geest sterker is dan die van
het zwaard! Want met het zwaard in handen
zou hij als een weerloos kind zijn. De felge-
punte wapenen van zijn geest zijn het die hem
toe den status van uitverkorene hebben ge
voerd. Hij werpt zich in wilden strijd, maar
hij doet dat zittend aan een tafeltje, het den-
kens-zware brein in de handen steunend en
soms drie kwartier wikkend eer een enkele
handbeweging zijn gansche uiterlijke bewe
gelijkheid weergeeft. Toch heet hij thans de
gladiator en de titel wordt hem gegeven als
een eerenaam. Niemand zou dien naam meer
op krijgslieden toepassenAls een oude Ro
mein op Aarde kon terugkeeren, op zoo'n
podium in e'en of andere Nederlandsche stad
waar de urenlange trage heldenstrijd werd
uitgevochten in doodsche stilte, zou hij diep
getroffen zijn. „Voorwaar", zou hij zeggen,
„gij zijt groot. Gij noemt deze lieden gladia
toren! De geest heeft het zwaard overwon
nen!" Maar dan zouden we hem snel moeten
verzoeken weer te verdwijnen, anders zou hij
andere dingen ontdekken zoodra hij een rec
tor gymnasii ontmoette, die hem in vloeiend
Latijn omtrent de heerschende toestanden zou
inlichten.
Ik wou dat ik schaker waszoo enthou
siast schaker dat ik al deze partijen mee be-
studeeren en bewonderen kon en de elemen
ten moed en strijd erin waardeeren. Welk een
heerlijke vergetelheid ten aanzien van de vele
lafheden en ignobele strijdmethoden, waar
van de huidige wereld vol is, moet dit bezie
lend en edel vechten-met-den-geest zijn aan-
hangers geven! Hoe kunnen zij urenlang ge
nieten zonder zich van het overige wereldsche
gebeuren iets aan te trekken!
Al acht van de veertien ronden der gladiato
ren hebben zij nu mee-genoten en ook de ver
rassingen zijn ruimschoots hun deel geworden.
Want de wereldkampioen staat op de vijfde
plaats, zijn onmiddellijke voorganger Euwe
op de zevende, de officieel-aangewezen uit
dager Flohr op de achtste. De jeugd, verper
soonlijkt door Fine en Keres, heeft de leiding
maar haar overwinning staat nog geenszins
vast want op de derde plaats, met klein ver
schil, belaagt haar de oudste der deelnemers,
Capablanca, die onverzettelijk als immer zijn
weg gaat. Welk een spanning! De tweede
ronde is aangevangen en er zijn nog zeker
vijf candidaten voor de eerste plaats!
Ik wou dat er meer zulke tournooien-van-
den-geest geleverd werden temidden van be
langstelling der gansche wereld. Zij zou er
zich, in haar treurige versukkeling, aan kun
nen laven, er de hoogere en schoonere inte
ressen uit kunnen putten waarnaar zij zoo
zeer dorst. Nu blijft het volle voorrecht te zeer
tot enkelen beperkt. Maar eigenlijk zijn wij
toch wel allen belangstellend en leven wij
mee en zijn we blij dat zooiets dan toch maar
mogelijk is en dat wij zulke strijders-van-den
geest bewonderen als gladiatoren, hetgeen wij
beschouwen als een eerenaam.
R. P.
Ds. W. Bijleveld.
Predikant der Christelijk Gereformeerde Kerk
te Haarlem.
Na een ongesteldheid van enkele weken is
op 42-jarigen leeftijd overleden ds. W. Bijle
veld, sedert 1921 predikant der Christelijk Ge
reformeerde kerk te Haarlem.
Ds. Bijleveld was te Haarlem een algemeen
geachte persoonlijkheid, die veel gedaan heeft
tot bevordering van den bloei van de Christe
lijk Gereformeerde Kerk te Haarlem.
De overledene was curator van de theologi
sche school der Christelijk Gereformeerde
kerk te Apeldoorn.
De heer Bijleveld studeerde aan de Theolo
gische school te Apeldoorn. Na zijn examen
werd hij dadelijk te Haarlem beroepen.
Onder leiding van Ds. Bijleveld breidde de
kerk zich zoo uit. dat het noodig werd de kerk
te splitsen, waardoor er nu een is in Haarlem-
Centrum en een in Haarlem Noord.
In den loop der jaren ontving de heer Bijle
veld verschillende beroepen, maar hij is de
gemeente Haarlem steeds trouw gebleven.
De begrafenis zal geschieden Dincdag a.s.
om drie uur op de algemeene begraafplaats
aan de Kleverlaan te Haarlem nadat in het
kerkgebouw aan de Raaks een rouwdienst is
gehouden.
INZEGENING SOLDATEN LEGER DES
HEILS.
A.s. Zondagmorgen zal in de Corpszaal van
het Leger des Heils, Ceramstraat 4, een in
zegening van soldaten plaats vinden, welke
ingeleid zal worden door den bevelvoerenden
officier Adj. Bossers.
Het eerste briefje is er weer
(En 't zal wel niet het laatste wezen)
En daarin staat zoo ongeveer,
Het volgende te lezen:
Geachte P. Gasus, mijnheer,
Als u 't-wilt permitteeren doe 'k
U hierbij een beleefd verzoek,
Sint Nicolaas komt alweer nader,
Nu heb ik een heel leuk cadeau
Voor moeder (broeder, zuster, vader)
't Is dit en dat en zus en zoo.
En 'k zou het nu zoo aardig vinden
(Maar denk erom 't is diep geheim)
Als ik nu nog een aardig rijm.
Eraan kon binden en verbinden.
Maar als ik het nu eerlijk zeg,
Met rijmen kan 'k niet overweg,
En daarom heb ik zoo gedacht,
Dat ik het wel aan u kon vragen,
U doet het immers alle dagen.
Wanneer u er wat voor verwacht,
Dan zal ik ook natuurlijk graag....
Het eerste briefje kwam vandaag
En, mag ik op ervaring bouwen.
Van vele jaren in de lijn,
Dan kan ik er wel op vertrouwen,
Dat er nog meer in aantocht zijn.'
En daarom dat 'k bij voorbaat maar
Hier onherroepelijk verklaar:
Hoewel natuurlijk zeer vereerd,
Als men 't vertrouwen mij wil schenken
Met nadruk zij geconstateerd,
Dat ik daar heusch niet aan kan denken.
Want als ik het nu goed bekijk
En verre van te willen klagen.
Die brief heeft hierin groot gelijk
Ik doe het (toch al) alle dagen
En dan nog weer op dit gebied
Vergeef me, maar ik doe het niet.
P. GASUS.
MAANDAGAVOND TE 8.15
wordt in de Tuinzaal van het GEM. CONCERT
GEBOUW te HAARLEM, gesproken over de
practijk van
MOREELE EN GEESTELIJKE
HERBEWAPENING.
TOEGANG VRIJ,
(Adv. lngez. MedJ
Haarlemsche winkels krijgen geen
vergunning om open te zijn.
Naar wij vernemen heeft het college van
B. en W. van Haarlem aan de Middenstands
centrale advies gevraagd over het toestaan
aan de winkeliers te Haarlem om op Zondag
4 December hun zaken geopend te houden. Er
was geen eenstemmigheid in de centrale
over deze quaestie waarom aan de midden-
standsvereenigingen overgelaten werd zelf
standig een adres aan het gemeentebestuur
uit te brengen.
De besturen van de Haarlemsche Handels
vereniging en de R.K. Middenstandsver-
eeniging hebben daarop geadviseerd vergun
ning te geven de winkels dien dag voor St.
Nicolaas geopend te houden.
Bij nadere overweging is evenwel door het
gemeentebestuur afgezien om daartoe te be
sluiten, omdat de wetgever alleen de gelegen
heid heeft opengesteld om extra verlof tot net
open houden van winkels op Zondag te geven
door onverwacht opkomende omstandigheden.
Daarvan kan hier niet gesproken worden
Wil men dus de gelegenheid openen om alle
winkels open te stellen op den Zondag voor
Sint Nicolaas, dan moet dat in een verorde
ning worden vastgelegd, zooals dit te Am
sterdam en te Eindhoven geschied is.
Op Zondag 4 December mogen te
Haarlem dus alleen die winkels open
zijn die anders ook op Zondag ver-
koopen en dan natuurlijk nog alleen
op de vastgestelde uren.
Aan het diner van den Franschen Natio-
nalen Bond van Dagbladen heeft minister
president Daladier het woord gevoerd over het
herstelplan van de regeering.
Hij zeide oa.: De felle campagne welke te
gen het plan is ontketend, is voor den minis
ter-president een bewijs, dat men op den goe
den weg is. Indien men veronderstelde, dat
de regeering naar een impasse ging, zou men
haar niet zoo heftig aanvallen, doch glim
lachend haar nederlaag afwachten. In plaats
van zich te verheugen dat voor het land een
succes mogelijk is. trachten thans de tegen
standers van de regeering op alle mogelijke
wijzen het land in onrust te brengen. De mi-
nister-president lacht evenwel om hun po
gingen en minacht hun dreigementen. Zij zul
len de bezieling van Frankrijk naar zijn her
stel niet tegenhouden. „Ik zal evenmin de
man van het failliet zijn, als ik de man van
den oorlog ben geweest".
Deze campagnes loopen dood op het gezond
verstand van het land.
De minister-president verklaarde verder
met genoegen de aanmoedigingen van de
„kleine" luiden te hebben gekregen, namens
het land is hij hen dankbaar.
De minister-president verklaarde persoon
lijk vertrouwen te hebben in de toekomst van
het Fransche volk. Hij voorspelt geen wonde
ren, groote moeilijkheden zullen moeten wor
den overwonnen en offers moeten worden ge
bracht, doch Frankrijk is op den weg naar
herstel en niets zal het tegenhouden.
Ook de minister van financiën Reynaud
voerde het woord. Hij zeide dat sedert den eer
sten dag van het in werking treden van het
plan op de internationale geld- en wissel
markt het vertrouwen in het plan merkbaar
was. Ook de spaarders hebben hun vertrou
wen getoond.
Herinnerende aan de verlaging van de rente
voor de schatkistbiljetten met een looptijd
van 18 maanden en een jaar, zeide de minis
ter, dat de rente van de biljetten met een
korteren looptijd zal worden verlaagd. Spreker
vestigde er de aandacht op, dat de franc ver
sterkt is en dat de goudvoorraad is toegeno
men.
Minister Reynaud merkte verder op, dat se
dert drie dagen de bezieling is afgenomen
door de onrust in het binnenland, vooral door
de geruchten over een dreigende minister
crisis. De regeering zal zich niet laten tegen
houden. Zij is er zeker van, dat veel kapi
taal naar het land terug zal vloeien, hetgeen
een der factoren voor herstel is.
Duitsche
ambassadeur te Washington
moet rapport uitbrengen over
de stemming in de Ver. Staten
BERLIJN, 18 November. Het
Duitsche Nieuwsbureau meldt:
De Duitsche ambassadeur in
Washington, dr. Hans Dieckhoff, is
naar Berlijn ontboden om rapport uit
te brengen.
De ambassadeur zal den rijks
minister van buitenlandsche zaken
uitvoerig op de hoogte brengen
van de stemming in de Vereenigde
Staten en de eigenaardige houding
tegenover binnenlandsch-Duitsche
gebeurtenissen, welke spreekt uit ver
scheidene verklaringen van Roose
velt en andere toonaangevende per
soonlijkheden der Vereenigde Staten.
Vervolgens zeide de minister, dat een uit
breiding van het crediet niet mogelijk is zon
der uitzicht op een volledig gezond worden
van de financiën. Dit proces van gezond wor
den zal in drie jaar zijn voltrokken, doch hier
voor moet men leiden met een krachtigen wil
en ingrijpen in het geheele economische leven,
van Frankrijk.
Wederzijdsche concessies ten
aanzien van den invoer.
Donderdagmiddag is op het Witte
Huis in tegenwoordigheid van presi
dent Roosevelt de Engelsch-Ameri-
kaansche handelsovereenkomst on
derteekend.
De Vereenigde Staten en Canada
hebben tezelfder tijd een nieuwe
handelsovereenkomst onderteekend
ter vervanging van de einde van dit
jaar afloopende overeenkomst.
De Britsche ambassadeur Lindsay en Over
ton, de tweede secretaris van het ministerie
van handel, teekenden voor Groot-Brittannië
en Huil voor de Vereenigde Staten.
Minister-president Mackenzie King heeft
de Amerikaansch-Canadeesche overeenkomst
onderteekend.
In een korte toespraak zeide Huil, dat de
beide overeenkomsten niet alleen een instru
ment verschaffen voor een waardevolle uit
breiding van den handel tusschen de beide
desbetreffende landen, doch de uitdrukking
vormen van vastberadenheid van de zijde van
de drie grootste handelsnaties ter wereld een
gezonde basis voor den internationalen han
del te handhaven en te versterken.
Lindsay verklaarde zich geheel aan te slui
ten bij de gevoelens van Huil.
Mackenzie King zeide, dat het steeds dui
delijker, moet zijn, dat de stabiliteit der be
schaving, waarnaar wij zoo vurig verlangen,
meer dan ooit afhangt van vriendschappelijke
betrekkingen van de groote Engel-sch spreken
de naties van de oude en nieuwe wereld.
Reuter deelt mede, dat de overeenkomst is
gebaseerd op de behandeling als meestbegun-
stigde natie en drie jaar geldig is, ingaande 1
Januari a.s. Zij zal kunnen worden geconti
nueerd, doch er is een opzeggingstermijn van
zes maanden gesteld.
De overeenkomst doet zien, dat de Vereenig
de Staten de beste afnemers zijn van Groot-
Brittannië. Zij hebben in 1936 ingevoerd voor
een waarde van 40 millioen pond aan Britsche
goederen, in hoofdzaak vervaardigde produc
ten. terwijl de Britsche invoer uit de Ver
eenigde Staten in hoofdzaak bestaat uit
grondstoffen.
De Vereenigde Staten staat vermindering
van rechten toe op de Britsche textielgoede-
ren, welke voor het overgroote deel naar
Amerika worden uitgevoerd en een waarde
vertegenwoordigen van meer dan tien millioen
pond. Vrij van rechten zijn Britsche artike
len ter waarde van SVfe mill. pond. Op Brit
sche goederen ter waarde van 23 millioen.
waarop rechten worden geheven, wordt een
vermindering dezer rechten verleend over een
waarde van 11 millioen, terwijl de huidige
Amerikaansche rechten zoo blijven op een
invoer ter waarde van zes millioen.
De mindering der Amerikaansche invoer
rechten bedraagt meerendeels 30 tot 40 pCt.
De rechten op Britsche whiskey blijven on-
Het woord is aan
Sirius:
Meer menschen zien het
kleine in het groote dan het
groote in het kleine.
veranderd. Amerika doet concessies voor 600
artikelen.
De Britsche concessies behelzen, dat het
tegenwoordig voorkeursrecht op uit het Brit
sche rijk afkomstige tabak niet zal worden
verhoogd. Groot Brittannië zal den bestaan-
den vrijen invoer van ruwe katoen en mais
handhaven. De rechten op tarwe, sommige
vruchtensoorten en zacht hout worden ver
minderd. De rechten op in de Vereenigde
Staten vervaardigde goederen worden alge
meen met 20 tot 15 pCt. verlaagd.
Tegen de verwachting zal het invoerrecht
voor Amerikaansche automobielen niet wor
den verlaagd.
De koloniën genieten dezelfde algemeene
voordeelen en gaan dezelfde algemeene ver
plichtingen aan als het Vereenigd Konink
rijk.
Er zijn voorzieningen getroffen voor opzeg
ging der overeenkomst indien de verhouding
tusschen de koersen van pond en dollar op
ingrijpende wijze verandert.
Er zijn voorzieningen getroffen tegen dum
ping en exoort-subsidies.
Wat de Amerikaansch-Canadeesche overeen
komst betreft, wordt verklaard, dat een ver
mindering van 22 tot 10 pCt. wordt toege
staan op de door Groot Brittannjë gegaran
deerde voorkeur.
Roosevelt spreekt.
In zijn rede na de onderteekening van
het handelsverdrag, zeide president Roose
velt: De zware arbeid dezer onderhandelin
gen is niet verricht door hen. die gij hier
rond deze tafel ziet. doch door een aantal
vaderlandslieverende burgers van alle drie
de landen, wien alle lol' toekomt. Ik breng in
herinnering, dat de onderteekening geschiedt
bijna op den derden verjaardag van het eer
ste handelsverdrag met Canada.
Wij geloofden toen, dat dat handelsver
drag een toenemenden handel in beide rich
tingen tengevolge zpu hebben en hoopten, dat
het zich zou uitbreiden tot andere deelen van
het Britsche rijk en tot Engeland zelf. Ik
prijs mij gelukkig den vertegenwoordiger
van Z.M. den Koning van Engeland terrechter
hand en ter linkerzijde Mackenzie King te
hebben, die opnieuw aan de plechtigheid der
onderteekening deelneemt".
De Kinderverlamming.
Drie nieuwe gevallen in Noord-Holland.
Bii den Inspecteur van de Volksgezondheid
in Noord-Holland zijn drie nieuwe gevallen
van kinderverlamming in deze provincie aan
gegeven: twee gevallen in Hilversum en één in
Anna Paulowna.
De kinderen worden allen in ziekenhuizen
verpleegd.
Welke VULPEN U ook ziet,
'n DANTUMA Is Favoriet
ZIJLSTRAAT 90. HAARLEM, TELEF. 11161.
(Adv. lngez. Med.i
HF.DFN 1* PAGINA'S
Daar een groot aantal Joodsche vluchtelingen uit Duitschland onze grens tracht te passeeren, heeft men de douane
grensposten met militairen versterkt. Een kijkje aan de zgn. „doorlaat-post" te Millingen
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Geen vrijstelling van winkelsluiting op
Zondag 4 December te Haarlem. 1
lr. M. Voorganger 25 jaar aan de H. B. S. A
te Haarlem verbonden, 2
Een deel van de oude vestinggracht te
Haarlem wordt gedempt en omgelegd. 6
BINNENLAND.
Vele Tweede Kamerleden pleiten nog voor
een ruimere toelating van vluchtelingen
Bij Bavonne is een Xederlandsch schip ge
strand; de kok is verdronken.
Hoogleeraren doen een beroep op de obli
gatiehouders van „Artis".
Het werkloosheidspercentage is in October
iets gestegen.
BUITENLAND.
De Duitsche gezant in Washington is naar
Berlijn ontboden om rapport uit te bren
gen over „de eigenaardige stemming"
in de Ver. Staten.
De Tsjechische regeering heeft volmachten
gevraagd aan het parlement.
De Nobelprijs voor den vrede is toegekend
aan het N'ansenbureau.
Aan het Egyptische hof is een prinses ge
boren.
De Engelsche regeering bestudeert met de
koloniale gouverneurs de kwestie van
toelating van Duitsche vluchtelingen.
SPORT.
Sport in 't Kort.
ARTIKELEN ens.
R. P.: Het achttal.
A. D. L.: Amsterdamsche aspecten.
Speciale berichtgeving uit Düsseldorf; De
teraardebestelling van Von Rath.
Het Belgisch Monument bij Amersfoort.
Van onzen Parijschen correspondent: Rey-
naud's herstelplan.
K. de Jong over den tweeden Kamermu-
ziekavend van Toonkunst.
Voor de Jeugd.
Van onzen correspondent te Genève: Gun
stige rapporten over de mandaatgebie
den.
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op
