Haarlem's Dagblad
Gasontploffing in
Voor /130.000 werk in Haarlem
Der Belgen Koning.
Een duur record.
Schoenenmagazijn
ALBA
CENTRALE RADIO ONTVANGST
Een complex van 44 nieuwe woningen in het
Vondelkwartier in Haarlem Noord.
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16999
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodiensl 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 19 November 1938
Abonnementen per week f 0.25 p. maand
f 1.10. per 3 aiHandcD f3.25. franco per
post f3.55. losse uumuien" 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Herlame* f 0.60 per regeL
Regelabonnementstaneven op aanvraag.
Vraag eo aanbod 1-4 regels f O.60. elk*
regel meer f 0.15. Groentjes tie rubriek.
Maandag zal Z. M. Leopold III, Koning dei-
Belgen, zijn officieele bezoek aan ons land
komen brengen. Met zijn gevolg, waartoe in
dit geval ook de minister-president Paul
Spaak zal behooren, zal hij door Nederland
worden welkom geheeten. En er is geen twij
fel aan dat het een zeer hartelijk welkom zal
zijn. Dat zei ik een paar weken geleden ook
tot een Belgischen collega, die in zijn land
een belangrijke plaats inneemt en voegde
eraan toe: „Ge zijt zeer gelukkig met uw
Koning". Hij beaamde dat van harte en ver
klaarde met Vlaamschen eenvoud en rondheid
„Hij is een zeer flinke man en wij vertrouwen
hem ten volle". Het woord bleef mij bij om
dat ik geloof dat dit inderdaad de eigen
schappen zijn die ook in Nederland zoo groote
sympathie voor den Koning der Belgen heb
ben gewekt. Wij ook zien hem als een Man,
een man-uit-een-stuk, zich tenvolle bewust
van den ernst en beteekenis van zijn hooge
roeping en taak en ons vertrouwen wekkend
door zijn eerlijke, oprechte houding. Dat zijn
invloed ook op het buitenlandsch beleid van
België groot is hebben wij bij meer dan een
gelegenheid kunnen waarnemen. Dat hij zich
daarbij ten doel heeft gesteld den oorlog bui
ten zijn land te houden door een neutrali
teitspolitiek voor te staan, waarbij hij Neder
land en Zwitserland ten voorbeeld heeft ge
steld, heeft ons getroffen. En dat hij
door zijn persoonlijk optreden en beleid de
verhoudingen tusschen het Belgische en het
Nederlandsche volk zoozeer heeft helpen ver
beteren, dat wij die thans zonder eenige over
drijving als hartelijk kunnen aanduiden
daarvoor zijn wij hem dankbaar. Er is veel dat
wij ons te dezen opzichte herinneren kunnen:
zijn reis door Nederlandsch-Indië, toen hij
nog kroonprins was, met de kroonprinses
Astrid, het volle recht dat hij in zijn twee
talig land aan het Nederlandsch deed erva
ren dat Z.M. ten volle beheerscht het
langdurige, herhaalde verblijf van zijn beide
oudste kinderen in Noordwijk, de bereidheid
tot economisch overleg met Nederland en on
langs nog het feit dat de Koning, ter gelegen
heid van het regeeringsjubileum van onze Ko
ningin, een daaraan gewijden dienst in een
Protestantsche kerk te Brussel bijwoonde.
Er is veel politieke verdeeldheid in ons land.
Die is er ook in België maar men kent daar
een belangrijk politiek vraagstuk dat ons in
Nederland geheel vreemd is: den taalstrijd
tusschen Walen en Vlamingen, wier verschil
lende geaardheid zoo veelvuldig tot moeilijk
heden aanleiding heeft gegeven. Koning
Leopold III heeft zich reeds een vorst getoond
tot wien allen in zijn land met zooveel ver
trouwen opzien dat de samenwerking dezer
Belgische volksdeelen zich zeer gunstig doet
aanzien.
De Koning is op 3 November 1901 te Brussel
geboren en heeft in het begin dezer maand
dus den leeftijd van 37 jaar bereikt. Zijn
levenservaringen hebben er van zijn prille
jeugd af wel toe geleid, hem tot een ernstig
man zich van een zware taak bewust, te doen
rijpen. Hij was dertien jaar toen de wereld
oorlog uitbrak en zijn vaderland bijna geheel
door de Duitschers werd overweldigd. Als veer
tienjarige leerde hij al de ellende van den
oorlog zelf kennen en stond hij zelf in de
loopgraven. Het voorbeeld van moed en geest
kracht, door zijn onvergetelijken vader Ko
ning Albert gegeven, in jaren van de zwaarste
beproeving, moet voor hem van de grootste
waarde geweest zijn. De zon brak door, België
werd bevrijd. En de zon scheen helder in
's kroonprinsen leven toen zijn gelukkig huwe
lijk met de Zweedsche prinses Astrid (1926)
hem een schoone toekomst beloofde. Ook in
ons land kunnen wij ons niet zonder ontroe
ring en dankbaarheid de jonge Koningin her
inneren, die zelf zooveel heeft bijgedragen tot
het leggen van nieuwe banden van vriend
schap tusschen de volken van België en Ne
derland.
Twee noodlottige ongevallen troffen het
Belgische Koningshuis, nadat het jonge kroon
prinselijke paar in October 1927 door de ge
boorte van prinses Josephine Charlotte en in
September 1930 door die van prins Boudewijn
tot hooger geluk en levensvervulling was ge
voerd. Door een val van een rots te Marche-
les-Dames stierf Koning Albert plotseling en
Leopold HI volgde hem in Februari 1934 op.
Later trof op dergelijke volkomen onverwach
te wijze een nieuwe slag. Wij herinneren ons
allen nog levendig het auto-ongeluk nabij
Luzern, dat een einde maakte aan het jonge,
lieftallige leven van Koningin Astrid. Met
het Belgische volk hebben ook wij Nederlan
ders toen gedeeld en meegevoeld in de diepe
smart van den Koning. En wij hebben de
geestkracht en den moed, waarmee hij zijn
taak weer opvatte, bewonderd.
Wij begroeten Z.M. Koning Leopold HI in
ons land als het hoofd van een waarlijk be
vriend volk, een Koning die ons vertrouwen,
onzen eerbied en onze warme sympathie heeft.
En ik herhaal het: dat zal zeker blijken in de
groote hartelijkheid van de ontvangst, die
hem hier ten deel zal vallen.
R. P.
DE PROTESTVERGADERING VAN
MAANDAG.
Op de protestvergadering van ST.AP. en
N.V.V., die Maandag a.s. in de groote Gem.
Concertzaal zal worden gehouden, zal, be
halve de heer H. van Dugteren van het be
stuur van het N.V.V., ook de heer A. B. M.
de Zeeuw, wethouder van Rotterdam, het
woord voeren.
(In Indië is een autorijder, die
kortgeleden met een Fiat een
record Batavia-Soerabaia v.v. ves
tigde, tot een week hechtenis en
4 maanden intrekking van het rij
bewijs veroordeeld, wegens over
treding van de snelheidsbepalin
gen
Op Java bloeit de autosport
Hoe warm het er dan ook mag wezen
Hetgeen maar weer bewezen wordt
Door wat hierboven staat te lezen.
Van West naar Oost het eiland door
En weer terug is een prestatie
Dat komt nou niet zoo dikwijls voor
En leverde dus sportsensatie
De rijder jakkerde maar voort
Door Java's steden en zijn dorpen
Het werd een rit die op mijn woord
Een massa stof heeft opgeworpen
Aan 't eind van het sportieve feit
Werd hij wel eenerzij ds gehuldigd
Maar anderzijds door d' overheid
Ook om zijn snelheid juist beschuldigd
Al is de auto nog zoo snel
Dat valt hieruit wel weer te leeren,
De rechter achterhaalt haar wel
En dan kan 't snelverkeer verkeeren.
Thans is de booze daad gewraakt,
Dat had niet hoeven te gebeuren,
Wanneer één fout niet was gemaakt,
Die nu de man wel zal betreuren.
Die sportsman was van alle straf
Alleen tenslotte vrij gebleven,
Wanneer de overheid vooraf
Hem haar fiat maar had gegeven.
Kunsthandel Léf fél aar
H, WAGENWEG 102
aarlem- Telefoon <«ou
TEN TO ONSTELLING van
LEERDAM-UNICA
KUNSTNIJ VERHEIDSGLASWERK
Dagel. van 10-5, 's Zondags van 2-4 uur.
(Adv. Ingez. Medj
Hedenmiddag omstreeks half één
werden de bewoners van de Groote
Houtstraat door een hevige ontplof
fing, die in het schoenenmagazijn
van de fa. Paanakker in die straat
had plaats gehad. Alle ruiten, zoowel
aan de voor- als de achterzijde van
den winkel waren vernield.
De ontploffing ontstond doordat gas-
die men gebruikte voor het vullen
van luchtballonnetjes uit elkaar sprong. De
juffrouw, die met dit werk bezig was, is niet
gewond, doch was van schrik flauw gevallen.
De kinderballons werden gevuld in het ach
terdeel van het magazijn op den beganen
grond.
Ook op de eerste etage werd een groote
ravage aangericht. O.m. werd de pedicure
inrichting bijna geheel vernield. Het is een
wonder, dat geen menschen door wegsprin
gende glasscherven gewond zijn.
Bij de ontploffing werden wel vlammen ge
zien, doch er ontstond geen brand. De eta
lages van den winkel werden zwaar bescha
digd. Honderden menschen kwamen op het
geluid der ontploffing af. Ook de brandweer
kwam, doch behoefde geen dienst te doen.
De politie en de commandant der brand
weer stelden een onderzoek in naar de oor
zaak van de ontploffing. Tot heden is daar
van nog niets te zeggen. Terstond is men met
het opruimingswerk begonnen.
Herstellen de Chineezen zich bij
Kanton?
Voorhoede zou buitenwijk der stad bereikt
hebben.
HONGKONG, 19 November. Vol
gens Chineesche berichten zou de
voorhoede der Chineesche troepen,
die optrekt naar Kanton de buiten
wijk van die stad bereikt hebben. De
Chineesche artillerie beschiet reeds de
stad. De Japanners deelen mede, dat
hun troepen zich uit de buitenwijken
hebben teruggetrokken teneinde zich
op de verdediging van de stad zelf te
concentreeren.
Alleen reeds gedurende de laatste dagen
zijn 10.000 Japanners ter versterking in Kan
ton aangekomen en nog altijd worden nieuwe
transporten verwacht.
Ten westen van Kanton staan, volgens de
berichten, groote afdeelingen Chineesche
Guerillabenden, die het den Japanners zeer
lastig maken. Bevestigd wordt, dat de Chi
neezen Samstjoei heroverd hebben. Ja-
pansche troepen, die bij het begin van de
landing der Japanners in de Biasbaai Wait-
sjau bezetten, zouden zich van daar naar
Pingsjan teruggetrokken hebben. Pingsjan ligt
ten zuid-oosten van Waitsjau.
In Swatau worden vier Britsche matrozen
vermist, die vermoedelijk zijn omgekomen,
toen zij zich in een boot bevonden om naai
den Britschen torpedojager Diamond terug te
keeren.
(United Press).
>HILIPS SPLENDOR OSRAM
GLOEILAMPEN
in alle kaarssterkten.
PHILIPS - TUNGSRAM RADIOLAMPEN.
11
11
158 GROOTE HOUTSTRAAT 158
TELEFOON 1-5-4-2-6.
(Adv. Ingez. Med.)
Het prima Zwitsersch Ankerhorloge, merk
„B U R E N"
rangschikt zich onder de 1ste klas fijne
merkhorloges. Het beste voor den prijs.
Alleenverkoop voor Haarlem en Omstreken bij
H. VAN NIEL Hzn.
GROOTE HOUTSTRAAT 86 TELEF. 10371.
(Adv. Ingez. Med.)
Jeugdige terroristen in Oostenrijk
aan het werk.
Autorijders overvallen en gedood.
Een deel van Oostenrijk werd de
laatste dagen verontrust door het op
treden van twee jeugdige bandieten,
die overvallen op auto's pleegden en
reeds verscheidene moorden op hun
geweten hadden.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt nader,
dat zij eerst nabij Hüttenburg in Karinthië
door het opstellen van een „autoval" een
auto hadden aangehouden, waarvan zij den
bestuurder hadden doodgeschoten, om zich
vervolgens met den wagen uit de voeten te
maken.
Zij begaven zich naar het gebied van Per-
chau in Stiermarken en met behulp van een
over den weg geworpen boom stelden zij een
nieuwen val op. Om acht uur 'savonds na
derde een auto van het arbeidsbureau Juden-
burg. De drie inzittenden, twee ingenieurs en
de chauffeur, stapten uit om de hindernis op
te ruimen. De chauffeur werd daarbij dood
geschoten. terwijl de eene ingenieur kon
vluchten werd de andere door de bandieten
als gijzelaar meegenomen. De snel rijdende
wagen reed echter tegen een brugpeiler en
sloeg over den kop, tengevolge waarvan de
drie inzittenden op straat geslingerd werden
De als gijzelaar medegenomen ingenieur kon
hierbij ontsnappen.
Spoedig daarop werden de bandieten door een
afdeeling S. A. opgespoord. Hierbij ontspon
zich een hevig vuurgevecht, waarbij twee S.
A. lieden werden gedood. De beide moorde
naars, die 20 en 13 jaar oud zijn, en die door
schoten gewond werden, zijn tenslotte over
meesterd en naar Judenburg overgebracht.
Over de motieven van hun optreden hebben
zij zich niet willen uitlaten.
Naar Reuter nog meldt, heeft de politie
verklaard, dat de berichten over berooving
niet juist zijn. Volgens sommige geruchten,
aldus Reuter, zou het gebeurde een politie-
ken achtergrond hebben, daar de overval ge
pleegd is op partijbeambten.
Co Breman overleden.
Bekende figuur in de schilderswereld.
LAREN, (N.H.) 19 November. Op bijna
73-jarigen leeftijd is vanochtend te Laren
overleden de bekende Larensche kunst
schilder Co Breman.
De overledene was een beknde figuur in de
hedendaagsche Nederlandsche schilderswe
reld, waar hij aan verschillende kunste-
naarsvereenigingen en schildersgenootschap
pen leiding gaf.
Hij was vele jaren voorzitter van de Ver-
eeniging van beeldende kunstenaars Laren-
Blaricum en .voorzitter van de plaatselijke
schoonheidscommissie te Laren.
Bekend zijn zijn werken uit zijn Italiaan-
schen tijd.
België en Nederland.
De Belgische minister-president Spaak
aan het woord.
De Belgische minister-president P. H.
Spaak schrijft in een artikel over België en
Nederland in de Groene Amsterdammer o.a.:
„Nederland en België koesteren den innigen
wensch de vriendschapsbetrekkingen nauwer
toe te halen en op te voeren.
Die gemeenschappelijke wensch heeft aan
leiding gegeven tot een onverpoosd streven
omelkander beter te begrijpen en werpt ook
reeds zijn vruchten af. De teekenen die wij
zen op een goede verstandhouding worden
langs beide zijden der grens met den dag tal
rijker. Blootgesteld aan dezelfde gevaren in
een door allerhande tegenstrijdige politieke
stroomingen diep beroerde wereld zoeken de
twee volkeren nader tot elkander te komen al
veranderen de toestanden ook gestadig en al
duiken wel eens economische tegenstellin
gen op.
De jongste internationale crisis heeft aan
getoond dat ons lot parallel loopt. Eenzelfde
bezorgdheid en eenzelfde streven om hun
onafhankelijkheid te handhaven kenmerkte
de twee volkeren. Het eene zoowel als het
andere heeft aldus een volkomen zelfstan
dige houding aangenomen, overeenstemmend
met den geograpischen toestand van het land
en beantwoordend aan de verwachting dei-
bevolking. Zij hebben voorzeker aldus het
hunne bijgedragen om den vrede in West-
Europa te bevorderen."
Nadat de schrijver er aan herinnerd heeft
wat reeds op het terrein van samenwerking
verricht is besluit hij:
„Aldus komt tot uiting het belang eener
politiek van gezonde samenwerking die er
hoofdzakelijk op gericht is, de twee volkeren
die reeds door zoovele banden samen verbon
den zijn, nog korter tot elkander te brengen.
Eensgezind wordt in België de wensch ge
koesterd dat het bezoek van Z.M. Koning
Leopold III zal bijdragen om die banden noe
toe te halen.
Tolk der gevoelens van onze bevolkine Git-
vroom gedenken blijft hoe tijdens de groote
beproeving zoovelen der onzen op Nederland-
schen bodem een gul onthaal vonden, zal Z.M
Koning Leopold III aan Nederland den vrien-
dengroet van België brengen.
Dient ten slotte nog gewezen op de harte
lijke betrekkingen die beide dynastieën samen
bindt? Die uitmuntende betrekkingen kwa
men in de laatste jaren meermaals tot
uiting: zware rouw, blijde gebeurtenissen,
glorievolle jubelfeesten vonden de twee ko
ninklijke families steeds vereenigd in smart
of in blijheid."
Is ook volgens St. Nicolaas....
Het beste uit den aether
Billijker en Beter. Tel. 10010
(Adv. ingez Mea.i
Het woord is aan
P. C. Brederode.-
De waarlijk groote weet
van grootheid niets af. Hij
beseft de dingen in blijheid
en is eenvoudig.
In 1939 weer een Haarlemsche
Sportweek.
In die van 1938 een voordeelig saldo.
In hotel „De Leeuwerik" heeft Vrijdagavond
de slot-vergadering plaats gehad van het co
mité tot het organiseeren van een Haarlem
sche Sportwreek. De voorzitter, dr. C. Spoelder,
heeft met voldoening kunnen vaststellen, dat
de Sportweek 1938 een volledig succes is ge
weest, zoowel voor de sport als voor de stad
Haarlem.
Voor de sportvereenigingen is dit resultaat
merkbaar geweest in een. zij het bescheiden
groei van het ledental na de Sportweek: voor
de gemeente in de levendige belangstelling van
het publiek, dat tijdens deze week in zulk een
grooten getale de verschillende gebeurtenis
sen heeft bijgewoond. Met bijzondere waardee-
ring memoreerde spreker de groote medewer
king van het gemeentebestuur en van alle tak
ken van gemeentedienst.
Na het sport-technische resultaat bespro
ken te hebben, bracht de heer C. S. Th. van
Gink namens de financieele commissie verslag
uit. Hij deelde mede. dat de garantie, die de
gemeente gesteld heeft, niet behoefde te wor
den aangesproken en dat er zelfs een klein
voordeelig saldo is. Ook dit is te danken aan
de medewerking van het gemeentebestuur, dat
tal van kosten voor zijn rekening genomen
heeft
De vergadering besloot vervolgens om ook
in 1939 weer een Sportweek te houden; zij
droeg aan hetzelfde uitvoerend comité op, de
leiding hiervan te nemen en de noodige stap
pen te doen. Getracht zal worden uit de ver-
eenigingen een fonds te vormen, waaruit de
eerste kosten voor de voorbereidingen bekos
tigd zullen kunnen worden.
Over het algemeen waren de afgevaardigden
ten zeerste ingenomen met het succes, dat
deze Sportweek 1938 gehad heeft; onder in
stemming der aanwezigen werd hiervan door
eenige sprekers getuigd.
Vulpen DANTUMA,
Altijd prima
O .%-9onUuif3
ZIJLSTRAAT
HAARLEM, TELEF. 11161.
(Adv. Ingez. Med.)
VEERTIEN JONGE DAMES
worden vei zocht 14 paar klompen terug te
brengen, die zij voor één dag (31 Augustus)
hebben geleend, aan de Klompencentrale.
(Adv. Ingez. Med.)
HEDEN 16 PAGINA'S
De bebouwing van Haarlem-Noord breidt
zich nog steeds uit. Hierboven geven wij een
teekening van straten die een directe aan
sluiting zullen geven tusschen het Vondel
kwartier, waar al honderden huizen gezet
zijn. en den Rijksstraatweg.
De N.V. Vondelkwartier gaat hier weer 44
nieuwe woningen bouwen. Dat wil zeggen
voor f 130.000 gulden aan werk. Voor de
werkloosheidsbestrijding te Haardem dus ob
ject van beteekenis.
Op afgebeelde teekening is ook te zien
waar de nieuwe Ned. Hervormde Kerk zal
komen. Kerkelijk hoort dit gebied tot Spaarn-
dam, maar daar de afstand te groot is moet
in dit deel van Haarlem-Noord een nieuw
kerkgebouw gezet worden. Daarvoor is het ter
rein bestemd grezend aan het Tesselschade-
plein en de Jan Luykenstraat.
HAARLEM EN OMGEVING.
Voor f 130.000 werk aan woningbouw in
Haarlem-Noord. 1
In 1939 wordt te Haarlem weer een sport
week gehouden. 1
Dr. J. Eykman over andere principia bij de
werkloosheidsbestrijding. 4
Bioscopen 8
BINNENLAND.
Te Amstenrade is in een gonje-zak het lijk
van een jonge vrouw gevonden. 3
In den Haag heeft een chauffeur een
moordaanslag op zijn vroegere verloofde
gepleegd. 3
De regeering verklaart, dat zij voor de
Joodsche vluchtelingen doet wat zij kan. 3
BUITENLAND.
Te Washington verwacht men geen verbe
tering in de diplomatieke betrekkingen
met Puitschland, zoolang dit land de
vluchtelingenkwestie niet geregeld heeft. 5
België is eventueel bereid tot ruimere toe
lating van vluchtelingen. 5
SPORT.
Botwinnik wint zijn afgebroken partij te
gen Aljechin. 13
ARTIKELEN enx.
R. P.: Der Belgen Koning 1
Depótfractie- en participatiebewijs noch
pik-zwart noch glanzend-wit 2
v. d. Hem: Schipbreukelingen op 's le
vens zee. 3
J. B. Schuil; „Lodewijk XI" door het gezel
schap Jan Musch. 5
Bijzondere correspondentie: Bij het bezoek
van Koning Leopold III. 7
J. H. de Bois: Litteraire Kantteekeningen 7
Financieel Economisch Weekoverzicht: De
Jodenvervolging in Duitschland heeft
een noodlottige uitwerking op de we
reldmarkt. g
Dr. P. II. Schroder over Haarlem in de No
vemberdagen van 1813. u
B. K. over: Vrije tijd is blije tijd en nut-
t'fe tijd. u
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op g
