Haarlems Dagblad
GESCHENKEN
Internationale problemen besproken.
F ransch-Duitsche
Verklaring.
Bij noenmaal ten paleize.
AUCUST KIEHL
OVERLEDEN.
Koningin zal een bezoek
aan Koning Leopold
brengen.
Kunstenaars.
Koning Leopold op
den terugweg.
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 17003
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Conrant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
DrukkerijZuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
A dm in. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dadelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEKEBOOM
HoofdredacteurROBERT PEEREBOOM
Donderdag 21 November 1938
Abonnementen per week f 0.25. p maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco pe*
post 13.55. Iimw nummer» 6 cent per ex.
Advertentiën 1-5 regel» f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementslarieven op aanvraag.
Vraag eo aanbod 1-4 regel» f 0.60. elko
regel meer f 0.15. Groentje» tie rubriek»
Berlijn en Parijs zijn het eens geworden
over een Fransch-Duitsche verklaring in den
zelfden trant als de Engelsch-Duitsche die
Chamberlain uit München meebracht en
waarmee hij toen triomfantelijk- in Heston,
bij zijn landing, boven het hoofd zwaaide eer
hij het ding voorlas. De officiëele tekst van
de Fransch-Duitsche uitgave is nog niet be
kend, maar er zail wel in staan dat Frankrijk
en Duitschland nooit meer oorlog met elkaar
zullen voeren en geen territoriale eischen ten
opzichte van elkaar meer hebben. Althans niet
in Europa. Dat is ook al heel vaak in redevoe
ringen gezegd. Als er iets dergelijks over de
koloniën in stond zou het niet waar zijn, want
iedereen weet dat Duitschland zijn oude kolo
niën terug wil hebben en dat een deel daarvan
onder Fransch mandaat staat. Frankrijk wil
dit deel niet teruggeven.
De officiëele aankondiging van de bereikte
overeenstemming is in Frankrijk gisteren zón
der geestdrift ontvangen. Dat is geen wonder,
want geen enkel volk gelooft meer in de
duurzaamheid en onbreekbaarheid van ver
dragen. En de lauwe stemming zal vandaag
nog wel wat gezakt zijn, want vanmorgen
meldt Havas dat de Duitsche ochtendbladen
heelemaal geen melding van de aangekon
digde Fransch-Duitsche overeenkomst maken.
Het Duitsche volk wordt er dus, tot dusver
althans, buiten gehouden. Dit is een veel on
gunstiger loop van zaken dan die bij de
Engelsch-Duitsche overeenkomst.
Ik betreur het. Ik wou dat deze overeen
komsten meer waarde hadden en meer be
loofden. Toen de Engelsch-Duitsche gesloten
was heb ik erover geschreven, dat de blijven
de waarde onzeker was maar dat het feit van
de onderteekening een goed begin van verdere
toenadering kon beteekenen. Sindsdien heeft
de pogrom tegen de Duitsche Joden de ver
houdingen weer zoozeer ontwricht dat men
met den besten wil ter wereld op dit oogen
blik niet veel kans op verdere toenadering kan
zien. En als ik nu lees dat „Das Schwarze
Korps", het orgaan der S.S., zich op het stand
punt stelt dat het buitenland maar een Joden
staat moet stichten, anders gaan de Duitsche
Joden hun volkomen ondergang tegemoet,
dan ril ik over zulke opvattingen en vraag mij
af hoe er samenwerking tusschen Duitschland
en het Westen kan zijn als men zoo totaal
verschilt. De Duitsche houding tegenover de
Joden wekt in alle landen die ten Westen
van Duitschland liggen diepen afkeer en in
de menschen innerlijk zoowel als uiterlijk ver
zet. Hoe kan in zulk een sfeer eenig vriend
schapsverdrag gedijen?
Niettemin zij herinnerd aan een onlangs
geschreven artikel, waarin het boycotten van
Duitsche goederen bestreden en het schelden
op Duitschland gehekeld werd. Daar blijf ik
ten volle bij. Men kan zijn protest en zijn over
tuiging zeer goed uiten zonder te schelden.
Met dit laatste wordt minder dan niets be
reikt. En boycotten is tegen ons eigen belang,
tegen de belangen die in handelsverdragen en
clearing tot uiting komen, terwijl het boven
dien de Duitsche bevolking laat lijden voor de
daden van regeerders. Dat is niet rechtvaardig.
En bovendien geloof ik dat men moet blijven
trachten zich met de Duitsche regeering te
verstaan waar en wanneer dat maar moge
lijk is. Het uiterste beleid, de grootste kalmte
en zelfbeheersching zullen vereischt worden
om een oorlog in Europa te voorkomen. Dat
is moeilijk, maar we weten allemaal voldoen
de dat de weg naar de goede oplossingen vol
hindernissen en dat het leven niet gemakke
lijk is. De wilde uitingen in Amerika dragen
niets bij tot de opheffing van de dreigingen in
Europa en verhoogen integendeel de verbit
tering in Berlijn maar.
De Amerikanen zijn overigens zeer ver weg
van Europa en hebben heel wat minder be
lang bij het voorkomen van een Europeeschen
oorlog dan wij. De toekomst van hun volk
staat er niet bij op het spel. Dat is een groot
verschil. In Europa moet men onderhandelen,
en tijd winnen, want de tijd doet vaak won
deren en niemand maar dan ook niemand
weet wat hij brengen zal, al wordt er nog
zooveel politieke tin over de toekomst ge
goten. Laat men dat bedenken. En intusschen
zijn menschelijken plicht doen, naar eigen
diepe overtuiging. Dat is veel beter dan nutte
loos schelden.
R. P.
Zware brand in Californië.
SANTA MONICA (Californië) (Havas/ANP)
In de omstreken van Santa Monica en Mali-
bour-Beach, twee plaatsen die druk bezocht
worden door filmsterren uit Hollywood, woedt
een zware boschbrand. Duizenden menschen
hebben hun woningen moeten verlaten en de
wind, die het vuur aanwakkert, vormt een be_
dreiging voor de vele buitenverblijven in beide
steden.
In Los Flores, Temeschal en Santa Ynez zijn
talrijke villa's vernield, waaronder verschei
dene van filmartisten uit Hollywood. In San
Bernardino zijn drie nieuwe vuurhaarden
ontstak. Men vreest, dat vele menschen niet
den tijd tot vluchten hebben gehad. De
brandweer uit Los Angelos en omringende
plaatsen bestrijd de ramp. Des avond werd
medegedeeld, dat vele personen vermist wor
den, en dta eenige honderden huizen vernield
zijn.
Naar United Press meldt heeft de politie
den opzichter van een ranch, David Trewitt
genaamd, aangehouden. Men verdenkt hem
van brandstichting.
WOENSDAG hebben ten paleize te Amsterdam aan het
noenmaal van Hunne Majesteiten mede aangezeten de
voorzitter van den Nederlandscben Raad van Ministers, de Neder -
landsche en de Belgische ministers van Buitenlandsche Zaken en
de wederzijdsche gezanten. Aldus was de gelegenheid bij uitstek
geschikt voor de bespreking van een aantal internationale pro
blemen, waarbij zoowel Nederland als België geïnteresseerd zijn.
Gemeld wordt dat in den loop der bespreking bleek van volledig
begrip voor elkanders standpunt, en, in ruime mate, van overeen
stemmend inzicht, terwijl gelijkheid van gezindheid werd vast
gesteld wat betreft vraagstukken van internationale organisatie,
handel en verkeer.
Minister Spaak zeer tevreden.
De Belgische minister-president, de heer
Spaak, heeft Woensdagavond tegenover enkele
persvertegenwoordigers bevestigd, dat hij
Woensdagmiddag een onderhoud heeft gehad
met de ministers Colijn en Patijn over de
vraagstukken, welke België en Nederland
raken. Minister Spaak was van oordeel, dat
het officieele communiqué van den regeerings-
persdienst voldoende duidelijk is. Hij voegde
er nog aan toe, dat hij zeer tevreden is over
het onderhoud, dat hij heeft gehad, en even
eens zeer getroffen over de enthousiaste ont
vangst, welke Nederland aan den Belgischen
souverein heeft bereid.
Pirow heeft een onderhoud met
Hitier.
Von Ribbentrop er bij tegenwoordig.
BERCHTESGADEN 24 November (D. N. B.)
De Zuid Afrikaansche minister van defen
sie en van economische zaken, Pirow. is he
denmorgen om 11 uur voor zijn aangekondigd
bezoek aan Hitler in den Berghof op den
Obersalzberg aangekomen. Aap den ingang
werd hij ontvangen door den rijksminister
van buitenlandsche zaken, ,Von Ribbentrop
die hem naar Hitier geleidde, welke den Zuid
Afrikaanschen minister hartelijk verwel
komde.
Bij de hierop volgende besprekingen was
Von Ribbentrop aanwezig. Pirow was verge
zeld van den Zuid Afrikaanschen gezant te
Berlijn, Gie.
De bekende acteur August F. C. Kiehl is in
den afgeloopen nacht te Amsterdam overle
den. De heer Kiehl was op 26 October Jl. 84
jaar geworden
(Voor nadere levensbijzonderheden zie men
pag. 11),
In het voorjaar of den
vroegen zomer van
het volgend jaar.
De regeeringspersdienst meldt:
Het ligt in het voornemen van
H. M. de Koningin om het Haar
gebrachte officiëele bezoek van
Z. M. den Koning der Belgen in
het voorjaar of den vroegen
zomer van het volgend jaar te
beantwoorden.
COLLECTE VOOR DE VLUCHTE-
LINGEN TE HAARLEM.
Vergadering van Jeugdorganisaties
in de Raadszaal.
DE BURGEMEESTER EERE-VOORZITTER.
Voor de plaatselijke organisatie van de groo
te collecte, die op initiatief van het Ned.
Jeugdleiders Instituut met medewerking van
de geheele Nederlandsche jeugdbeweging op
Zaterdag 3 December zal worden gehouden
ten behoeve van hen. die terzake van geloof
of ras vervolgd worden, zal in Haarlem een
comité worden gesticht uit de Haarlemsche
jeugdorganisaties.
Daartoe zal op Vrijdagavond om 8.15 uur
een vergadering worden gehouden van ver
tegenwoordigers van alle Haarlemsche jeugd
verenigingen. die aan deze collecte hun me
dewerking willen verleenen. Deze vergadering
wordt gehouden in de Raadzaal op het Prin
senhof, die door het gemeentebestuur ter be
schikking gesteld is.
Een voorloopig comité heeft in overleg met
den burgemeester het initiatief hier ter stede
genomen en heeft de noodzakelijke voorberei
dingen getroffen. Dit voorloopige comité, be
staande uit: D. J. A. Geluk, als vertegenwoor
diger van de vrijzinnige groepen, voorzitter
mej. J. Mulder, vertegenwoordigende de
Prot, Chr. groepen, secretaresse, P. van
Vuuren, vertegenwoordigende de A. J. C., H. J.
M. Walenkamp, vertegenwoordiger van de
R. K. groepen en A. A. Spitz, vertegenwoordi
ger van de Joodsche groep, heeft den bur
gemeester, dr. J. E. Baron de Vos van Steen-
wijk, bereid gevonden het eere-voorzitter-
schap op zich te nemen.
Het voorloopig comité zal Vrijdagavond de
plannen, die het heeft voorbereid, aan de ver
gadering voorleggen, terwijl daar tevens het
definitieve comité gekozen zal moeten wor
den.
Alle vereenigingen, waarvan het adres be
kend was, zijn schriftelijk voor de vergade
ring uitgenoodigd. De vereenigingen, die
geen uitnoodiging ontvangen hebben, of waar
van de uitnoodiging wellicht aan een verkeerd
adres gestuurd is. worden verzocht toch
een vertegenwoordiger te zenden. Bericht van
verhindering kan gezonden worden aan mej.
J. Mulder, Iepenlaan 14, Bloemendaal, Tel.
22336.
Voor de collecte zal een beroep gedaan wor
den op alle jongeren boven 16 jaar. Ook zij,
die geen lid van een jeugdvereeniging zijn.
kunnen zich opgeven. Dezer dagen zullen na
dere mededeelingen hierover gepubliceerd
worden.
Gaarne zou het voorloopig comité in de ko
mende tien dagen over een bureau in de bin
nenstad willen beschikken. Zij, die een bu
reau. liefst voorzien van telefoon, voor dien
tijd beschikbaar willen stellen, worden ver
zocht dit te willen opgeven. Ook administra
tieve belangelooze hulp zal voor dien tijd zeer
welkom zijn.
•FRANSCHE BANKDISCODNTO VERLAAGD.
PARIJS. 24 November (Havas A.N.P.>
De Fransche Bank zal vandaag het
disconto verlagen van 3 pCt op 2>/2
pCt.
(De laatste volkstellingvan 1930,
heeft aangegeven, dat er in Neder
land 5258 kunstenaars zijn, dat is
1 per 1500 inwoners
Een op de vijftienhonderd maar,
Is in ons land aJs kunstenaar
Of kunstnares in tel gekomen,
Maar ruim vijfduizend al met aJ,
Is eigenlijk geen min getal,
Als 't op den keper wordt genomen.
Zij zijn weer onderling verdeeld
In schilders, houwers van het beeld,
In schoon-letterkunstenaren;
In kunstenaars van het tooneel
En dan, dieduizend in 't geheel.
Die toon ontlokken aan de snaren.
De ware kunst van elke soort.
Die kunst, die men aanschouwt of hoort,
Is kostbaar goed voor heel de natie;
Zij heeft altijd een diep respect,
Van jongsaf in mij opgewekt,
En afgunst soms, voor de prestatie.
Maar als men strakjes, vroeg of laat,
Weer heel den volke tellen gaat,
Dan hoop ik toch nog te ervaren;
Dat men de noodzaak zal verstaan,
Om ook een plaats te wijden aan
De vele levenskunstenaren.
Al is men nog zoo'n groote pessimist,
'n VULPEN van DANTUMA voldoet beslist
QSti&orftuïfttt
ZIJLSTRAAT 90, HAARLEM, TELEF. 11161.
(Adv. ingez. Mea.j
Residentie doet den vorst
een hartelijk uitgeleide
's-GRAVENHAGE, 24 November. Verge
leken met gisteren was het weer vanochtend
zeer gunstig. De temperatuur was zacht, het
bleef droog, al was de lucht vrij bewolkt.
Langs den weg.
Óm kwart voor tien zijn wij van het paleis
naar het station Hollandsche Spoor gereden
langs den weg, welken straks de Koning zal
volgen. Het gedeelte van het Noordeinde tot
de Heulstraat is, evenals de Heulstraat zelf.
geheel vrij gehouden. Overal is of wordt nog
zand gestrooid. De belangstelling van het
publiek op den Kneuterdijk en de Plaats is
op dit oogenblik nog niet bijzonder groot. De
menschen staan achter touwen op de trottoirs.
De rijweg is geheel vrij en het tramverkeer is
stil- of omgelegd.
Bij de Wagenbrug is de drukte enorm, even
als op het Stationsplein en in de onmiddellijke
omgeving daarvan.
Het vertrek van het Paleis.
Het was ongeveer tien minuten over half
elf toen Koningin Wilhelmina en Koning
Leopold, uitgeleide gedaan door den opper
hofmaarschalk jhr. Boreel van Oldenaller en
den hofmaarschalk baron de Smath, voor den
ingang verschenen. Op datzelfde oogenblik
bliezen de pijpers de vaandelmarsch en pre
senteerde de eerewacht het geweer. Een luid
gejuich klonk van de overzijde, waar het pu
bliek zich achter de afzettingen verdrong. De
beide vorsten betraden het plein en schreden
langs de eerewacht. De marinekapel zette on
middellijk na den vaandelmarsch de Bra-
bangonne in.
Na de inspectie van de eerewacht begaven
de Koningin en de Koning zich weer eenige
oogenblikken naar binnen. Intusschen vormde
zich de stoet, het cavalerie-escorte stelde zich
op vóór en achter de roode met zes paarden
bespannen calèche) welke voor den ingang
werd voorgereden.
Weder verschijnt de Koningin met haar
gast bij den ingang. De Koningin heeft nu
haar grijzen bontmatei aan gedaan. Het pu
bliek juicht. Wanneer de Koning en de Ko
ningin in de calèche hebben plaats genomen
heft een soldaat, die een oranje vaan op zijn
geweer heeft, deze vaan op. Van straathoek
tot straathoek wordt dit teeken doorgegeven,
want er is een lange rij van posten met der
gelijke vaantjes uitgezet. Op deze wijze is het
sein in eenige oogenblikken doorgegeven aan
de batterij op het Malieveld, die gedurende
den rit naar het station elke minuut een sa
luutschot zal lossen.
In een tweede calèche, met vier paarden
bespannen neemt het Prinselijk paar plaats
Aankomst bij het station.
Voor den ingang van de Koninklijke wacht
kamer van het Hollandsche spoorstation was
een fraai baldakijn opgericht.
Op het perron.
Drie minuten over elf gaan de deuren van
de Koninklijke wachtkamer open. Naar buiter
treedt jhr. Verheyen, H.M.'s eerste stalmees
ter. Op hem volgt jhr. A. G. Sickinghe, en
achter den eersten kamerheer-ceremonie
meester loopen H.M. de Koningin en Z.M.
Koning Leopold. De kapel zet de Brabangonne
in en de Koning inspecteert met H.M. de
Koningin aan zijn zijde, de eerewacht. Stram
salueert de Koning voor het vaandel en de
Koningin maakt er een diepe buiging voor.
Na de inspectie van de eerewacht neemt
Koning Leopold zeer hartelijk afscheid van
zijn gastvrouwe, dan zegt de Koning de Prin
ses vaarwel waarna hij Prins Bernhard har
telijk de hand drukt.
De Koning stapt dan in zijn wagon
en blijft vóór het vertrek van den trein
nog eenige minuten in druk ge-
Het woord is aan
Vondel:
Een woord, te zijner tijd
geuit in zuivre tael, een gul
den appel is, in eenen züvren
schael.
sprek met de Koningin, de Prinses
en den Prins. Het gevog van den
Koning, de heeren van den eere-
dienst en anderen, die den Koning
tot Roosendaal uitgeleide zullen
doen, stappen in. Precies op tijd, om
dertien minuten over elf. zet de ko
ninklijke trein zich langzaam in be
weging, nagewuifd door de Koningin.
Prinses Juliana en den Prins, ver
trekt de Koning der Belgen, die diep
buigt voor den afscheidsgroet van de
Koningin en het Prinselijk paar.
Te Roosendaal.
Precies op tijd, om 12.18 uur reed de Neder
landsche koninklijke trein het station Roo
sendaal binnen. Een ontzaglijk gejuich steeg
uit de menigte op, waarbij vooral de kinderen
met hun gekleurde vlaggetjes zich deden
hooren.
onderhouden de
vriendschap. Sint
Nicolaasgeschen-
ken bestendigen
een traditie, die
vreugde brengt
aan jong en oud
HEDEN: 16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Te Haarlem wordt Zaterdag 3 December
gecollecteerd voor de vluchtelingen. De
burgemeester aanvaardde het eerevoor
zitterschap van het comité van jeugd
organisaties. 1
De gemeenteraad van Bloemendaal behan
delt de begrooting. 2
St. Nicolaas is Woensdagmiddag in Haar
lem aangekomen. 6
BINNENLAND.
Bij een noenmaal ten paleize te Amster
dam zijn Woensdag internationale pro
blemen besproken. 1
Koning Leopold in Den Haag. 3
Rotterdam heeft grootsche plannen voor
een tentoonstelling. 3
1938 is voor Rotterdam beter dan 1937. 3
De Tweede Kamer is tegen 'n voortzetting
van de proeven van dr. Mulder. 3
Een felle Novemberstorm woedde boven
ons land. li
BUITENLAND.
Chamberlain en Halifax zijn gisteren te
Parijs aangekomen. 5
Polen blijft een gemeenschappelijke grens
met Hongarije verlangen. 5
De Hongaarsche minister-president Iinrédy
heeft zjjn ontslag ingediend. 5
SPORT.
Schaakrubriek. g
Keres staat in het schaaktournooi aan
den kop. g
ARTIKELEN enz.
R. P.: Fransch-Duitsche verklaring. 1
Van onzen Londenschen correspondent:
Engeland en het vorstelijk bezoek aan
Nederland. 2
J. B. Schuil over August Kiehl. 4
Jh». dr. B. de Jong van Beek en Donk:
Militaire en geestelijke landsverdediging
in Zwitserland. 5
Gabriel Smit over „In hazard" 6
Voor de Vrouw. g
Onze Haagsche correspondent over: In
drukken van een ontmoeting met een
Koning.
K. de Jong over het Concert van „Die
Spaernesanghers". u
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 13
