Haarlem's Dagblad
J. MUIJS
Ernstig
mijnongeluk in
Duitschland
De Duitscli-Joodsclie
Vluchtelingen.
Daladier geeft niet toe
Verre Visch.
De Wilde Zwanen
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 17007
Uitgave f,our«*ii* Coster, Maatschappij vooe
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij IN. V.
Bureaux i (iroote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082. Hnofdred. 15054
Redactie lObOO. Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur: HUBERT PEEREBOOM
Directie: P. W PEEREBOOM EN KOBEKI PEEKEBOOM
Dinsdag 29 November 1938
Abonnementen per week f 0.25 p maand
f l-IO. pei H maanden t 3.25 franc., per
pool I 3.55 luw nummer» t» r*-nl pel
Adverlentlën l-S regels t 1.75. elke regel
meet I 0.35 Neclnme# I 0,6(1 per regeL
Regelaboniiemenlatarteven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meet 1 0.15 UriKutje» tie rubriek.
Wij hebben ons onlangs verheugd over de
toezegging van minister Colijn. dat maatrege
len zouden worden getroffen voor de toelating
van een aantal Duitsch-Joodsche vluchte
lingen, dat de inrichting van vluchtelingen
kampen onder het oog werd gezien en dat
overleg met andere Westersche regeeringen
werd gepleegd om gezamenlijk hulp te kun
nen bieden. Wij hebben ons te vroeg verheugd,
want de departementale molens blijken in deze
aangelegenheid wel buitengewoon langzaam
te malen. De stroom van berichten over vluch
telingen. die aan onze grenzen worden terug
gestuurd, is blijven aanhouden. Minister Pa-
tijn heeft op hem in de Kamer gestelde vragen
geantwoord, dat het bezoek van den Belgi
schen Koning hem zoozeer in beslag had ge
nomen dat hij gedurende eenige dagen geen
gelegenheid had gehad de stukken betreffende
deze zaak te behandeleneen antwoord
waarvan talloozen met stomme verbazing heb
ben kennis genomen. In het particuliere
bedrijf doen wij onze zaken dan toch op een
heel andere manier! En wij hebben het
recht te eischen dat een minister zijn taak
minstens even ernstig opvat als wij de onze.
Nu komt ten overvloede een rapport voor den
dag van het Comité van Waakzaamheid van
Nederlandsche Intellectueelen, dat de jam
merlijke toestanden aan onze grens schetst.
Dit rapport, uitgebracht door het oud-lid der
Tweede Kamer F. J. W. Drion, den hoofd
redacteur van het Utrechtsch Nieuwsblad mr.
dr. G. J. van Heuven Goedhart en den Nij-
meegschen advocaat mr. G. C. M. van Nijnat-
ten onthult feiten en toestanden, die het Ne
derlandsche volk wel met beschaming moeten
vervullen. Het zegt ronduit dat de door
regeerings-mededeelingen gewekte indruk, dat
bij de toelating van vluchtelingen zooveel
tegemoetkoming en voortvarendheid zou wor
den betracht als in overeenstemming met
hygiënische en economische eischen mogelijk
moet worden geacht, onjuist is.
Men zou verwachten dat, als niet tot onmid
dellijke toelating kan worden besloten, over
gegaan zou worden tot tijdelijke huisvesting
aan de grens b.v. gedurende een week
om de gevallen deugdelijk te onderzoeken.
Maar dat gebeurt niet. Uit het rapport blijkt
dat zelfs herhaaldelijk menschen worden
teruggestuurd die blijkens de omstandigheden
daardoor in levensgevaar komen te verkeeren.
„Niet dan met de grootste moeite en na lang
durig aandringen wordt in een enkel geval
bereikt dat de onmiddellijke terugzending, die
de instructies voorschrijven, gedurende een
zeer korten termijn, doorgaans slechts van
enkele uren, bij hooge uitzondering van één
dag, wordt opgeschort.
Onder de gevallen die de commissie opsomt
komen o.a. de volgende voor:
Een bejaarde rabbijn, die weliswaar geen
Engelsche verblijfsvergunning kon toonen,
doch wel door brieven aannemelijk kon ma
ken, dat hij in Engeland een werkkring bij
Joodsche instellingen zou kunnen verkrijgen,
en die bovendien reeds in het bezit was van:
a. een Tsjechisch paspoort, hem als Tsjech
verleend, b. een spoorkaartje tot Vlissingen, c.
een bootkaart tot Londen, werd uitgeleid. De
man, die om 10 uur s morgens per trein was
gearriveerd, mocht op Nederlandsch grondge
bied niet wachten op de telegrafisch gevraag
de bevestiging van zijn vooruitzicht op een
werkkring in Engeland, maar werd na eenige
uren oponthoud onverbiddelijk over de grens
gezet. Bij zijn uitleiding verzekerde hij onder
aanroeping van God, dat zijn terugkeer in
Duitschland zijn dood beteekende. Omtrent
zijn verder lot is ons niets bekend.
Een man, verloofd met een in Engeland
wonende vrouw, die voor hem reeds een be
trekking in dat land had weten te vinden,
werd ondanks langdurig onderhandelen met
het departement van justitie naar Duitsch
land uitgeleid. Hij zag tegen het hem drei
gende lot zoozeer op, dat hij bij het Neder
landsche douane-kantoor een revolver vroeg
om zich van kant te maken. Den dag daarna
vond men dicht bij de Nederlandsche grens,
op Duitsch gebied, een man aan een boom
hangen.
Een ruim 80-jarige man, wiens huis was
vernield en die aan zware mishandelingen
had blootgestaan men had hem op een
stoel gebonden, dien stoel in brand gestoken
en toen de vlammen doofden, hem met een
tafelpoot op het hoofd geslagen kon, of
schoon hem was toegestaan zich ten huize
van zijn in Nederland wonende kinderen te'
vestigen, overeenkomstig de instructies niet
toegelaten worden, omdat hij geen Duitsch
paspoort en geen Duitsch bewijs van goed
zedelijk gedrag kon toonen. Hij heeft zich
dagenlang in Nederland verborgen moeten
houden en kon eerst te voorschijn komen,
toen zijn Nederlandsche advocaat erin ge
slaagd was in Duitschland de bedoelde stuk
ken te bemachtigen.
Een „statenlooze" vrouw (Jodin), die na
12 dagen loopen meer dood dan levend de
Nederlandsche grens bereikte, werd onver
wijld weder uitgeleid.
Een vrouw, die uit vrees voor arrestatie
en mishandeling in haar Duitsche woonplaats
niet naar een Engelsch consulaat durfde te
gaan haar man bevindt zich in Londen
en die daarom niet de vereischte papieren kon
toonen, werd onverwijld terug gestuurd.
Een Joodsche weesjongen, voor wien een
in Nederland wonende tante bereid was borg
te staan het weeshuis is tijdens de laatste
anti-Joodsche uitspattingen vernield werd
niet toegelaten.
Laat ons de zaak met bedaard overleg en
gezond verstand bezien. Dat is altijd raad
zaam en in deze tijden vooral niet minder
dan in andere. En dat heeft die commissie
ook gedaan.
Ik vestig hierop met nadruk uw aandacht,
omdat verscheidene menschen zich van het
onaangename onderwerp plegen af te ma
ken met te zeggen dat de economische toe
standen in ons land slecht zijn, dat we 350.000
werkloozen hebben, dat de andere landen „ook
niks doen" en dat wij onze grenzen maar niet
zoo open kunnen zetten voor honderdduizen
den vluchtelingen.
Neen. Dat weet ik waarachtig ook wel. Dat
weet die commissie Drion-Goedhart-van Nij-
natten ook. Daarom spreekt zij in den aan
vang van haar rapport al van hygiënische en
economische beperkingen. Het is geenszins
de bedoeling honderdduizenden of ook zelfs
maar duizenden vluchtelingen in het wilde toe
te laten, zonder keuring of eenige selectie, en
ze onze arbeidsmarkt te laten overstroomen
Allerminst. Voorzorgenbest! Controle,
onderzoek, bewakingbest! Maar als daar
menschen, medemenschen, in doodsangst
naar onze grens vluchten, moeten wij die dan
op deze manier blijven terugsturen? Moeten
we er zelfs niet enkelen duizenden onderdak
geven?jaja, natuurlijk, onder toezicht
en bewaking? Zijn we dat niet aan onszelf en
aan onze Nederlandschen naam bovendien
verplicht? Waar blijft dan de oude trots op
het verleende asyl aan de Belgische vluchte
lingen, aan de Hongaarsche en de Oosten-
rij ksche kinderen?
De commissie die ik hierboven noemde doet
een heel bescheiden voorstel. Erg bescheiden.
Constateerend dat practisch van toelating van
vluchtelingen ternauwernood kan worden ge-
gesproken, oppert zij de mogelijkheid langs de
grenzen barakken op te richten. Daarin zou
den degenen, tot wier toelating niet onmid
dellijk besloten kan worden, voor enkele dagen
kunnen verblijven, onder bewaking, terwijl
comités in samenwerking met plaatselijke
autoriteiten een onderzoek instellen.
Ja. Laat ik eraan toevoegen dat van Ne
derlandsche particuliere zijde al veel wordt
gedaan. Men weet dat veel geld, al meer dan
een millioen, is bijeengebracht. En de com
missie spreekt van „bewonderenswaardigen
hulp door particulieren, zoowel Joodsche als
niet-Joodsche", die aan de plaatselijke auto
riteiten aan de grenzen verleend wordt. Maar
die autoriteiten moeten telkens weer uitwij
zen volgens zeer harde instructies uit Den
Haag.
Nu kan men nog meer bezwaren opperen.
In dezen trant: Hoe komt Nederland op den
duur weer van die duizenden vluchtelingen
af? Weet men dat zeker? Neen immers! Zal de
Duitsche regeering binnenkort niet een nieuwe
vlucht naar de grenzen veroorzaken? Het lijkt
waarschijnlijk. Waar is het eind? Zullen
andere landen misschien ook nog Joden gaan
verjagen? Als wij eenmaal toelaten, zal er
dan niet een eindelooze stroom naar onze
grenzen komen? Enzoovoorts.
Maar ik zou, als ik in de Tweede Kamer zat,
aan onze zoo positief-Christelijke regeering
vragen hoe de barmhartige Samaritaan han
delde en of hij zulke redeneeringen hield. En
wat onze tradities inhouden. En of wij niet
helpen moeten waar wij kunnen als zulke
ontzettende toestanden zich voordoen als wij
thans beleven. En snel helpen!
Zooeven verneem ik dat de regeering mor
gen een persconferentie op het departement
van Buitenlandsche Zaken zal houden. Het
wordt waarlijk tijd dat er opheldering komt.
Hopelijk zal de openbare meening in ons land
het gevolg hebben, dat er morgen betere
maatregelen aangekondigd worden. Zooals het
nu is voel ik mij verplicht deze dingen te
schrijven, om daar mijn steentje toe bij te
dragen.
R. P.
Hertog en hertogin van Windsor
kunnen naar Engeland terug-
keeren.
Welingelichte kringen in Downingstreet vat
ten het resultaat van het onderhoud, dat
Chamberlain te Parijs met den hertog van
Windsor gehad heeft als volgt samen:
Geen enkele hinderpaal ligt een
terugkeer van den hertog naar Enge
land meer in den weg en een bezoek
op een min of meer nabijen datum
moet als een blijvende mogelijkheid
beschouwd worden.
Terzelfdertijd voegen dezelfde kringen hier
aan toe, dat van toekenning aan de hertogin
van den titel „koninklijke hoogheid" geen
sprake is. althans niet voor een langen tijd,
aangezien het volksgevoelen blijft, dat de ab
dicatie en de persoonlijkheid van mrs. Simpson
twee verschillende zaken zijn.
De toestand kan dus als volgt ontleed wor
den: De hertog van Windsor en de hertogin
zullen van nu af aan in Engeland als parti
culieren verblijf kunnen houden, zonder cri-
tiek van hofkringen. Zij kunnen echter niet
deelnemen aan verschillende functies of plech
tigheden, zooals andere leden van de ko
ninklijke familie.
In verband hiermede kan nog gezegd wor
den, dat de hertog van Windsor als persoon
lijk eigendom Fort Belvedere heeft behouden,
dat goed wordt onderhouden, zoodat te allen
tijde' bezoekers zouden kunnen worden ont
vangen.
Reeds negen
dooden geborgen.
BRESLAU, 29 Nov. rDH.B^-A.N.P.1
Naar uit Waldenburg gemeld wordt
heeft vannacht een ernstig ongeluk
plaats gehad in een mijn bij Walden
burg, waarvan waarschijnlijk 22 mijn
werkers het slachtoffer geworden zijn.
Door kortsluiting is een mijnbrand
ontstaan, waardoor de 22 mijnwerkers
van den uitgang werden afgesneden.
Terstond werden de reddingspogingen
ondernomen. Tot dusver heeft men
negen dooden kunnen vinden. Echter
moet ook met den dood van de 13 an
dere mijnwerkers gerekend worden,
vooral daar de brand een bijzonder
sterke rookontwikkeling ten gevolge
had.
Ingrijpende
maatregelen aan
den vooravond der
algemeene staking
PARIJS, 29 November (Reuter.)
Vandaag is officieel een decreet ge
publiceerd voor de toepassing van den
oorlogsnoodtoestand, waarbij de re
geering verstrekkende bevoegdheden
worden verleend, o.a. tot het op-
eischen van de diensten van iederen
burger.
In het decreet wordt gezegd, dat
alle employé's en arbeiders van de
openbare dienstenWan staat, departe
ment of gemeente, gerequireerd wor
den, evenals al het personeel van
diensten, waarvoor door staat
departement of gemeente concessies
zijn verleend.
In een lang rapport aan president
Lebrun zegt Daladier, dat de regeering
de noodige maatregelen zal weten te
nemen om aan alle gebeurtenissen
het hoofd te bieden." Het personeel in
staatsdienst, dat in staking gaat,
zal, naar in het rapport verklaard
wordt, onmiddellijk ontslagen worden.
Bij besluit der regeering zijn de
mijnen en dc daarvan afhankelijke
bedrijven in het zuiden van den
Elzas gerequireerd.
VULPENNEN van DANTUMA,
Vinden nergens hun weerga.
©StiJÖariïSïSte
ZIJLSTRAAT 90, HAARLEM, TELEF. 11161
(Adv. Ingez. Med.)
POPPENKAMERPAPIER.
U vindt bij ons de grootste sorteering vanaf
15 cent per Meter. Komt U ons Poppenhuis
zien? WOENSDAGMIDDAG arriveert St. Nico-
laas met de boot aan de Turfmarkt om
ongeveer 3 uur.
HART'S Behangselpapierhandel
KLEINE HOUTSTRAAT 49 TELEF. 11279.
(Adv Ingez. Med.)
Vandaag schrijf 'k voor de geduldige pers,
Een versch vers dat handelt over iets vers.
't Gaat over de visch uit de Barentszee,
Daar komen ze nu naar IJmuiden mee.
Zij hebben er schepen voor uitgerust.
Wat anders dan die voor de eigen kust;
Daar varen ze mee naar het Noorden toe,
Dat is op zichzelf al een heel gedoe;
Zij varen goedmoedig (vol goeden moed).
Want 'varen en visschen zit hun in 't bloed;
Zij gooien er lustig hun spiering uit,
En krijgen ook hun kabeljauw als buit;
Want daar zwemt de visch in een overvloed
Zooals men dién hier niet in zee ontmoet
Zij hopen, dat als zij zijn weergekeerd,
Hun werk en hun visch worden gewaardeerd;
Zij visschen een bonte verscheidenheid.
De visch is van prachtige kwaliteit.
En koopers stellen naar aloude wijs.
Een lagen prijs op den hoogsten prijs.
Voor velen was wel het bezwaar van visch.
Totnogtoe wel dat zij wat prijzig is,
Waardoor haar een deel van ons volk niet at,
Een zeer vischieus verschijnsel is dat,
Vooral uit het oogpunt der visscherij
Maar nu komt er visch uit de verte bij;
Ais nuttige noodige stimulant,
Voor 't eten van visch in ons vaderland;
Dus vrienden, 't parool is eet allen mee
Van visch uit de baren der Barentszee.
P. GASUS.
Kunsthandel Leffelaar
WAGENWEG 102
TELEFOON 14011
Een Bron vpn
Welkome Geschenken!
(Adv. Ingez Med.)
VULPENHOUDERS - VULPOTLOODEN
PAPIERKORVEN - SCHRIJFMAPPEN
GEDEMPTE OUDE GRACHT 103,
TELEFOON 11723.
(Adv. Ingez. Med.)
Chamberlain over zijn Fransche
reis.
Engeland heeft ten opzichte der defensie geen
nieuwe verplichtingen op zich genomen.
In antwoord op in het Lagerhuis tot hem
gerichte vragen betreffende zijn bezoek aan
Parijs heeft Chamberlain gisteren verklaard
„Lord Halifax en ik hebben zeer gaarne
de hartelijke uitnoodiging van de Fransche
regeering tot een bezoek aan Parijs aanvaard
en van deze gelegenheid gebruik gemaakt
om het contact te hervatten met de Fransche
ministers. Gaarne geef ik uitdrukking aan
onze warme waardeering voor de zeer harte
lijke verwelkoming, die ons ten deel viel van
den kant der Fransche regeering en van het
Parijsche publiek.
Gelijk wij na de bijeenkomst hebben ver
klaard, is van gedachten gewisseld over dp
voornaamste kwesties, waarbij beide landen
een gemeenschappelijk belang hebben, met
inbegrip van zaken der nationale defensie
zoowel als van diplomatiek optreden. Het
bleek, dat wij het volkomen eens waren over
de algemeene politiek der beide landen, die
het voornaamste doel ziet in behoud en ver
steviging van den vrede.
Aangezien het doel der bijeenkomst eer was
van gedachten te wisselen dan besluiten te
nemen, ben ik niet in staat een meer gedetail
leerde verklaring af te leggen over de bespre
kingen".
De leider der Labour oppositie, Attlee, vroeg
vervolgens: „Mag ik vragen of eenigerlei be
sluiten genomen zijn in de kwestie der de
fensie, welke verplichtingen van den kant
van Engeland met zich mede zouden bren
gen?"
Chamberlain antwoordde hierop ontken
nend
Het stoffelijk overschot van koningin Maud in de slotkapel van de oude
vesting Akashus te Oslo, nadat de Engelsclie kruiser „Royal Oak" het lichaam
van de gestorven koningin naar Noorwegen had overgebracht.
Het woord is aan
Coleridge:
Niemand doet iets op grond
van één enkele beweegreden.
De werkloosheid te Haarlem.
Van de 5903 werkloozen werken er 210 in
werkverschaffing.
In de afgeloopen week vermeerderde het
aantal werkloozen te Haarlem met 127. In
November en December loopt altijd het aantal
vrij sterk omhoog. Dezelfde week van verleden
jaar gaf een stijging van 70. Het schommelt,
want de daaraan voorafgaande week was in
1937 hooger dan in 1938.
Er zijn nu te Haarlem 5903 werkloozen. Het
is dus wel te vreezen, dat wij binnenkort weer
over de zesduizend komen. Er zijn nu nog
250 werkloozen minder dan in 1937, 712 minder
dan in 1936 en 716 minder dan in 1935. Voor
het eerst is het verschil nu gunstiger met 1935
dan met 1936. Dit komt omdat er in 1936 dpór
de devaluatie een vrij sterke daling der werk
loosheid was waar te nemen.
Van de 5903 werkloozen werken er
thans 210 in werkverschaffing. Dit
aantal is hooger dan in de vorige
weken.
Dit komt omdat nu ook begonnen is met
het baggeren in de Houtvaart, welk werk voor
Rijnland wordt uitgevoerd.
U weet uit ervaring, wat U van
uitgaven van Haarlem's Dagblad
kunt verwachten.
Keutipe uilt/aetinq
en tape* fttijs
Dit geldt meer dan ooit voor het
zeer aantrekkelijke boekje
door H. C. ANDERSEN.
Publicatie in boekvorm van het ver
haal, dat de kinderen tijdens de
publicatie in ons blad zoo heeft
bekoord en geboeid.
Thans verkrijgbaar aan onze kanto
ren Groote Houtstraat 93 en
Soendaplein 37.
Wacht niet tot
't uitverkocht
is. Verblijd
er Uw kinde
ren mee
Prijs
slechts
30
CENT
HEDEN20 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
Begin Juni 1939 een auto-race te Zand-
voort?
Winkelweek in de Generaal Cronjéstraat.
Verkeersgevaren op het Soendaplein 14 en
De Zandvoortsche raad stelt woningen be
schikbaar voor Joodsche vluchtelingen.
BINNENLAND.
Hangt het ministerieele leven van prof.
Slotemaker de Bruine aan een zijden
draad?
Joodsche vluchtelingetjes zijn in de hoofd
stad aangekomen.
De heer Tilanus bepleit aanstelling van
surnumerair-onderwijzers.
BUITENLAND.
Daladier geeft niet toe.
In Duitschland heeft een ernstig mijnon
geluk plaats gehad.
Daladier heeft toegezegd over de 40-uren-
week te willen onderhandelen als de sta
kingsorder wordt opgeheven.
Chamberlain en Halifax zullen in de eer
ste helft van Januari een bezoek aan
Rome brengen.
Bij een ongeluk met een vliegboot van de
Imperial Airways zijn vier personen om
gekomen.
ARTIKELEN enz.
R. P.: De Duitsch-Joodsche vluchtelingen
J. B. Schuil over „De terugkeer van Peter
Grimm"
H. D. Vertelling: Het mysterie van de pro
fessorale bef
Van onzen Berlijnschen correspondent:
Het Duitsche volksvermogen.
K. de Jong: Ledenconcert der II. O. V. 16
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 12
