Haarlem's Dagblad
TWEE KINDEREN VERBRAND.
Zuid-Af rikaansche
Critiek.
Overige gezinsleden konden zich met
moeite redden.
Verschil van onderwijs
Daladier naar
Corsica en Tunis.
Geeft voor de
Stille Armen
Een vinding.
Het belangrijkste
Reigervertrokken
Een nieuwe luchtlijn op Zuid-Afrika?
Hertogvan Windsor
spoedig in Engeland
terug.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Dirpotie: P. W. PEEKEBOOM KPs KOBtttl CttKEBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOO.M
in Amerika en
Nederland.
De heer Egbert A. Kreiken maakte in
opdracht van het Ned. Indische Gouver-
56e Jaargang No. 17013
Uitgave Lour ens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en AJgem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodiensl 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij L0132, 12713
Adinin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Er is een Nederlandsch vliegtuig onderweg
naar Zuid-Afrika. Het brengt onzen vice-
president van den Raad van State, jhr. mr.
F. Beelaerts van Blokland, en andere autori
teiten naar de viering van „Dingaansdag",
naar de herdenking van „den Grooten Trek".
Dat deze reis eigenlijk wel wat meer dan een
hoffelijke vertegenwoordiging van ons land
bij een nationale gebeurtenis in de Unie be-
teekent, wordt in een artikel in dit nummer
uiteengezet. Er zitten mogelijkheden van ver
dere toenadering in en daar zijn ook weder
zij dsche handelsbelangen bij betrokken. De
pogingen om nieuwe markten voor onzen
handel te veroveren, verleden jaar geken
merkt door de reis der bekende handelsmissie-
Van Karnebeek naar Zuid-Amerika, zulïen
wellicht spoedig voortzetting vinden in een
handelszending naar Zuid-Afrika, waarmee
wij nog steeds heel weinig zaken doen.
Dit oogenblik leent er zich wel toe om met
aandacht kennis te nemen van een critiek op
de verhoudingen in Europa die geleverd is
door den Zuid-Afrikaanschen minister van
Defensie Oswald Pirow Deze minister heeft
verscheidene Europeesche landen bezocht, met
name Italië, Duitschland, België, Nederland
en natuurlijk Engeland. Hij heeft met leiden
de staatslieden gesproken, klaarblijkelijk
vooral het koloniale vraagstuk en de vluchte
lingen-misère daarbij behandeld, is van zijn
reis-op-het-vasteland in Londen teruggekeerd
en heeft nu een korte maar nogal afdoende
critiek ten beste gegeven. Zijns inziens is
Europa „op drift" als een stuurloos schip, het
drijft af naar de woeste branding van den
oorlog. Geen enkel volk wil dien, maar elke
regeering bereidt er zich op voor. Tenzij in de
eerstvolgende maanden een totale wijziging
van opvattingen intreedt zal zijns inziens de
internationale spanning in het voorjaar een
uiterst gevaarlijk punt bereiken. En dat of
schoon er sinds de uitschakeling Van het
Tsjecho-Slowaaksche vraagstuk geen enkele
zaak op het spel staat die een oorlog zou kun
nen verontschuldigen ik haal Pirow's woor
den aan laat staan onvermijdelijk maken.
En dan betoogt hij dat zelfs het vraagstuk
der vluchtelingen vrij gemakkelijk op te los
sen zou zijn door een internationale leening
,en door het beschikbaar stellen van land. Er
is meer dan genoeg onbewoond, geschikt
land in de wereld waarin een eenheid zou
kunnen worden gevormd, hetzij als onafhan
kelijke staat, hetzij onder mandaat. Maar de
bereidwilligheid 'tot medewerking ontbreekt
zoowel bij de staten waaruit de vluchtelingen
komen als bij de staten, die verklaren deernis
met hun lot te hebben. De eerstgenoemde wil
len hun alleen paspoorten geven, de laatstge
noemde alleen sympathie. Dit is kenmerkend
voor de geesteshouding, die niet bereid is tot
een aanzienlijke opoffering voor den vrede.
Zoolang die blijft bestaan zal men met toe
nemende snelheid blijven afdrijven naar den
oorlog.
Het Nederlandsche volk heeft pas een ton
of vier bijeengebracht bij een collecte voor de
vluchtelingen, er waren al enkele millioenen,
wij hebben nu eenige duizenden vluchtelingen
toegelaten en vanmorgen is het bericht ge
komen dat er tweeduizend kinderen op komst
zijn. In Engeland wordt dergelijke activiteit
betoond. Maar deze hulpvaardigheid der vol
ken bedoelt Pirow niet. Hij bedoelt dat de
groote lijn in het beleid der staten ontbreekt
en zonder twijfel heeft hij gelijk als hij zegt
dat een nieuwe Joden-staat de oplossing zou
zijn, dat die te scheppen zou wezen met behulp
van een internationale leening en dat er meer
dan genoeg onbewoonde landstreken in de
wereld voor te vinden zijn.
Gelijk moet men hem ook wel geven als hij zegt
dat Europa op gevaarlijke wijze op drift is
geraakt, al kan men even de schouders op
halen over zijn voorspelling voor het a.s.
voorjaar. Dergelijke profetieën hebben weinig
of geen waarde. Er wordt te veel van dag
tot dag geregeerd, onverwachte wendingen
zijn steeds mogelijk en doen zich ook telkens
voor, niemand weet hoe de toestanden over
een week zullen zijn en dus nog veel minder
hoe ze in het voorjaar zullen wezen.
Allicht heeft Pirow's te Londen gehouden
rede het doel, de Britsche openbare meening
te winnen voor een breeder politiek inzake de
vluchtelingen en haar aandrang te verkrijgen
voor de stichting van een Joodschen staat. De
dagelijks voortschrijdende Duitsche uitslui-
tings-maatregelen tegen de Joden sporen daar
verder toe aan. Zijn de kansen op een krachti
ger beleid wel zoo slecht als ze lijken? Dat is
de vraag nog. MSn voelt dat de gebeurtenissen
zelf in de richting van beslissingen gaan lei
den. Maar wat de Europeesche lethargie ten
aanzien van den vrede betreft moet men wel
zonder voorbehoud toegeven, dat er sinds
Chamberlain's erkenning „dat men moet
werken om hem te wipnen" weinig bereikt is.
Al wordt dan vandaag dat Duitsch-Fransche
verdrag te Parijs onderteekend.
R. P.
Omstreeks zeven uur vanmorgen
heeft te Wychen een noodlottige
brand gewoed, waardoor twee kin
deren om het leven zijn gekomen.
Door tot nu toe onbekende oor
zaak brak op genoemd tijdstip
brand uit in de bakkerij van den
heer J. Berben, gevestigd in de
Spoorstraat te Wychen.
Toen de heer B. den brand ont
dekte, had het vuur reeds een
groote omvang aangenomen. Het
was reeds overgeslagen naar de
woning, zoodat de bewoners ern
stig gevaar liepen.
De familie B. bestond uit man,
vrouw en drie kinderen. In verband
met de St. Nicolaas-drukte was er
nog een zusje van de vrouw in
huis om in den winkel te helpen.
Alle kinderen lagen nog te bed,
toen de heer B. den brand ont
dekte.
Hij en zijn vrouw trachtten
onmiddellijk de kinderen in veilig
heid te brengen. Twee van hen
kon men nog naar buiten brengen.
Het derde kind der familie, de vijf
jarige Jantje, had echter reeds zóó
ernstige brandwonden opgeloopen,
dat het kind spoedig daarop over
leed.
Helaas was het ook niet meer
mogelijk de slaapkamer van het
zusje van de vrouw des huizes, de
zestienjarige Annie Hendriks, te
bereiken. Het meisje kwam in de
vlammen om.
De brandweer was spoedig ter plaatse, doch
Reis zal de volgende
maand plaats hebben.
PARIJS, 5 December. Daladier is
voornemens in Januari, tijdens het
reces van de Kamer, een bezoek te
brengen aan Corsica en Tunis.
(Reuter).
het vuur had reeds zoo'n grooten omvang
aangenomen, dat aan blusschen niet meer te
denken viel en helaas ook de beide slacht
offers van den brand niet meer konden wor
den gered.
Het vijfjarig kind van den heer B.. dat met
ernstige brandwonden overdekt, uit het bran
dende huis werd gehaald, werd voorloopig bij
buren ondergebracht. Het kind overleed echter
spoedig. Het andere meisje, dat het leven
heeft verloren, is waarschijnlijk reeds gestikt
voordat het vuur haar bereikt heeft.
De heer B. heeft behalve zijn bakkerij en
daarbij behoorenden winkel ook nog een siga
renwinkel. Deze bleef behouden.
Het totaal afgebrande huis bestond uit een
beneden en bovenverdieping. De omgekomen
kinderen sliepen met twee andere kinderen
op de bovenverdieping. Twee konden worden
gered. De overige leden der familie en een
knecht sliepen in het achterhuis.
AMSTERDAM, 6 December. Van
het terras van het Schipholrestau-
rant wapperde hedenmorgen naast
de nationale, de Amsterdamsche en
de K. L. M.-vlag de vlag van de Unie
van Zuid Afrika, en in restaurant en
wachtkamer bevonden zich meer
menschen dan wij er in vele gevallen
zelfs bij een bijzonder vertrek van een
Indië-vliegtuig op een zoo vroeg uur
bijeen hebben gezien.
Ook dit keer echter waren zij geko
men om het vertrek bij te wonen van
een vliegtuig dat een bijzondere vlucht
ging ondernemen. Voor de eerste maal
zou een K. L. M. vliegtuig naar Zuid-
Afrika vertrekken.
Deze vlucht, ter gelegenheid van het eeuw
feest van den Grooten Trek en van de hon
derdste herdenking van den Dingaansdag, is
echter niet alleen van beteekenis voor de
Nederlandsche luchtvaart, doch ook van
groote cultureele beteekenis, omdat, de „Rei
ger" o.a. als passagier naar Zuid Afrika
brengt den vice-president van den Raad van
State, jhr. mr. M. F. Beelaerts van Blokland
die namens de Nederlandsche regeering offi
cieel komt getuigen van het medeleven in ons
land met het stamverwante broedervolk van
Zuid Afrika.
Het bijzondere karakter van dit vertrek
werd wel in de eerste plaats geaccentueerd
door de aanwezigheid van Z.K.H. Prins Bern-
hard, die tegen half acht in gezelschap van
zijn adjudant kapitein De Roo van Aldewerelt
per auto uit Soestdijk op Schiphol aankwam.
Verder waren aanwezig de ministerpresident
dr. H. Colijn, de minister van buitenlandsche
zaken, mr. dr. J. A. N. Patijn, de oudminister
van buitenlandsche zaken, jhr. mr. A. C. D. de
Graeff, de gezant der Unie van Zuid Afrika
te 's-Gravenhage, dr. H. D. van Broekhuizen,
de secretaris-generaal van het departement
van buitenlandsche zaken, jjir. mr. A. M.
Snouck Hurgronje.
Kort voor acht uur begaven de leden der
bemanning, de commandant Scholte, gezag
voerder Viruly, de marconist Pestman, de me
canicien Dunk en de steward Eggenhuizen
zich naar het op het platform gereedstaande
vliegtuig, terwijl alle aanwezigen op het terras
bijeenkwamen.
De heer Van Broekhuizen noemde het een
mooi gebaar van het Nederlandsche volk, de
„Reiger"' naar Zuid Afrika te zenden, waar
heen de heer Beelaerts van Blokland een vre
desboodschap van het Nederlandsche volk zal
brengen. Hij herinnerde er aan dat het in
1652 drie kleine Nederlandsche schepen onder
commando van Van Riebeek waren, die den
hoeksteen van de vestiging in Zuid Afrika
nement een reis door Amerika ter be
studeering van het onderwijs. Hij schreef
over zijn ervaringen een drietal artike
len voor ons blad waarin hij wijst op
het verschil (zoowel wat het lager, mid
delbaar en hooger onderioijs betreft)
met ons land.
Het eerste artikel vindt men heden op
pagina 3, de beide andere worden Woens
dag en Donderdag geplaatst.
WALYTSCHV AARDER VAN DE EXPEDITIE
THORSHAMMER VERGAAN.
KAAPSTAD, 5 December <Reuter-A.N.P.)
De tot de expeditie Thorshammer behcoren-
de walvischvaarder „Thorgaut" is in botsing
gekomen met een ijsberg en gezonken. Men
gelooft, dat de uit 13 koppen bestaande be
manning gered is. Het schip is verloren ge
gaan.
hebben gelegd. Bij alles wat met het Af ri
kaansche volk is gebeurd, hebben de Neder
landers meegeleefd en spreker herinnerde
aan het gebaar van H-M. de Koningin, toen
deze in 1902 de ..Gelderland" naar Zuid Afri
ka stuurde om den onvergetelijken president
Kruger af te halen. Tenslotte wenschte hij
passagiers en bemanning een goede thuisreis
Namens de afdeeling Amsterdam van het
Algemeen Nederlandsch Verbond sprak dr. C.
Gajentaan. Het A. N. V. heeft het vliegtuig
een oorkonde toevertrouwd, om deze te over
handigen aan haar zusterafdeeling te Kaap
stad.
Laatste spreker was de directeur der K.L.M.
de heer A. Plesman. Hij dankte de Zuid Afri-
kaansche regeering voor de hulp, welke zij
verleend had bij de voorbereiding van deze
vlucht, die tot nog toe een succes genoemd
kon worden, wat hieruit bleek, dat de machi
ne geheel volgeboekt was en dat zij 23.000
poststukken voor het vervoer had meegekre
gen.
Deze vlucht droeg een bijzonder ka
rakter en de heer Plesman sprak de
hoop uit, dat daardoor de mogelijk
heid zou ontstaan voor de K. L. M„
een regelmatigen wekelijkschen lucht-
dienst op Zuid Afrika te exploiteeren,
in samenwerking met den Engelschen
luchtdienst en Zuid Afrika.
Tegen exploitatie van een dergelijke lucht
lijn zou op den duur geen bezwaar kunnen be
staan. Wat afstand betreft en klimatologische
moeilijkheden was een dergelijke lijn gemak
kelijker te exploiteeren dan de Indiëlijn der
K. L. M. Reeds vliegen Imperial Airways, Air
France, Sabena en Lufthansa over Afrika en
de K. L. M. wenscht niets anders dan in dit
vreedzame werk haar steentje bij te dragen.
De Nederlandsche scheepvaart zal ongetwij
feld haar diensten op Zuid Afrika gaarne aan
gevuld zien door een Nederlandsche luchtver-
binding.
Tenslotte nam spreker afscheid van passa
giers en bemanning, die zich naar het vlieg
tuig begaven, waar eerst nog de persfotogra
fen hun werk deden, waarna het Wilhelmus
weerklonk, wat in stilte door allen werd aan
gehoord. Toen begonnen de motoren te
draaien en te ongeveer 8.10 taxide de „Reiger"
onder het gejuich van de menigte naar den
anderen kant van het veld. Zeer snel trok
Scholte de machine op, die nog eenmaal in
een wijde boog boven het platform verscheen
om daarna in zuidelijke richting te verdwij
nen.
Als gij mogelijk tot heden,
Er nog niet toe waart gekomen,
Dan kan nu 't besluit genomen.
Zooals reeds veel andren deden.
Vrienden, wilt gij aandacht schenken
Aan den nood der Stille Armen
En hun, uit uw mild erbarmen,
Ook iets voor het Kerstfeest schenken?
Kan het bij u weinig lijden,
Gaat gij ook vdl zorg door 't leven,
Geef, als gij slechts iets kunt geven.
Ook al is 't nog zoo bescheiden.
Elke cent is goud in waarde.
Als hij dienst doet als een gave,
Om behoeftigen te laven,
Op het feest van Vrede op Aarde.
P. GASUS.
Dinsdag 6 December 1938
Abonnementen per week fO.25. p maand
f 1.141. per 5 maanden i 3.25. franco per
poel I 3.55. Iitssr nummer* b ceul per ex»
Adverienriën l-S regel* f 1.75, elke regel
meer I U.35 Reclame* f 0.60 per rege.L
H ege I n 11« i n ii emeni>i urievco op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60. elk®
regel meer f U.15. Groentje» tie rubriek.
Het woord is aan
La Rochefoucauld:
Iedereen klaagt over zijn
geheugen, maar niemand
klaagt over zijn oordeel.
(De heer Mazetti, bakker te New
York, heeft koppen, borden en
schalen van gekleurd suikergoed
uitgevonden, die na den maaltijd
worden opgegeten en daardoor da
vatenwasch overbodig maken.)
De heele vatenwasch voorbij,
't Is een idee, dat moet gezegd zijn.
En wel moest dit Columbus-ei
In Noord Amerika gelegd zijn.
Een kop en schotel, bord en schaal,
Waarvan eerst vredig wordt gegeten,
Om ze aan 't einde van het maal
Dan zelf als „toetje" op te eten.
Zoo gaan wij nieuwtjes tegemoet
In smaak, dat is het intressante,
Bijvoorbeeld die van suikergoed,
Met haring-, spek- of uirestanten.
Ik hoor al, hoe het kleine joch
Aan 't eind door moeder wordt verweten:
Maar stoute Jan, heb je nou nog
Niet eens je soepbord opgegeten.
Een bakker heeft dit uitgedacht,
Heb ik uitdrukkelijk gelezen,
'k Had het natuurlijker geacht
Als het een tandarts bleek te wezen.
Hoe 't zij, het is een nieuw idee,
AI zal 't in de papieren loopen,
Wanneer men steeds voor elk diner
Nieuw suikergoedservies moet koopen.
En ook heb ik een stille vrees
Dat menigeen al gauw zou zuchten:
O, spaar me asjeblieft diners,
Ik kan geen suikergoed meer luchten.
Want eerst een schotel, dan een kop,
Daarna per hoofd een van de schalen,
Een aandeel soepterrien daarop,
Voor elk gelijkelijk te bepalen.
Dan nog een bord en nog een bord,
Neen, dat men mij daarvoor behoede,
Ik snoep wel graag eens, maar dit wordt
Mij toch teveel van 't (suiker) goede.
P. GASUS.
HEDEN10 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag-
Mr. M. Slingenbcrg weer gedeputeerde? 6
BINNENLAND.
De „Reiger" is hedenmorgen naar Zuid-
Afrika vertrokken. i
Te Wychen zijn hedennacht twee kinderen
verbrand. j
Een noodwetje zal in de leemte in het R.A.P.
voorzien. 2
De Nederlandsche vrijwilligers zijn uit
Spanje in ons land teruggekeerd. 3
De „Jewish Col" zoekt naar mogelijkheden
voor emigratie. 3
BUITENLAND.
Tweede verantwoording van bij ons blad bin
nengekomen giften.
E. H. ƒ0,25: B. S.—R. ƒ2,50; M. S. ƒ1,—; Mevr
M. ƒ3,50; Mej. E. G. 1,50; B. H. F. 2.50; Mej
H. v. M. 2,—; H. v. A. 0,50; A. M. 1,—: J
C. T. te O. 15,—; J. C. D. 10,—; Th. M. H.
10.—; Dr. G. R. 10,—; Mevr. C. M. W. Z.—
B. 10,—; Mej. T. S. W. Z. 5,—; Mej. H. L. T.
5,—; J. v. O. 5,—; Dr. S. J. v. S. 5,—; W. B
R. ƒ5,—; M. J. C. V. ƒ2,50; Mej. F. H. S. ƒ2,—;
J. A. P. ƒ2,50; Mevr. A. E. F.S. ƒ5,Trix
ƒ0,50; J. S. ƒ0,90; T. D. ƒ2,—; fam. Br. ƒ10,—
Wim ƒ0,10; R. R. ƒ1,—; Mevr. E. A.—B. ƒ2,50'
C. V. 2,50; Wed. E. H. 2,50; A. v. H. 2,—.
Totaal zijn thans binnengekomen 107 giften
tot een bedrag van ƒ490,45. Vorig totaal
ƒ359,70: giften kunnen worden afgegeven aan
onze bureaux Groote Houtstraat 93 en Soenda
plein 37 of overgeschreven worden op onze
postgirorekening no. 38810 onder vermelding
„Voor de stille armen".
Dc val van het Belgische kabinet schijnt niet
meer te voorkomen te zijn.
Te Parijs is het proces begonnen tegen mevr.
Skoblin. verdacht van medeplichtigheid
aan de verdwijning van generaal Miller.
Bü een scheepsbolsing op de reede van Brest
zijn 17 opvarenden van een Grieksch schip
verdronken.
ARTIKELEN enz.
R. P.: Zuid-Afrikaansche critiek.
J. B. Schuil over „Vrouw „Polenska".
Egbert A. Kreiken: Verschil van Onderwijs
in Amerika en Nederland.
Mr. P. Catz: De „groote trek" van den
„Reiger".
Ko Zweeres: Moeten onze ooievaars uitster
ven?
De Burgerlijke Stand van Ilaarlem is opge
nomen op
f ACHT niet af, tot de reden om
een Groentje in Haarlem's Dagblad
te plaatsen zich aan U opdringt.
Zoek een reden en neem het voor
deel nu
De hertog van Kent, die per vliegtuig
naar Oslo is gevlogen om de begrafenis
van koningin Maud bij te wonen, ver
klaarde te Kastrup, waar een tusschen-
landing werd gemaakt, aan een ver
tegenwoordiger van de „Social Democra
ten", dat de hertog van Windsor zonder
twijfel binnenkort naar Engeland zal
terugkeeren en zich daar blijvend zal
vestigen.
Het vertrek van het K. L. M.-vliegtuig „Reiger" van Schiphol voor een speciale
vlucht naar Zuid-Afrika ter gelegenheid van den lOOsten Dingaansdag.
