Films
Oorlog en Vrede.
,Daar
waar mijn
Sa
rie woon.
Louis Davids
in Rembrandt.
Dr. Deruga.
Legioen van eer'
„Ons is niets te dol".
de dl
witte
doek
ZATERD AG 10 DECEMBER 19.18
HX'AREEM'S DAGBEAD
3
ililililliliiiülllliilllllllllllllillliilllllillllllillllllllll
Voor wie het nog niet wist zij gezegd, dat
Gracie Fields de lievelinge van het Engelsche
uitgaande publiek is. „Our Gracie" noemen
onze overburen van de Noordzee haar en die
benaming bewijst overduidelijk, hoe hoog zij
staat aangeschreven. Zelfs is Gracie Fields, die
eenmaal als fabrieksarbeidster haar brood ver
diende, de eenige Engelsche cabaretartiste, die
zich in het bezit van een koninklijke onder
scheiding mag verheugen.
Vol schilderachtige tafereeltjes is de in
Zuid-Afrika spelende Gracie Fields-film
DAAR WAAR MIJN SARIE WOON*
Gracie Fields heeft de planken van de
Loncensche Music-hall voor korten tijd om
gewisseld met de studio's van Hollywood en
het resultaat van dat intermezzo kan men
thans zien in de film „W're going to be rich",
die in de Nederlandsche bewerking den titel
kreeg „Daar waar mijn Sarie woon". Gracie
is natuurlijk de
heldin van den
Rembrandt
roman, die zich
voor een groot
deel in het land
van oen groenen doringboom afspeelt. Zij
het hier „Kit" en haar beroep is hetzelfde
als dat uit haar werkelijke leven. Door die rol
werd Miss Fields meteen de gelegenheid ge
geven haar talent als kleinkunstartiste te too-
nen. Wij hooren en zien haar als de vertolkster
van grappige volksliedjes, al of niet met mi
miek, en in haar geestige sketch van het
naief-onbeholpen meisje met de komische
ontboezemingen over haar geliefde.
Het pad van „Kit" gaat in het Zuid-Afri-
kaansche land allesbehalve over rozen. We
-bevinden ons namelijk in den tijd, dat Zuid-
Afrika voor een groot deel werd bevolkt door
avonturiers, die op de geruchten over goud
vondsten derwaarts getrokken waren. Een erg
aangename werkkring heeft zij daar dan ook
met en bovendien heeft zij extra veel te stel
len met haar echtgenoot "Victor MacLaglen)
die maar al te gretig bereid is zijn of liever
haar geld in gewaagde ondernemingen te
steken. En dan is er nog haar zoontje Tim, dat
haar aandacht opeischt. Kit probeert er van
te maken wat er van te maken is, maar kan
toch niet verhinderen, dat het tot een breuk
komt met haar avontuurlijken echtgenoot.
Het lijkt of deze twee menschen, die in ka
rakter en levensopvatting zoozeer van elkaar
verschillen, nooit meer tot elkander gebracht
zullen worden. Zoo fatalistisch eindigt de film
echter niet, want een onverwacht voorval
voert beiden weer tezamen en vormt de
inleiding tot een nieuw en gelukkiger leven.
De titel doet vermoeden dat- we ook het be
faamde lied van Sarie Marijs te hooren krijgen
en dat is ook inderdaad het geval. Gracie
Fields zingt het in combinatie met het Zuid-
Afrikaansche liedje „Vat je hoed en trek".
In het voorprogramma zijn we o.a. getuige
van het vertrek van de „Reiger".
Een aardig teekenfilmpje toont het oolijke
•varkentje Porky in zijn kwaliteit van brand
weerman. Louis Davids treedt op 't tooneel op
met liedjes en conférence.
Voor het eerst na zijn herstel staat de
groote „kleine man" thans weer op de plan
ken en wij kunnen getuigen, dat Louis Davids
Louis Davids is gebleven.
Met zijn luchtige conférence en zijn
half gezongen, half gedeclameerde voor
dracht bezorgt hij zijn gehoor weer eenige
kostelijke oogenbükken. Louis Davids is een
unieke figuur in de wereld van onze vader-
landsche kleinkunst. Er is geen tweede con
férencier, bij wien ge u zoo „en famile"
voelt als bij hem. Dat komt omdat hij een
voudig in zijn optreden is en met u bab
belt, alsof ge met hem aan hetzelfde tafeltje
zat. Maar dat ge, bij al die luchtige kout,
heel wat levenswaarheden te hooren krijgt,
dat weet ieder, die met het karakter van Louis
Davids' repertoire op de hoogte is.
Louis Davids is ook filosoof. Hij houdt er
van zich aan allerlei bespiegelingen over te
geven, zooals in dat liedje over Hollywood,
waarin hij ons den lof der filmzotheid ver
kondigt. En daarbij is het merkwaardig op
te merken, hoe hij het verstaat tusschen ernst
en luim door te balanceeren. In die oogen
bükken is hij wellicht op zijn sterkst.
Haarlem kan zich gelukkig prijzen den De-
gaafden kleinkunstenaar een week in zijn
midden te hebben.
Willy Birgel als
„De Rechtzaak van Dr, Deruga" speelt zich
in hoofdzaak af in de rechtszaal. Dr. Deruga
(Willy Birgel), die sedert tien jaar- gescheiden
van zijn vrouw leeft, wordt er van beschuldigd
z'n vrouw vergiftigd te hebben, nadat hij haar
eerst bewogen heeft, haar testament te zijnen
gunste te veranderen. De bewijzen tegen hem
stapelen zich op, al blijkt uit de getuigenis
van verscheidene getuigen, dat hij een goed,
zij het wat ongewoon mensch is. De wanhoop
van zijn verdediger
Cinema
is, dat
zich maar heel wei
nig moeite geeft om
de beschuldigingen
te ontzenuwen. Hij lijkt wel op een ernstigen
zieke, voor wien de dokter en de omgeving
zich alle moeiten geven om den patiënt te
genezen, maar die zelf niet mee werkt, die
lusteloos en apatisch blijft. Hoewel de schijn
zeer sterk tegen hem is, gelooven wij, toe
schouwers, absoluut niet aan zijn schuld. Een
van zijn meest belangelooze verdedigsters is
het achttienjarig nichtje Mingo van de ver
moorde, die door het gewijzigde testament be
nadeeld is, omdat het vorige haar tot erfge
name had benoemd. Geraldine Katt speelt
deze Mingo voortreffelijk, eerlijk, eenvoudig
en met overtuiging. Feitelijk worden alle rol
len uitstekend vertolkt. De getuigen a décharge
zorgen voor de vroolijke noot. Daar is in de
eerste plaats de huishoudster, die in haar
eenvoud Dr. Deruga ten voeten uit teekent met
de humor het volk eigen, -de kapper, de Ita-
liaansche restaurateur en de portier niet te
vergeten, zij allen brengen de lach in de zaai.
De spanning blijft tot op het laatste oogenblik
bestaan. Dank zij de kleine Mingo zegeviert
tenslotte de waarheid en wordt Dr. Deruga
vrijgesproken, waarover wij ons net zoo hard
verheugen als allen, die hem genegen zijn,
Mingo niet het minst. Het is een gegeven, dat
op bijzonder boeiende wijze uitgewerkt is en
levenswaar is geworden door het uitstekende
spel over de geheele linie.
Dat in een „Modern Huwelijk", zij het dan
in Amerika, het zoo Spaansch toe zou gaan
als Priscilla Lane en Wayne Morris ons wil
len doen gelooven, kunnen we niet aannemen.
Neemt men de film echter alleen als grap,
dan kan men niet anders zeggen dan dat de
grap uitnemend geslaagd is. dat er leuk en
vlot gespeeld wordt, dat Priscilla Lane goed
acteert en tevens heel verdienstelijk en geestig
zingt en dat het publiek zich dol met deze
comedie vermaakt heeft.
Abel Jaquindie één der hoofdrollen vervult
in de film „Legioen van eer".
(Frans Hals).
„Legioen van eer" is de geschiedenis van een
officier, die beschuldigd van het strafbare feit
zichzelf een wonde te hebben toegebracht, in
derdaad bekent dit gedaan te hebben, terwijl
het er duimen dik boven op ligt dat een ander
de schuldige is. De officier Vallin zweert de
waarheid te zeggen, doch wanneer hij dezen
eed op zijn orde van
Frans Hals
het Legioen van eer
moet herhalen wei
gert hij dat. Welk
geheim schuilt er
achter deze handeling? Het zal den lezer noch
de lezeres verwonderen dat er een vrouw in
het spel blijkt. En dat is de echtgenoote van
den kapitein, den meerdere van den officier.
Beide militairen beleven in Algiers avonturen,
die hen tot vrienden maken. Tezamen zien zij
den dood in de oogen. „De woestijn vereenigt",
is het devies van den kapitein. „En de vrouw
verwijdert" meent de officier. En die vrouw
komt.
De kapitein verwaarloost zijn vrouw, d.w.z.
zij baadt in weelde doch is arm aan liefde.
Desondanks meent de kapitein te mogen schie
ten op den man, die zijn vrouw die liefde wel
schenkt; een merkwaardige opvatting van
mannelijke eer. Zij wordt u in deze film. waar
in Charles Vanel en Marie Bell de hoofdrollen
vervullen, gedemonstreerd.
Een beeld uit de film „De rechtzaak
Dr. Deruga".
(Cinema Palace).
Bing Crosby zegt:
Het is eigenlijk onnoodig over de film die
deze week in het Spaarne Theater draait, nog
iets te zeggen. Want als men den titel heeft
oo_. en men heeft den naam van Amerika's
beroemdste „crooner" genoemd, dan lijkt het
eigenlijk onnoodig een nadere uiteenzetting
van deze allerdwaaste comedie te geven. Want
inderdaad, de film geeft volkomen was zij be_
looft. Het is een kostelijke klucht, waar de
onzinnig
ste situa
ties keer
op keer
de lach
salvo's uit de zaal doen opstijgen; er valt
bovendien van veel zang te genieten, en kan
men grootsch opgezette, show-nummers aan
schouwen.
Deze drie facetten, zang, show en klucht,
worden vertegenwoordigd door de drie hoofd
rolspelers: Bing Crosby, de revue-ster, Ethel
Merman en de bekende komiek Charlie
Ruggles. In deze combinatie zijn zeker alle
eigenschappen aanwezig om een musical-
comedy tot een „knal''-nummer te maken.
De tweede hoofdfilm vormt hiermee wel een
scherp contrast. Deze film behandelt de ge
schiedenis van een dokter die, onschuldig,
Spaarne'th eater
De ontwikkeling van de vredesbeweging.
E spanning en onzekerheid der laatste
weken hebben plaats gemaakt voor
opluchting. Meer nog: de menschheid
gaat begrijpen, dat oorlog geen nood
lot is, waaraan niet valt te ontkomen, maar
dat de vredesgedachte onder de volken sterker
is dan het verlangen naar oorlog.
In dit verband kan het zijn nut hebben in
het kort den groei der vredesbeweging in vo
rige eeuwen na te gaan om hierbij te zien, dat
deze beweging niet dateex-t van de laatste
veertig jaren.
Vroegere plannen voor een
Volkenbond.
Uit de oorlogsvermoeidheid van de 17de
eeuw ontstond de idee van een organisatie
buiten staatkundig verband tot oplossing van
door de publieke opinie van een moord wordt
verdacht, en overal uitgestoten wordt. „Ge
brandmerkt" heet de film. Warren William
en Karen Morley spelen er de hoofdrollen in.
Judy Garland,
l/CUt
U et
Luxor
Judy Garland is een van de nieuwe sterren
die aan het Hollywoodscne Metro-Goldwyn-
Mayer firmament schitteren en zij is lang niet
de minste onder de vele „big shots" die deze
maatschappij bezit. Frisch en ongekunsteld als
het is, heeft haar spel een groote bekoring.
Ook in „Kerels
geven geen Kamp",
een spannende ren
baanhistorie, laat zij
zich van haar beste
zijde zien.
Deze sportieve en spannende film heeft trou
wens nog vele andere goede facetten waarvan
het bijzondere spel van Mickey Rooney er een
van is. Deze jeugdige acteur. Hollywoodsche
leeftijden zijn moeilijk te schatten, maar hij zal
toch niet ouder zijn dan 16 jaar, verbaast
iedereen door de vlotheid waarmee hij in
„Kerels geven geen Kamp" een jeugdige jockey
voorstelt wiens succes hem bijna noodlottig
dreigt te worden. Gelukkig vindt hij echter in
Roger Calverton en dienst grootvader (Ronald
Sinclair en C. Autey Smith) twee goede vrien
den. Dank zij een lage streek van zijn vader
laat de overmoedige jockey echter het paard
van Calverton een race verliezen omdat hij denkt
dat zijn vader zwaar ziek is en daardoor aan
geld kan komen. De grootvader van Roger
windt zich hierover zoo op dat hij sterft.
De twee jeugdige vrienden komen dan voor
schier onoverkomenlijke moeilijkheden te staan
doch mede dank zij de hulp van Judy Garland
en haar moeder een aardige rol van Sophie
Tucker loopt alles nog goed af.
Liefhebbers van spannende paardenraces en
van een frissche, sportieve film zullen in „Ke
rels geven geen Kamp" zeker niet teleur
gesteld worden.
In het voorprogramma verdient een interes
sant filmpje over de loopbaan van een „extra"
te Hollywood zeker de aandacht. Ook daar is
niet alles goud, wat er blinkt. En we zijn mis
schien te dikwijls geneigd om dat te vergeten
ZONDAG 11 DECEMBER.
HILVERSUM I 1875 en 415,5 M.
8.30 NCRV, 9.30 KRO. 5.00 NCRV, 7.45—
11.00 KRO.
8.30 Morgenwijding. 9.30 Hoogmis. 10.15 Gra-
mofoonmuziek. 12.15 Causerie „RK. Reclas-
seering". 12.35 Koor „L'Union Chorale". 1.00
Literaire voordracht. 1.20 KRO-orkest. 2.00
Godsdienstonderricht voor ouderen. 2.30—3.05
Causerie „Hoe de Kerk zingt met Driekonin
gen" met illustraties (opn.). 3.10 Pïanovoor-
dracht en gramofoonmuziek. 3.55 Gramofoon-
muziek. 4.00 Zang met pianobegeleiding. 4.15
Ziekenlof. 4.55 Sportnieuws. 5.00 Gewijde mu
ziek (gr.pl.). 5.50 Nedei-duitsch Hervormde
Kerkdienst. Hierna; Gewijde muziek (gr.pl.).
7.45 Sportnieuws. 7.50 Gramofoonmuziek. 8.00
Berichten ANP, mededeelingen. 8.15 De KRO-
New Style Artists. 8.45 Gramofoonmuziek. 9.00
Russisch gemengd koor. 9.15 Vervolg van 8.15.
9.45 Gramofoonmuziek. 10.00 Vervolg van 9.00.
10.15 Gramofoonmuziek. 10.30 Berichten ANP.
10.4011.00 Epiloog.
HILVERSUM II 301,5 M.
8.55 VARA, 12.00 AVRO. 5.00 VPRO, 5.30
VARA, 8.00—12.00 AVRO.
8.55 Gramofoonmuziek. 9.01 Sportnieuws.
9.05 Tuinbouwpraatje. 9.30 Gramofoonmuziek.
9.45 Causerie „Frontverandering in Polen".
9.59 Sportnieuws. 10.00 Viool en piano. 10.40
Declamatie en gramofoonmuziek. 11.00 VARA-
orkest en gramofoonmuziek. 12.00 Causerie
„Levenswaarden die terzake doen". 12.20 Ber.
12.25 Omroeporkest en gramofoonmuziek. 1.30
Causerie „Maleische dagbladen". 1.50 Gramo
foonmuziek. 2.00 Boekenhalfuur. 2.30 Con
certgebouw-orkest en solist. In de pauze: Gra
mofoonmuziek. 4.30 Orgelspel. 4.50 Sport
nieuws ANP. 5.00 Gesprekken met luisteraars.
5.30 Kinderhalfuur. 6.00 Sportpraatje. 6.15
Sportnieuws ANP. gramofoonmuziek. 6.28 Be
richten. 6.30 Korte Wijdingsdienst. 7.00 Necer-
duitsch Hervormde Kerkdienst. 8.00 Berichten
ANP, Radiojournaal, mededeelingen. 8.20
AVRO-Amusementsorkest, AVRO-Gïrls en so
list. 9.00 Toespraak. 9.05 Radiotooneel. 9.25
Gino Bordin's Hawaiian ensemble en solisten.
9.55 Causerie „Met de K.L.M. de lucht in".
10.10 Bach-cantates. 11.00 Berichten ANP,
hierna: AVRO-Dansorkest. 11.4012.00 Gra
mofoonmuziek.
DROITWICH 1500 M
12.35 Callender's Senior orkest en solist. 1.20
Uit Kopenhagen: Louis Preii's ensemble. 1.50
Falkman en zijn Apache-Band en soliste. 2.20
Voor tuinliefhebbers. 2.40 BBC-orkest. 3.40
Troise en zijn Mandoline-orkest. 4.20 Reli
gieuze causerie. 4.40 Reg. King en zijn orkest.
5 20 Causerie ..The paradoxes of the Gospel"
5.40 Het Brosa ririjkkwartet en solist 6 20 Gra
mofoonmuziek. 6.50 Charles Ernesco en zijn
kwintet. 7.20 Declamatie. 7.408,10 Frank
Walker en zijn orkest. 8.15 Kerkdienst. 9.05
Liefdadigheidsoproep. 9.10 Berichten. 9.25 Ra
diotooneel. 9.55 Radiotooneel met muziek. 10.50
Epiloog.
RADIO PARIS 1648 M.
9.00 Gramofoonmuziek. 10.00 Locatelli-
orkest. 10.50 Uit Berlijn: Bach-cantate. 11.20
Gramofoonmuziek. 12.30 Orgelconcert. 1.05
Gramofoonmuziek. 1.20 Zang. 1.35 Pascal-
orkest. 3.20 en 3.50 Zang. 5.25 Accordeonsoli.
5.35 Volksliederen. 6.05 Gramofoonmuziek. 7.
Goldy-orkest. 8.35 Zang. 8.50 „La jolie fille de
Perth", opera. 10.50 Gramofoonmuziek. 11.20
12.50 Jo Bouillon's orkest.
KEULEN 456 M.
5.20 Havenconcert. 7.50 Solistenconcert. 9.05
Gramofoonmuziek. 10.20 Mannenkoor en so
liste. 11.20 Militair oi'kest. 12.30 Dresden's
orkest. 1.20 Populair concert. 3.20 Omroep
orkest en solisten. 4.50 Gramofoonmuziek. 5.50
Zang en piano. 6.50 Gramofoonmuziek. 7.30
Amusementsorkest, solisten en pianoduo. 9.50—
11.20 Omroepkleinorkest en solisten.
BRUSSEL 322 M.
9.00 Gramofoonmuziek. 10.20 Jan Steurs'
Musette-ensemble en solist. 11.20 Zang en
piano. 12.20 en 1.30 A. Felleman's orkest. 2.35,
4.20, 5.50 en 6.20 Gramofoonmuziek. 7.2Ó
Fluitkwartet. 8.20 Omroepkleinorkest, gemengd
koor en solisten. 10.30 Populair concert. 11.20-
12.20 Gramofoonmuziek.
BRUSSEL 484 M.
9.00 Gramofoonmuziek. 10.20 Gevarieerd
concert. 11.40 Gramofoonmuziek. 11.50 Cello
voordracht. 12.05 Orkestconcert. 12.20 Gramo
foonmuziek. 12.35 Omroeporkest. 1.00 Gramo
foonmuziek. 1.05 en 1.30 Vervolg concert. 2.20
Gramofoonmuziek. 2.50 „Frasquita", opei-ette.
5.10, 5.35, 5.55 en 7.35 Gramofoonmuziek. 8.20
Omroepdansorkest en -salonorkest. 8.50 Radio
tooneel. 9.30 Gramofoonmuziek. 9.40 Vervolg
concert. 10.30 Omroepdansorkest. 11.2012.20
Gramofoonmuziek.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M.
7.30 Gevax-ieerd concert. 9.20 Berichten. 9.50
Pianovoordx-acht. 10.05 Berichten. 10.2011.20
Barnabas von Geczy's orkest.
MAANDAG 12 DECEMBER 1938.
HILVERSUM I. 1875 en 415.5 M.
NCRV-Uitzending.
8.00 Schriftlezing, meditatie. 8.15 Berichten,
gramofoonmuziek. (9.30 Gelukwenschen). 10.30
Morgendienst. 11.00 Christelijke lectuur. 11.30
Gramofoonmuziek. 12.00 Berichten. 12.15 Het
Amsterdamsche Salon-orkest en gramofoonmu
ziek. 2.00 Voor de scholen. 2.35 Gramofoonmu
ziek. 3.00 Voor de keuken. 3.30 Gramofoonmu
ziek. 3.45 Bijbellezing. 4.45 Gramofoonmuziek.
5.15 Kinderuurtje. 6.15 Gramofoonmuziek. 6.30
Berichten, vragenuurtje. 7.00 Berichten. 7.15
Vervolg vragenuurtje. 7.45 Gramofoonmuziek.
7.50 Causerie over weldadigheidspostzegels. 8.00
Berichten ANP., herhaling SOS-beriehten. 8.15
Jeugddemonstratie van het Leger des Heils. 9.15
Gramofoonmuziek. 9.30 Apollo-kwintet. 10.00
R^rirhfen AN0 actueel halfuur 10.30 Vervolg
kwmtetconeert. 10.45 Gymnastiekles. 11.00 Pia
novoordracht en gramofoonmuziek. 11.30 Gra-
mofoorxmuziek. 11.50 Schriftlezing,
HILVERSUM 301.5 fL
Algemeen programma verzorgd
door de AVRO.
8.00 Gramofoonmuziek. (Om 8.15 Berichten).
10.00 Morgenwijding. 10.15 Gramofoonmuziek.
10.30 Voor de vrouw. 10.35 Ensemble Jetty Can
tor. 11.00 Declamatie. 11.25 Vervolg concert.
(Om 12.15 Berichten). 12.15 AVRO-Amusements
orkest en Gino Bordin's Hawaian-ensemble. 1.00
Gramofoonmuziek. 1.30 Sylvestre-trio. 2.15 Om
roeporkest. 3.00 Voordracht. 3.30 Omroeporkest
en soliste. 4.30 Disco-causerie. 5.30 AVRO-Aeo-
lian-orkest. 6.25 Berichten. 6.30 De Twilight Se
renades. 7.20 Friesche uitzending. 8.00 Berich
ten A.N.P. 8.10 Concertgebouw-orkest en solis
ten. 9.15 Radiotooneel met muziek. 10.35 AVRO-
Amusementsorkest en solisten. 11.00 Berichten
A.N.P. hierna tot 12.00 dansmuziek (gr.pl.)
DROTTWTCH 1500 M.
11.20 Zang. 12.10 Gramofoonmuziek. 12.20
Causerie over kei'kgeschiedenis. 12.45 Orgelspel.
1.20 Het Bristols Politiemuziekkorps. 2.00 De
clamatie. 3.20 Dansmuziek (Gr.pl.) 5.20 Zang
met pianobegeleiding. 5.50 Kenneth Sydney
Baynes en zijn orkest m.m.v. soliste. 6.20 Be
richten. 6.40 Muzikale causerie. 7.00 Gramo
foonmuziek. 7.20 Variété-programma. 8.10 Cau
serie „Men talking*. 8.30 Brian Lawrance en
zijn Sextet. (8.40 Operettemuziek). 9.20 Be
richten. 9.45 Politiek overzicht. 10.00 BBC-or
kest en solist. 11.05 Declamatie. 11.20 Vincent
Ladbrooke's orkest. 11.50 Jazzmuziek (Gr.pl.)
RADIO PARIS 1648 M.
9.00 en 10.00 Gramofoonmuziek. 11.20 Bailly-
orkest. 12.30 Zang. 1.05 Caussade-orkest. 2.35
Zang. 2.50 en 3.30 Gx-amofoonmuzïek. 3.35 Zang.
3.50 Cellovoordracht. 4.40 Gramofoonmuziek.
4.50 Zang. 5.05 Pianovooi-dracht. 5.25 Gramo
foonmuziek. 6.35 Pianovoordracht. 6.50 Viool en
piano. 7.20 Ellis-orkest. 8.35 Zang. 8.50 Opera
uitzending.
KEULEN 456 ML
5.50 Gramofoonmuziek. 6.30 Militair orkest.
7.50 Trioconcert. 11.20 en 12.35 Omroeporkest en
solist. 1.30 Populair concert. 2.50 Gramofoon
muziek. 3.20 Stedelijk Orkest van Trier. 5.3(
Concert. 6.20 Gramofoonmuziek. 7.30 Trompetter
corps koren en solist. 8.20 Westduitsch week
overzicht. 8.40 Verzoekconcert. 9.50 Leo Eysoldt
met zijn orkest, piano-duo en vocaal sextet.
BRUSSEL 322 M.
12.20 Gramofoonmuziek. 12.50 Het Omroep
dansorkest. 1.30 Het Omroepsalonorkest. 1.50 en
5.20 Gramofoonmuziek. 5.35 Zang. 5.50 Gramo
foonmuziek. 6.50 Omroepsalonorkest. 7.20 Ver
volg concert. 8.20 Gramofoonmuziek. 8.50 Con-
servatorum-orkest en solisten. 10.30 Omroep
dansorkest.
BRUSSEL 484 ML
12.20 Gramofoonmuziek. 1.00 en 1.30 Omroep
orkest. 1.50 Gramofoonmuziek. 5.20 Jean Omer's
orkest. 6.35 Zang. 7.05 Orgelspel. 8.20 Omroep
orkest. 8.50 Cabaret-programma. 9.35 Vervolg
Omroeporkest. 10.30 Pianovoordracht. 11.00 Gra
mofoonmuziek.
r»FUTJ5Cïll.A YDSFNDER 1571 M
7.30 Berlijnsch Philharmonisch orkest. (8.10
boekbespreking). 9.35 Berichten. 10.20 Barnabas
von Geczy en zijn orkest.
i nationale geschillen. Hendrik IV van Frank
rijk had het plan om alle staten van Europa
te vereenigen tot een „Christelijke Republiek"
met aan het hoofd een Bondssenaat en een in
ternationaal gerechtshof. Nog een stap verder
ging zijn landgenoot Enxeric Grucé, die ook
Perzië, China en Indië in zijn volkenbond wil
de opnemen. In gelijke richting bewogen zich
de voorstellen van den kenner van het vol
kenrecht Hugo de Groot, van den paedagoog
Comenius erx van den Kwaker William Penn.
Het verst ging wel de Abbé de Saint Pierre,
die in zijn plan van de „Paix perpétuelle"
meer dan zijn vooi'gangers rekening hield met
de werkelijke machtsverhoudingen en die
aandrong op een vermindering van de oor-
logstoei'ustingen. Geen enkele staat zou meer
dan 6000 man onder de wapenen mogen heb
ben; daartegenover zou een organisatie buiten
staatkundig verband door zijn leden zoo krach
tig mogelijk moeten worden gemaakt, opdat ze
den schender van den vrede, zoo noodig met
geweld, tot zijn plicht kon dwingen.
Reeds Lessing spotte niet ten onrechte, dat
hiermee de duivel door Beëlzebub zou worden
uitgedreven, want indien de uitspraak van een
scheidsgerecht met geweld zou worden doorge
voerd, zou hierdoor weer een nieuwe oorlog
ontstaan
Toch hebben de ideeën van Saint Pierre in
de 18de equw een vèrstrekkenden invloed uit
geoefend; rechtstreeks inwerken op de poli
tiek deden ze echter niet
De eerste practische poging den vrede op
duurzame grondslagen op te bouwen, was de
„Heilige Alliantie", die de vorsten van Rusland,
Oostenrijk en Pruisen met steun van Enge
land deed besluiten tot het handhaven van
den toestand, zooals die door het Congtes varx
Weenen was geschapen Daarin echter lag
juist het zwakke punt van hun bondgenoot
schap, omdat die toestand voor verschillende
landen onbevredigend was
Toch heeft deze „Heilige Alliantie" aan
Middel-Eux-opa vier decennia zonder oorlog
gebracht, niet dank zij een vredesgedachte,
doch door een overmacht van bajonetten Het
was een gewapende wapenstilstand, waarin
de sterkeren dicteerden, zooals Napoleon hen
gedicteerd zou hebben, wanneer hij overwin
naar was geweest
Vredesbonden.
In 1815 werd in de Vereenigde Staten de eer
ste Amerikaansche vredesbond opgericht, in
1816 volgde de eerste Engelsche en ln 1830 de
eerste op het vasteland, die zijn zetel had in
Genève.
Dertien jaar later konden de vredesvrien-
den hun eerste congres te Londen houden. Er
waren 337 leden tegenwoordig en wel 294 uit
Engeland, 37 uit Amerika en slechts 6 van
het vasteland van Europa!
Geleidelijk nam het. aantal vredesgenoot-
schappen toe. De leiders waren in den regel
voortreffelijke mannen, vol idealen en vol
geestdrift voor hun zaak. Misschien was er wel
een enkele utopist onder, die met één slag den
oorlog uit de wereld wilde bannen, maar het
meerendeel was verstandiger en ging metho
disch, zonder overijling te werk. Men trachtte
door het houden van geregelde bijeenkomsten
de volken en de leidende mannen in verschil
lende landen nader tot elkander te brengen.
Vei'beteringen in volken- en privaatrecht de
den de ergste uitwassen van den oox'log ver
zachten.
De gedachte aan een scheidsgerecht begon
steeds meer veld te winnen en wanneer in.de
laatste twintig jaren der vorige eeuw menig
geschil, dat anders met de wapenen zou zijn
uitgevochten, door middel van arbitrage op
vreedzame wijze kon worden geregeld, dan
kunnen de vredesvrienden dit zeker als hun
succes beschouwen.
Ongetwijfeld hadden zij het getij mee. De
reeds toen voortdurend geraffineerder wor
dende oox-lcgsmiddelen en ook de ontzettende
kosten welke een moderne oorlog met zich
brengt, werkten eveneens kalmeerend op de
verschillende regeeringen Men overwoog
langer of een eventueele oorlog in een juiste
verhouding stond tot de offers welke hij verg
de en of zelfs de gunstigste vredesvoorwaarden
deze offers wel waard zouden zijn, m. a. w. het
verantwoordelijkheidsgevoel wex-d verstex-kt.
Ook bestond de vrees, dat de partijen, die
reeds in vredestijd sterk hun internationaal
karakter toonden, in geval van oorlog hun
medewerking zouden weigeren. Men moest
rekening houden met een revolutie, die mo
gelijk reeds bij het begin der vijandelijkhe
den. doch zeker ingeval van een nederlaag,
zou kunnen uitbreken.
Dat waren gewichtige redenen om geschil
len. die geen levensvraagstuk voor een natie
vormden, langs scheidsrechterlijken weg uit
de wereld te helpen.
De wereldoorlog.
Hoe zwak die pacifistische verbindingen
intusschen nog waren toont het uitbreken
van den oorlog in 1914. In geen enkel der be
trokken landen stuitte de nationale gedachte
op tegenstand. De weinige pacifisten, die hun
programma trouw bleven, zagen zich door hun
aanhang verlaten.
Een massa-moord van vier jaren deed de
kopstukken der Entente verklaren, dat deze
vreeselijkste van alle oorlogen in Europa ook
de laatste moest wezen en om deze belofte in
vervulling te doen gaan werd na het sluiten
van den vrede de Volkenbond te Genève ge
sticht.
Al heeft hij nog niet beantwoord aan de
verwachting welke men er van heeft gekoes
terd. dit mag geen reden zijn, hem als doelloos
te beschouwen. Altijd en overal in de geschie
denis kan men getuige zijn van een worsteling
tusschen het bestaande en het nieuwe, dat
naar voren dringt.
Is de wereldvrede een utopie.
Toen de „vader der staatshuishoudkunde"
Adam Smith, reeds in de 18de eeuw verkon
digde, dat de naties niet in den strijd teaen
elkaar, maar slechts in verbond met elkaar
konden groeien, toen was hij met deze stel
ling zijn tijd vooruit.
De gemeenschappelijke belangen tusschen
de naties zijn sterker dan de tegenstellingen.
Die belangen worden steeds grooter en elke
Europeesche natie is voor zichzelf overtuigd,
dat iedere nieuwe oorlog een nieuwen wereld-
strijd met al zijn onzettende gevolgen kan
doen ontbranden.
W. S.
Als u tóch iets moet verlie
En u hebt 't voor 't kiezen
$*'0/ 'iever dan een uur
Dan uw verd'ren levensdu
