„SOUBRETTE".
Sociale plannen der
regeering.
Bezwaren tegen de forensenbelasting
ZATERDAG 10 DECEMBER 1938
HA'ARE EM'S DAGBEAD
15
HET TOONEEL
Hef Centraal Tooneel.
Mary Dresselhuys was er dit seizcvsn door
het succes van Golden Boy nog niet aan
te pas gekomen, maar gisteravond heeft zij
haar schade ingehaald. Want de opvoering
van „Soubrette" is haar succes geworden. Zij
heeft dit Fransche vrouwtje, dat bij een
Amerikaansch gezin de rol van kamenier
speelt en daarmee de familie redt, zoo pétil-
lant en geestig en met zoo veroverende char
me gespeeld, dat het première-publiek in het
Centraal Theater te Amsterdam aan het slot
niet moe werd haar toe te juichen en haar
ontelbare malen terugriep.
Jacques Deval, dien wij hier voornamelijk
kennen door zijn twee succes-stukken Made
moiselle en Tovarich Vorstelijke Emigran
ten heeft zich sinds eenigen tijd in Amerika
gevestigd en zijn Soubrette dan ook in het
Engelsch geschreven. Maar dit belet niet, dat
deze comedie volkomen Fransch is. Alleen
maar een Fransch auteur zou van dit eigen
lijk ouderwetsch gegeven een zoo licht en
vooral in het derde bedrijf zco van geest
fonkelend stuk kunnen maken.
Het mag een waagstuk heeten cm in dezen
tijd nog te komen met een comédie. waarin
een getrouwd vrouwtje bij een familie weet
binnen te dringen door de rol van kamenier
te spelen. Die truc lijkt na Molière en
Goldoni immers zoo afgesleten en oud, dat
men geen schrijver van naam meer in staat
rekent, hierop nog een stuk te durven bouwen.
Maar zie nu eens wat Jacques Deval daar van
maakt.
De jonge Amerikaan Eric Carrington is in
Frankrijk met de kleine Frangoise getrouwd,
zonder dat zijn familie daar iets van weet.
Maar als hij zijn jonge vrouw bij zijn ouders
wil introduceeren, hoort hij, dat zijn vader op
den rand van het faillissement staat en al
leen nog maar redding verwacht van de ver
loving van Eric met de millionnairsdochter
Auriol Massuber. Even weifelt Eric, doch als
hij ziet hoe wanhopig zijn vader is, besluit hij
zich op te offeren en Frangoise weet maar
één middel om bij haar man te blijven, name
lijk door de juist opengekomen betrekking van
kamermeisje te aanvaarden.
Bij een Duitschen schrijver van 40 jaar ge
leden zou deze situatie tot een doodgewone
klucht hebben geleid, maar Jacques Deval
weet het zoo te plooien en schikken want
dat moet hij wel met dit gegeven dat het
een amusante nu en dan ook wat sentimen-
teele comedie wordt. Francoise maakt zich
onmisbaar in het gezin der Carringtons.
vooral wanneer de financieele toestand heel
precair gaat worden. Zij helpt ieder papa
Carrington, mama Carrington en de oneven
wichtige dochter Philis op haar wijze en
de toekomst is voor haar niet al te somber,
omdat de schatrijke Auriol ook niet de ware
liefde voor haar Eric heeft.
Tot de pauze, vonden wij het stuk, nu ja,
wel aardig, maar toch eigenlijk onder het
niveau dat wij van den schrijver van Made-
moiseille en Tovarich verwachtten. Maar
toen kregen wij een zoo brillant geschreven.
Fransch-geestig derde bedrijf, dat het pleit
voor goed gewonnen was. Het zou jammer we
zen hier de oplossing die Deval voor zijn
stuk gevonden heeft te verraden en wij zullen
dat ook niet doen. Laten wij alleen zeggen dat
het publick van den eenen lach in den an
deren viel en zoo genoot van den sprankelen
den dialoog, dat het herhaaldelijk om een „bon
mot" of een geestige zet applaudisseerde. En
dat is wel een zeldzaamheid bij een Holland-
sche voorstelling. De Fransche schrijver is in
dat laatste bedrijf dan ook onweerstaanbaar.
Hij weet de hoogst amusante situatie, die hij
geschapen heeft, geheel uit te buiten en hij
behaalde met die slotacte dan ook een volko
men overwinning.
Mary Dresselhuys speelt zooals ik reeds
schreef de titelrol met een overrompelen-
den geest en charme. Haar spel was licht,
sprankelend, fijn en toch ook gevoelig; het
was Fransch in den besten zin van het
woord. En omdat zij in dit stuk van den
Franschman Frankrijk moest verdedigen, ver
overde zij de zaal.
Met de rol van Frangoise staat en valt
deze comedie. Toch zou het stuk niet zoo'n
succes hebben gehad, als ook de andere rollen
niet goed bezet waren geweest. Met zeer veel
genoegen zagen wij Peronne Hosang eindelijk
eens in een belangrijke ról. Dat zij zoo'n rol
?ermag te dragen, heeft zij overtuigend be
wezen. Haar spel trof door warmte en groote
natuurlijkheid. Voortreffelijk bijv. was zij in
het telefoongesprek, waarin zij hoort dat het
ongeluk over haar en haar gezin is gekomen.
Dat was een staaltje van heel knap en innig
spel.
Ook Laseur was zeer goed op dreef als papa
Carrington, vooral in de momenten, waann
het leed hem overmande. Jan Teulings speelde
Eric, den jong getrouwden man, die voor
sulke moeilijke perikelen komt te staan, met
een prettige opgewektheid en uitbundigheid.
Phyllis, het onevenwichtig moderne meis
je, was wel een der ondankbaarste rollen.
Diny Heynen bracht voor deze rol veel mee en
speelde haar verdienstelijk. Rie Gilhuys kwam
nu en dan even op de grens van de klucht
Oit was niet het sterkste deel van het stuk
maar zij wist toch binnen de grenzen te blij
ven. Hetzelfde kunnen wij ook zeggen van Cor
Hermus als Joris, den butler der Carringtons.
Het zeer groote succes van de première doet
een lange en onafgebroken serie van Soubrette
verwachten.
J. B. SCHUIL.
„De Avonturen van de Bij Maja"
Wegens de gebleken groote belangstelling
voor de buitengewoon fraaie en dichterlijke
film „De Avonturen van de Bij Maja", naar
het beroemde, in achttien talen verschenen
werk van Waldemar Bonsels. zal de Cinema
tografische Volksuniversiteit deze film nog
maals vertoonen: morgen Zondag 11 dezer, in
het Rembrandt-Theater, aanvangende des
morgens te twaalf uur precies. De film is voor
alle "leeftijden goedgekeurd en dus ook voor
kinderen toegankelijk.
ALGEMEENE TOFRÏSTENVEREENIGÏNG
„NEDERLAND".
Op Zaterdag 17 December geeft bovenge
noemde Vereeniging voor hare leden en in
troducés een kienavond in het gebouw Schro
der. Raamsingel 16.
De avond wordt afgewisseld door dansen
en muziek.
Het belooft een zeer gezellige avond te wor
den; zelfs uit Den Helder en Amsterdam ko
men de leden per touringcar naar Haarlem. De
heer J. Grimm, algemeen voorzitter, zal een
korte propaganda-speech houden.
JACOB VAN LENNEP.
Het programma van de Haarlemsche tooneel-
vereeniging „Jacob van Lennep" vermeldt op
Dinsdag 13 December voor haar leden en ge-
noodigden een tooneel- en cabaretavond. Daar
aan werken mede de heeren Frans du Mee en
Jan van Dongen en de werkende leden; het mu
zikale gedeelte is in scène gezet door den heer
H. du Mee uit Amsterdam. In de zaal zal een
Kerstversiering worden aangebracht.
Ook komt er een kerstboom. Welwillend zul
len medewerken: het dubbel mannenkwartet
„Bel Canto" en het gemengd dubbel kwartet „J.
S. Bach", onder leiding van den directeur, den
heer P. H. Germes.
Na afloop volgt een kerstbal. Conférencier is
de heer F. du Mee. Er is muziek van het orkest
van Engel Paap.
Voor een goed bezette zaal heeft „Jacob van
Lennep" op uitnoodiging een tweede opvoering
gegeven van het jubileumstuk „Liefde" van
Jaap van de Poll in het gebouw „Monopole" te
Zandvoort. De voorstelling had ook hier een
groot succes. De vereeniging zal in Januari een
tweede uitvoering te Zandvoort geven.
Het 25-jarig bestaan van den
Armenraad.
Een herdenkingsbijeenkomst.
Donderdag 15 December ,des namiddags te
4 uur. zal. onder voorzitterschap van den Bur
gemeester, Dr. J. E. Baron de Vos van Steen-
wijk, in de Raadszaal op het stadhuis de eerste
vergadering van den Armenraad in zijn nieuwe
samenstelling plaats hebben.
In deze vergadering zullen de bestuursleden,
de plaatsvervangende bestuursleden en de
voorzitter worden gekozen. Deze vergadering
is niet openbaar.
Na afloop der vergadering zal de secretaris
van den Armenraad, Mr. P. E. Barbas, een
overzicht eeven van het werk van den Armen
raad en de ontwikkeling van het Steunwezen
over de jaren 19131938 naar aanleiding van
het feit, dat het op genoemde ndatum 25 jaar
geleden is, dat het Bureau van den Armenraad
werd geooend. Deze büeenkomst is wel voor
het publiek toegankelijk.
Federatie van Haarlemsche
W oiimgbouwvereenigingen.
Vrijdagavond heeft de secretaris van het
bestuur van den Nationalen Woningraad een
lezing gehouden over „De volkshuisvesting
voorheen en thans". Spr. herinnerde aan den
tijd, waarin de volkshuisvesting nog niet be
stond. Alles werd toen aan het particulier
initiatief overgelaten. In 1900 kwam er door
de Woningwet een aanmerkelijke verbetering
tot stand. Eenige plaatjes van vroegere en
huidige toestanden werden op het witte doek
geprojecteerd. Na afloop dankte de voorzitter
den spreker voor zijn rede.
ONDERHOUD PROVINCIALE WEGEN.
Ged. Staten hebben weer den staat vast
gesteld, bevattende de bedragen, als aandeel
van de provincie uit te keeren aan de onder
houdsplichtigen van de provinciale wegen.
Het betreft hier een uitkeering uit de op
brengst van de motorrijtuigen- en rijwielbe
lasting over 1937, De volgende bedragen wor
den o.a. uitgekeerd: Beverwijk f 10.600, Bloe-
mendaal f 37,250. Castricum f 7150. Haarlem
f 22.200. Haarlemmermeerpolder f28.300, Heem
stede f 8800, Hoogheemraadschap Noordhol-
landsch Noorderkwartier f 71.450, en Zand-
GEEN KERST-ACTIE VAN DE GEN. CRONJé-
STRAATVEREENIGING.
Naar wij vernemen zal de Gen. Cronjéstraat-
ereenïging geen Kerst-actie ondernemen zooals
dat oorspronkelijk in haar voornemen lag.
De St. Nicolaas-actie is zeer geslaagd. In het
voorjaar is de vereeniging van plan weer een
campagne te ondernemen.
THé-KO-UÜRTJE „BABYHUIS".
Woensdag 14 en Donderdag 15 December
wordt in een der bovenzalen van restaurant
Brinkmann het jaarlijksche Thé-Ko-uurtje
gehouden.
Dit keer is er een aantrekkelijke Bazar aan
verbonden; de opbrengst komt ten bate van
het ..Babyhuis" Boekenrodestraat 26, een
tehuis voor onverzorgde kinderen van den
leeftijd van eenige dagen tot 4 jaar.
De Bazar zal Woensdagochtend om 11 uur
geopend worden. Woensdag van 115 uur en
Donderdag van 10.30—5 uur kan de Bazar be
zocht worden.
Woensdagmiddag 2.30, 3.30. en 4.30 is er pop
penkast voor kinderen. Donderdagmiddag om
4 uur vindt de trekking van de groote verloting
plaats.
LEZING DR. L. D. TERLAAK POOT.
In de Westerkapel, Leidschestraat 20, zal op
Woensdagavond 14 December een lezing wor
den gehouden door dr. L. D. Terlaak Poot,
Nederl. Hervormd Predikant te 's-Graven-
hage. over het onderwerp: Zwaarmoedigheid
tot den dood tShakespeare's Hamlet).
WELDADIGHEIDSFONDS „HET SCHEMER
LAMPJE".
Het bestuur van bovengenoemd fonds hoopt
voor de twintigste maal met haar jaarlijksche
Kerstuitdeeling wat licht te brengen bij de ouden
van dagen en de armsten der armen van alle
gezindten.
Negentien jaar achtereen werden, dank zij
veler hulp. Kerstgaven uitgereikt. Ongeveer
f 13000 werd op deze wijze uitgegeven. Ter ge
legenheid van de twintigste uitdeeling wordt
voor de eerste maal een groote verloting geor
ganiseerd. Alle 2500 loten zijn verkocht, zoodat
„Het Schemerlampje" meer dan de laatste jaren
mogelijk was uit kan reiken. Maandagavond 12
December heeft de trekking plaats in de muziek
zaal van café-restaurant Brinkmann aan de Gr.
Markt.
Belangstellenden worden daar gaarne ver
wacht.
VR OUWEN CLUB VRIJZ. DEM. BOND.
De Vrouwenclub van den Vrijz. Dem. Bond,
afdeelingen Bloemendaal, Haarlem en Heem
stede houdt a.s. Maandag 12 Dec. een bijeen
komst in Hotel Lion d'Or te Haarlem.
De heer A. Jongbloed zal een inleiding houden
over: ,.De praktijk der steunverleening". Dit on
derwerp dat de huisvrouwen zeer zeker interes
seert, zal ongetwijfeld wel belangstelling trek
ken.
KAMER VAN KOOPHANDEL EN FABRIEKEN
De eerstvolgende vergadering der Kamer zal
worden gehouden op Dinsdag 3 Januari 1939 des
avonds te 8 uur.
Bevordering van
Schoenenexport.
Groote bedragen voor
allerlei werken.
In de Memorie van Antwoord aan de Tweede
Kamer betreffende de begrooting van Scciale
Zaken voor 1939 zegt de minister dat hij voora:
de bestrijding van de werkloosheid blijft op
vatten als het meest klemmende deel van zijn
taak.
Het streven moet met alle kracht er op
gericht zijn, door tijdelijke werkverruiming
blijvende werkgelegenheid te scheppen. Tij
delijke werkverruiming alleen, hoezeer in be
paalde omstandigheden onmisbaar, draagt
het voortdurende gevaar met zich mede, op
den weg naar blijvende werkgelegenheid, op
den weg dus naar de oplossing van het vraag
stuk, belemmeringen op te werpen en ten
slotte dien weg te versperren.
Verdeeling van arbeid.
De werkzaamheid van bedrijfsraden en be-
drijfscommissies, daarbij bijgestaan door
leden der werkconimissie en vertegenwoordi
gers van het departement van Sociale Zaken,
heeft geleid tot een groot aantal adviezen.
Binnenkort is een voorstel in zake de be
vordering van den schoenenexport te verwach
ten. Binnenkort zal de bedrijfscommissle voor
de metaalindustrie een advies indienen met
betrekking tot de inrichting en doelstelling
van de centrale werkplaatsen. De bedrijfs-
commissie voor het bakkersbedrijf zal zeer
binnenkort met haar rapport inzake de moge
lijkheden tot werkloosheidsbestrijding in het
bakkersbedrijf gereedkomen.
Het ligt in het voornemen van den mi
nister, op 't terrein der arbeidsspreiding op
den ingeslagen weg voort te gaan, derhalve
de bedrijfsg-ewijze geregelde samenwerking
met het bedrijfsleven, waarin zoowel dat be
drijfsleven als de overheid ieder eigen ver
antwoordelijkheid draagt en dienovereenkom
stige taak heeft voort te zetten.
Arbeidsduur.
Wat het buitenland op het stuk van de
40-urige werkweek te zien geeft, stemt tot
een zeer gereserveerde houding. Typeerend
mag heeten de in Frankrijk tot uiting geko
men zienswijze, dat de 40-urenweek niet ver
dedigd moet worden met een beroep op de
bestrijding van de werkloosheid.
De minister verstaat den aandrang, dien
verscheidene leden op hem uitoefenen tot
verdere invoering van de Arbeidswet. De des
betreffende regeling voor het transportbedrijf
het rijtijdenbesluit zal over eenige maan
den kunnen worden ingevoerd. Verder wor
den regelingen voorbereid ten aanzien van
handelsreizigers en magazijnbedienden.
Wat betreft de werktijden van de bedienden
op de kantoren, die thans ten aanzien van
het volwassen kantoorpersoneel nog niet on
der de werkingssfeer der Arbeidswet vallen,
kan worden medegedeeld, dat een onderzoek
wordt ingesteld. Voor zoover dat onderzoek
tot nu toe heeft plaats gehad, kan niet gezegd
worden dat er in het algemeen op deze kan
toren misstanden heerschen.
Een onderzoek naar de mogelijkheid van
verkorting van den arbeidstijd voor het ver
plegend personeel is nog niet ingesteld, om
dat daartoe de gelegenheid tot nu toe ont
brak. Intusschen houdt deze aangelegenheid
de aandacht van den minister.
Een regeling betreffende den arbeid van
jeugdige personen en vrouwen in den land
bouw ligt gereed. Het maakt bij den minister
nog een punt van overweging uit, of hij in
het evenbedoelde ontwerp tevens bepalingen
zal opnemen, welke een redelijke beperking
van den arbeidsduur van volwassen manne
lijke landarbeiders bevorderen.
Het ligt in de bedoeling de greenten- en
fruitveilingen bij een herziening der Arbeids
wet op te nemen in de opsomming van artikel
1, waarmede de toepasselijkheid van haar be
palingen aldaar buiten eiken twijfel zal zijn
gesteld.
Tot verwezenlijking der uiteengezette ge
dachten, ten aanzien van de jongens, stelt de
regeering zich voor, den wetgever een tijde
lijke machtiging te vragen, om, indien dit
naar het oordeel der Kroon kan bijdragen
tot een betere verdeeling van de beschikbare
werkgelegenheid, aan jongens beneden 15 jaar
normalen ondernemingsarbeid, met uitzonde
ring van arbeid in den landbouw, te verbie
den; wel is gedacht aan de mogelijkheid van
het arbeiden bijv. in een twee-op-een-stelsel.
Als resultaat mag worden verwacht, dat een
belangrijk deel der mannelijke werklcozen
van 15 tot en met 18 jaar een plaats kunnen
bekomen in het bedrijfsleven.
Wanneer de rijkscommissie van advies in
zake het vraagstuk van de jeugdwerkloos
heid haar rapport zal hebben uitgebracht,
zullen tevens de kosten worden medegedeeld
en credieten aangevraagd.
De inleiding van het wetsontwerp tot rege
ling van de kinderbijslagverzekering kan spoe_
dig worden tegemoet gezien.
Over het denkbeeld van de instelling eener
interdepartementale commissie voor de be
hartiging van de belangen der gestelijke volks
gezondheid is reeds overleg gaande met den
minister van Binnenlandsche Zaken.
De overweging van het vraagstuk van het
ziekenfondswezen heeft den minister gebracht
tot de overtuiging, dat een wettelijke regeling
van het ziekenfondswezen wenscheliik is. Hij
denkt daarbij aan een eenvoudige regeling van
de toelating van en het toezicht op de zieken
fondsen.
Ook bij het vraagstuk van de ziekenhuizen
gaan zijn gedachten in de richting van de in
stelling van een ziekenhuisraad.
De wettelijke regeling op het gebied van de
geneesmiddelenvoorziening is in voorberei
ding; hierbij wordt aandacht besteed aan het
euvel van den verkoop van geneesmiddelen op
de markten, tot het beteugelen waarvan overi
gens reeds eenige gemeenten maatregelen
hebben genomen door middel van een bepaling
in haar politieverordening.
Een ontwerp tot wijziging van de Waren
wet hetwelk o.a. verplichte hoeveelheidsaan-
duiding op waren betreft, verkeert in een ver
gevorderd stadium van voorbereiding; het is
de bedoeling dienaangaande nog het advies
van den nijverheidsraad en den middenstands-
raad in te winnen.
Eeft regeling voor den verkoop van melk.
afkomstig van tuberculose-vrij vee. op grond
van de artikelen 14 en 15 der Warenwet, is
eveneens in een vergevorderd stadium van
voorbereiding.
Een uiteenzetting van
Mr. S. C. H. Nederburgh.
Door de afd. Haarlem van den Algemeenen
Bond van Forensen was gisteravond in rest.
Brinkmann te Haarlem een vergadering belegd
waar mr. S. C. H. Nederburgh te Amsterdam
sprak over: „De dreigende weder invoering der
F orensenbelasting".
De voorzitter dr. H. van Beeck Vollenhoven
opende den avond met een korte inleiding waar
:n hy het doel en de werkwijze van den Ned.
Forensenbond uiteenzette. Vervolgens nam mr.
Nederburgh het woord.
Er worden van het inkomen twee belastingen
geheven de rijksinkomsten- en de gemeente
fondsbelasting. De eerste vloeit in de rijkskas,
de tweede in het z.g. gemeentefonds. De inhoud
van het gemeentefonds wordt onder alle Neder-
landsche gemeenten verdeeld volgens een be
paalden in de wet vastgelegden maatstaf. De
gemeentefondsbelastng wordt geheven door de
rijksbelastingadministratie volgens in de wet
vastgestelde tarieven. Men vindt het bedrag op
zijn gewone aanslagbiljet. Bij een belastbaar
inkomen van b.v. f 2000, bedraagt de belasting
f 33; f 3000: f 63; f 4000: f 93; f 7000: f 213;
f 10.000: f 363. Wie een inkomen heeft van
f 3000 betaalt dus „in hoofdsom", zooals dat ge
noemd woi'dt, f 63.
Hierbij blijft het niet Op deze hoofdsom wor
den toeslagen, z.g. opcenten geheven. 25 Opcen
ten, dus een toeslag van 25 pet, gaan naar het
z.g. werkeloosheidssubsidïefonds. Verder heeft
de gemeente van inwoning het recht ook opcen
ten te heffen tot een maximum van 75.
Haarlem en alle omliggende gemeenten hef
fen deze opcenten; Haarlem 75, Bloemendaal en
Heemstede over het thans afgeloopen belasting
jaar 35, Zandvoort en Beverwijk 75.
Iemand met een belastbaar inkomen van
f 3000, wonende in Heemstede, vond dus op
zijn belastingbiljet over 19371938 in de eerste
plaats de reeds vermelde hoofdsom van f 63, en
daarnaast een bedrag van f 37.80 (60 pet. van
f 63) waarvan f 15.75 gaat naar het werkeloos
heidssubsidïefonds en f 22.05 naar de kas der
gemeente Heemstede.
De Minister stelt nu twe veranderingen voor.
1. De eerste verandering komt hierop neer, dat
het inkomen van een forens voor de heffing van
die opcenten ten bate der gemeentekas in tweeën
wordt gesplitst. De opcenten voor de woonge-
meente worden geheven op basis van f 1800 plus
de helft van hetgeen de forens heeft aan inko
men boven de f 1800; de opcenten voor de werk-
gemeente op de andere helft van het inkomen
boven f 1800 naar haar eigen tarief.
Voor een forens van Heemstede op Amster
dam met een inkomen van f 3000 worden de cij
fers:
Opcenten voor de gemeentekas van Heemstede
f 15.75;
idem voor de gemeentekas van Amsterdam
f 13.50;
totaal f 29.25, tegen f 22.05 voor den man die
in Heemstede woont en werkt.
2. In de tweede plaats wordt voorgesteld om
aan gemeenten, waar de belastingen niet meer
kunnen worden verhoogd, het recht te geven om
een nieuwe belasting te heffen van het inkomen.
Deze belasting zou niet progressief zijn.
Amsterdam zou zeer waarschijnlijk tot deze
gemeenten behooren. Hoe hoog het percentage
wordt is niet te zeggen.
Als een werkgemeente deze belasting heft,
moet de forens daarin meebetalen naar onge
veer de helft van zijn inkomen. Gesteld dat
Amsterdam 2 pet. zou-heffen, dan zou een fo
rens op Amsterdam moeten betalen:
bij een belastbaar inkomen van f 3000 f 23.
bij een belastbaar inkomen van f 4000: f 33,
bij een belastbaar inkomen van f 5000: f 43.
enz.
Deze voorstellen hebben consequen
ties in vele richtingen. De forensen zullen
meer belasting moeten betalen, en dat
zal het sterkst drukken op de minst
draagkrachtigen. De woongemeenten
verliezen een deel van hare belasting
opbrengsten en moeten dus hare belas
tingen of tarieven van gas enz. verhoo-
gen. De werkgemeenten krijgen meer
geld: een aantal forensen echter zullen
hun kantoren naar de woongemeente
verplaatsen, en een aantal wederom
van de minst draagkrachtigen zal op
den duur teruggaan naar de werkge
meenten die daar weinig van profitee-
ren zullen. De spoorwegen verliezen, de
opbrengst der benzinebelasting zal iets
dalen.
Waarom zou dat alles
moeten gebeuren?
Uitgangspunt is de niet te ontkennen finan
cieele nood der groote gemeenten. Als nu één
werkgemeente die nieuwe belasting invoert, zijn
de ministers bevreesd dat draagkrachtige inge
zetenen forens worden, en daartegen moet deze
belasting dienen. Bovendien, zoo zeggen zij. als
de vraag gesteld wordt welke gemeente eigen
lijk het meeste recht heeft om de inkomstenbe
lasting van den forens te heffen, is er evenveel
te zeggen voor de werkgemeente als voor de
woongemeente.
De Ministers miskennen echter de redenen
waarom iemand forens wordt.
Deze wetsvoorstellen miskennen bovendien de
maatschappelijke ontwikkeling.
Kan men deze bezwaren nog als forensen-be
zwaren beschouwen, men kan ook meer alge-
meene bezwaren aanvoei*en.
De nood der groote werkgemeenten wordt niet
veroorzaakt doordat er forensen weggeloopen
zijn velen hebben trouwens nooit in de ge
meente gewoond maar door andere oorzaken.
Derhalve wordt die nood niet gelenigd door
een deel van de belastingopbrengst, over te he
velen van Haarlem, Heemstede enz. naar Am
sterdam en door Amsterdam nog meer belas
ting te laten heffen.
Bovendien zijn er vele uitgaven waarvan tot
ver over hare grenzen wordt geprofiteerd; het
is billijk dat daarin van elders wordt bijgedra
gen.
Deze gedachte ligt ten grondslag aan het in
1929 ingestelde gemeentefonds en aan het
werkeloosheidssubsidïefonds. Deze fondsen wor
den gevoed door belastingen die over het ge-
heele land worden geheven, en de gemeenten
die het noodig hebben krijgen daaruit uitkeerin-
gen. Aldus dragen de forensen reeds bij tot de
kas der werkgemeenten.
Dat dit geen ijdele bewering is bewijzen de
volgende cijfers, ontleend aan de statistiek der
gemeentefinanciën gepubliceerd door het Cen
traal Bureau voor de Statistiek te 's-Graven-
hage. De inwoners van een groot aantal woon
gemeenten storten in die fondsen meer dan de
woongemeenten uit de fondsen terugkrijgen. In
1935 Bloemendaal rond 1.650.000; Heemstede
f 656.000.
Deze meerdere bedragen gaan naar de „ar
mere" gemeenten, waaronder de werkgemeen
ten.
De oplossing van het vraagstuk der noodlij
dende werkgemeenten, zoo besloot spr., moet in
deze richting worden gezocht. Men zal moeten
nagaan welke uitgaven de noodlijdende gemeen
ten doen in het algemeen belang en ze hierbij
moeten subsideeren, gelijk bij ons reeds gebeurt
met enkele onderwijsuitgaven en in Engeland op
grooter schaal (politie, volksgezondheid, havens)
geschiedt.
Wat de Minister thans voorstelt geeft geen
oplossing. Invoering der forensenbelasting staat
gelijk met terugzetten van de klok.
De algeheeie herziening der vleeschkeurings-
wet is ten departemente in voorbereiding. Een
commissie, welke de herziening der Drankwet
zal voorbereiden zal binnenkort worden be
noemd. Het stelsel van verpachting der ver
gunningen zal stellig ter sprake komen.
De werkfonds-werkzaamheden worden onon
derbroken voortgezet, hetgeen heeft geleid,
met inbegrip van de aan de gemeente Amster
dam toegezegde 10.000.000 voor den bouw
van een nieuw raadhuis, tot een blokkeering
van rond 158.000.000, terwijl daarenboven
de regeering tot de bevordering van een
crediet-verleening ad ruim 17.000.000 voor
de verwezenlijking der Amsterdamsche IJ-
tunnel-plannen in beginsel heeft besloten.
Dr. E. Morpurgo over
Gian Bologna.
Voor de talrijk opgekomen leden van Dante
Alighieri behandelde Dr. Morpurgo de weder-
zijdsche beïnvloeding van Italiaansche en Neder-
landsehe kunstenaars tijdens de Renaissance.
In een klaar en helder betoog zette spreker
uiteen de redenen waarom Italianen en Neder
landers in zoo nauw contact met elkander tra
den. Het was niet louter en alleen uit een ver
langen der Noordelingen voor het Zuiden dat
deze wisslewerkinge ontstond. Zij heeft haar oor
sprong hoofdzakelijk in de handelsbetrekkingen
die min of meer altijd tusschen Noord en Zuid
hebben bestaan vooral in de scheepvaart, en
den aanvoer op die schepen van allerlei kunst
voorwerpen. De schepen zelf, die tot binnen de
steden konden dringen waren voorbeelden van
kunstversiering en rijkdom. De Renaissance
echter kwam de aandacht der Noorderlingen op-
eischen voor de nieuw aangevoerde rijkdommen,
kunstschatten en wetenschapDen uit het Oosten.
Ttalië was het toevluchtsoord van den bedreig
den Orient geworden en de vaart op het Oosten
had grooten rijkdom in de Italiaansche steden
RchracM. Grooten rijkdom en ook groote kunst-
ontplooiing Aldus kwam het dat Gian Bologna
die in 1525 te Douai geboren werd ook naar
Italië toog, als zoovele anderen, om een gunstig
terrein voor de ontplooiing van zijn talent te
binden. Hij kwam er in contact met Michel
Angelo. die weinig aandacht schonk aan zijn
teekeningen. Zijn verblijf in Rome was weinig
fortuinlijk. Het was aan louter toeval te wijten
dat de Vlaamsche kunstenaar kennis maakte te
Florence, bij de Loggia dei Lanzi roet 'n zekeren
Bernardo Vecchietti die hem in contact bracht
met Cosimo di Medici. En aldus begint Gian
Bologna den voorspoed kennen. Hij ding*
mee in den prijskamp voor het oprichten der
fontein op de Piazza della Signorïa en alhoewel
hij niet bekroond wordt trekt zijn ontwerp aller
aandacht.
In 1567 krijgt hij een jaarwedde waardoor hij
in staat gesteld wordt onafhankelijk te werken.
Nu kon hij den vrijen teugel aan zijn fantasie
laten en schept een wereld van vrije eigen vin
ding. Hij was de eerste om na de antieken we
derom aandacht te wijden aan het dier en aan
het landschap waarin het leeft. En aldus ver
raadt hij zijn Nederlandschen oorsprong door
zijn typisch natuurgevoel en zijn aandacht voor
het dierenleven hetwelk b.v. in den Reinaert
hoogtij viert.
Na gewezen te hebben op de talrijke leerlin
gen van den Vlaamschcn meester en zijn groo
ten invloed b.v. op den Hagenaar Adriaan de
Vries eindigde Dr. Morpurgo deze leerzame en
kunstzinnige beschouwing met het vertoonen
van nog enkele prachtige lichtbeelden. De vele
paralellen en vergelijkingen welke hij in den.
loop zijner causerie verduidelijkte met tal van
pracht lichtbeelden van Italiaansche meester
werken droegen machtig bij om dezen avond tot
een zeldzaam boeiend genot op te voeren.
Voor de vaak zeer geestige en pittige voor
dracht, tevens voor het gebodene kunstgenot,
sprak de presidente der vereeniging mevr. L.
Vandervelden-Vijgh den welgemeenden dank
van allen uit en riep den sympathieken spreker
een hartelijk tot weerzien toe.
15 December a.s. komt de Dante Alighieri
weer bijeen om te luisteren naar de voordracht
van prof. Moretti over: Petrarca en Dante.
Beveiliging van Haarlemsche
Kunstschatten.
Voorzorgen voor den oorlogstijd.
De heer W. G. H. W. Sandberg, conservator
van het Gemeente-museum te Amsterdam,
heeft een studiereis naar Spanje gemaakt om
zich op de hoogte te stellen van maatregelen
die noodig zijn voor de beveiliging van kunst
schatten in oorlogstijd.
De conclusies waartoe hij gekomen is luiden:
1. Die kunstwerken aan te wijzen, welke
van groote waarde zijn en in geen geval ver
loren mogen gaan.
2. Deze kunstwerken te catalogisceren en
een stevige brandvrije verpakking voor elk
kunstwerk gereed te maken.
3 Zoodra de benoodigde ruimte bekend is,
bergplaatsen te bouwen welke beveiligd wor
den door een aardlaag van 8 meter. Het 1*
waarschijnlijk mogelijk deze geheel of gedeel
telijk te vervangen door een sterkere materie
van geringer dikte, b.v. beton of gewapend
beton, waarbij echter tusschen de stijve beton-
lagen een meer elastische stof moet worden
gestort, b.v. kaf van rijst, zooals bij het be
veiligen van de Torres de Serranos werd ge
bezigd.
4. Deze bergplaatsen zouden moeten gelegen
zijn ver van dichtbevolkte centra, verdedi
gingswerken, havens, enz.
Hooge duinen, welke ver het land in liggen,
zijn wellicht het meest geschikt om bergplaat
sen te herbergen.
De beveiliging van de kunstschattej^^
in oorlogstijd heeft natuurlijk ook de
belangstellinq van het Haarlemsche
gemeentebestuur, want in het Frans
Halsmuseum zijn niet alleen onze
Halsen. maar ook nog vele andere
schilderijen die bijzondere voorzorgen
noodzakelijk maken.
Er worden te Haarlem maatregelen voorbe
reid om in oorlogstijd in staat te zijn de kunst
schatten veilig op te bergen.
