Haarlem's Dagblad
Het mes sneed twee menschenlevens af
Dienstboden.
Meer Nederlandsche dienstmeisjes
Op heeterdaad betrapt
op Oudejaarsavond
Drama's in den Oudejaarsnacht.
Caféruzie met
noodlottige gevolgen.
Een uitvinding.
r
Ds. C. J. van Paassen f
Prof. R. N. Roland Holst
overleden
Hef belangrijkste
56e Jaargang No. 17035
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven cu Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Grnote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodïenst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15034
Redactie 10600, Drukkerij 10132, L2713
A dm in. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur; KOBERT PEEREBOOM
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Maandag 2 Januari 1939
Abonnementen per «eek f 0.2S. p maand
t 1.10. per 3 maanden I 3.25 franco pet
post f 3.55. losse uuiunirr» 6 cent per ex.
Advertentiën 1-5 regel» f 1.7S. elke regel
meer f 0.3S Reclame» f 0.6O per rcgeL
Regelahonnementstarteven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60. elka
regel meer f 0.15. Groentje» u« rubriek.
Niet zonder aarzeling kan een man de pen
opvatten om over dit onderwerp te schrijven.
Het behoort zoozeer tot het onbetwist domein
der huisvrouw, dat hij zijn onbevoegdheid
pijnlijk voelt. Nochtans dient het te gebeuren,
nu de donderwolk van het vertrek der Duit-
sche dienstboden boven 18 a 20.000 Nederland-
sche gezinnen blijft hangen, waarvan zeer
vele in Haarlem en omgeving. En nu minister
Romme, den ernst van den toestand beseffend,
het vaderland vandaag verblijdt met een
maatregel, die de dienstbodenmarkt verrui
men zal. Immers, hij bepaalt dat aftrek op de
steunuitkeeringen aan gezinnen van werk-
loozen niet meer zal plaats hebben ten aan
zien van gezinsleden, die dienstbode zijn. Dat
hij de echtgenoote van den werklooze ten deze
niet als gezinslid beschouwt is ons pas na
Informatie bij zijn departement gebleken. Het
is een onverwachte vrijheid met de Neder-
landsche taal, die zelfs zijn ambtgenoot van
Onderwijs verrassen zal. En het is, wat be
langrijker moet geacht worden, een beperking
van den maatregel. Maar goed, hij blijft van
belang. Als er inderdaad op korten termijn
veel Duitsche dienstboden verdwijnen zal mi
nister Romme's besluit de bezetting van de
opengevallen plaatsen vergemakkelijken, al
zal het tekort er niet heelemaal mee onder
vangen worden.
Er wordt nu wel verwacht dat tegen 1 Fe
bruari veel Duitsche meisjes verdwijnen zul
len. Niet alleen uit Nederland, maar ook uit
vele andere landen. Duitschüand heeft ze blijk
baar noodig in „het productieproces". Hoe dat
in elkaar zit weten we niet, maar aangezien
het gansche economische beleid van het Derde
Rijk moeilijk te doorgronden is, kan dat geen
verbazing wekken. Bovendien is het onze zaak
niet. Maar de Lotte's, Gretchen's en Mizzi's
toonen weinig geestdrift voor haar nieuwe ar-
beidsbestemming en maken zoogezegd queue
voor de stadhuizen om met Hollanders te
trouwen. Dit schijnt te bewijzen dat ons land
ook voor Duitschers nog zoo kwaad niet is. Ove
rigens zal het toch maar een minderheid van
de 18 a 20.000 zijn, die op deze wijze te elfder
ure nog de Nederlandsche nationaliteit kan
verwerven. En hoeveel leden van die minder
heid zullen eenmaal goed en wel getrouwd,
dienstbode blijven? Denkelijk heel weinig.
Zoo blijft het tekort dreigen. Mij verlatend
op vele uitspraken van huisvrouwen, deskun
dige meeningen dus, zou ik gaarne een woord
van waardeering aan het adres der Duitsche
dienstboden willen uiten. Zij hebben, in het
algemeen gesproken, in den loop der jaren een
heel goede reputatie in ons land verworven.
Verreweg de meesten hebben zich door ijver,
bekwaamheid en een goed humeur geken
merkt. En het dienen lag haar blijkbaar goed.
Zij zagen heelemaal geen vernedering in een
trouwens heel nuttig beroep, in tegenstelling
met zoovele Hollandsche meisjes die het kan
toor, den winkel en zelfs de fabriek als een
verhevener arbeidssfeer schijnen te beschou
wen en dan ook straks het tekort zullen ver
oorzaken.
Ligt de schuld van dezen afkeer bij de Hol
landsche mevrouwen, althans bij vele Hol
landsche mevrouwen?
Het valt te betwijfelen, want de Duitsche
meisjes konden het toch wel met die mevrou
wen vinden. En dat zoo ver van huis, hetgeen
heel wat moeilijker is.'Dus moet de oorzaak
wel gezocht worden in een bizondere werking
van de maatschappelijke eerzucht in ons
land. Zeker niet in den klank van het woord
„dienstbode", want het begiüp „dienen" eert
den mensch en is bovendien zijn lot, welke
maatschappelijke taak hem ook toegewezen
moge zijn. „Wie leven wil, moet dienen! Dat
is toch 's werelds loop". Het is wel weer een
Duitscher, Friedrich Holm, die dit woord op
zijn naam heeft, maar erkenning van deze
waarheid wordt overal gevonden. En hebben
niet de Engelsche troonopvolgers, de Prinsen
van Wales, sinds eeuwen in hun wapen het
nobele devies: „Ik dien" gevoerd? Op dit feit
zou de aandacht van vele Hollandsche meisjes
wel eens gevestigd mogen worden. Zij zouden
er versteld van staan. Al zouden de meesten,
eenmaal bekomen van haar verbazing, wel
antwoorden: „Nou ja. Maar hoe! Niet zooals
wij!"
Dat is niet te ontkennen. Maar ik hoop altijd
nog eens een duidelijke verklaring te lezen of
te hooren van het raadsel, waarom het nu
eigenlijk zooveel eervoller zou zijn ander
werk te doen. Eervoller? Neen, eervoller kan
het niet wezen. Voornamer dan? Of deftiger?
Aha, hier raken we een oud, goeddeels ver
ouderd maar in andere talen nog steeds on
vertaalbaar Hollandsch begrip. Zou er een
deftigheids-nuance in zitten? Dat kan wel,
want die is in alle rangen en standen der sa
menleving mogelijk. Het standsbegrip doet
zich alom gelden. Maar hier kom ik weer op
een terrein, waarop de vrouw zooveel deskun
diger is dan de man dat ik het niet meer aan-
durf. Eén excursie in het onbekende is genoeg
geweest.
Moge de lof. die den Duitschen dienstboden
van vele zijden bij haar vertrek zal toege
zwaaid worden, voor vele Hollandsche meisjes
een aansporing zijn om het ook maar eens te
gaan wagen met een beroep, waarin dan toch
wel degelijk erkenning, ja zelfs roem te
oogsten is.
R. P.
WISSELKOERSEN.
Londen 8.52 3/4
Berlijn 73.74J4
Parijs 4.82/,
Brussel 30.98
Zwitserland 41.46 1/*
Verdiensten van dochters vallen buiten de
inkomsten van werklooze gezinnen.
De gehuwde vrouw wordt in
deze niet aangemerkt
als gezinslid.
Het is zeker dat met 1 Februari a.s. een ge
deelte der Duitsche dienstboden uit ons land ver
trekt om naar het vaderland terug te keeren.
Nog steeds is niet met zekerheid te zeggen hoe
veel er nu moeten vertrekken. Alleen wist men
ons thans op het Duitsche consulaat in Amster
dam mede te deelen, dat ter zijner tijd alle Duit
sche meisjes uit Nederland moeten terugkeeren
voor zoover zij in Duitschland noodig zijn.
Daar door het vertrek der Duitsche meisjes
een groot tekort dreigt aan dienstboden en
werkvrouwen in ons land, heeft de minister van
Sociale Zaken een belangrijken maatregel ge
nomen.
Hij heeft per circulaire aan de ge
meentebesturen medegedeeld, dat hij er
zijn goedkeuring aan heeft gehecht, dat
alle verdiensten door gezinsleden van
ondersteunden en tewerkgestelden, ver
kregen met het verrichten van gezins-
arbeid van huishoudelijken aard, bij de
vaststelling van den steun en de plaat
sing in de werkverschaffing geheel bui
ten beschouwing worden gelaten.
Voor deze verdiensten behoeft derhalve
in den vervolge geenerlei aftrek meer
plaats te hebben.
Deze maatregel is genomen, zooals
de minister mededeelt, ten einde
het verrichten van gezinsarbeid van
huishoudelijken aard der Nederland
sche meisjes zooveel mogelijk te bevor
deren.
Tot zoover deze circulaire en de toelichting.
De vraag rees of onder deze circulaire ook begre
pen zijn de verdiensten van de vrouw van een
werklooze als werkster. Ongetwijfeld is een
vrouw ook aan te merken als een gezinslid, maai
de toelichting, dat het de bedoeling is, den arbeid
van Nedei-landsche meisjes te bevorderen
geeft onzekerheid.
Daarom hebben wij ons gewend tot het de
partement van Sociale Zaken waar men ons
mededeelde, dat
de maatregel alleen slaat op de kinderen,
dus niet op vrouwen van werkloozen.
Als de vrouwen dus als werkster verdien
sten hebben worden die als voorheen
voor 2/3 afgetrokken.
Alleen dus de verdiensten van de meisjes wor
den in het vervolg niet meer gedeeltelijk afge
trokken als zij dit geld verkrijgen voor het ver
richten van gezinsai-beid van huishoudelijken
aard.
Tot heden was de toestand zoo, dat van de
verdiensten van kinderen 2 gulden vrij was
voor aftrek. Van hetgeen boven die f 2 werd ver
diend, werd 2/3 afgetrokken. Als dus f 5 werd
verdiend werd f 2 gulden afgetrokken van den
steun. Dit zal nu in het vervolg vervallen, mits
de meisjes dat geld als dienstboden of werk
sters verdienen.
Tot heden bestond ook de bepaling dat steun
plus gezinsinkomen tezamen nooit meer mocht
bedragen dan 150 pet. "an den steunnorm. Als
bijvoorbeeld de steunnorm f 12 was, plus f 1.35
voor elk kind, mocht steun en gezinsinkomen
voor een gezin met 2 kinderen nooit meer zijn
dan f 22.05. Ging het daarboven uit, dan werd
op den steun gekort.
Op het departement van Sociale Zaken ver
klaarde men ons, dat de verdiensten van in en
uitwonende meisjes verkregen door arbeid van
huishoudelijken aard ook buiten beschouwing
valt voor de berekening van het gezinsinkomen
met het oog op bovenbedoelde bepaling.
De verwachting is. dat door de nu genomen
maatregel meer dochters van werkloozen een
betrekking in de huishouding zullen zoeken. Er
profiteeren ook de gezinnen van werkloozen
van die nu op den steun gekort werden door de
bestaande aftrek-regeling.
Inbrekers trachtten in
de Pijnboomstraat
hun slag te slaan
Dank zij de oplettendheid van een
Haarlemsehen rechercheur is het op
Oudejaarsavond gelukt twee inbrekers
op heeterdaad te betrappen, terwijl zij
bezig waren de keukendeur van een
woning in de Pijnboomstraat te for-
ceeren.
De recheurcheur bemerkte op zijn surveil-
lancetocht door Haarlem-Noord twee personen
die hem verdacht voorkwamen. Hij verkeerde
in de veronderstelling, dat de mannen fietsen
wilde stelen doch spoedig zou blijken, dat zij
nog stoutere plannen hadden. De rechercheur
stelde zich verdekt op en zag dat de mannen
bij het perceel 27 aanbelden. Nadat zij geen
gehoor hadden gekregen gingen ze door een
gemeenschappelijke), poort naar den achter
kant van de woning. Toevallig passeerde op
dat oogenblik de motorbrigade, die op ver
zoek van den x-echercheur de voorzijde v.an
het huis bewaakte. De rechercheur zelf ging
eveneens de poort door, klom over een schut
ting en trok zijn revolver. Bij de keukendeur
van het bewuste hu/ hij de twee man
nen, die reeds de stopverl van de ramen had
den verwijderd. Nadat ze door de motorbrigade
naar het politiebureau waren overgebracht
kon men hun identiteit vaststellen. Het waren
een 28-jarige monteur, gedomicilieei-d te Apel
doorn en een 36-jarige bloemist uit 's-Gra-
venhage, die beiden een week in Haarlem
„logeerden". Zij bekenden bedoeling te heb
ben gehad in te breken daar ze platzak waren.
Ze hadden gebruik willen maken van den
Oudejaarsavond omdat dan vele menschen bij
familie of kennissen op bezoek gaan.
De bewoner, die van niets wist deed den
volgenden dag bij de politie aangifte, dat men
een poging had gedaan de ramen van zijn
keukendeur te verwijdei'en. De politie kon
hexn echter de geruststellende verzekering
geven dat de daders reeds in verzekerde be
waring zaten.
Ook een bewoner van de Neptunusstraat
deed bij de politie aangifte, dat men ge
tracht had een schuifraam aan de achterzijde
van zijn huis te openen. Deze poging was
echter mislukt.
Twist uit minnenijd.
Achttienjarige
doodelijk getroffen.
In den Oudejaarsnacht hebben zich
twee drama's afgespeeld, waarbij het
mes een hoofdrol speelde en aan twee
menschenlevens een einde maakte.
Het eene darma gebeurde in de Friesche ge
meente Oosternijkerk. waar de achttienjarige
landarbeider J. van der Ploeg bij een twist
zijn doi-psgenoot P C. de Boer, die even oud
was. met een zakmes een achttal steken in het
bovenlichaam toebracht. Het slachoffer werd
in hoogst zorgwekkenden toestand opgenomen
en is tijdens het vervoer naar het ziekenhuis
te Leeuwarden aan zijn verwondingen bezwe
ken.
De steekpartij speelde zich omstreeks kwart
voor twaalf op straat af, toen verscheidene
inwoners van het plaatsje in afwachting van
de ja ars. wisseling buiten een praatje stonden
te maken. Tusschen de twee genoemde jonge
lieden ontstond een hoogloopende ruzie waar
schijnlijk uit minnenijd over een zestienjarig
meisje. Het schijnt, dat van der Ploeg uit
zelfverdediging gehandeld heeft toen de ander
hem bij den keel zou hebben gegrepen Des
nachts is de dader van zijn bed gelicht en na
verhoor door den veldwachter en burgemeester
Sytsma van Oostdongeradeel. tot welke ge
meente Oosternijkerk behoort ingesloten in
de marechausseekazerne te Dokkunx
De Boer was de zoon van een vrachtrijctei
Door het gebeurde werd de vredige Oude
jaarsavondstemming in het dorp op wreed e
wijze verstoord.
Het andere drama speelde zich af in Hel
mond. Daar ontstond een vechtpartij tusschen
twee inwoners van die gemeente, waarbij de
31-jarige A V. door zijn tegenstander, den
45-jarigen G. S. met een mes in den buik werd
gestoken, tengevolge waarvan de ongelukkige
in het ziekenhuis is overltden.
Zaterdag, in den vooravond, troffen de beide
mannen elkaar in een café aan de Wolfstraat.
Zij waren niet „drankvrij" en al spoedig kre
gen de lieden oneenigheid. De vrouw van den
kastelein wist de twist te sussen, waarop S.
zich na eenigen tijd verwijderde.
Kort na twaali uur evenwel, nadat het café
gesloten was, kwam S. aan de achterzijde van
het café de keuken binnen, waar V. met den
caféhouder en diens echtgenoote aan de koffie
zat. Opnieuw laaide de ruzie op. V. verzocht
den ander de zaak buiten af te wikkelen. Daar
zou V zijn tegenstander eenige kaakslagen
hebben gegeven, waarop S zijn mes trek en
in het wilde weg V. enkele steken toebracht
V zakte hevig bloedend in elkaar Inmiddels
was de caféhouder komen toesnellen. Deze
droeg den gewonde het café binnen en waar
schuwde een geneesheer en de politie.
Het slachtoffer werd naar het Sint Antonius-
gasthuis vervoerd, waar men operatief ingreep,
hetgeen evenwel niet meer mocht baten. De
man is in den loop van Zondagmiddag over
leden.
De dader kon kort na bet gebeurde gearres
teerd worden. De verslagene was ongehuwd en
werkzaam in Duitschland.
(De heer Dieperink, die op 2
Januari 40 jaar directeur is van
een suikerwerkfabriek, heeft in
1910 de chocolade hagelslag uit
gevonden.)
Er is in deze laatste dertig jaar,
Meer uitgevonden, durf ik wel te zeggen,
Dan voorgaande drie eeuwen bij elkaar,
Aan nieuwigheden over konden leggen.
En nog komt er geen einde aan den drang
Der menschen, om iets nooit gekends te
maken.
Zij 't niet steeds dingen van zoo groot belang
En zelfs niet altijd aangename zaken.
Betreklijk vele zijn er ook nog bij.
Waarvan de massa nooit iets komt te weten,
En daarenboven dan nog allerlei.
Waarvan men leest, om het weer te vergeten.
Nu echter jubileert, naar 'k lees, de man,
Die eens de hagelslag heeft uitgevonden,
En daarvoor op de hulde reeknen kan.
Van stille (want van volle) kindermonden.
Men heeft naast chocolade hagelslag,
Ook zooveel anders op zTn brood gekregen,
Dat men die vinding memoreeren mag.
Hoezeer zij blijft in 't kleine, als een zegen.
Het is juist in een grooten tijd wel goed.
Een extra nadruk op iets kleins te leggen,
Vooral als het ons leven wat verzoet,
Wat van veel groots slechts zelden valt
te zeggen.
P. GASUS.
De sta-in-den-weg in de
Rustenburgerlaan.
Wordt gesloopt.
Zooals onze lezers weten heeft de gemeente
het perceel in de Esschilderstraat aangekocht,
dat verdwijnen moest in verband met de ver
breeding van de Rustenburgerlaan.
Sinds eenigen weken heeft de bewoner, die
zijn kruideniersbedrijf in een nieuw perceel
aan genoemde laan heeft ondergebracht, het
oude huis ontruimd. En vanmorgen is men
van gemeentewege begonnen met de voorbe
reidingen om het te sloepen: er is namelijk
een schutting omheen geplaatst.
Het drukke verkeer aldaar zal niet weinig
met deze verdwijning gebaat zijn.
Het woord is aan
De affaire-Kreuger weer Ier sprake*
Luciferskoning zou door samenzweerders
omgebracht zijn.
Het „Stockholms Extrablad" meldt, dat de af-
faire-Kreuger weer aan de orde gekomen is op
grond van Parijsche onderzoekingen die tot nieu
we resultaten geleid zouden hebbexx. Kreuger
zou zich niet van het leven beroofd hebben, doch
door samenzweerders omgebx-acht zijn.
Duitschland en Italië het sterkst in
de luclit.
Rapport van commissie van Amerikaansche
deskundigen.
Volgens het rapport van de luchtvaartdes
kundigen van de Vereenigde Staten, dat is
voorgelegd aan Roosevelt, hebben Duitschland
en Italië tezamen een luchtmacht, welke zes
maal zoo stei-k is als de Vereenigde lucht
vloten van Engeland en Frankrijk tezamen.
Men zegt, dat het rapport op authentieke
statistiekexx berust en geloof vindt in hooge
regeeringskringen.
La Fontaine:
Wat nieuws moeten we
hebben, zelfs al zou er geen
nieuws meer in de wereld
zijn.
Bevel tot inhechtenisneming van
aartshertog.
Na aanrijding van fietser doorgereden.
LONDEN. 2 Januari (A.N.P.) De ..Daily
Telegraph and Morning Post" meldt uit Wee-
nen, dat een bevel tot inhechtenisneming is
uitgevaardigd tegen aartshertog Leopold Sal-
vator wegens nietbetaling van een boete van
100 Mark waartoe hij was veroordeeld wegens
aanrijding van een fietser te Weenen.
De Weensche politie heeft het verzoek ter
kennis gebracht van alle politiecentra in het
buitenland.
Verklaard wordt dat de aartshertog met zijn
auto na de aanrijding was door gereden. De
fiets zat in een der wielen verward. De fiet
ser werd niet ernstig verwond. De aartsher
tog werd pas den volgenden dag geïdentifi
ceerd. Hij is een jongere broer van aartshertog
Anton.
Wijziging van het Japansche
kabinet op komst.
Nog deze week verwacht.
TOKIO, 2 Januari (Reuter). In politieke krin
gen verluidt, dat minister-president Konoje
voornemens is, zoo spoedig mogelijk zijn kabinet
te versterken cn men verwacht een wijziging in
de samenstelling van het ministerie in deze week-
Op Nieuwjaarsdag heeft de minister-president
een reeks besprekingen gehouden.
KERSTINZAMELING VOOR DE STILLE
ARMEN.
Ten behoeve van het Comité voor de „Stille
Armen" werd nog bij de Twentsche Bank ge
stort: W. F. H. B.. Aerdenhout f 20.—
Prot. dr. Roland Holst, die z.aterdag
te Bloemendaal i* overleden
fUitvoerige bijzonderheden en een artikel van
onzen medewerker J. H. de Bois omtrent prof.
Roland Holst en zijn werk, zie pag. 3.)
HEDEN 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Ds. C. J. van Paassen is overleden. 1
Ora in het tekort aan dienstboden te voor
zien, worden verdiensten als dienstboden
van dochters van werkloozen vrijgesteld
voor aftrek. Gehuwde vrouwen worden
niet aangemerkt als gezinsleden. 1
liet afscheid van den heer J. II. T. Pfaff. 4
BINNENLAND.
I Het mes sneed twee menschenlevens af. 1
De „Reiger" is weer op het nest teruggekeerd. 3
BUITENLAND.
Daladier is Zondag naar Corsica vertrokken 5
De druk der Nationalisten aan het Cata-
laanschc front houdt aan. 5
De vroegere C'hincesche premier Wang Tsjing
Wei is uit de Kwomintang gezet. 5
iraaf Csaky liceft gezinspeeld op de uittre
ding van Hongarije uit den Volkenbond. 5
Ds. C. J. VAN PAASSEN.
Heden is alhier op 70-jarïgen leeftijd overle
den ds C .T van Paassen. emeritus-predikant
bij de Ned. Hcrv. Gemeente te Haarlem en Offi
cier in de Orde van Oranje-Nassau.
(Voor nadere levensbijzonderheden, die men
pag. 2.)
ARTIKELEN enz.
R. P.: Dienstboden. 1
R. P.: Mijn oude School. 3
Prof. R. N. Roland Holst Is na een korte
ziekte overleden. 3
Met de „Reiger" naar Zuid-Afrika.. 6
.1. B. Schuil over ballet Trudl Schoop. 8
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op o