Haarlems Dagblad
Tom Mooney.
Visschersschuit vermist.
Raadscommissie voor
erfpachtskwestie?
Autoverlichting.
Prinses Beatrix
ingeënt
56e Jaargang No. 17042
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Cournnt-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplcin 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 10 Januari 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
In 1916, vlak voordat de Vereenigde Staten
aan den oorlog gingen deelnemen, werd een
parade in San Francisco gehouden. Die parade
was het hoofdnummer van een „Preparedness
Day", een Paraatheids-Dag, en zij werd nood
lottig voor verscheidene menschen. Want ter
wijl de troepen door de stad trokken werd
ergens een bom in de menigte geworpen. Er
vielen negen dooden. En het zou niet blijven
bij dit symbool van de paraatheid zich te laten
dooden. De politie arresteerde, als verdacht
van den aanslag, verscheidene menschen
waaronder twee bekende arbeidersleiders: Tom
Mooney en Warren Billings. Zij stonden te
recht en Mooney werd ter dood veroordeeld,
Billings tot levenslange gevangenisstraf. Maar
binnen enkele maanden rees al zeer ernsti
ge twijfel aan de betrouwbaarheid der tegen
hen ingebrachte getuigen-verklaringen. Een
aanklacht wegens meineed werd,tegen de ge
tuigen ingediend. De rechter die de zaak
geleid had drong aan op revisie van het pro
ces, de Attorney-General deed een aanvraag
in dien zin bij het hoogste Gerechtshof van
den staat Californië. Maar het Bof weigerde,
het standpunt innemend dat er geen wets
bepaling in Californië bestond die het veroor
loofde kennis te nemen van nieuwe bewijs
stukken. Alleen de regeering kon hier, volgens
de opvatting van het Hof, uitkomst verschaf
fen.
Daarop bemoeide president Woodrow Wilson
zich met de zaak. Hij zond een commissie van
onderzoek naar Californië, die vaststelde dat
meineed gepleegd was en drong er daarna
persoonlijk bij den republikeinschen gouvgr-
neur van den staat (Wilson zelf was demo
craat) op aan, dat een revisie van het proces
zou plaats hebben en althans onmiddellijk
gratie worden verleend aan Mooney. De
gouverneur verleende Mooney gratie en wij
zigde de doodstraf in levenslange gevange
nisstraf maar gaf geen bevel tot revisie. Vele
republikeinsche gouverneurs kwamen na hem
en ontvingen het eene verzoek na het andere,
maar de revisie bleef uit. Gesteund door juris
ten gaven de familieleden der onschuldig-
veroordeelden hun pogingen nimmer op maar
het tweetal bleef in de gevangenis, tweeën
twintig jaren lang. Niettemin hadden allen
die met de zaak uitstaande hadden gehad, met
uitzondering alleen van den District Attorney
die de vervolging gelast en doorgezet had,
hun overtuiging uitgesproken dat de twee
mannen onschuldig waren.
Tot hen behoorden behalve de rechter de
chef-detective die het onderzoek der politie
•geleid had, de commissaris van politie, alle
juryledenop één na en de Attorney-General
van Californië. In het geval-Billings was er,
zooals de Manchester Guardian meedeelt, een
hoofdgetuige geweest die aan morphine ver
slaafd was en die later verklaarde dat de
District Attorney haar met dreigementen en
geld tot het geven van een valsche getuigenis
had bewogen. Omtrent den hoofdgetuige tegen
Mooney bleek, dat hij tijdens den aanslag
niet in San Francisco was geweest. En meer
van dien aard. Er waren foto's die den twee
gevangenen een volledig alibi gaven. Maar ex-
waren machten die hen maar liever opge
sloten hielden, uit politieke rancune, en geen
vertoogen baatten.
Tot onlangs een democratische gouverneur
van Californië werd gekozen, die tijdens zijn
verkiezingscampagne had beloofd dat hij recht
zou doen als hij won. Gedeeltelijk deed hij dat
Zaterdag, want hij stelde Mooney in vrijheid.
Na tweeëntwintig jaar vielen de gevangenis
deuren eindelijk achter hem dicht. Zijn moe
der was inmiddels gestorven. Zijn vrouw, hui
lend van blijdschap, haalde hem af. Hij is nu
zesenvijftig jaar oud; hij was 33 toen hij vex--
oordeeld werd. En hij heeft gezegd dat hij nu
alles in het werk zal stellen voor de bevrijding
van zijn vriend Warren Billings, die nog steeds
gevangen zit.
Zelfs in dezen tijd, waarin zoo tallooze
menschen onschuldig veroordeeld, gevangen
gezet en ter dood gebracht zijn, wekt een
historie als deze nog ontroering. Het is ver
schrikkelijk dat zooiets mogelijk is geweest en
het bewijst dat aan de i-echtspraak in een
Statenbond als die van Noord-Ameirika nog
heel wat hapert ondanks alle idealen van de
mocratie en vrijheid. De onafhankelijkheid
der achtenveertig Staten van de federale
regeering in Washington is ten aanzien van
de rechtsbedeeling groot en als in eenigen
staat waar feodale toestanden heei-schen
vei-keei-de personen hun macht doen gelden
zijn blijkbaar dingen mogelijk, die in andei-e
staten der V.S. ondenkbaar zouden zijn. Dit
moet men wel in aanmex-king nemen en dus
niet zeggexx: „in de Vereenigde Staterx lijkt de
rechtspraak naar niets", of „het is in Amerika
een knoeiende bende" of dergelijke algexxxeen-
heden, want die zijn xxiet iix ovex-eenstexnming
met de waarheid. Het federale stelsel heeft
hier eexi hiaat getoond, dat Washington be
lette in te grijpen. Een dergelijke historie
heeft zich indertijd in de zaak-Sacco en Van-
zetti afgespeeld.
Wellicht zal, als ook eenmaal Billings vrij
gelaten is, deze geschiedenis tot herziening
der fedex-ale wetgeving leiden. Maar de molens
van 48 staten, ook als zij in een Bond vex-eexid
zijn. kxmnen zeer langzaam en zeer weinig
productief malen, zooals ons in Europa ook
niet onbekend is. In elk geval zullen Mooney
en Billings, als het zoover komt. er een groot
deel van hun levexis voor hebben moeten of
feren
R. P.
Een sleepboot van de reederij Gebrs. Goedkoop, die bij Enkhuizen in het ijs zat,
kreeg de volgende vragen, hem in opdracht van zijn reederij gedaan door een
vlieger van de Nat. Luchtvaartschool, te beantwoorden „Kun je varen?" en:
„Heb je stoom?". Op beide vragen antwoordde hij met A. en C., hetgeen „Ja"
beteekende. De antwoorden werden met asch en koolzwart in het ijs „geschre
ven", zooals bovenstaande reproductie van een luchtfoto aantoont. De schipper
„had geen kolen meer" maar „wachtte op anderen wind".
Vermoedelijk gezonken.
Twee opvarenden verdronken?
Aan den Dollarddijk bij Termun-
ten zat reeds eenige dagen in het ijs
vastgevroren een visschersschuit met
een garnalendrogerij aan boord, toe-
behoorende aan den visscher P. J.
Bakker.
Zondagavond hebben twee zoons van
visscher Bakker, die op den Dollard
dijk woont, zich aan boord van de
schuit begeven. Zij hadden opdracht
van hun vader, om, zoodra het vaar
tuig losraakte, dit aan den wal te
meren.
Maandagochtend ontdekten de
ouders, dat de schuit was verdwenen.
Van de jongens was evenmin een
spoor te ontdekken.
Men heeft hiervan onmiddellijk de
politie in kennis gesteld. Het vermoe
den gestond, dat de schuit was af
gedreven in de richting Emden
(Duitschland), zoodat het onder
zoek zich in deze x*ichting uitstrekte. v
Er is echter geen spoor van de
schuit en haar bemanning gevon
den, zoodat men vreest, dat het vaar
tuigje is gezonken, waarbij de jongens
zijn omgekomexi.
Chamberlain en Halifax naar
Rome vertrokken.
LONDEN, 10 Jan. (Reuter). Mi
nister-president Chamberlain en de
minister van buitenlandsche zaken,
Lord Halifax, zijn vanochtend elf uur
met de Golden Arrow naar Rome ver
trokken. Zij werden uitgeleide gedaan
door Sir John Simon en een aantal
andere ministers. Bij zijn vertrek leg
de de minister-president geen verkla-
rixxg af.
Twee voorstellen daartoe.
Naar het A.N.P. verneemt, heeft in
een Maandag gehouden vergadering
van het college van B. en W. van
Amsterdam wethouder De Miranda
een voorstel aanhangig gemaakt om
den raad uit te noodigen uit zijn mid
den een commissie te benoemen, welke
tot taak zal hebben te onderzoeken de
wijze, waarop en de omstandigheden
waaronder in de laatste jaren gronden
in erfpacht zijn uitgegeven of ver
kocht
De heer J. W! Matthijsen heeft het volgende
voorstel bij den Amstex-damschen raad inge
diend:
„De gemeenteraad besluit tot het instellen
van een commissie van zes leden uit zijn
midden met opdracht eexi onderzoek in te
stellen naar en op korten termijn een rapport
omtx-ent haar bevindingen uit te brengen aan
den raad over de wijze, waarop de uitgifte
van erfpachtsgronden heeft plaats gehad en
wat daarmede in den ruimsten zin genomen
vex-band houdt".
Nu dit laatste voorstel is verschenen, zullen
B. en W. der hoofdstad zeer waarschijnlijk hun
voorstel wel intrekken.
De aanklacht tegen het dagblad „De Tele
graaf", welke wethouder De Miranda in zijn
communiqué van j.l. Vrijdag heeft aangekon
digd. is Maandag volgens „Het Volk" officieel
bij den officier van justitie te Amsterdam inge
diend. Het betreft een aanklacht wegens smaad
naar aanleiding van de publicatie in dit dagblad
van Vrijdagmorgen j.l.
Inbraak aan den Kinderhuis-
singel.
Voor 500.aan sieraden gestolen.
Inbrekers hebben te Haarlem weer een
goeden slag geslagen. De bewoner van een
perceel aan den Kinderhuissingel, die Maan
dagavond zeven uur zijn woning had verlaten
en te kwart over elf daarin terugkeerde, be
merkte hij zijn thuiskomst, dat inbrekers van
zijn afwezigheid gebruik hadden gemaakt
om een bezoek aan zijn woning te brengen.
Hij waarschuwde dadelijk telefonisch de
politie, die een onderzoek instelde. Het bleek
dat de inbrekers (het kan er ook een geweset
zijn) door aan den achterkant van het huis
over een schutting te klimmen naar binnen
waren gekomen. In huis was alles overhoop
gehaald. De buit aan geld was niet groot; die
bedroeg slechts acht gulden. Maar het bedrag
aaxx sieradexi, die gestolen werden, was nie'.
gering. Behalve zilveren lepels en vorken
werden o.a. ontvreemd: gouden armbanden
horloges, broches met parels bezet, twee
goudexx heeren-horlogékettingen, twee dia-
xnanten oorknopjes tot een waarde van f 60;
gouden ringen exxz. De totale waarde is on
geveer f 500.
Aan de politie weer de taak, de inbx*ekers
en het gestolene op te sporen.
Straatroof te Haarlem.
Op het eenzame tegelpad, dat indertijd tus-
schen de Van 't Hoffstx-aat en de spoorbaan
was aangelegd ten dienste van de bewoners,
die achter in genoemde straat wonen, is
Maandagmiddag vier uur eexx 70-jaxüge bewo
ner van de Houtvaart beroofd van zijn acte-
tasch, waarin een portemonnaie met 1.30 en
een loterij briefje zaten. De dader was een
ongeveer 15-jarige wielrijder met blond of
rossig haar. De recherche stelde onmiddellijk
een onderzoek in, tot dusver echter zonder
resultaat
(A.N.W.B., B.B.N., KJl.A.C. en K.N.
M.V. wijzen op verschillende ver
lichtingsvoor schriften van auto's
die thans reeds van kracht zijn,
terwijl de na 31 December inge
voerde auto's reeds direct met van
rijkskeur voorziene lampen moeten
zijn uitgerust).
Automobilistelingen,
Denk niet licht over uw licht,
't Is bij vele andre dingen
In uw auto, van gewicht.
Zet het, als g' uit autorijden
Op een duistren avond gaat,
Ook al is dat erg bescheiden,
Niet onder een korenmaat.
Zonder nog zoo sterk te spreken,
Nu reeds eischt de Motorwet,
Dat gij bij het lichtontsteken,
Op nog menig lichtpunt let.
Ik noem slecht de „bundelrichting"
En een „afgevlakten" top,
Steek, ook voor uw zelfvexiichting,
Daar uw licht eens over op.
Neem den lichtdruk niet lichtvaardig,
Maar toon wel lichtvaardigheid,
In het juiste licht, zorg waardig.
Dat gij een goed licht verspreidt.
Zorg, dat het u straks niet opbreekt,
Wijdt dus aandacht aan den schijn,
Als ge nu een nieuw licht opsteekt.
Moet het ook (rijks)keui'ig zijn.
Utrecht's station krijgt een
modernen bovenbouw.
Uitwerking der plannen in vollen gang.
UTRECHT, 10 Januari. Naar wij
van de directie der Nederlandsche
Spoorwegen vernemen, kan thans als
vaststaand worden aangenomen, dat
de herbouw van de bovenverdieping
van het Utrechtsche Cenfci-aal Station
in modernen stijl zal geschieden, zoo
dat een harmonieus geheel zal worden
vex-kregen.
Reeds is men druk bezig met de uit-
werking der plannen.
De Haarlemsche financiën.
Indruk over resultaat van 1938 niet ongunstig.
Het jaar 1938 is verstreken. Dat wil evenwel
nog xxiet zeggen, dat reeds nu de uitkomsten
van de gemeenterekeningen over 1938 be
kend zijn. Meestal wox-dt het zomer voor mede-
deelingen daarover gedaan kunnen worden.
Wel beschikken natuurlijk de gemeentebe
sturen over gegevens die het mogelijk maken
eexi voorloopigen indruk te verkrijgen.
Wij vernemen, dat
tc Haarlem de overtuiging bestaat,
dat de eerste resultaten van de reke
ning over 1938 er niet ongunstig uit
zien, zoodat er reden is te vei'onder-
stellen, dat de rekening over dat jaar,
als zij eenmaal opgemaakt zal zijn,
niet zoo'n belangrijk tekort zal aan
wijzen als over 1936 en 1937.
Verschillende ontvangsten zijn meegevallen;
o.a. brengt de belasting over het thans loo-
pende belastingjaar 1938/1939 meer op dan
over 1937/1938.
HET OFFENSIEF DER REPUBLIKEINEN
IN ESTRAMADURA
DOOR DE REPUBLIKEINEN HEROVERD I IAIA WHAL EH KM
Het front ten noorden van Cordova is steeds
een der minder sterke punten van Franco ge
weest. Wanneer deze een offensief ontketende
kon men er steeds op rekenen, dat de republi
keinen de kans waarnamen in Estramadura een
afleidingsoffensief te beginnen.
Op 28 Juli j.l. veroverden de Nationalisten den
z.g. „zak" bij Don Benito, rukten in de richting
van Almaden op, maar moesten dit pogen sta
ken na Cabeza del Buey te hebben ingenomen
Zij verbeterden hun positie tot over de Zujar en
konden de spoorwegverbinding tusschen Cor
dova en Badajoz herstellen.
Sinds Franco in Catalonië een voorsprong ge
kregen heeft, boeken de republikeinen aan het
Cordovafront eveneens succes.
Valsequillo was liet eerste uitgangspunt. Sinds
dien is het republiekeinsche front uitgebreid
tot over de rivier de Zujar. Tw>j colonnes trek
ken deze rivier over in de ricirting van den
straatweg naar Castuera. Twee andere colonnes
richten zich zuidwaarts, omsingelden Penarx'oya
en trachten stelling te nemen op de heuvelkam
men van de Sierra de les Santos. Een derde
colonne beweegt zich in de richting van Espiel,
zoodat de geheele beweging een weloverwogen
plan inhoudt.
Men verwarre hier niet in deze streek de in
dustriesporen met die van den gewonen hoofd-
spoorweg. Het industriespoor is gedeeltelijk in
handen der republikeinen. De vitale belan
gen der Nationalisten worden hierdoor ernstig
geschaad, zoodat Franco zich genoodzaakt heeft
gezien versterkingen uit het zuiden te laten
aanrukken teneinde den republikeinschen op-
mai'sch te stuiten.
Op de kaart overziet men het offensief in zijn
geheel.
Voor de laatste bex-ichten van het front zie
men pag. 5.
Het woord is aan
Smiles:
Verandering van werk is
reeds ontspanning.
Vrijgelaten Arabische leiders
'mogen zich naar den Libanon
begeven.
Vier voorwaai'den.
JERUZALEM 10 Januari (Reuter/A. N. P.)
De vijf leidei-s der Palestijnsche Arabieren, die
onlangs van de Seychellen zijn losgelaten om de
confei-entie van Londen bij te wonen, zullen
vergunning krijgen zich van Egypte naar den
Libanon te begeven voor een vei-blijf van vijf
dagen.
Aan deze toestemming zijn echter de volgen
de voorwaai'den verbonden:
1. Zij zullen een paspoort en visa moeten be
zitten voor terugkeer naar Egypte.
2. Zij zullen moeten toestemmen in tevoren
aangegeven verblijfplaatsen.
3. Zij zullen zich niet met andere Arabische
leidei-s dan den moefti van Jeruzalem in verbin
ding mogen stellen.
4. Zij zullen geen politieke verklaringen mo
gen afleggen in het openbaar, noch tegenover
de pers.
De Italiaansche verliezen in Spanje
Luchtmacht verloor 83 toestellen.
In een officieel te Rome gepubliceerd com
muniqué wordt medegedeeld, dat de verliezen
der Italiaansche luchtmacht in Spanje op 1
Januari 1939 72 jagers, 9 bommen werpers en
2 verkenners bedroegen.
Op denzelfden datum had de luchtmacht der
legionnaires volgens het communiqué 834 vijan
delijke vliegtuigen, benevens 2 luchtschepen en
een kabelballon neergehaald.
's-GRAVENHAGE, 10 Januari. De
behandelende geneesheer van Prinses
Beatrix heeft de volgende verklaring ge
publiceerd: Hare Koninklijke Hoogheid
Prinses Beatrix is op 24 December j.l.
door mij tegen de pokken gevaccineerd.
De entpokken hebben zich goed ont-
xoikkeld en het proces is behoudens
koorts gedurende enkele dagen zonder
ernstige reactie verloopen, zoodat de
Prinses thans weder volkomen welva
rend is.
Zij ontwikkelt zich lichamelijk en
geestelijk zoo goed als men op Haren
leeftijd mag wenschen".
(get.) CARSTENS,
kinderarts.
HEDEN: 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
De verwachting is dat de Haarlemsche re
kening over 1938 gunstiger zal zijn dan
over 1936 en 1937. 1
Worden de taxi-tarieven te Haarlem ver
hoogd? 8
BINNENLAND.
Er is een voorstel bij den Amstcrdamsclien
raad ingediend om een raadscommissie de
erfpachtkwestie te doen onderzoeken. 1
Een visschersschuit met twee opvarenden uit
Termunten wordt vermist. 1
Tegen de plegers van een moordaanslag op
een veldwachter te Waddinxveen is tien
en zes jaar gevangenisstraf geëischt. 3
Het 125-jarig bestaan van onze weermacht. 3
BUITENLAND.
Een gemengde grenscommissie heeft tusschen
Hongarije en Roethenië een neutrale zone
ingesteld. 5
Generaal Franco zendt versterkingen naar
het front van Estramadura om den repu
blikeinschen opmarsch te stuiten. 5
De Engelsche regeering heeft het optreden
der Britsche troepen in Palestina toege
licht. 5
SPORT.
Damrubriek. fl
De IJsclub Haarlem en Omstreken bestaat
70 jaar. 7
ARTIKELEN enz.
R. P.: Tom Mooney. 1
J. B. Schuil over „De Thompson Brothers" 2
Speciale correspondentie uit Brussel: België
aan het begin van 1939. 5
J. B. Schuil over: „Je kunt 't toch niet mee
nemen". g
K. de Jong over het concert van „Het Ne
derlandsche Kamerkoor". 5
Dr. G. J. van Ledden Hulsebosch over ver-
gift. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem Is opge
nomen op in