Haarlem's Dagblad
VANDAAG
Het belangrijkste
Engelsche Onrust.
Schacht verdwijnt als
president van de
Duitsche Rijksbank.
Van een hekje.
Anonieme briefschrijvers
dreigden vliegveld
op te blazen.
Ochtendbeurs Amsterdam
56e Jaargang No. 17051
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgavenen Algen). Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082. Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 20 Januari 1939
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Adverlenliën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelahonneiiientstarïeven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Temidden van de verwarde gebeurtenissen
dezer tijden valt de in Engeland heerschende
onrust op. Ik bedoel met dat woord natuurlijk
niet een verdeeldheid in de bevolking, die
's lands eenheid bedreigen zou, want daarvan
is geen sprake. Maar de bijzondere nervositeit,
die in Engeland telkens weer aan den dag
treedt, moet op het vasteland wel verbazing
wekken. Allerlei menschen beginnen te twij
felen aan de overigens overdreven reputatie
van flegmatisch mensch, die de Brit zoo h
genoten heeft.
In de critieke Septemberdagen, toen heel
Europa in onrust verkeerde, vielen de opwin
ding en onrust in Engeland bijzonder op. Men
voerde beschermingsmaatregelen uit in een
koortsachtig tempo. Men schreef geagiteerde
stukken en raakte steeds meer van streek. In
alle andere landen bleek, ofschoon de voor-
loopige mobilisatie-maatregelen in sombere
stemming werden uitgevoerd en een trieste
sfeer heerschte, men veel kalmer te zijn.
Vooral trof het in dien tijd dat de Franschen
die toch inderdaad lichter bewogen zijn, die
een echt Zuidelijk temperament bezitten en
zelf zich meermalen verbazen over de schijn
bare onbewogenheid der Noordelijke volken
„les gens du Nord" zich zooveel bedaar
der toonden dan de Britten. Het grootste deel
hunner dagbladen was zelfs, in vergelijking
met de meeste Engelsche, een toonbeeld van
zelfbeheersching. Toch scheen Frankrijk groo-
ter gevaar te loopen dan Engeland. Hetzelfde
verschil kon men overigens in de kleine lan
den waarnemen: in ons land, in België, in
Zwitserland toonde men ook veel meer rust
en zelfbeheersching dan aan de overzijde van
de Noordzee.
Nu de Spaansche kwestie weer eens in een
critiek stadium is beland, nu velen Franco's
spoedige overwinning voorspellen, Mussolini
dreigementen jegens Frankrijk uit met het oog
op de mogelijkheid dat het de regeerings-
troepen zou willen steunen en Daladier in een
moeilijk dilemma verkeert is het in Engeland
weer mis. Zelfs heeft de ex-ambassadeur in
Washington de Engelsche huisvrouwen aange
raden levensmiddelen en een behoorlijke hoe
veelheid water op te slaan, hetgeen tot een
lichte hamster-paniek en een haastig dementi
der regeering heeft geleid. Die is het met Sir
Auckland niet eens. Hij spreekt volgens eigen
inzicht alleen. Een Britsche diplomaat die de
diplomatie vergeet? En de oude Lloyd George
heeft een daverend betoog in den toon-van-
1914 over sta.atsprestige gehouden, om Cham
berlain te bestrijden. De Labour Party eischt
niets minder dan onmiddellijke opzegging van
de overeenkomst van non-interventie' in
Spanje, ondanks de daaraan verbonden geva
ren. Bijeenroeping van het parlement wordt
gevraagd om het zooveelste debat over de bui-
tenlandsche politiek te houden, ofschoon het
over tien dagen toch bijeenkomt en aan de
meerderheid der regeering geen twijfel be
staat; Oppositiebladen als de News Chronicle
slaan een toon aan, waarbij vergeleken die van
de continentale bladen statig van kalmte is.
Wij op het vasteland schijnen ons makkelijker
aan onzekere toestanden en dreigende gevaren
te hebben aangepast dan de Engelschen.
Ik geloof dat dit niet alleen schijn maar
werkelijkheid is. Men is pas in dezen tijd in
Engeland gaan beseffen dat het met de oude
onaantastbaarheid van het eiland is afgeloo-
pen en dat de altijd mogelijke isolements-
politiek gepaard met een ietwat hooghartig
schouderophalen over al die „ruzies in Europa"
men rekent zichzelf veelal niet tot Europa,
nu geen kans meer heeft. Ook voelt men dat
Groot Brittannië's machtig woord, dat het
in staat placht te stellen als „arbiter van de
wereld" op te treden, zeer veel aan macht
heeft ingeboet. Het Engelsche zelfvertrouwen,
dat zoo groot was dat men in de rustige over
tuiging leefde, tenslotte toch iedereen zijn wil
op te kunnen leggen en daarbij in eigen land
onkwetsbaar te zijn, is ondermijnd. Chamber
lain manoeuvreert niet alleen om de directe
oorlogsbedreiging van andere landen te ver
hoeden, maar ook het gevaar voor Engeland
zelf.
Dit is nieuw voor de Engelschen, want de
weinige vliegtuig- en Zeppelin-aanvallen in de
jaren 19141918 waren nietig in vergelijking
met hetgeen nu dreigt.
Hier geldt dus de psychologische werking van
een nieuw besef. Er is al wel veel eerder over
gepraat en geschreven, maar het wordt nu
pas algemeen tenvolle beseft. Vroeger theo
retiseerde men er alleen over. Dat is het groote
verschil met de stemming op het vasteland,
waar men de gevaren voor een inval in eigen
land altijd gekend en zich nooit zoo superieur
gevoeld heeft. En dat verschil kan men niet
onderschatten.
R. P.
Economische zaken en
Rijksbank vereenigd
onder minister Funk
Dr. Schacht krijgt
„bijzondere taken"
Japanners van spionnage
verdacht
Politie te Singapore doet invallen in
kantoren.
SINGAPORE, 20 Januari. De politie heeft
op vermoeden van spionnage verscheidene
Japansche kantoren doorzocht. Japanners
verhoord en documenten in beslag genomen.
Onder de verhoorde personen bevonden zich
drie, die beambten schijnen te zijn van den
Zuid-Mandsjoerijschen spoorweg. Zij gaven
voor met vacantie te Singapore te vertoeven,
nadat zij eerst Indo China en Siam hadden
doorkruist. Twee hunner hadden een bezoek
gebracht aan Batavia en bevon'den zich thans
op den terugweg. (United Press).
Dr. Hjalmar Schacht.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
De vervulling van de aan het bedrijfs
leven voor den herbouw van Groot-
Duitschland te stellen extra taken ver-
eischt een uniforme leiding der econo
mische geld- en kapitaalmarktpolitiek.
Om deze reden heeft de Führer be
paald, dat de leiding van het rüksmi-
nisteric van Economische Zaken en der
Rijksbank weer wordt vereenigd. De
Führer liecft dientengevolge den pre
sident van het directorium der Rijks
bank, dr. Schacht, van zijn functie ont
heven en den rijksminister van Econo
mische Zaken, Walther Funk met be
houd van zijn functie van rijksminister
van Economische Zaken, voor den duur
van vier jaren benoemd tot president
van het directorium der Rijksbank.
Dr. Schacht zal in zijn hoedanigheid
van rijksminister ook verder lid blijven
van de rijksregeering. Hij is bestemd
voor de vervulling van bijzondere taken.
Dr. Walther Funk.
In een brief aan minister Funk, zegt Hitier,
dat de nieuwe taak van den minister is:
1. „In uw thans de beide belangrijke ressorten
vereenigde functie, zooals tot nu toe, de onvoor
waardelijke stabiliteit der loonen en prijzen te
verzekeren en daarmede ook verder de waarde
van de mark te handhaven;
2. de kapitaalsmarkt in verhoogde mate te ont
sluiten voor de particuliere geldbehoefte en ter
beschikking te stellen;
3. de met de wet van 10 Februari 1937 inge
leide reorganisatie der door het pact van Dawes
aan de onbeperkte souvereinïteit van het rijk
onttrokken toenmalige Rijksbank tot een aan
de souvereiniteit van den staat onvoorwaardelijk
ondergeschikte Duitsche circulatiebank tot dat
einde te brengen, dat in overeenstemming is met
de nationaal-socialistische principes.
Met Duitschen groet,
w.g. Adolf Hitler".
Aan rijksminister dr. Schacht heeft de führer
het volgende schrijven gezonden:
„Zeer geëerde heer minister:
Ik neem de gelegenheid, dat gij van uw func
tie van president van het directorium der Rijks
bank zijt ontheven waar om u mijn meest op
rechten en warmstgn dank uit te spreken voor
de Duitschland en mij persoonlijk in deze func
tie in lange en moeilijke jaren opnieuw verrich
te diensten. Uw naam zal vooral voor altijd ver
bonden zijn met het eerste tijdvak der nationale
herbewapening. Ik verheug mij van u in uw hoe
danigheid van rijksminister voor de kwijting
van nieuwe taken te kunnen gebruik maken.
Met Duitschen groet,
w.g. Adolf Hitler".
Een schoonheidscommissie te
Bloemendaal.
Bij de behandeling van het voorstel van B.
en W. tot wijziging en aanvulling van de
Bouwverordening in de Gemeenteraadszitting
van Donderdagmiddag kondigde de heer
Posthumus Meyjes de indiening aan van een
schriftelijk voorste] van hem waarbij B. en W.
worden uitgenoodigd op de volgende agenda
een voorstel te plaatsen tot invoering van een
Schoonheidscommissie te Bloemendaal.
Werkloozen poogden aan fijn
proevers-diner aan te zitten.
Nieuwe vorm van protestactie te Londen.
LONDEN. 20 Januari. (ANP) De Daüy Tele
graph meldt, dat elf werklooze mannen gister
avond als ongenoode gasten hebben geprobeerd
aan te zitten aan een maaltijd van de groep Lu-
cullus der „Wine and Food Society". Zij eisch-
ten eten.
Om precies negen uur bevonden zij zich in de
vestibule van l'Auberge de France, een restau
rant op Piccadilly Circus, waar de maaltijd werd
aangericht. Toen de directeur hun eischen hoor
de, bood hij aan hun dezelfde gerechten voor te
zetten als den gasten werden geserveerd. De man
nen weigerden echter en haalden hun eigen be
legde broodjes voor den dag. Na vijf minuten
werden zij door de politie verwijderd.
De Daily Telegraph voegt hier nog aan toe, dat
het geweigerde menu bestond uit: Consommé de
tortue a la royale, Saumon du Shannon a la ge-
lée de champagne, Fricassée de poulet Borde
laise, Agneau de pauillac roti aux feuilles de sar-
ments, Délices de Prague Florentine, Truffés
sous la cendre a la fagon du pérïgord, Mousse
glacée Cantonaise, Corbeille de fruits, café.
Volgens den directeur van het établissement
zouden ongeveer twintig personen er door de
aanwezigheid der werkloozen van hebben af
gezien in deze zaak te dineeren en zijn wegge
gaan.
Met een lijfwacht op tournee.
Mischa Elman ontvangt een dreigbrief.
PHILADELPHIA. 20 Januari (A.N.P.). De
violist Mischa Elman. die een tournée onder
neemt over 25 steden en de opbrengst van zijn
concerten ter beschikking stelt voor de hulp
verleening aan Joodsche vluchtelingen, deelde
gisteren mede. dat hij zich een lijfwacht zal
moeten aanschaffen, teneinde zeker te zijn
van zijn bescherming in dien hij overvallen
wordt. Hij heeft nl. een brief ontvangen,
waarin hij met een dergelijk vooruitzicht be
dreigd wordt in verband met het doel van zijn
tournée.
De werkloozen.
En de aftrek voor dienstboden.
Met ingang van deze week is hier ter stede
uitvoering gegeven aan de circulaire van den
Minister van Sociale Zaken datum 31 Decem
ber 1.1. betreffende vrijlating van de verdienste
der dochters die in huishoudelijken dienst
werkzaam zijn, bij de berekening van het
steunbedrag en tevens voor die bij de werk
verschaffing zijn geplaatst.
Deze werkloozen die meisjes in huishoude
lijken dienst werkzaam hebben, zien dus bij
de uitkeering die zij deze week ontvangen geen
mindering meer toegepast. Voor verschillenden
beteekent dit dan ook een belangrijke verhoo
ging van het steunbedrag.
Het bovenstaande geldt alleen maar voor
hen welke vanwege de steunregeling gesteund
worden, omtrent eventueele maatregelen voor
degenen die vanwege armenzorg steun ont
vangen, moet door het gemeentebestuur nog
nader overleg worden gepleegd.
KORTE TRAMSTAGNATIE.
Hedenmorgen te ongeveer half 12 kwam in
de Anthoniestraat een auto in botsing met een
in de richting Zandvoort rijdende tram van
de N.Z.H.T M. Het geval gaf eenige stagnatie,
die echter maar kort duurde. De inmiddels
uitgezonden hulpwagen van de N.Z.H. behoefde
geen dienst te doen.
Oprichting van een depot
van Philips.
Overplaatsing van 50 man
personeel.
Naar wij vernemen zal de N.V. Philips te
Eindhoven de volgende week te Bloemendaal
een depot vestigen, zooais zij dat al in ver
schillende plaatsen heeft.
Ongeveer 50 man (leden van het administra
tief en magazijnpersoneeli hebben aanzegging
gekregen, zich met ingang van Dinsdag a.s. te
Bloemendaal te vestigen.
Het ligt niet in de bedoeling een kantoorge
bouw te bouwen; er zal een perceel worden
gehuurd.
(Een Zaandamsche molenaar is
beboet met tien gulden, omdat hij
een hekje op een dijfc, dat den
eenigen toegang tot zijn molen
versperde en daar ivas neergezet
omdat de Provinciale Waterstaat
wandelaars daar niet wilde toe
laten, had stukgezaagd).
De Provinciale Waterstaat
Ging op den dijk een hekje zetten,
Om 't oversteken naar een straat
Van wandelaars daar te beletten.
De molenaar van d' Ooievaar
Kon toen niet bij zijn molen komen,
Dat was natuurlijk een bezwaar.
Toen heeft hij 't hekje weggenomen.
Hij maakte zich daarbij niet druk,
Besloten hierom niet te malen,
Hij zaagde het eenvoudig stuk.
En daarvoor moet hij nu betalen.
't Lijkt voor den man wel een hard lot,
Dat zal ik u niet tegenspreken.
Maar er is eenmaal een verbod.
Om andrer eigendom te breken.
Wat ik niet goed begrijpen kan
Is, ging hij maar pardoes aan 't zagen,
En kwam 't niet op in dezen man,
Een sleutel voor dat hek te vragen.
Er wordt soms toch wei vreemd gedaan,
Als menschen 't elkaar moeilijk maken.
Dit nieuwe voorbeeld aan de Zaan,
Moet die verzuchting wel doen slaken
Al ben ik met 's mans lot begaan
Ik kan toch voelen, dat in deze.
Als 't hek zoo van den dam zou gaan,
Het hek zoo van den dam zou wezen.
P. GASUS.
VERWACHT U EEN BABY
BABY-UITZETTEN doze maand
EXTRA LAGE PRIJZEN.
VAN WEERT Anegang 46
(Adv. ingez. Meaj
Een nieuwe industrie te
Haarlem.
B. en W. van Haarlem hebben, gelet art. 8
der Hinderwet, aan de N.V. Nederlandsche
Werkplaatsen voor luchttechniek „Ketel Stork-
haard" te Haarlem vergunning verleend tot op
richting van een fabriek voor ventilatoren,
luchtbehandelingsapparaten, licht plaat- en con
structiewerk en gasbéveiliging, op een hoekler-
ren gelegentusschen. de Gonnelstraat en de
Claes van Ruyvenstraat.
BIOSCOOP OP 2000 VOET ONDER DEN-
GROND.
Een mijnbouwmaatschappij te Oberhausen
in Beieren beweert in het bezit te zijn van de
„diepste" bioscoopzaal ter wereld. Een verlaten
mijnschacht, tweeduizend voet onder de op
pervlakte van de aarde is verbouwd tot een
bioscoop met zitplaatsen voor honderd mijn
werkers. In de schafttijden begeven de mijn
werkers zich naar deze filmzaal, waar popu
laire films, nationaal-socialistische propa-
gandafilmpjes en opnamen over het mijnwe
zen vertoond worden. Ook voor bezoekers is
deze bioscoop toegankelijk.
hebt U wellicht geen vlekken
te verwijderen, maar morgen
misschien wel. Dan is het pret
tig als U het handige boekje
VLEKKEN, door C. Hoeing,
(uitgave Haarlem's Dagblad)
bij de hand hebt.
Koop het even aan een onzer
kantoren: Groote Houtstraat 93
of Soendaplein 37.
Het kost slechts 10 cent
Het woord is aan.
Jean Girardoux:
Laat de grijsaards van een
land langs u heengaan en gij
zult zien, hoe het daar met
de sport gesteld is.
Britsche politie en R. A. F.
manschappen patrouilleerden
den geheelen nacht op Hendon.
Ook met treinaanslag
werd gedreigd.
LONDEN 20 Januari. Scotland Yard heeft
de hand gelegd op anonieme brieven, waarin
met verdere bomaanslagen wordt gedreigd. Na
ontvangst van een dergelijken brief haastte de
polite zich gisteravond naar het vliegveld Hen
don, daar in genoemden brief met het opblazen
van het terrein was gedreigd. Honderden man
nen van de Royal Air Force en de politie pa
trouilleerden den ganschen nacht op het vlieg
veld, terwijl de zoeklichten de hangars en het
veld voortdurend afzochten. Bovendien werd een
politiemacht naar het Eustonslation gezonden,
daar in een anderen anonïemen brief gedreigd
was den Ierschen mailtrein op te blazen als deze
het station zou verlaten.
De ambtenaren van alle stations, waar deze
trein voorbijrijdt, zijn gewaarschuwd om bij
zonder scherp toezicht te houden.
De politie te Manchester heeft een huis ont
dekt, dat als het voornaamste arsenaal van de
terroristen was gebruikt. Men vermoedt, dat
van hieruit de bomnien over geheel Engeland
zijn verspreid. Het is opmerkelijk, dat de politie
van een groot deel van Londen van wapens is
voorzien. Extra wachten werden bij het gebouw
van de British Broadcast Corporation geplaatst
en ook bij den kortegolfzender Daventry.
(United Press).
Eenige opdrachten voor de
firma Beynes.
Daar men nog niet geheel en al begonnen is
met de uitvoering van de groote spoorwegorder,
heeft de Kon. Fabriek van Rijtuigen en Spoorwa
gens „J. J. Beynes" alhier, een kleinere opdracht
gekregen van de Nederlandsche Spoorwegen. Het
betreft het lasschen van liet ondei'stel van een
nieuwe spoorwegbrug bij Weesp, waarmede een
uitvoerder niet tijdig klaar kon komen. Acht man
hebben daar 'n week of tien werk aan gehad. Bo
vendien heeft de firma Beynes ook opdracht den
bovenbouw van de brug over de Westergracht te
maken. Men moet deze opdrachten echter meer
als tijdelijk aanvullende werkzaamheden be
schouwen.
Koersen van de Ochtendbeurs te Amsterdam van
heden van 10.30 uur tot 11.25 uur.
Kon. Olie 304 3/4—8 1/2
H. V. A. 419—26
Amst. Rubber 2013
Philips 193—9 1/2
AKU 35 1/2—6 1/4
Unilever 1289 1/2
Beth. Steel 54—1/4
U. S. Steel 48 1/4—7/8
Republic Steel 16 13/16—7 3/16
Anaconda 23 13/164 1/8
Shell 10 9/32.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
Luchtmanoeuvres aan de Amerikaansche kust. De Joto toont een eskader, nabij Florida.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
De maatregel van den Minister (geen aftrek
voor dienstboden) is voor de valide werk
loozen deze week te Haarlem toegepast. 1
Autos en fietsen in Nederland. 2
BINNENLAND.
In de Ginnekensche oplichtingsaffaire is drie
en twee jaar gevangenisstraf geëischt. 3
Om den handel op Zuid-Amerika te bevorde
ren is de „Hosudam" opgericht. 3
Bij een verduisteringsoefening in de provin
cie Zuid-IIolland is een doodeiijk onge
luk gebeurd. 7
BUITENLAND.
Dr. Schacht treedt af als president van de
Duitsche Rijksbank. 1
Franco laat versterkingen aan de noordgrens
van Spanje aanleggen. 5
De Belgische minister-president hoopt van
daag een nieuw kabinet te kunnen samen
stellen. 5
SPORT.
Sportgesprck van de week over de nieuwe
voetbalspelregels. 6
De Sterrit naar Monte Carlo. 6
ARTIKELEN enz.
R. P.: Engelsche onrust. 1
K. de Jong over de Missa Solemnis van
Beethoven. 2
Speciale correspondentie uit Brussel: Poli
tieke problemen in België. 5
v. H.: Een frissche film. 7
Voor dc Jeugd. n
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op
