Haarlems Dagblad De Spaansehe Strijd. Twee Maten. RECHTSBIJSTAND Nederlandsch vrachtschip in moeilijkheden. DE HAARLEMSCHE BEGROOTING VOOR 1939. Het belangrijkste 56e Jaargang No. 17053 Uitgave Lonrcns Copter. Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij IS. V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 13054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Maandag 23 Januari 1939 Abonnementen per week f 0.25. p. maand f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per post f3.55. losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek. Meer dan twee en een half jaar duurt de Spaansehe burgeroorlog, die door buitenland- sche inmenging in zekeren zin een Europeesch slagveld van Spanje heeft gemaakt, nu reeds. Maar thans is een stadium bereikt waarin ge neraal Franco dichter bij de zege schijnt te staan dan ooit te voren. Geholpen met Ita- liaansche divisies en materiaal heeft hij een groot deel van Catalonië veroverd en volgens de jongste mededeelingen is zijn onderbevel hebber generaal Yague thans niet verder meer van Barcelona dan de Zandvoorters van Amsterdam zijn verwijderd. De linksche regeering heeft inderhaast troe pen naar het bedreigde Catalonië moeten overbrengen en haar tegen-offensief op een ander front, in Estramadura, moeten staken. Zij mobiliseert thans tot het uiterste en heeft zelfs de mannen tot en met 55-jarigen leef tijd opgeroepen. In de laatste dagen heeft het hevig verzet der regeeringstroepen den op- marsch van Franco's leger overigens wel ver traagd, maar hem toch niet tot staan kunnen brengen. En ofschoon er geen enkele aanwij zing is van verminderde energie aan de regee- ringszijde en de premier Negrin zich pas nog in zeer vastberaden bewoordingen heeft ge uit, begint het er nu toch wel heel bedenkelijk voor het teruggedrongen leger uit te zien. Daarbij rijst de vraag of het zich tenslotte niet door gebrek aan oorlogsmateriaal gewon nen zal moeten geven. Mussolini heeft Frank rijk bedreigd voor het geval deze mogendheid het mocht wagen, de „non-interventie" te verbreken door materiëele hulp aan Negrin te verstrekken. Frankrijk moet tusschen twee kwaden kiezen: een conflict met Italië waarin Engeland het niet steunen zou en het ont staan van een anti-Fransche, fascistische mogendheid aan zijn onversterkte Zuidgrens, en vindt schijnbaar het laatste kwaad nog het geringste. Velen zoowel in Frankrijk als in Engeland zijn daarbij de meening toegedaan dat het fiere onafhankelijke Spaansehe volk geen overheersching in eigen land zal dulden. En Chamberlain heeft in Rome van Mussolini de verzekering gekregen, dat er na een over winning van Franco geen Italiaansche soldaat op Spaanschen bodem zal achterblijven. Het is wel heel moeilijk in deze dingen te gelooven. Het fiere, onafhankelijke Spaansehe volk zal bij een beëindiging van den strijd volkomen uitgeput blijken te zijn. Vooral economisch uitgeput, maar ook moreel. Het zal zich zonder buitenlandsche hulp niet kun nen herstellen. Generaal Franco, wiens be- teekenis als legeraanvoerder altijd een beetje twijfelachtig is gebleven en wiens staatsmans gaven een volkomen onzekere factor zijn, zal zich dan natuurlijk tot Rome om raad en bij stand moeten wenden. Temeer omdat een zeer groot deel der bevolking niet met zijn inzichten instemt, er zelfs met Spaansehe fel heid vierkant tegenover staat en hij dus in zijn uitgeputte land nog heel wat kostbare troepen op de been zal moeten houden om zijn macht te handhaven. Als hij dus bij Mus solini zou komen aankloppen, zooals hij nu al zoo vaak gedaan heeft, zou die hem zijn bij stand moeten weigeren vanwege het aan Chamberlain gegeven woord. Het lijkt al te sterk. Ronduit gezegd geloof ik er niets van. Het zou belangwekkend zijn eens een statistiek op te maken omtrent het nakomen van internationale beloften in de laatste kwarteeuw, maar ook zonder die sta tistiek weten we wel dat er maar weinig wordt nagekomenen dan alleen nog zoo lang als beide partijen er belang bij hebben en dat Mussolini zich al bizonder weinig van dit soort dingen aantrekt. Bovendien heeft hij zich toch niet zooveel Spaansehe opofferingen voor niets getroost! Hij zal daar toch zeker wat voor terug moeten hebben! En de machtskwestïe in de Middellandsche Zee is voor Italië geen theoretische maar een zeer practische zaak. Dus ligt het bij voorbaat voor de hand dat hij zeggen zal: Spanje zelf vraagt mij om hulp; nu kan ik die niet weigeren. En de Franschen zullen dat heusch ook wel voorzien hebben. Misschien zijn die nu al bezig met hun nieuwe Maginot-linie voor de Pyreneeën te ontwerpen, met het vooruitzicht dat zij in geval van een grooten oorlog op drie fronten zouden moeten vechten! Intusschen heeft Franco nog niet gewonnen. De val van de stad Barcelona zou op zichzelf niet zijn overwinning behoeven te beteekenen. Maar de verovering van geheel Catalonië Tou hem meester maken van een zoo groot deel des lands, vooral als hij daarbij de hoofdmacht der tegenstanders versloeg, dat het verdere proces zich wel snel zou moeten ontwikkelen. Gebrek aan oorlogsmateriaal zou de linkschen ondanks alle volharding zeker tot capitulatie dwingen. Wellicht zal deze week reeds beslis sende uitkomsten brengen R. P. (De biljartkampioen Jan Sweering heeft in een wedstrijd om het kampioenschap van Nederland een gat in het laken gestooten.) Jan Sweering, een der vaderlandsche grooten, Zelfs kampioen, in 't spel van keu en bal. Ging daar een gat in 't groene laken stooten. Dat was een nooit tevoor vertoond geval. Tenminste nooit onder de kampioenen, Maar uiteraard gebeurde 't eerder wel. In 't gilde van de meer of minder groenen. De krukken in dit schoon, maar moeilijk spel. Als ik daarvan een voorbeeld aan mag halen. Dan hoef ik heusch niet ver van huis te gaan. Zwaar moest ik voor dien winkelhaak betalen, Het kwam m' op meer dan enkel hoon te staan. En ziet, nu wou Jan Sweering even trekken. Voor zulk een kampioen een kleinigheid, Het resultaat kon slechts den lachlust wekken, Een flinke scheur, tableau, hilariteit! Het blijkt nu wel. ook op het punt van gaten. Het doet me leed. dat ik het zeggen moet, Bestaat een droevig meten met twee maten, Het hangt er maar van af wie of het doet. Als u 't mij vraagt, vind ik dit niet in orde, Al maak ik slechts met schroom ervan gewag, Voor Sweering is 't een hard gelach geworden, Voor mij was 't indertijd een hard gelag. De „Mamix'' heeft vertraging. Slecht weer in het Kanaal de oorzaak. AMSTERDAM, 23 Januari. De Stoomvaart maatschappij „Nederland" deelt mede, dat het motorschip „Marnix van St. Aldegonde", dat Dinsdag 24 Januari te ongeveer 12 uur te Am sterdam verwacht werd, wegens slecht weer in den mond van het Engeisch Kanaal is bij gedraaid. en een vertraging heeft van min stens 24 uv» Strafzaken, dagvaarding, contract enz. faillissement, huurrequest en advies. BUR. KRANEVELD JACOB1J NEST RAAT 10 Kantoor 9—5 7—8 Adviseur van diverse Ned. Bonden. (Adv. Ingez. Medj Lek in den romp. Britsch schip komt te hulp. NEW YORK. 23 Jan. (A.NP.) Er is een radiogram opgevangen waarin wordt medegedeeld, dat het Neder landsche vrachtschip Parklaan" zich in moeilijkheden bevindt. Het schip, dat een bemanning van twintig koppen aan boord hee^t, gaf als positie op 36 gr. 45 min. N.B. en 49 gr. 14 min. W.L., d. i. op 2000 K.M. van kaap Hatteras. Het Engelsche vrachtschip „Deerpool", dat zich op 100 K.M. van het Nederlandsche schip bevond, toen de noodseinen werden uitgezon den, gaf direct bericht te hulp te komen, ter wijl de Engelsche vrachtboot „Carare" mede deelde binnen vier uur ter plaatste te kunnen zijn om de „Parklaan" te assisteeren. Volgens een door de Engelsche vrachtboot .Masheer" opgevangen radiogram deelde de „Parklaan" mede een lek in den romp te heb ben. Het Nederlandsche schip vaart langzaam in de richting der Azoren. De kapitein vroeg slechts begeleiding tot de Azoren, voor het geval het noodig zou zijn. dat de bemanning de „Parklaan" zou ver laten. Het vrachtschip „Parklaan", welk schip toe behoort aan de firma F. W. Uittenbogaart te Rotterdam, is met een lading metaaiafval van Boston op weg naar Hamburg. Het schip was op 15 Januari jj. uit Boston vertrokken. HAARLEMSCHE WEER- EN STERRE KUNDIGE KRING. De lezing van den heer J. Kroeskamp, over „Wolkenbouw en Wolkenindeeling" zal thans gehouden worden op Vrijdag 27 Januari in het gebouw Ged. Oude Gracht 104. Het tekort, aanvankelijk geraamd op f 1.284.220 is gestegen tot f 1.454.220. Er is meer geld noodig voor Armenzorg en aflossing van leeningen. B. en W. van Haarlem hebben aan den ge meenteraad een nota van wijzigingen in de ontwerpbegrooting voor 1939 gezonden. Het zijn in het algemeen kleine veranderingen, maar toch komen er ook een aantal posten op voor waardoor het beeld dat de voorloopige begrooting bood nog ongunstiger wordt. Zooals men weet was het tekort op de begrooting aanvankelijk geraamd op f 1.284.220. Nu hebben B. en W. zich genoodzaakt gezien de aange vraagde belasting-bijdrage uit het werkloosheidssubsidiefonds te ver- hoogen met f 170.000. waaruit dus blijkt, dat het geraamde tekort voor 1939 van f 1,284.220 tot f 1.454.220 verhoogd wordt. De nu gevolgde weg zou den indruk kunnen maken, dat de financieele positie van Haar lem, sinds B. en W. in November 1938 de bP- grooting voor 19319 opstelden, achteruitge gaan is. Die indruk zou evenwel verkeerd zijn. want het tekort is vooral vergroot door een voor de gemeente gunstige financieele regeling. Eenige maanden geleden hebben wij mede gedeeld, dat de Regeering geweigerd heeft een extra bijdrage uit het Werkloosheidssubsidie fonds te geven ter dekking van de tekorten die over de jaren 1936 en 1937 zijn ontstaan. Deze tekorten (tezamen ongeveer f 1.400.000) waren daarop naar den kapitaaldienst overgeboekt Om nu toch te bereiken dat de Regeering in de betaling van deze tekorten bijdraagt zijn die toedragen in een leening opgenomen, waar van in 1936 een bedrag van f 145.000 moet wor den afgelost. Die aflossing is ten laste van den gewonen dienst van 1938 gebracht, zoodat daarmee het aanvankelijk bestaande tekort in de begrooting voor 1939 verhoogd is. Het gevolg is, dat de belastingbijdrage, die Haarlem aan het Rijk vraagt, ook met dit be drag gestegen is. Wordt die belastingbijdrage dus aan Haarlem gegeven, dan wil dit zeggen, dat de Regeering over 1939 ongeveer 1/10 van de tekorten over 1936 en 1937 betaalt in den vorm van aflossing dierop de leening drukken. In den Haag heeft men tegen dezen gang van zaken geen bezwaren. In zeker opzicht hebben B. en W. dus uitvoe ring gegeven aan de onlangs door de heeren Westerveld c.s. ingediende motie over de finan ciering van de tekorten over de genoemde jaren. Voorts hebben B. en W. het noodig gevonden de subsidie voor Maatschappelijk Hulpbetoon (Armenzorg) tot dekking van het tekort met f 25.000 te verhoogen. B. en W. schrijven namelijk dat het geraden is den post voor de ondersteuning van valide arm lastigen f 25.000 hooger te stellen. Dan wordt de post tot dekking van het tekort op Maat schappelijk Hulpbetoon van f 1.682.896.78 ge bracht op f 1,707.876.78. Dit is alleen een voorzichtigheidsmaatregel van B. en W. Minder kweekelingen. De post „toelagen aan kweekelingen" bij het lager onderwijs wordt van f 9000 op f 8000 gebracht. B. en W. meenen met dit la gere bedrag te kunnen volstaan in verband met beperking van het aantal kweekelingen met den aanvang van den nieuwen cursus 1939—1940. Onderwijs aan de Schoolvrije jeugd. De post van f 1500 voor bijdrage in de kos ten van het onderwijs aan de schoolvrije jeugd wordt met f 500 verlaagd. De Minister van Binnenlandsche Zaken heeft, mede na mens zijn collega's van Financiën en Sociale Zaksn, medegedeeld, dat deze subsidie, in verband met de aanvraag der gemeente om bijzonderen steun uit het Werkloosheids- subsidieonds, geleidelijk moet worden inge trokken. Zaterdagmiddag heeft de burgemeester van Haarlem, dr. J. E. baron de Vos van Steenwijk. de tentoonstelling der Mij. „Rembrandt" in den kunsthandel Leffelaar. Wagenweg, geopend. V. 1. n. r. de heer G. D. Gratama, directeur van het Frans Halsmuseummr. dr. A. baron Röell, Commissaris der Koningin in Noord-Holland; dr. J. E. baron de Vos van Steenwijk, burgemeester van Haarlem: bar.esse Röellbar.esse de Vos van Steenwijk. Deze aangelegenheid is reeds ter sprake gekomen in de laatste vergadering van den Raad. Ontspanning aan werkloozen. De uitgaven voor de ontspanning aan werk loozen worden met f 1.675 verhoogd. Er is niet f 4.705 noodig, maar f 6.380. Lagere kosten voor M.O. De ontvangsten voor bijdragen der buiten gemeenten in de kosten der HJB.S.'en zijn met f 7000' verlaagd, omdat nader berekend is. dat de kosten van het Middelbaar Onder wijs over 1937 geen f 383 per leerling waren docht slechts f 373. Een donatie. Ten behoeve van het Verbond van Haar- lemsche Speeltuinvereenigingen is 'n donatie ingetrokken van f 100. Asphalteeringswerk voor het Werkfonds. Indertijd hebben wij medegedeeld, dat de hoogere instanties, in verband met den on- gunstigen financieelen toestand van Haarlem, bezwaar hadden tegen het doen van uitgaven voor de asphalteering van de Ged. Oude Gracht en de Raaks. B. en W- hebben nu de medewerking van het Werkfonds gevraagd voor de asphalteering van de Ged. Oude Gracht en de Raaks. Aangezien het Werkfonds geen voorschrif ten geeft voor reeds in de begrooting ge raamde werken worden de aanvankelijk ge raamde posten voor deze werken uit de be grooting voor kapitaalsuitgaven gelicht. Haarlem dichter bij noodlijdendheid. Doordat de positie van Haarlems begrooting ongunstiger geworden is, komt de quaestie van de dreigende noodlijdendheid en de mo gelijkheid, dat Haarlem verplicht kan worden een eigen inkomstenbelasting in te voeren (als de Kamers althans instelling van een dergelijke belasting goedkeuren), opnieuw sterk naar voren. In de memorie van antwoord op het afdee lingsverslag der begrooting voor 1939 waren B. en W. zeer pertinent in hun uitspraak over een extra gemeentelijke inkomstenbelasting. „Invoering van een gemeentelijke inkomsten belasting. nu de opcenten op de personeele- en gemeentefondsbelasting zijn verhoogd, zou de grens van het toelaatbare overschrijden". Het voornemen van Den Haag is alleen nood lijdende gemeenten te verplichten een extra gemeentelijke inkomstenbelasting te laten heffen, vandaar dat de vraag van beteekenis is hoever Haarlem daarvan af is. In het afdeelingsverslag is er op gewezen, dat Haarlem, volgens de bestaande opvatting, niet noodlijdend is. Het tekort op de begroo ting voor 1939 is 1.248.220; ter dekking worde aan het rijk gevraagd: een extra subsidie uit het Werkloosheidssubsidiefonds van 525.248 en een belastingbij drage van 758.972. Krach tens de daarvoor bestaande regeling zou Haar lem als belastingbijdrage maximaal 955.529 kunnen krijgen. Haarlem blijft daar dus nog 196.557 onder. Pas als een gemeente meer van het rijk noodig heeft dan het maximum, wordt zij in den zin der wet noodlijdend. „Wa ren zoo vervolgt het afdeelingsverslag de hoogere opcenten op de gemeentefonds- en personeele belasting, die tezamen 258.000 opbrengen, dit jaar niet geheven, dan zou Haarlem tot de noodlijdende gemeenten heb ben behoord. De vraag blijft echter van be teekenis: want. als het zoo doorgaat komt Haarlem het volgend jaar over het verschil heen en wordt de gemeente noodlijdend Even later wordt vervolgd: „Zouden wij een eigen inkomstenbelasting moeten invoeren, dan rijst de vraag, of de belastingdruk dan niet ondraaglijk wordt Willen B. en W.. in hun onderzoek betreffende de plannen der regeering. ook deze dreigende noodlijdendheid betrekken?" In hun antwoord hebben B en W. toegege ven, dat Haarlem van de wettelijke grens der noodlijdendheid „nog slechts weinig verwij derd is". Nu het tekort met f 170.000 verhoogd wordt is het noodig dat Haarlem een belastingbijdrage niet van f 758.972 vraagt, maar van f 928.972. Haarlem kan als maximum vragen f 955.929, zoodat Haarlem nu nog slechts f 26.957 onder de grens van noodlij dendheid is. Waarschijnlijk geen eigen inkomsten belasting. Ten Stadhuize gaf men ons toe, dat Haarlem, door verhooging van de aan te vragen belasting bijdrage over 1939, dichter bij de grens van de noodlijdendheid is gekomen. Maar dat wil niet zeggen, dat het gevaar voor een eigen inkomsten belasting te Haarlem al dreigend is. Eerstens is het bedoelde wetsontwerp nog niet door de Kamers aangenomen. Uit de gepubliceerde af- deelingsverslagen van de Tweede Kamer is ge bleken, dat er een vrij sterk verzet tegen bestaat, zoodat het nog de vraag is of er een meerderheid voor te vinden is. Maar al komt dc wet er. voor 1939 is Haar lem nog niet noodlijdend. Bovendien heeft het gemeentebestuur de ertuiging dat het mogelijk moet zijn er ook in de toekomst voor te waken dat Haarlem niet noodlijdend wordt. Alles zal gedaan worden om beneden de grens van de noodlijdendheid te blijven. Maar zoo vervolgde onze zegsman ook al zcu door onvoorziene omstandigheden het in 1940 of later noodig blijken om die grens te overschrijden, dan is het nog lang niet zeker, dat de regeering ook Haarlem verplichten zal zoo'n eigen inkomstenbelasting in te voeren. Ten Stadhuize achtte men die kans zelfs vrij wel uitgesloten. Het gemeentebestuur is over tuigd. dat de belastingen te Haarlem thans niet meer verhoogd kunnen worden en in den Haag zal men die zienswijze ook wel moeten onder schrijven. Het woord is aan Wijnaendts Francken: De beste stelregel voor het leven is misschien icel deze: tracht te willen wat gij kunt en te kunnen wat gij moet. Memel-Duitschers rekenen op „aansluiting". Duidelijke verklaring van den nieuwen president van het Memeldirectorinm. Bertuleit. MEMEL, 23 Jan. (Reuter). De nieuwe president van het Memel-directorium, Bertuleit. heeft in een onderhoud met Reuter verklaard, dat algemeen ge loofd wordt in de „uiteindelijke vcr- ecniging van het Memelgebied met Duitschland". Wij zijn er zeker van, zoo voegde hij er aan toe, dat Hitier en Duitschland voor onze belan gen waken. Een aansluiting bij Duitschland zou voor het Memelgebied een groote verbetering beteekenen. Een Joodsch vraagstuk hebben wij niet. De hier wonende Joden zijn bezig te ver trekken, doch wij dwingen hen er niet toe. Bertuleit zeide voorts, dat tot zijn program behoort het verschaffen van werk aan de werk loozen, verbetering van den toestand der land bouwers en bescherming van de Duitsche be schaving en de denkbeelden van het Nationaal- Socialjsme. Het wintert weer in Amerika. Dichte sneeuwval in den Staat New-York. NEW-YORK. 23 Januari (Havas-A.N.P.) Gisteren heeft boven New-York en omstre ken hevige sneeuwstorm gewoed. Alle wegen in het noorden van den staat zijn dik met sneeuw bedekt. Men verwacht, dat de tempe ratuur aanzienlijk zal dalefi. WEEKBERICHT Coöp. „Vooruitgang" U.A. Haarlem. ROOMBOTER per pond 81 ets. GOUDSCHE SEPT. GRASKAAS, 40 plus per pond 30 ets. WITTE SUIKER per pond 22 ets. JAFFA APPELEN per 7 stuks 25 ets. JONGE EDAMMER KAAS per pond 27 ets. MET DIVIDENDBONS. (Adv. Ingez. Med.) HEDEN: 14 PAGINA'S. HAARLEM EN OMGEVING. pag. Het tekort op de Haarlemschc begrooting voor 1939 is gestegen van f 1.284.220 tot f 1.454.220. Haarlem is nu nog slechts f 26.957 van de grens der noodiijdend- heid af. 1 De tentoonstelling „Rembrandt" is ofricieel door den burgemeester van Haarlem ge opend. 3 BINNENLAND. De „Parklaan" een Nederlandsch vracht schip verkeert in moeilijkheden. 1 Te Amsterdam heeft een jongeman zijn grootmoeder vermoord en beroofd. 3 Een dolleman heeft te Losser een oude vrouw gedood en haar echtgenoot zwaar gewond. 3 BUITENLAND. Van onzen correspondent te Genève: De stand der wereldwerkloosheid. 2 De troepen van Franco zijn Barcelona op 25 km. genaderd. 5 Barcelona werd gedurende het afgeloopen weekeinde 19 maal door vliegtuigen ge bombardeerd. 5 Bij een mijnongeluk in Japan werden 96 mijnwerkers bedolven. 5 Dc Tsjechische minister van buitenlandsche zaken heeft besprekingen met Hitler en Von Ribbentrop. 5 SPORT. Criticus over den wedsdtrjjd DIOHalfweg. 5 ARTIKELEN enz. R. P.: de Spaansehe Strijd. 1 K. de Jong: Ilaarlemsche Orkestvereeniglng 4 B. K.: Lachen is gezond. 4 J. B. Schuil over „Lessen iit laster" 4 J. B. Schuil: Propaganda-avond voor „Vil- landry" 4 .1 11. de Bois: Leden der maatschappij Rem brandt" exposeeren bij Leffelaar. 11 De Burgerlijke stand van Haarlem is opge nomen op JJ

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 1