Wintersche bloemen.
DONDERDAG 26 JANUARI 1939
HAARLEM'S DAGBLAD
3
Samenvoeging van gemeentelijke
diensten le Middelburg.
In December 1937 werd wegens vermeen
de fraude een gerechtelijke vervolging in
gesteld tegen den directeur van den ge-
meente-reinigings- en ontsmettingsdienst.
te Middelburg, den heer J. F. V.
In verband hiermede werd hem op 5
Januari 1938 door B. en W. van Middelburg
buitengewoon verlof verleend met behoud
van salaris.
Op 8 April diende de zaak voor de recht
bank te Middelburg, welke op 13 April d.
a. v. den heer V. van de hem ten laste ge
legde handelingen vrijsprak. Daarna bleef
het buitengewoon verlof gehandhaafd.
Woensdag heeft de gemeenteraad na lang
durige geheime vergadering, zich vereenigd
met het voorstel van B. en W. can in be
ginsel te besluiten de diensten van gemeente
werken en gemeentereiniging samen te voe
gen en den heer V. met 1 Maart a-s. eer
vol ontslag te verleenen onder toekenning
van wachtgeld volgens de te Middelburg gel
dende verordening.
Twee Duitsclie deserteurs
gearresteerd en weer ontvlucht.
De gemeenteveldwachter te Heel (L.) heeft
Dinsdag bij de grens twee uit Duitschland ge
vluchte militairen aangehouden in verband
met diefstal van twee rijwielen, welke daags
te voren te Neer was gepleegd. De aangehou
denen werden Dinsdagmiddag ter beschikking
van het hoofd van de politie te Neer gesteld.
Zij werden daarop in het arrestantenlokaal
onder het gemeentehuis opgesloten. Toen de
politie gisterochtend de mannen uit de cel
wilde halen, teneinde hun een verhoor af te
nemen, bleek, dat de vogels waren gevlogen.
Zij hadden een gat in den muur geslagen en
zijn daardoor ontvlucht.
De B. I. M. gaat in Den Haag
bouwen.
Ontwerp van architect J. J. P. Oud uitgekozen.
In een Donderdagmiddag op uitnoodiging
der directie der N.V. Bataafsche Import Maat
schappij (het verkoopkantoor voor Nederland
van de Koninklijke Shell) gehouden bijeen
komst, zijn nadere bijzonderheden medege
deeld over de plannen voor den bouw van een
nieuw kantoorpaleis der B.I.M. dat aan den
Wassenaarscheweg zal verrijzen.
Namens de directie werd eerst door de hee-
ren Muller en De Bruijn een inleiding gehou
den, waarin werd medegedeeld, dat de bouw
commissie van de B.I.M. aan de architecten
ir. G. Friedhoff, A. J. Kropholler, J. J. P. Oud
en ir. D. Roosenburg een meervoudige opdracht
had gegeven, waarna het ontwerp van den
heer J. J. P. Oud door de directie is uitge
kozen.
In het gebouw is gerekend op een perso-
neelbezetting van 550 man, met uitbreidings
mogelijkheid tot 1200 man.
De bouwmeester, de heer J. J. P. Oud, heeft
vervolgens een toelichting op het kantoorge
bouw gegeven, waaraan het volgende is ont
leend:
Het gebouw ligt op den hoek van den Wasse
naarscheweg en de Floris Grijpstraat. Het
hoofdgebouw is gesitueerd in de rooilijn van
den Wassenaarscheweg.
Het hoofdgebouw is lang en smal en telt
zonder de parterreverdieping, die op 2 M. bo
ven het terrein ligt, nog vier verdiepingen en
een archiefverdieping. Het souterrain gaat
ongeveer één meter in den grond. De verdie
pingen zijn vrijwel gelijk aan de parterre-
verdieping.
Er is in het algemeen naar gestreefd, het
gebouw aan te passen in het stadsbeeld ter
plaatse, d.w.z. dat er naar gezocht is, ook hier
het beeld van ruimte en groen te verkrijgen,
dat in de omgeving domineert. Het gebouw is
daardoor betrekkelijk hoog ontworpen, zoodat
een groot gedeelte van het terrein onbebouwd
kan blijven. Vooral komende vanaf den kant
van het park achter het gebouw, zal men van
de Floris Grijpstraat een ruime en breede
groen-ontwikkeling te zien krijgen. In over
eenstemming hiermede is bij de keuze van het
materiaal zooveel mogelijk naar lichtheid ge
streefd. Een lichte handvorm-baksteen op een
plint van donkerder natuursteen zijn de
hoofdelementen.
Vijf jaar tegen messentrekker
geëischt.
In wilde woede er op los gestoken.
In den avond van 10 September van het vo
rig jaar, vervoegde zich aan het tehuis voor
ouden van dagen te Kollum (Fr.) een 43-jarige
grondwerker A. V., wonende aldaar, die in
antwoord op een vraag van de moeder van
het tehuis, mevrouw Van der Meer, op luiden
toon naar man vroeg. Mevr. v. d. M., die uit
het gedrag van den man concludeerde, dat hij
niet geheel nuchter was, gaf hem den raad
naar huis te gaan. Hierover ontstak de grond
werker zóó in woede, dat hij zijn mes trok en
de vrouw te lijf ging. Hij bracht haar drie
steken toe waarvan één in de borst. Op haar
hulpgeroep snelden enkele verpleegden toe.
Een van hen, de bejaarde heer Prins, kwam in
de nabijheid van den woesteling en kreeg
eveneens een steek met het mes. Mevr. van der
M. was inmiddels buiten kennis geraakt.
Eerst nadat V. vertrokken was ^iurfde men
de politie en een geneesheer waarschuwen.
Woensdag diende deze zaak voor de recht
bank te Leeuwarden.
Na een uitvoerig getuigenverhoor, waarbij
de feiten kwamen vast te staan, eischte de
officier van Justitie die den verdachte zeer
ernstig over zijn daad onderhield, een gevan
genisstraf van vijf jaar.
Autolampen moeten bij lucht-
beschermingsoefening goed
afgeschermd zijn.
Op 28 October j.l. werd een luchtbescher
mingsoefening en verduisteringsproef te Zeist,
gehouden. Een 27-jarige expeditieknecht uit
Doorn werd bekeurd omdat hij de lampen van
zijn auto niet voldoende had afgeschermd en
de verlichting 100 meter verder nog te zien
was. De man was reeds gewaarschuwd, hij
had toen blauw papier gekocht, maar het re
sultaat was nog van dien aard. dat een agent
te Zeist de wet betreffende bescherming tegen
luchtaanvallen overtreden achtte.
De politierechter te Utrecht veroordeelde
den man tot f 15 boete.
Woensdagmiddag diende de zaak in hooger
beroep voor het Amsterdamsche gerechtshof,
waar bevestiging van het vonnis werd ge-
elscht.
Belgisch Rijnschip op de Ooster-
schelde vergaan
Bemanning gered.
Het Belgische Rijnschip „Aline",
(schipper Potter) is Woensdagmiddag
even na vijf uur door het stormweer
op de Oosterschelde nabij Wemel-
dinge overvallen en gezonken.
De bemanning, bestaande uit vier
personen, wist zich in de roeiboot m
veiligheid te brengen en is later dooi
de sleepboot „Secunda" (kapitein
Volker), welke het schip sleepte, op
gepikt.
Het schip, dat 1298 ton groot is, was
geladen met zand en op weg naar
België. Het hoorde te Gent thuis.
AAN BOORD VAN DE „PARKLAAN",
IS ALLES WEL.
De reederij R. W. Uittenbogaard, eigenares
van het s.s. „Parklaan", dat zooals wij bericht
hebben, op 2000 K.M. van Kaap Hatteras is
hevig stormwegr beschadigd werd en hulp ge
vraagd had, heeft van den kapitein van
het schip, den heer M. H. de Boer, het volgende
telegram ontvangen:
„Onze positie op 24 Januari 14 uur Green-
wichtijd isc 36 gr. 03 m. Nb. en 46 gr. 32' Wl.,
stoomen met 7 mijlsvaart vooruit. Sterke Wes
tenwind. Het Britsche s.s. „Deerpool" blijft
in onze nabijheid. Alles is wel aan bord.".
Prinselijk gezin in Den Haag.
HiKH. Prinses Juliana is Woensdag te
's Gravenhage voer een verblijf van eenige
dagen gearriveerd. Iin den loop van den
avond zijn ook Z.K.H. Prins Bernhard en
Prinses Beatrix gearriveerd.
Zilveren priesterfeest van
mgr. prof. dr. A. Kinkel.
Receptie met aanbieding van huldeblijk.
De aartsbisschop van Utrecht der oud-
bisschoppelijke clerezie, mgr. prof. dr. A.
Rinkel, heeft Woensdagmiddag in hotel Des
Pays Bas te Utrecht, ter gelegenheid van zijn
25-jarig priester-jubileum gerecipieerd.
De eerste, die bij deze gelegenheid den
jubileerenden aartsbisschop, die met zijn
gezin en de leden van het eere- en het uit
voerende comité tegen twee uur de geheel
met belangstellenden gevulde zaal was bin
nengekomen, toesprak, was mgr. J. H. Berends
bisschop van Deventer, die de gelukwen-
schen aanbood van de kerk.
Mgr. Berends zeide, dat de jubilaris voor
geheel de kerk hard gewerkt, zoodat de ge-
heele kerk op dit oogenblik met hem mee
leefde.
Spr. eindigde met den wensch, dat de
jubilaris nog lang en gelukkig moge leven
met haar, die zijn leven zoo menigmaal ver
aangenaamd en vergemakkelijkt heeft.
Namens het bisdom Haarlem voerde ver
volgens het woord mgr. H. T. J. van Vlijmen,
bisschop van Haarlem. Deze herinnerde er
aan, dat mgr. Rinkel uit dit bisdom was
voortgekomen en daar ook zijn eerste her
derlijke ambt had bekleed. Nu hij de hoogste
plaats in de kerk heeft gekregen, ge/niet
ook het bisdom weer van zijn arbeid als op
pertoeziener. Voor dit alles is het bisdom
hem hartelijk dankbaar. Een zilveren priester
feest valt meest in de kracht van iemands
leven. Zoo ook hier; spr. hoopte en wenschte
dat hem nog vele jaren zouden worden ge
schonken, opdat ook de kerk daarvan de
vruchtein moge plukken.
De heer C. A. Mittelbeck, voorzitter van
het oud-katholieke ondersteuningsfonds,
sprak daarna namens alle oud-katholieke
vereenigingen, die van den talentrijken ar
beid van mgr. Rinkel zco in hooge mate
hebben geprofiteerd.
Namens de Oud-roomsch-katholieke aal
moezenierskamer te Utrecht bood de voor
zitter, drs. J. J. Vermeulen, den aartsbis
schop een inieuwen bisschopszetel aan voor
de kathedraal van Sint Gertrudis te Utrecht,
waarna nog de afgevaardigden van tal
van vereenigingen en organisaties hun ge-
lukwenschen kwamen aanbieden. Daarbij
vertegenwoordigden ds. N. Blokker, remon-
strantsch predikant te Utrecht, de»n oecu-
menischen raad en de loco-burgemeester,
wethouder H. Botterweg, met den gemeente
secretaris dr. J. de Lange het gemeentebe
stuur van Utrecht.
Nadat mgr. Rinkel voor de hulde en de
bewijzen van vriendschap had bedankt,
waarbij hij mededeelde, dat hij de bestem
ming van het hem geschonken huldeblijk
zou bepalen in overleg met hen, op wier
oordeel hij in dezein prijs stelde, waarvan
hij ter zijner tijd aan de kerk mededeeling
zou doen, hebben de aanwezigen in een
lange rij den jubilaris en mevrouw Rinkel
gecomplimenteerd.
Röntgen-installatie met
1.000.000 volt spanning.
Belangrijke aanwinst van het Anthoni van
Leeuwenhoekhuis.
Hedenmiddag is in het Anthoni van Leeu
wenhoekhuis te Amsterdam de nieuwe inrich
ting voor Röntgen-therapie met extreem-
hooge spanningen officieel in gebruik geno
men. Met deze 1.000.000 volt installatie, welke
eenig is in de wereld, heeft dit instituut de
beschikking gekregen over een stralenbron,
welke dezelfde stralingsenergie kan opwek
ken als een kilogram radium. De nieuwe
Röntgen inrichting is volgens geheel nieuwe
principes door de Philips Röntgen laboratoria
ontworpen en gebouwd.
Het Anthoni van Leeuwenhoekhuis heeft
zich met deze belangrijke nieuwe aanwinst
aan de spits gesteld van de modern weten
schappelijke bestrijding van kwaadaardige
gezwellen.
Aluminiumplaat kwam uit de
luclit vallen.
Later bleek het van een vliegtuig afkomstig
te zijn.
Woensdagmiddag ongeveer één uur kwam op
den Koninginneweg te Amsterdam een alu
miniumplaat uit de lucht vallen, die eerst
terecht kwam op het dak van een huis en
van daar op straat rolde. De zeer lichte meta
len plaat veroorzaakte geen schade of onge
vallen.
Het bleek, dat een boven de stad vliegend
militair toestel, een Fokkerjager van het type
D. 21. dat door de fabriek wordt ingevlogen, al
vorens aan Soesterberg te worden overgedra
gen, een gedeelte van de metalen beplating
van een der vleugels had verloren
Na terugkeer op Schiphol kon de vleugel
gemakkelijk hersteld worden.
Regelen voor stortings- en
ophaaldiensten.
Mag niet in strijd komen met de Girowet.
In de Staatscourant van Donderdagavond
is bekend gemaakt de beschikking van de mi
nisters van binnenlandsche zaken en van
financiën, welke de voorwaarden bevat waar
aan een gemeentelijke stortings- en ophaal
dienst moet voldoen wil hij niet vallen onder
de girowet. Een dezer voorwaarden is, dat
niet ter openbare kennis wordt gebracht wie
bij den dienst zijn aangesloten.
Zooals bekend eischt de girowet voor nieuw
op te richten gemeentelijke girodiensten een
door de kroon te verleenen vergunning waarin
verschillende in die wet en in het gemeente-
girobesluit omschreven voorwaarden o.a.
betreffende de belegging van de girogelden
en de aan de postchèque- en girodienst te be
talen vergoeding moeten zijn opgenomen
H. A. L. keert weer 5% dividend
uit.
Winstsaldo iets gedaald.
De exploitatierekening sluit met een voor-
deelig saldo van f 5.127.072 of f 309.593 meer
dan in 1937. Daar wij echter dit jaar de posten
avance op verkochte effecten en agio op uit
gifte nieuwe aandeelen ten bedrage van res
pectievelijk f 769.525 en f 435.047 missen, sluit
de winst- en verliesrekening met het saldo van
f 5.589.974 tegen f 6.643.388 in 1937.
Wanneer wij er echter rekening mede hou
den, dat de onkostenrekening in 1938 belast
werd met groote, niet terugkeerende uitgaven,
verbonden aan de technische en aesthetische
verzorging van den bouw van de „Nieuw Am
sterdam", „Noordam" en „Zaandam", bene
vens een zeer groot bedrag voor propaganda
en propagandamaterieel hier en in het buiten
land, in verband met onze drie nieuwe sche
pen, terwijl ook de kosten der inrichting van
ons nieuw passagierskantoor te Rotterdam ge
heel als onkosten geboekt zijn, dan is het resul
taat van het achter ons liggende jaar zeer
zeker bevredigend.
Aan de stichting pensioenfonds 1937 der
Holland-Amerika Lijn betaalden wij weder een
jaarpremie vooruit. Met goedkeuring van de
commissie van toezicht hebben wij besloten
f 3.698.974 (v.j. f 2.572.020) af te schrijven op
de vloot, waardoor deze thans voor f 21 mil-
iioen te boek staat. Verder werd, in overleg
met genoemde commissie, een bedrag van f 1
millioen (v.j. f 1.701.367) gebracht naar de
reserve diverse belangen.
Hetgeen na deze afschrijving en reservee
ring overblijft stelt ons in staat voor te stel
len. een dividend van 5(onv.) uit te keeren.
Aan het jaarverslag van de Nederlandsch-
Amerikaansche Stoomvaartmaatschappij Hol
landAmerika-lijn over het boekjaar 1933
ontleenen wij het volgende:
De politieke omstandigheden in Europa en
de economische verhoudingen hebben het
totale passagiersverkeer over den Atlantischen
Oceaan ongunstig beïnvloed. Desniettegen
staande is mede door het in de vaart brengen
van onze nieuwe schepen, ons percentage in
dit totaa'. gestegen en hebben wij meer passa
giersvervoer dan in 1937. Ook in het vracht
verkeer konden wij ons ten volle handhaven.
De receptie van mgr. prof. A. Rinkel.
Ni en w-Economische Groep.
Lezing van dr. ir. M. D. Dijt te Amsterdam.
HAARLEM, Donderdag.
Woensdag sprak in „Krasnapolsky" te Am
sterdam. ar. ir. M. D. Dijt, uit Haarlem voor
de Nieuw-Economische Groep.
De voorzitter, de heer R. Buter, zeide in zijn
openingswoord dat een gedeprimeerde stem
ming religieuze, humanistische en politieke
groepen bevangen heeft, waardoor zij zich
terugtrekken op den burcht hunner kristallen
idealen enweenen. Hoogstens komen zij
er toe, verwijten te richten aan personen en
klassen. Spr. citeert Geseli, „In plaats van an
deren op 't hoofd te slaan, kunnen we ons
eigen hoofd beter gebruiken ter doorgronding
van 't monetaire probleem".
De N.E.G. gaat uit van den natuurlijken rijk
dom, door geen „overheidsbemoeiing" te on
derdrukken: in de sfeer der productie zoeke
men niet; de distributie, het geld als voertuig
gebruikende, faalt.
Menschen bedierven, dus menschen zullen
recht moeten zetten, waarvoor kennis noodig
is. Zonder revolutionaire middelen, kan deze
maatschappij de soc. rechten geven, welke
vereischt zijn. zonder tot de extreme ideeën
van „allen gelijk" te komen. Onbeperkte pro
ductie, waarvan de resultaten totale consump
tie moeten zijn. is al een héél redelijke voor
uitgang, en mogelijk zonder wijziging van
Staatsvorm, zonder nationalisatie. De N.E.G.
stelt als eisch: wat physiek mogelijk is. moet
ook financieel mogelijk worden gemaakt. In
koopkrachtverhooging van den consument
door Nationaal Dividend en het toepassen van
een „Prijskorting" ziet zij reëele mogelijk
heden.
Daarom kan deze kwestie buiten de sfeer
van politieke harstochten blijven, en kan ieder
die „economische democratie" weet te waar-
deeren, als lid toetreden.
Dr. Ir. M. D. Dijt sprak vervolgens over:
„Hoe de monnetaire zandbank den welvaarts-
stroom moet afdammen".
Om een begrip te krijgen van de wanorde,
zoo begon spr., waarin de economische ver
houdingen, zoowel tusschen de bevolkings
groepen in de nationale samenleving als tus
schen de naties onderling, zijn geraakt en der
halve, steunende op dit begrip, tot een rede
lijke economische orde te komen, is het noo
dig een inzicht te hebben in het proces van
voortbrenging en verbruik, van kapitaalvor
ming en vernietiging, van schulddelging en
van de rol, welke het geld daarbij speelt en
zou moeten spelen. Wanneer wij de vraag kun
nen beantwoorden, waarom dit proces in de
vorige eeuw bij een rationalisatie der voort
brenging zonder al te groote schokken tot ver
hooging van de volkswelvaart kon leiden, ter
wijl dit nu blijkbaar niet meer het geval is,
zal het ook mogelijk zijn richtlijnen voor een
economische hervorming aan te geven.
Bij de ontwikkeling van het economische
leven in de laatste eeuw treffen dan voorna
melijk: de toeneming van de bevolking als
geheel; de verschuiving in den opbouw der
bevolking, waarbij het aantal in de steden
relatief toe- en op het land relatief afneemt;
de toenemende specialisatie der voortbrenging,
dus de arbeidsverdeeling; de verhooging van
de koopkracht in goederen gemeten per hoofd
der bevolking; de uitbreiding van den handel,
zoowel binnen de grenzen van het land als
tusschen de naties; de afneming van de elasti
citeit van de vraag naar verschillende goede
ren; de steeds grooter wordende uitslagen va,n
de conjunctuur, zoowel wat betreft het prijs
peil, als de productie; de relatief sterke toe
neming van het schuldvolume, waardoor het
vaste lastenvraagstuk hoe langer hoe belang
rijker is geworden; de concentratie van het
geldwezen.
Een en ander heeft medegewerkt aan de
huidige moeilijkheden. In de eerste plaats zijn
de uitslagen van het prijspeil in dalende rich
ting bij de huidige schuldenstructuur, zoowel
nationaal als internationaal niet meer aan
vaardbaar.
Wat de schuldvraag betreft, de prijsdalingen
veroorzaken op dit gebied in het huidige tijds
gewricht .groote anti-sociale bezitsverschui-
vingen zonder verbetering der koopkracht. De
dreiging van dergelijke bezitsverschuivingen,
waardoor buitenlanders hoe langer hoe meer
eigendommen krijgen in debiteurstaten, is een
van de redenen, waarom deze staten uit zelf
behoud maatregelen moesten nemen tegen
verdere „Verschuldung".
Bij de gevolgde conjunctuurpolitiek trekt
het de aandacht, dat vergeten blijkt te zijn dat
doel van alle productie „ge- en verbruik" is en
dat productie voor de samenleving als geheel
middel en zeer zeker eenig middel tot ge
en verbruik is. Het streven naar lager levens
peil van de bevolking met het doel de pro
ductiekosten aan te passen bij de wereldver
houdingen houdt geen rekening met het axio
ma, dat een volk werkloosheid zal kennen zoo
lang het verbruik van datzelfde volk niet stijgt
in harmonie met de productie mogelijkheden.
Daarom is een hooger levenspeil voorwaarde
voor opheffing der werkloosheid en verwerke
lijking van volkswelvaart.
Wanneer men in een volk, waarvan de in
dividuen in zoo groot mogelijk aantal tot eigen
bezit en tot eigen bestaansverantwoordelijkheid
zijn gekomen en dus niet in staatssocialisme
zijn heil ziet, dient de economische hervor
ming aan te sluiten bij de historische ontwik
keling en door redelijke bindingen tot nieuwe
vrijheid te voeren. Noodig is daarvoor een sta
bilisatie der prijzen van de belangrijkste goe
deren met onelastische productie en onelas
tische vraag (vooal agrarische grondstoffen).
En waar prijs is de verhouding van een waarde
van een goed tot de waarde van het geld (in
onze samenleving „het goud") dient deze ver
houding, die in het verloop van den tijd, hoe
langer hoe losser geworden is. te worden ver
stevigd. Dit bereikt men niet door het goud
weg te denken of weg te werpen, doch door
het goud van beheerscher van het geldwezen
tot dienaar te maken, ook niet door tegen den
zin der samenleving in .goederen te beperken en
te vernietigen. Op de eenvoudigste wijze zou
dit te bereiken zijn door de waarde van het
goud aan die van belangrijke grondstoffen te
koppelen en naast goudvoorraden van over
heidswege goederenvoorrraden te financieren
Alleen langs den weg van internationale eco
nomische samenwerking is een wereldoorlog,
die tot zelfvernietiging der Westersche bescha
ving zou moeten leiden, te voorkomen.
J. W. GOEDEN v
HAARLEM, Donderdag.
Op 74-jarigen leeftijd is alhier overleden
de heer J. W. Goeden, oud-procuratiehoxider
van de Twentsche Bank, kantoor Haarlem.
De heer Goeden kwam in 1878 als 14-ja
rige jongen in dienst van de Comm. Ven
nootschap Haar!. Bankvereeniging en klom
door zijn ijver en bekwaamheid op tot kas
sier en later procuratiehouder bij de Haarl.
Bank. Toen in 1930 deze instelling naar de
Twentsche Bank overging, bleef hij zijn func
tie van procuratiehouder behouden. In 1932
ging hij met pensioen.
In 1923 vierde de heer Goeden zijn gou
den jubileum. Bij deze gelegenheid ontving
hij de gouden medaille, verbonden aan de
orde van Oranje Nassau en tevens de gouden
medaille van de Ned. Mij. voor Nijverheid
en Handel.
Hedenmorgen heeft op het R.K. Kerkhof
St.-Barbara de teraardebestelling plaats ge
had.
Een halve eeuw geleden
Uil Haarlem's Dagblad van 1889.
26 Januari:
Bij Kon. besluit van 22 Jan, is, met in
gang van l Februari 1889, benoemd tot
notaris binnen het arrondissement Haar
lem, ter standplaats de gemeente Haar
lem, M. N. Beets, candidaat-notaris
aldaar.
Onze Primula's.
Waar andere planten falen, zullen de pri
mula's de situatie nog redden: dat is zeker.
Wie weinig slag ervan heeft, een vensterbank
vol bloeiende kamerplanten te houden zal
waarschijnlijk met wat Primula obconica en
chinensis en de fijnere malacoides toch nog
een aardig kamertuintje kunnen samenstel
len en werkelijk maanden lang van den bloei
genieten ook. Deze primula's zijn weinig veel-
eischend; ze vragen slechts goed licht, veel
water en op zijn tijd laat ons zeggen: iedere
veertien dagen tijdens den bloei, wat kunst
mest. Wanneer we dan bovendien zorgen dat
de uitgebloeide bloemen steeds worden wegge
plukt, kunnen we zoodoende lang profijt van
onze primula hebben. Primula malacoides
komt voor in zacht-rose, zacht-lila en wit en
is veel kleiner van bloem dan de beide andere.
De bloempjes staan in vrij duidelijk geschei
den kransen om den stengel en al zijn ze niet
groot, ze komen in zoo geweldig groot aantal
voor den dag dat dit kleine nadeel ruim
schoots vergoed wordt al zal niet iedereen
de geringe afmeting van bloemen als een na
deel beschouwen, gelukkig. De plant vraagt
goed licht en staat bij voorkeur koel.
Primula obconica stelt dezelfde eischen; ook
hier is een koel en licht plekje en geregeld
kunstmest de voorwaarde om rijken bloei te
verkrijgen en te houden. Het kleurengamma
is wat uitgebreider dan van P. malacoides,
echter moeten we de echte diepe, fluweelig-
warme tinten bij P. chinensis zoeken. Ook de
gekartelde bloemen zijn hier zoo bijzonder
mooi. Toch ziet men deze Chineesche Primula
veel minder dan de gewone obconica.
Het kan gebeuren, dat uw primula zich
goed thuis voelt en dan maar doorbloeit
soms een jaar achtereen of langer, waarbij
dan op 't laatst het blad geel en dor wordt
en de bloemen hun kleur verliezen. Meestal
is dit dan het moment, waarop we de plant
maar weggooien. Het schijnt echter men
schen, die het weten kunnen beweren het
dat men P. obconica zoowel als malacoides
goed kan overhouden, evenals de Chineesche.
Malacoides schijnt de lastigste van de drie
te zijn. Het begin is in elk geval, dat we bij
het af minderen van den bloei alles afsnijden
wat er nog aan stengels opzit, de plant koel
zetten en het watergeven verminderen. In de
zomermaanden hoort de plant buiten inge
graven te staan op een beschaduwd plekje
en krijgt daar dan regelmatig, maar niet te
veel water. Kunstmest geven we dan tot
Augustus om de drie weken, daarna niet meer
tot October. We halen de plant dan binnen,
verpotten haar in tuinaarde met turfmolm
en wat lichte klei en plaatsen haar dan weer
voor een koel en licht venster.
Zoo schijnt men de primula's te kunnen
overhouden; ik beken u eerlijk dat ik het nooit
geprobeerd heb, maar daar deze rubriek dient
om plantenliefhebbers raad te geven, durf ik
deze voorschriften wel te vermelden. Hand
leidingen geven ook nog allerlei aanwijzingen
om Primula chinensis te zaaien, doch dit is
iets waar een gewone liefhebber vast en zeker
niet aan toe komt. Het overhouden van een
plant is natuurlijk te probeeren en wie erin
slaagt, heeft natuurlijk een aardige voldoe
ning ervan.
L. S.
Minder faillissementen.
Gunstige ommekeer na 1935.
HAARLEM, Donderdag.
Uit de vroeger gepubliceerde cijfers betref
fende den omvang der faillissementen bleek,
dat in het tijdsverloop 1932 tot en met 1936
zeer veel faillissementen in Nederland werden
uitgesproken. Het jaar 1937 bracht een gun
stige ommekeer: het aantal faillissementen
daalde in dat jaar namelijk bijzonder sterk.
In een publicatie van het Centrale Bureau
voor Statistiek worden vermeld de voorloo-
pige gegevens over 1938. De vermindering van
het aantal faillissementen duurde voort: in
1938 werden in totaal 2.526 faillissementen
uitgesproken tegen 3.125 in 1937; het over
eenkomstige cijfer van 1936 bedroeg 4.405.
De daling in 1937 was dus sterker dan in
1938; in eerstgenoemd jaar vermindering van
29 pet-, in 1938 19 pet.
Bij raadpleging der cijfers, geplitst naar
bedrijven en beroepen valt te constateeren,
dat voor verscheidene groepen de cijfers voor
1938 veel gunstiger zijn. O.a. daalden de cij
fers belangrijk ten aanzien van de volgende
groepen: bouwbedrijven (1937 307, 1938 228.)
bereiding van voedingsmiddelen (resp. 235
en 149), warenhandel (930 en 754), verkeers
wezen «268 en 199). Voor de rubriek „overige
faillissementen" kwam het cijfer van 929 op
768; in deze rubriek zijn begrepen de fail
lissementen, ten aanzien van welke nog geen
opgave omtrent bedrijf of beroep werd ge
daan.
Per 100.000 inwoners bedroeg het voorloo-
pig cijfer der uitgesproken faillissementen in
totaal 29,1 tegen resp. 51.7 en 36,3 in 1936
en 1937. Uit de specificatie naar de provin
cies blijkt dat het relatieve cijfer (per 100.000
inwoners) van Noord-Holland wederom het
hoogst was (in de jaren 1936, 1937 en 1938
resp. 75.3. 51.6 en 41.1) dat van Zeeland het
laagst (1938 12.6).
Ten aanzien van de 7 gemeenten met meer
dan 100.000 inwoners wordt opgemerkt, dat-
de cijfers van 1938 voor Amsterdam,'s-Gra-
venhage en Groningen lager waren dan van
1937, terwijl zij voor Eindhoven, Rotterdam en
Utrecht vrijwel gelijk bleven en voor Haar
lem een weinig hooger waren. Voor Haarlem
waren de cijfers in 1936: 80,1, in 1937:
47.6 en in 1938: 52.1.
PERSONALIA
Aan de Mode-academie C. P. Klaasse- van der
Plaat, Kleverparkweg 78, zijn de volgende da
mes geslaagd voor costumière-coupeuse: C. L.
M. Frankemölle, A. E. C. Hartendorf en G. Wey-
land.
