Haarlem's Dagblad
Een Langdurige Vrede.
Prinsesje's dag.
Dancing „La Gaité"
BEATRIXAVOND
De demping van de
Bakenessergracht.
Hitler's Rijksdagrede.
BERICHT.
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 17060
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 13054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEERtiBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag: 31 Januari 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1*5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
RegelabonnemenUtarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes rie rubriek.
Hitier verwacht een langdurigen vrede. Hij
heeft het gisterenavond zelf gezegd in de even
eens langdurige rede, die hij in de Kroll Opera
te Berlijn heeft gehouden. Laat ons van harte
hopen dat zijn verwachting bewaarheid worde.
In het algemeen was deze rede gematigd van
toon. Wel kwam de drang naar koloniën er op
nieuw in tot uiting maar niet in een vorm die
spoedige botsingen met andere landen doet
vreezen. Men zou veeleer kunnen zeggen dat
een zekere weerklank van Chamberlain's te
Birmingham gehouden betoog viel waar te ne
men. En dit blijkt men in Engeland wel als een
heel grooten meevaller op te nemen. De Times
merkt op dat Hitier „de meest nerveuze profe
ten heeft gelogenstraft", hetgeen opnieuw be
wijst hoeveel ongeruster men in Engeland is
dan op het vasteland van Europa. Daar heb ik
onlangs nog op deze plaats over geschreven en
er de verklaring van gegeven: men is zich aan
de overzijde van het Kanaal voor het eerst
algemeen bewust geworden van het feit, dat
men in eigen gezin en in eigen huis gevaar
loopt als een groote oorlog uitbreekt. Het vaste
land van Europa heeft altijd in dien toestand
verkeerd.
De Franschen toonen zich minder bemoedigd
door Hitler's betoog, omdat hij verklaard heeft
dat oorlog tegen Italië de Duïtschers aan Ita-
lië's zijde zou plaatsen, om welke reden die
oorlog ook ontstond. Nu zijn de Franschen
geenszins geneigd tot oorlog tegen Italië, maai
de bekende eischen betreffende Tunis, Corsica,
Savoye, Djiboeti enz. hebben bij hen den indruk
gewekt dat Italië geneigd is tot een oorlog tegen
hen. En zij kunnen niet duidelijk uit Hitler's
betoog opmaken of hij ook aan Italië's zijde
zou staan als het Frankrijk aanviel. Hierbij
moge opgemerkt worden dat het meestal niet
mogelijk is tot algemeene voldoening vast te
stellen wie de aanvaller is, als een oorlog een
maal is uitgebroken, zoodat een nauwkeuriger
verklaring de zaak ook niet veel duidelijker zou
kunnen maken. Maar het is begrijpelijk dat
men in Frankrijk teleurgesteld is, dat Hitier
geen woord commentaar op de Italiaansche
eischen heeft gegeven.
In elk geval dient te worden vastgesteld dat
deze redevoering van Hitier de internationale
verhoudingen in Europa niet heeft verscherpt,
een aantal angstige menschen gerustgesteld
en een heilzame uitwerking op de stemming
ter beurze in New York doen gelden. Profe-
- tische beteekenis hebben beurskoersen vol
strekt niet maar als reacties op stijgenden en
minderenden angst zijn zij ongetwijfeld ken
merkend.
Over zijn verheugende betrekkingen met ver
scheidene andere landen heeft Hitier nogal wat
gezegd en daarbij ook Nederland tweemaal ter
sprake gebracht, daarbij constateerend dat
„ook de volken in die staten êen afkeer hebben
van den eeuwigen oorlogsdruk". Het antwoord
onzerzijds zou een grondig gemeend „Nou!"
kunnen zijn. Hetgeen hij over ons land heeft
gezegd moet velen, die zich over het verbieden
van den voetbalwedstrijd te Rotterdam en over
gaatjes-in-ruiten ongerust hebben gemaakt,
een ware verademing hebben gegeven. Hitler's
dagbladen hebben over die voorvallen een taal
ten beste gegeven, die geenszins weerklank in
zijn rede vond.
Laat ons hopen dat zijn volgende redevoe
ringen een even vredelieven-den toon zullen
ademen. In alle bescheidenheid veroorloof ik
mij overigens te herinneren aan mijn artikel
van gisteren over het nieuwe stadium, waarin
wij leven en dat zich zoozeer kenmerkt door
oorlogs-afkeer van alle volken. Een feit, waar
mee alle leiders dier volken ten zeerste reke
ning hebben te houden. Dit is „slechts een
verschijnsel" zult u zeggen. Maar verschijnse
len, althans blijvende zooals dit er kennelijk
een is, hebben dikwijls meer feitelijke be
teekenis dan alle redevoeringen van alle mi
nisters bij elkaar.
R. P.
Verbitterde tegenstand in
Catalonië.
GERONA 31 Januari (Havas-A. N .P.) In
een communiqué van het ministerie van lands
verdediging wordt medegedeeld, dat de vijan
delijke druk op het front in Catalonië en de
tegenstand der republikeinen voortduren.
Het legt den nadruk op verbitterde gevechten
in de gebieden van Santa Maria, Moya, Caldas
de Mont Buy.
De beweringen der opstandelingen inzake de
aanwezigheid van vreemdelingen in de republi-
keinsche gelederen worden volkomen onjuist ge
noemd. De 11de, 13de, en 15de brigades, waarop
wordt gezinspeeld, werden ontbonden en zijn
niet opnieuw gegroepeerd.
Er zijn slechts Spaansche soldaten in het leger
der regeering.
De regeeringsvloot uitgevaren.
GIBRALTAR 31 Januari (Reuter/A. N. P.)
Uit zeer betrouwbare bron wordt vernomen, dat
de vloot der Spaansche regeering uit Cartagena
is vertrokken.
Er wordt niet medegedeeld met welke be
stemming.
Madrid gebombardeerd.
MADRID 31 Januari (Reuter/A. N JP.)
Madrid was sinds de Kerstdagen niet gebom
bardeerd.
Vanochtend vroeg werd het echter door zwaar
geschut een half uur lang onder vuur genomen.
Men gelooft niet, dat er slachtoffers zijn.
Lief prinsesje, kleine meid,
Kleutertje, waar blijft de tijd,
Is het op den dag van heden.
Heusch alweer een jaar geleden.
Dat je komst ons heeft verblijd?
Ach, wat weten wij nog goed,
Hoe verheugd je werd begroet,
Hoe ons volk in al zijn lagen,
Heeft gejubeld in die dagen.
Louter vreugde in 't gemoed.
Dreunend meldde het kanon,
Het nieuw leven dat begon,
Wij vergaten onze zorgen,
Blikkend in een nieuwen morgen,
Die vol kleur was en vol zon.
Toen een reeks portretjes kwam,
Die je vader van je nam,
Hebben wij van 't beeld genoten
Van de jongste van de loten,
Aan d' alouden hechten stam.
Nu is al een jaar weer heen,
Kleine meid, sinds je verscheen,
Je weet niet, wat wij bedoelen,
Maar wij groote menschen voelen
Ons door en ook met jou één.
Wij berichten hiermede, dat de
Heer POTGIESER Dinsdag 31 dezer
van 8 tot 9 uur namiddag in ons
Haarlemsche Secretariaat aanwezig
zal zijn tot het inschrijven van
leerlingen op de nieuwe cursussen
M. O. Boekhouden en Staats-
praktijkdiploma.
Examenopleiding,
HUGAS, ELGERSMA,
POTGIESER.
(Adv. tngez. Med.)
Raaks 1-3 - HAARLEM
HEDENAVOND
(Adv. Ingez. Med.)
HOOFD 2E DOOPSGEZINDE SCHOOL
Benoemd is tot hoofd der 2e Doopsgezinde
School (Ripperdastraat) alhier, de heer M. May,
oudste onderwijzer aan die school.
Het eervol ontslag van den heer J. Koopmans,
thans nog hoofd, gaat 1 Februari in wegens het
bereikt hebben van den leeftijd van zestig jaar.
B. en W. trekken hun
voorstel in maar komen
met een nieuw.
De heeren Van Liemt en Boes
dienen het ingetrokken voorstel
van B. en W. weer in.
B. en W. schrijven aan den Raad:
„Wij hebben de eer u mede te deelen. dat wij
ons voorstel tot demping van de Bakenesser
gracht intrekken. Wij zijn voornemens ten
spoedigste een nieuw voorstel betreffende de
Bakenessergracht bij u in te dienen, hetwelk
in de raadsvergadering van 15 Februari a.s. aan
de orde zal worden gesteld.
De leden van uw Raad, de heeren Van Liemt
en Boes, zijn voornemens een voorstel in te
dienen gelijkluidend aan het ingetrokken voor
stel van ons college".
Tot zoover de mededeeling van B. en W.
Wij herinneren er aan, dat het voorstel tot
demping van de Bakenessergracht indertijd
werd ingediend door een meerderheid van B.
en W. Deze bestond uit de wethouders de hee
ren W. J. B. van Liemt, A. G. Boes en E. van der
Wall. De minderheid uit het college werd ge
vormd door den burgemeester Dr. J E. baron
de Vos van Steenwij k en den wethouder M. A.
Reinalda.
Thans is evenwel de heer van der Wall bij
nadere overweging geen voorstander meer van
het oude voorstel. Daardoor was er dus geen
meerderheid meer in het college, zoodat het
nu is ingetrokken.
Het oude voorstel van B. en W. wordt door
de wethouders de heeren Van Liemt en Boes
overgenomen, zoodat zij het nu gelijkluidend
bij den raad zullen indienen.
Het college van B. en W. zal dus met een
nieuw voorstel komen. Ons kon nog niet mede
gedeeld worden waaruit dit bestaan zal, omdat
het nog niet in alle opzichten vaststaat. De
veronderstelling ligt evenwel voor de hand.
dat dit zal neerkomen op een verbetering van
den bestaanden toestand, zonder demping.
De werkloosheid te Haarlem.
Voor het eerst beneden 1935.
In de afgeloopen week is het aantal werkloo-
zen te Haarlem met 57 naar beneden gegaan.
Dezelfde week van 1938 gaf een daling van 39.
zoodat deze week een gunstig verschil opleverde
van 18.
Het aantal werkloozen te Haarlem is thans
6214. Dit is 379 minder dan in 1938. 738 minder
dan in 1937, 862 minder dan in 1936 en 30 min
der dan in 1935
Voor het eerst is het aantal nu ook beneden
dat van 1935
Führer gelooft in
een langen vrede.
In zijn gisteravond gehouden
rede voor den Rijksdag van Groot-
Duitschland, heeft Hitier o.a. ver
klaard, dat hij in een langen vrede
gelooft.
Hitier bevestigde voorts de
Duitsche solidariteit met Italië
en legde er den nadruk op,
dat in geval Italië in een
oorlog gewikkeld wordt, het
Duitschland aan zijn zijde zal
vinden.
Hitier herhaalde den eisch tot
teruggave der koloniën en zeide
daarbij nog eens dat dit de
eenige territoriale eisch van
Duitschland was.
(Men zie voor het uitvoerige verslag der
rede pag. 5).
De commentaren der Britsche pers
op de redevoering van Hitier zijn
naar Reuter meldt zeer gevarieerd,
doch algemeen geeft zij uitdrukking
aan voldoening over zijn wensch in
zake een vreedzame oplossing. De
meeste bladen spreken over „een
lange periode van vrede".
De Times verklaart, dat Hitier de meest
nerveuze profeten heeft gelogenstraft.
Door algemeene overeenstemming moet de
vrede het werk worden van daden, niet van
woorden, doch de gisteravond gehoorde woor
den houden niet zoo'n oproeping tot oorlog in
als sommigen hadden voorspeld.
De Daily Telegraph vindt de redevoering be
trekkelijk mild en niet zonder geruststelling.
De moeilijkheid met Hitler is precies te weten
welke beteekenis aan zijn woorden moet wor
den toegekend. Over het geheel is het mis
schien niet al te optimistisch in de laatste
uiting van Hitier de belofte te lezen voor op
komst zijnde betere dingen.
News Chronicle schrijft: Er bestaat het ge
vaar, dat de redevoering van schijnbaar ge
matigden toon de democratische staatslieden
zou kunnen verlokken tot het valsche gevoel
van veiligheid, doch de internationale toe
stand is vandaag na de redevoering niet kri-
tieker dan gisteren vóór de redevoering.
Havas vermeldt een aantal Fransche pers
commentaren:
Bourgues (Petit Parisien) zegt, dat niemand
er aan denkt Italië aan te vallen. De positie
van Frankrijk is na de redevoering van Hitier
gelijk zij tevoren was: Frankrijk is zich be
wust van zijn goed recht en, steunend op zijn
kracht, zal het geen enkel land toestaan ook
maar in het minst te raken aan zijn natio
naal erfdeel, doch het is steeds bereid, zooals
het steeds was, samen te werken met alle vol
ken van goeden wil.
Mevrouw Tabouis (Oeuvre) schrijft: Het
gaat er dus om te weten of het Rijk een wei
gering. welke Frankrijk zou plaatsen tegen
over de Italiaansche eischen van dien aard
zou achten, dat zij Italië een oorlog oplegt.
Buitenlandsche kringen te Berlijn waren
gisteravond van oordeel, dat deze redevoering,
welke een volkomen solidariteit tusschen
Duitschland en Italië beteekende, het bewijs
was, dat Duitschland geenszins gepresseerd
was te zien. dat Italië zich reeds nu in een ac
tie zou werpen, welke het zou kunnen mee-
sleepen in een oorlog tusschen Italië, Frank
rijk en Engeland".
Vivières („Ordre") zegt, dat voorzoover men
er over kan oordeelen, de redevoering van gis
teravond een ommekeer beteekent in de po
litiek van Hitier. Zij wendt zich meer naar het
oosten dan naar het westen, den kant der ko
loniale mogendheden. Men vraagt zich onder
deze omstandigheden af. welke waarde mer.
kan blijven toekennen aan de overeenkomst
van München. zelfs in de oogen dergenen, die
er de vurigste verdedigers van zijn. Want ten
slotte, indien de vrede van München zin had,
kon het slechts zijn. dat hij ons alle zorg weg
nam, voorzoover ons rijk betreft-. De Fransch-
Britsche solidariteit moet nauwer worden
aangehaald dan ooit. Daarbuiten is geen heil.
Blum („Populaire") zegt, dat de solidariteit
tusschen de beide dictatoren volkomen is. Er
komt geen zin in voor. welke in het bijzonder
de eischen van Mussolini aangeeft. Geen
woord is van toepassing op de vraagstukken
der Middellandsche Zee. Hoe is deze stilte te
verklaren? Is zij het resultaat van de redevoe
ring van Chamberlain te Birmingham? Ik
vrees, dat de uitlegging verschillend zal zijn.
dat Hitier het aan Mussolini zelf over heeft
gelaten zijn eischen te preciseeren en dat men
om de redevoering van Berlijn volledig te be
grijpen moet wachten op die welke over acht
dagen te Rome zal worden gehouden.
Amerikaansche pers acht alle
ontwikkelingen mogelijk.
NEW YORK, 31 Januari iHavas). De
redevoering van Hitier verwekt in de ochtend
bladen tamelijk verwarde commentaren. De
bladen vragen zich af welke beteekenis moet
worden toegekend aan de verklaringen van
den Führer. Volgens hen herinnert de rede
voering precies aan die welke door den kan
selier in 1938 voor de inlijving van Oostenrijk
werd uitgesproken.
New York Herald tribune schrijft: De rede
houdt geen oorlogsverklaring in. Zij is in
overeenstemming met de techniek van Hitier:
brutaal te spreken zonder nauwkeurige aan
wijzingen te verschaffen, doch schijnt de deur
open te laten voor een ontwikkeling van den
toestand in alle richtingen.
Het blad besluit: de wereld is veroordeeld
tot bezorgdheid en vrees. Men kan slechts
probeeren te raden naar de gevaarlijke rich
ting. waarin Hitier zich zal oriënteeren.
New York Times wiist op ..het falen van
Bovenstaande foto werd genomen door Z. K. H. Prins Bernhard,
die haar beschikbaar stelde voor het Haagsche Comité voor Volks
feesten. Dit geeft de foto in lijst heden, ter gelegenheid van den
eersten verjaardag van het Prinsesje, aan alle kinderen van de
Haagsche scholen. Onder de foto staat gedrukt
Wat is met kleine Beatrix
ons Vaderland nu rijk
Het woord is aan
Charles Dickens,
Alle goede doeleinden wor
den "bereikt door goede mid
delen. De doeleinden die
daarmee niet bereikt kunnen
ivorden zijn slecht. Zij kun
nen onmiddellijk als zoodanig
worden beschouwd en opge
geven.
zes jaren nationaal-socialisme voor de ver
heffing van het levenspeil van het Duitsche
volk en den aandrang van Hitier koloniën te
eischen". Het blad doet uitkomen, dat Groot
Brittannië iedere teruggave van koloniën
heeft geweigerd met het oog op de discrimi-
neerende rassenpolitiek .waarvan de inboor
lingen het slachtoffer zouden worden. De
New York Times besluit: dit argument zal
overal worden begrepen, waar men eerbied
gevoelt voor de waardigheid van het mensche-
üjke leven.
Senator Pittman, heeft als zijn mee
ning te kennen gegeven, dat, indien de
toekomstige daden van Hitler even ver
draagzaam zullen zijn als zijn redevoe
ring in den Rijksdag, er geen vrees be
hoeft te bestaan voor een onmiddellij-
ken oorlog.
Senator King was van meening. dat de rede
voering aanduidde, dat Hitler en Mussolini „sa
menspannen om de kaart van Europa te reor-
ganiseeren".
Kringen, die in nauwe betrekking staan tot
het departement van Staat, achten het van zeer
groote beteekenis, dat Hitier verklaard heeft
Italië in iederen strijd te zullen steunen.
Voldoening te Rome.
De rede van Hitier heeft te Rome levendige
voldoening gewekt. Men is hier volgens Havas
van oordeel, dat de ondubbelzinnige verklarin
gen betreffende de houding van Duitschland in
geval van een oorlog tegen Italië alle illusies,
die men zich in het buitenland mocht maken
omtrent de soliditeit van de as, in rook moeten
doen opgaan. Men ziet verder een formeele on
dersteuning van de Italiaansche eischen in de
toespeling welke Hitier maakte op de rechten
van het Italiaansche volk op het bezit, dat het
op grond van zijn sterkte en zijn waarde toe
komt. Ook heeft men met vreugde kennis ge
nomen van de verklaringen betreffende de Duit
sche koloniale eischen, want zij laten voor Ita
lië de mogelijkheid open, zijn Afnkaansche
eischen te verbinden met die welke Duitschland
op koloniaal gebied stelt
Zooals men uit de bekendmakingen zal
hebben gelezen, worden heden in het
geheele land poststukken na 12 uur na
middags niet meer door de postkantoren
behandeld. Tengevolge daarvan zullen
onze postabonné's ons nummer van
heden niet op den gebruikelijken tijd
kunnen ontvangen.
HEDEN: 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Het aantal werkloozen te Haarlem is voor
het eerst ook beneden dat van 1935. 1
B. en W. van Haarlem hebben hun voorstel
tot demping van de Bakenessergracht
ingetrokken omdat cr in hun college daar
voor geen meerderheid meer is. Er komt
nu een ander voorstel van B. en W. 1
Met 1 Februari vertrekken ongeveer 100
Duitsche dienstboden uit Haarlem en om
geving. 2
BINNENLAND.
Te Rotterdam zijn de kleeren van een jonge
vrouw in brand geraakt, het slachtoffer
is levensgevaarlijk gewond. 2
Voor den tuinbouw wordt in 1939 ruim
f 21millioen steun beschikbaar gesteld. 3
Prinses Beatrix verjaart. 3
BUITENLAND.
In zijn rede voor den Groot-Duitschen Rijks
dag heeft Hitier o.a. verklaard, dat hij
in een langen vrede gelooft 5
In Noord-Spanje geschiedt de evacuatie der
bevolking thans op normale wijze 5
De tegenstand der republikeinen in Noord-
Catalonië wordt sterker. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Een langdurige vrede. 1
K. de Jong: Liedcrenavond 2
G. J. Kalt: Chr. Gem. Koor ..Haarlem". 2
J. B. Schuil over „Meneer SchlÖgl" 2
B. Kruger—Smits: Op een bezoek bij een
aanstaand jubilaresse g
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen 0D 9