Haarlem's Dagblad
Strijd inMidden-Spanje
Op 19 April
ook ten einde
Spaansch goud
Bij de thee.
Gebrek aan Gelei.
Chamberlain's verklaring
van solidariteit
met Frankrijk.
Het Belangrijkste
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 7 Februari 1939
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f 3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Republikeinsche regeering
zou verderen tegenstand
nutteloos achten
PERPIGNAN, 7 Februari (Havas./A. N. P.). De politiek van
tot het uiterste weerstand bieden aan de aanvallen der troepen van
Franco, schijnt niet meer gehandhaafd te kunnen worden. In
Spaansche regeeringskringen krijgt men den indruk, dat een voort
zetting van den strijd in de centrale zóne practisch vrijwel onmoge
lijk is. Zeker is, dat de veronderstelling van tegenstand in de centrale
zóne zelfs niet overwogen wordt. In militaire kringen heerscht
dezelfde opvatting.
Volgens een United Press-bericht souden Del Vayo, de
Fransche gezant in Span jeJules Henry en de Britsche zaak
gelastigde, Stevenson, zich per auto naar Catalonië hebben
begeven om met Negrin, die zich iveer op Spaansch gebied
bevindt, over het sluiten van den vrede te onderhandelen
Ter gelegenheid van het 100 jarig
bestaan van de Britsche imperiale
thee-industrie zijn te Londen twee
pond van de fijnste thee in een
zilveren kistje verzegeld, dat eerst
een eeuw na heden mag worden
geopend).
Het woord is aan.
Lichtenberg:
Daar de menschen zeer ge
neigd zijn tot uitstel en
traagheid kan men er vast
op rekenen, dat men in een
zaak aan het langste eind
trekt als men alles zonder
het geringste uitstel onder
neemt.
56e Jaargang No. 17066
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgavenen Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Deze titel zou in een tijd als deze wel op
heel veel onderwerpen kunnen worden toege
past. En laat ik zwijgen over het aantal men
schen waarop hij toepasselijk is. Nu wou ik
het alleen maar hebben over minister Slote-
maker de Bruïne's Memorie van Antwoord
aan zijn vele bestrijders in de Eerste Kamer.
Dit staatsstuk vormt den treffenden weer
klank van de beraadslagingen over het hoofd
stuk Onderwijs van de gemeentebegrooting,
verleden week in den Haarlemschen Raad ge
houden en daarna ook op deze plaats be
schouwd. „Wij mogen niet van Den Haag",
moeten B. en W. van Haarlem zoo vaak ant
woorden als de Raad verbeteringen vraagt
die geld kosten. En „Ik heb geen geld ervoor"
antwoordt de minister van Onderwijs aan de
Eerste Kamerleden, die dezelfde verbeteringen
vragen. Hoofdpunt is daarbij de leerlingen-
schaal. De minister verklaart dat invoering
van de „40-schaal" bij het gewoon L.O. ruim
3000 onderwijzers zou vergen, hetgeen bij een
gemiddeld salaris van 2176 plus 4y2 pCt. aan
pensioensbijdragen- in de toekomst een uit
gave van ongeveer zeven millioen gulden zou
vorderen. Deze verhooging van uitgaven is
alleen al oorzaak, dat aan de invoering van
de 40-schaal niet kan worden gedacht.
Het is een somber antwoord. Op de staats-
begrooting schijnt zeven millioen geen ge
weldig bedrag als men bedenkt dat dit drie
duizend onderwijzers aan den arbeid zou zet
ten en buitendien een werkelijke en volgens
alle bevoegde beoordeelaars zeer noodige ver
betering in den toestand brengen. Maar op
een vruchtbaar debat in deze richting behoe
ven de Eerste Kamerleden niet meer te hopen.
Want de ontmoedigden onder hen, die in de
afdeelingen hebben gezegd dat zij geen be
hoefte gevoelen om met dezen minister in een
breed opgezet debat over het onderwijsbeleid
te treden, krijgen van hem ten antwoord:
„Als gij uitsluitend denkt aan voorzieningen,
waarmee belangrijke geldsommen zijn ge
moeid, dan ben ik ook van oordeel dat een
uitvoerige bespreking nu weinig baat kan
brengen".
Hetzelfde lied wordt gezongen ten aanzien
van de lichamelijke opvoedingeen zaak
waarin voorziening eigenlijk nog dringender
noodig lijkt. De minister vindt consequente
doorvoering van lichamelijke opvoeding op de
scholen ook heel belangrijk. Maar het ver
plicht stellen van dit vak bij het L.O. zou van
de openbare kassen aanzienlijke offers vragen,
hetgeen hij thans niet verantwoord acht.
Misschien zal er wel een Eerste Kamerlid
zijn dat hiertegenover met de defensiebelan-
gen, die nu zoo'n primaire aandacht genie
ten, komt aandragen. Het ligt tenminste erg
voor de hand, zulks te doen. Het lid zou kun
nen zeggen: Eischt de weerbaarheid des volks
dan niet, dat het jonge geslacht tot den hoog-
sten graad van lichamelijk welzijn wordt op
gevoed? Moet de nationale reserve aan
lichaamskracht en uithoudingsvermogen niet
worden versterkt? Is dat niet minstens even
belangrijk als de aankoop van kanonnen en
vliegtuigen? temeer omdat dit een produc
tieve belegging is, die bovendien ook nog zijn
rente zal afwerpen als er geen oorlog komt?
Ik poneer de stelling dat Defensie bereid zou
moeten zijn, voor dit doel Onderwijs te subsi
dieeren.
Zoo zou het veronderstelde lid kunnen
spreken. Maar zou het veel helpen? En toch
zou het, logischer wijze geredeneerd, niet te
weerleggen zijn.
In de laatste dagen is de hoop op het be
houd van den vrede in Europa aanmerkelijk
gestegen. Zelfs is de hoop op internationale
toenadering sterk toegenomen, nu Hitier zijn
economischen nood heeft bekend, nu Musso
lini zijn eischen achterwege heeft gelaten, nu
Engeland zich onomwonden aan Fransche
zijde heeft gesteld in geval van agressie tegen
dit land. Men begint weer te herademen.
Mocht dat verschijnsel door een verdere gun
stige ontwikkeling gevolgd worden men
moet niet te vroeg hoera roepen, zooals deze
tijd iedereen geleerd heeft zou dan de
lichamelijke opvoeding op de scholen op kor
ten termijn weer een kans kunnen krijgen?
En zou dan ook de leerlingenschaal weer onder
de aandacht komen?
Geen geld kost de invoering van een wette
lijke spelling. Tenminste: geen staatsgeld.
En daar is nu een wetsontwerp voor gereed.
Het klinkt bijkans ongeloofelijk. Het behelst,
zooals wij allemaal weten, niet de spelling-
Marchant maar de Slotemakersche variant
daarop, die de geslachten der zelfstandige
naamwoorden weer erkent. Wat rest is, ver
geleken bij De Vries en te Winkel, niet veel
veranderd. Maar de groote verandering en
vereenvoudiging waarop wij allen hopen, is
geworden: Verlos ons van den chaos! Stel in
's hemelsnaam een spelling vast, zoodat er
meer eenheid kome! Schei uit met de experi
menten en laat er één spelling zijn. Tenslotte
is dat de alles-overheerschende vereenvoudi
ging geworden.
Nu er een wetsontwerp is zijn we daar weer
iets dichter bij. Als men het algemeen be
lang vooropstelt, dat van den chaos bevrijd wil
zijn, zal men het aannemen. Hoe eerder hoe
liever aannemen. De Nederlandsche taal en
het gansche Nederlandsche bedrijfsleven
zullen ermee gediend zijn. Ook het onderwijs.
R. P.
over de Fransche grens
Naar Reuter voorts uit Perpignan verneemt
hebben vannacht douanebeambten bij Le
Perthus een convooi van elf vrachtauto's op
gemerkt welke vol geipakt met vluchtelingen
en beladen met een groote hoeveelheid staven
goud en zilver uit Spanje kwamen. De waarde
hiervan wordt geraamd op verscheidene hon
derdduizenden ponden.
De chauffeurs zeiden dat de schat een
deel vormde van de reserves der Bank van
Spanje.
Het goud en zilver is overgebracht naar
Le Boulou en onder zware bewaking ge
steld.
Volgens United Press is de geheele voorraad
in beslag genomen, omdat getracht werd het
goud en zilver zonder vereischte papieren over
de grens te voeren.
In Le Perthus verwacht men dat vandaag
35.000 militiemanschappen uit Puigcerda de
grens zullen overschrijden.
Komende uit Porbbou zijn te Cerbere 8.000
Spaansche militairen de grens gepasseerd.
Men verwacht hier nog de aankomst van
troepen, die zich op Figueras teruggetrokken
hadden en thans naar de kust moesten uit
wijken, doch volgens de jongste berichten
zouden zij nog weerstand bieden. Er passeer
den hier ongeveer 500 vrachtautos.
De ontruiming van den streek van Puigcerda
maakt volgens Havas, slechts langzaam vor
deringen. De te La Tour de Carcll aangekomen
vrouwen en kinderen werden gelaafd, en ver-
volgens verder vervoerd. Uit Llivia kwamen
1500 gewonden aan in hospitaalwagens. Velen
hunner lijden aan koudvuur. Zij worden ver
zorgd door een militairen arts, met Fransche
en Spaansche verpleegsters.
In Llivia en Puigcerda bevinden zich nog
2.000 gewonden. Verbandmiddelen ontbreken
daar. Vannacht om half een arriverede te i
La Tour de Caroül artillerie gevolgd door
vrachtauto's soldaten die na ontwapend te
zijn, vervoerd werden naar het drie K.M. ver
der gelegen interneeringskamp.
President Azana is gisteravond per
auto aangekomen te Collonges sous
Salève en heeft zich gevestigd in een
huis op drie meter van de Zwitser-
sche grens.
In de omgeving van den president
wordt gezegd, dat hij van het kabinet
Negrin in de beste verstandhouding
heeft afscheid genomen.
Azana is vergezeld van zijn vrou.w, zijn
schoonzoon, zijn secretaris en een adjudant.
De burgemeester van Collonges heeft Azana
verwelkomd. Deze laatste zeide te wenschen,
dat er spoedig vrede in Spanje zou zijn
Hij zal in verbinding blijven met zijn vrien
den in Spanje en Frankrijk.
De gendarmerie en de „Süreté Nationale"
hebben een uitgebreiden veiligheidsdienst ge
organiseerd.
Azana heden naar Parijs.
Nemens Azana heeft Rivas, de secre
taris van den president verklaard:
Azana heeft, in volledige overeenstem
ming met den Spaanschen minister
raad, besloten, naar Parijs te gaan,
waar hij de gast zal zijn van de Spaan
sche ambassade.
De Fransche regeering heeft zich moeite ge
geven de reis te bevorderen, Azana, zoo ver
volgde Rivas, is naar de grens geleid door
Negrin en Giral. De laatste zal hem ook naar
aPrijs vergezellen. Wat de Spaansche regee
ring betreft, nooit is er sprake van geweest
deze op Fransch grondgebied te vestigen. Wij
weten met stelligheid, dat zij van Frankrijk
uit niet de Spaansche zaken zou kunnen be
hartigen. In dat opzicht kan men in Frank
rijk gerust zijn. In antwoord op een vraag be
treffende geruchten over meeningsversehillen
tusschen Azana en sommige leden van het
kabinet zeide Rivas: dat zijn nu juist vraag
stukken, waarover op Fransch grondgebied
niet gediscussieerd kan worden. Elkeen weet,
dat Azana sinds eenige maanden werkte voor
het sluiten van vrede. Hij is in dat opzicht
niet veranderd.
Voorts wordt vernomen, dat Azana en zijn
gevolg onverwijld naar Parijs zullen vertrek
ken, en dat zijn familieleden eenigen tijd in
Collonges zullen blijven.
Franco's troepen voor Puig-cerda.
Een communiqué van het rcchtsche hoofd
kwartier te Salamanca meldt, dat aan het
front van Cataloniö weer belangrijke vor
deringen gemaakt zijn en dat de volgende dor-
yen bezet zijn: Villadonga, Hostalets. Calvach,
VOORƒ5— PER 3AAR STEMT
F. MOLENAAR PIANO'S om de 3 mnd.
op toon. Orgels repareeren.
SCHALKBURGERGR. 38, H.-N., Tel. 13795
(Adv. Ingez. Med.)
Wanneer er weer een eeuw zal zijn verloopen.
Maakt men in Engeland dat kistje open
En drinkt, wanneer men wil, een kopje thee,
Van het gewas van honderd jaar gelèe
Dit is wel een aantrekkelijk idee,
Waarmee men vast op dankbaarheid mag
hopen.
Het schijnt steeds meer gebruikelijk te raken,
In onzen tijd de meest verscheiden zaken,
Te reserveeren voor het nageslacht,
Waarvan men in bescheidenheid verwacht,
Dat het zich later hoogst gelukkig acht,
Als het kan zien, wat wij wel konden maken.
Maar wat -heeft tot dit denkbeeld mogen
leiden,
Is men zoo trotsch op 't werk van deze
tijden,
Of overwoog men daarbij enkel maar,
't Is wenschlijk dat men over zooveel jaar,
Tot de conclusie komen zaT zoowaar.
Zij konden toch iets anders ook dan strijden.
Enfin, wij kunnen ernaar raden heden,
Wat aandacht men er dan aan zal besteden,
Alleen neem ik als welhaast zeker aan.
Dat het met deze thee aldus zal gaan:
Godlof, 't is in het merischelijk bestaan.
Heel andre thee dan honderd jaar geleden.
P. GASUS.
Condreu. Rupich, Pruit, Celra, Campdura,
San Julian Llor, Constantins en Domeny. In
den sector van Gerona is de rechtsche linie
verscheidene kilometers voorbij den linker
oever van de rivier Ter. Er zijn 2000 krijgs
gevangenen gemaakt.
United Press vernam hedenmorgen
uit Perpignan dat troepen van Franco
voor Puigierda waren aangekomen.
De Fransche diplomatieke vertegenwoordi
gers te Perpignan hebben hun pogingen ver
dubbeld ten einde in beginsel een overeen
stemming te bereiken over de uitwisseling van
krijgsgevangenen. De uitvoering van dit voor
nemen is vertraagd door den aftocht van de
republikeinsche troepen.
Amerikaansche
instemming.
(Zie ook pag. 5).
Chamberlain in het Lagerhuis afgelegde ver
klaring te verkleinen. De bladen beweren, dat
de verklaring is afgelegd in antwoord op een
voortdurenden Franschen druk en dal zij niet
verder gaat dan vroegere verklaringen van dat
soort. Zij wijzen er op, dat Chamberlain, hier
mede de verklaring van Bonnet steunende, ge
zegd heeft: „In geval van een oorlog tusschen
beide landen" en niet „in geval van een oorlog".
De bladen leggen dit aldus uit, dat Chamberlain
hiermede het terrein der Britsche samenwerking
in Frankrijk beperkt tot een oorlog welke ont
staat uit een breuk van reeds bestaande ver
dragsrechten.
In gezaghebbende kringen onthoudt men zich
van commentaar, doch. nu de verklaring volgt
op den „bom" uit het Witte Huis van de vorige
week, zijn deze kringen zonder twijfel onder den
indruk van de teekenen welke wijzen op een
toenemende solidariteit tusschen de democra
tieën.
„Niets nieuws", zegt men in Berlijn.
BERLIJN, 7 Febr. (Havas). Men is hier
geneigd in de verklaring van Chamberlain
'.niets nieuws" te zien. Trouwens, de woorden
van den Britschen premier worden zooveel
mogelijk aan de aandacht van het publiek
onttrokken. De bladen publiceeren over het
algemeen zijn verklaring op de tweede of
derde pagina en voegen er geen commentaar
aan toe.
Italië krijgt nieuwe oorlogs- en
neutraliteitswetgeving.
Onthulling van Mussolini,
ROME, 7 Februari (Stefani). Mus
solini heeft voor de consultatieve com
missie voor het oorlogsrecht een rede
gehouden, waarin hij mededeelde, dat
Italië binnenkort een volledige wetge
ving over oorlogs- en neutraliteits-
recht zal bezitten, zooals geen ander
land kent.
Zoo noodig zal die wetgeving onmid
dellijk in werking kunnen treden. De
oorlogswetten worden aangevuld door
de herziening van het militaire straf
recht.
worden Prov. Staten
In acht vrachtauto's zijn de werken van Velasquez, Murillo, Goya en andere
Spuaansche meesters uit Spanje gevoerd om naar Genève te worden overgebracht,
waar zij tot het einde van den burgeroorlog onder de hoede van den Volkenbond
blijven. De autokaravaan passeert de Fransche grens bij Le Perthus.
WASHINGTON, 7 Februari (Havas). De
verklaringe nvan Chamberlain in het Lager
huis, waarin hij den nadruk legde op de
solidariteit met Frankrijk, zijn hier met vol
doening ontvangen. Men herinnert er aan,
dat de legercommissie de stelling van Roose
velt zonder veel bezwaren had aanvaard. De
oppositie lag meer in de procedure, welke de
president gebruikte voor den verkoop van
vliegtuigen dan in de kwestie zelf. De tegen
spraak van Roosevelt had ten doel elk denk
beeld van een alliantie of van vooral met
Frankrijk Engeland of met andere landen ge
sloten overeenkomsten te verdrijven. In ge
zaghebbende kringen wijst men er op, dat
zoowel in den geest van Roosevelt als in dien
der groote meerderheid van het congres en
van de Amerikaansche burgers, het begrip,
dat „de eerste verdedigingslinies van de Ver-
eenigde Staten in Frankrijk en Groot-
Brittannië liggen", het voor de Vereenigde
Staten noodzakelijk maakt, dezen beiden lan
den zoo veel mogelijk faciliteiten te verleenen
voor de versnelling voor hun luchtbewape
ning.
Fransche hulde voor Chamberlain.
PARIJS, 7 Februari. Alle bladen zonder uit
zondering brengen hulde aan Chamberlain voor
zijn verklaring van gistermiddag in het Lager
huis. De „Matin" schrijft: De door Chamberlain
aan Frankrijk gegeven verzekering, krijgt des
te meer waarde, nu Chamberlain zich, sedert de
Fransch-Italiaansche spanning over de territo
riale eischen der Romeinsche regeering, er voor
gehoed had, eenige officieele verplichting te aan
vaarden. De verklaring van gisteren moet be
schouwd worden als een plechtige verzekering,
waarvan de andere mogendheden de daaraan
toekomende waarde wel niet zullen miskennen.
De „Petit Parisien" schrijft: De woorden van
Chamberlain beteekenen eigenlijk, dat indien
Italië morgen met Frankrijk ruzie zou zoeken
door bijv. een ernstig incident uit te lokken, de
Fransch-Engelsche samenwerking terstond in
werking zou treden. Men moet er zich in Rome
dus aan ontwennen te meenen, dat Engeland
als een soort scheidsrechter tusschen Frankrijk
en Italië zal staan. Engeland wil met Italië op
vriendschappelijken voet blijven, maar die
vriendschap heeft tot grenzen de plichten van
bijstand jegens Frankrijk.
In de „Epoque" schrijft de Kerillis: Sedert een
vijftal dagen deinst het oorlogsspook weer af,
Duitschland en Italië vreezen voor een politieke
constellatie als in 1914.
„Onder Franschen druk" zegt de
Italiaatische pers.
ROME, 7 Febr. (Reuter-A.N.P.) In de Ita-
liaansche bladen van heden wordt alles in het
werk gesteld om de beteekenis der gisteren door
gekozen.
In alle provincies hebben de colleges
van Gedeputeerde Staten thans een be
slissing genomen omtrent den datum
waarop de stemming voor de verkiezing
van leden van Provinciale Staten zal
plaats hebben. Deze datum is in alle pro
vincies vastgesteld op 19 April, zoodat op
dien dag in het geheele land gestemd zal
worden.
HF.DEN12 PAGINA'S
BINNENLAND.
Pag.
Dc verkiezingen voor Prov. Staten worden
op 19 April gehouden. 1
Bij Maarn heeft Maandagavond een botsing
tusschen een elcctrische trein en een zand-
trein groote schade aangericht. 2
Minister Patijn geeft den raad zich bij cri-
tiek op politieke stelsels aan zekere gren
zen tc houden. 3
Minister Slotemaker geeft aan de Eerste
Kamer een opsomming van wat door hem
verricht werd en wordt. 3
BUITENLAND.
Is de strijd in Midden-Spanje ten einde? 1
Chamberlain heeft in het Lagerhuis den na
druk gelegd op dc Fransch-Britsche soli
dariteit. 5
Frankrijk verwacht in totaal 270.000 a
300.000 vluchtelingen. 5
Een Engelschc vlieger heeft den afstand En
gelandKaapstad in nog geen veertig uur
afgelegd. 5
SPORT.
Damrubriek j
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Gebrek aan geld. j
Mr. E. Elias: Stiefkinderen der Muze. 3
H. D.Vertelling: Het tientje van Tineke. 4
Van onzen correspondent te Genève: Winter
sport in Zwitserland. 7
Zs.: Kroniek van het natuurleven. 7
Jhr. dr. J. C. Mollerus: Indische Panama
hoeden-industrie. u
B. Schuil over „Dr. Knock" 11
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op g
