Haarlem's Dagblad
Muziek.
Bombardementen
in Spanje.
Verkeer in de kou.
Weer een ongeluk
56e Jaargang No. 17071
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
DrukkerijZnider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directies P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 13 Februari 193$
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
In één week tijds heb ik een heele reeks
concerten gehoord. Zooveel, alsof ik een mu
ziekcriticus was. Daar mis ik de deskundige
bevoegdheden evenwel ten eenenmale voor en
u behoeft dan ook geen pogingen in die rich
ting van mij te duchten. Maar ik deed toch
velerlei indrukken op buiten het gebied der
technische critiek, waarvan het een en ander
uit de pen moet vloeien. Ik deed ze op in
Haarlem, Amsterdam en Den Haag, bi] het
Concertgebouw Orkest, het Residentie Orkest
en de H. O. V., plus een paar bands die het
nabroodje in een restaurant begeleidden en
tenslottebij den muzikalen clown Grock,
in Carré. Ja. En nu de leiders. Be^nnend bij
Bruno Walter met het Amsterdamsche orkest,
via Frits Schuurman met het Haagsche, den
gastdirigent Van Epenhuysen met het Haar-
lemsche en nog eens Bruno Walter eindigde ik
tenslotte bij Grock, die geen orkest heeft.
Alleen maar een keurigen medewerker, die
juist door de onberispelijkheid van zijn rok en
zijn prachtig gecoiffeerd hoofd voortdurend
de aandacht vestigt op Grock's kleermaker en
kapper. Hun werkstukken kent u allen, al is
het maar van de foto's. De leiders der bands
ken ik niet bij name. Dat is natuurlijk mijn
fout. Muzikaal leken zij mij overigens het
minst belangrijk en dit gold vooral één hun
ner, die in het late avonduur eenige pianis
tische aanvallen op de classici der Muze on
dernam. Zij waren afwezig en dus weerloos.
Maar hij had dat niet moeten doen.
Uit sociaal oogpunt beschouwd is zoo'n
afwisselende excursie door het vaderlandsche
muziekleven al leerrijk. De deftigheid van het
Haarlemsche Bachconcert blijkt het nog af te
leggen tegen die van het Haagsche Mengel
berg-concert, dat zoo heet al leidt Bruno Wal
ter het. Maar ons avondtoiletten-publiek be
waart een eerbiedige stilte. Het Haagsche
kucht, niest, hoest en kraakt met stoelen.
Het enthousiasme blijft in beide gevallen bin
nen zekere perken. Bij Diligentia daarentegen
is het tot juichen in staat, ofschoon dit audi
torium toch ook nog héél goed, nietwaar, en
héél Haagsch is. Maar Frits Schuurman wist
het mee te sleepen in de spanning en stuwing
van Ravel's Boléro, zelfs in een zoo moeilijk
werk als Iberia van Debussy, zoodat ik begreep
dat hij zijn nieuwe publiek al veroverd heeft.
Bij de H. O. V. is de situatie thans een
bijzondere. Nog is de dirigentenkamp, de
strijd om het leiderschap, gaande. Ons heele
trouwe concertpubliek leeft in de spanning
mee. En men ziet het in samenstelling ver
anderen door de aanwezigheid van familie
leden en vrienden der gastdirigenten, door de
komst van beroepsmusici en critici van elders,
door de presentie der adviseurs van het be
stuur, dat over een maand tot zijn moeilijke
beslissing zal moeten komen.
Grock's publiek wordt gekenmerkt door zijn
onbegrensde veelzijdigheid en zijn omvang.
Het is het talrijkste niet alleen, maar ook het
meest uiteenloopende. Soms juicht het in
massa, soms lacht één procent. Dan weer een
kwart, dan weer de helft. Er zijn er bij die
één procents-momenten, die tot het hoogste
behooren. Zoo gaat het altijd in deze wereld.
Maar zijn sociale kanten en gedragingen
des publieks de belangrijkste indrukken?
Neen. Voor mij zelf zeker niet. Ik heb veel
van de Muze genoten, heel veel, en de week
besloten in dankbare stemming ook jegens
haar dienaren. Eén hunner heb ik onlangs
eens hooren betoogen dat niemand moet ver
wachten een stuk, dat hij voor het berst hoort,
te kunnen verwerken. Dat de beroepsmusicus
dat ook niet kan. Dat men zich niet moet
geneeren niet dadelijk zijn oordeel te kunnen
geven en al blij moet zijn als zoo'n eerste
auditie de gewaarwording geeft: het boeit mij.
Ik weet niet waarom, maar ik hoor er iets in
dat mij vasthoudt. Want dat is 't begin van een
nieuwe ontdekking die veel vreugde zal
brengen.
Nu, dat is naar mijn ervaring waar. Heele-
maal waar. Zoo heb ik het ook vaak onder
vonden en deze week opnieuw, die bij her
haald aanhooren nieuwe openbaring bracht.
Veel menschen aanvaarden dat niet en mee-
nen dat zij in muzikaal gevoel en begrip
tekort schieten, als enkele bijgewoonde con
certen hen niet in de muziek doen door
dringen en zij met verbazing in het program
ma lezen over den melodischen rijkdom van
een componist, wiens melodieën hen gansche-
lijk schijnen te ontgaan. Als zij volhielden en
opnieuw kwamen en weer opnieuw zou zich
dat alles gaan openbaren. De Muze is hoog
gezeten en vergt- toewijding! Maar zij beloont
dan ook.
Vraag het den geestdriftigen dilettant, wiens
grootste vreugde „de ontdekkingen" zijn. En
vraag het bijvoorbeeld aan de zangeressen
van het Aerdenhoutsch Vrouwenkoor, meeren-
deels ongeschoold, maar die toch onder lei
ding van Felix de Nobel het in een zoo moei
lijk werk als Debussy's Nocturne Sirenes tot
zoo groote hoogte hebben weten te brengen,
dat zij bij herhaling met het Amsterdamsche
orkest hebben mogen medewerken onder een
stemmige lof der critiek. Denk verder ik
ga even buiten mijn excursie van deze week
aan andere koren die onder de leiding van
een beroepsmusicus zooveel vreugde aan hun
muziek zijn gaan beleven. Allemaal ontdek
kers in het tooverland der Muze.
En aan het slot was daar Grock. Ook hem
moet ik weer zien en hooren. Ik zal hem nooit
kunnen vergeten.
R. P.
Veel dooden in verschillende
plaatsen.
Vijftien vliegtuigen van de lucht
macht van Franco hebben Zaterdag
150 bommen op het havenkwartier
van Valencia laten vallen. Verschei
dene gebouwen werden vernield. Er
werden twintig personen gedood en
45 gewond. Het Engelsche schip
„LucKy" werd getroffen en zonk ge
deeltelijk. Ook aan 't Britsche schip
„Stantford" werd schade aangericht.
Ook is een luchtaanval gedaan op
Alcoy, gelegen op 100 k.m. ten zuiden
van Valencia. Hier werden acht per
sonen gedood en twintig gewond.
Meer dan 100 dooden.
Bij een luchtaanval op het tusschen
Alicante en Valencia gelegen Jativa
zijn, naar een Reuterbericht uit
Madrid méldt, meer dan 100 -personen
gedood.
Een escadrille Savoiavliegtuigen heeft een
vijftigtal bommen, voor het grootste deel
brandbommen, geworpen op het volkrijkste
deel van Alicante. Volgens een eerste telling
werden vijf personen gedood en twaalf gewond,
allen burgers. Een twintigtal gebouwen, o.m.
de centrale markthal en het stedelijk theater,
werd vernield.
Ook Madrid gebombardeerd.
De rechtsche artillerie heeft Madrid Zondag
morgen zwaar gebombardeerd. Talrijke per
sonen bevonden zich op straat toen het bom
bardement aanving. Om half elf vielen de
eerste granaten in de hoofdstad, vooral in de
centrale wijken. Om elf uur, na een pauze van
een kwartier, begon het bombardement met
grooter hevigheid weer, systematisch wierpen
de rechtschen hun granaten op alle wijken.
Om kwart over elf werd het vuren gestaakt.
Een granaat trof de Fransche ambassade,
waar de ruiten barstten.
Bij het bombardement zijn 16 personen ge
dood en 23 gewond.
Sabotage op Fransch vliegveld?
Vliegveld onder sterke militaire bewaking
gesteld.
Op het proef-vliegveld Vïllacoublay
heeft men volgens een United Press-
bericht uit Parijs een sterke militaire
beioaking geplaatst om de Curtiss-
gevechtsvliegtuigen te beschermen, in
verband met verdenking, dat sabo
tage gepleegd is.
De experts van het ministerie onder
zoeken namelijk enkele verdachte ge
vallen van beschadiging.
In een benzinetank van een der machines
heeft men een zware verontreiniging gevon
den, Deze beschadiging, die men voor een daad
van sabotage houdt, is aangebracht op den
zelfden dag dat het ministerie van oorlog de
officieren van de luchtmacht en de journalis
ten had bijeengeroepen om deze nieuwe door
Amerika geleverde machines in oogenschouw
te nemen. Het waren de eerste Curtiss-toe-
stellen van de 200 die in Amerika besteld zijn.
In het geheel zijn er reeds 27 van geleverd.
In de luchttunnel van het proefstation
ChalaisMeudon is brand uitgebroken, even
eens onder verdachte omstandigheden, in een
motor die proef draaide.
Vr LAATS een Groentje in Haarlem's
Dagblad. Dat is een wachtwoord ge
worden in Haarlem. Het bestaat al
vele jaren en neemt nog steeds in
waarde toe.
47068 werden er geplaatst in 1938.
De Spaansche hoofdstad Madrid, het laatste bolwerk der republikeinen in
Spanje. Thans is ook de zetel der republikeinsche regeering daar weer gevestigd.
WERKKAMPEN VOOR 16.000
JONGELIEDEN?
Plannen in voorbereiding.
BIJSTAND AAN JONGE WERKLOOZEN.
Onlangs is een te Amsterdam gevestigde
stichting „Nederlands Volkskracht" opgericht,
welke stichting ten doel heeft jonge men
schen, die door werkloosheid in moeilijke mo-
reele en economische omstandigheden ver-
keeren, metterdaad bij te staan.
Een van de middelen, waardoor de stich
ting dit doel hoopt te verwezenlijken, is. de
werklooze jongens aan den gang te zetten.
Men wil daartoe vier kampen inrichten, die
elk duizend jongens kunnen bevatten; om de
drie maanden zullen duizend andere jongens
deze kampen bewonen, zoodat op den duur in
totaal 16.000 werklooze jongens per jaar be
reikt worden.
liet doel van deze kampen zal niet in de
eerste plaats zijn werkverschaffing in den
tot dusver gebruikelijken zin; de kampen zul
len meer gericht zijn op-.scholing". Door een-
voudigen arbeid wil men* de jongens weer hei
tempo van het bedrijfsleven laten ondervin
den en hen geschikt maken dit tempo te vol
gen. Op deze wijze hoopt men de jongens, die
nu zoo vaak hun tijd in ledigheid doorbrei
gen, weer geschikt te maken voor den arbeid
in de maatschappij. Door aanhoudenden le
diggang vervreemden zij zoowel van het werk
als van de tucht, die geregeld werken mee
brengt. Deze hoedanigheden hoopt men door
scholing in kampverband weer tot gelding te
kunnen brengen.
De plannen zijn besproken mei het Verbond
van Nederlandsche Werkgevers, dat zich be
reid heeft verklaard eenige leden af te vaar
digen, opdat de samenwerking tusschen be
drijfsleven en arbeidsscholing zoo nauw moge
lijk kan worden. De oprichters der stichting
zijn de Amsterdamsche maatschappij voor
Jongemannen en de Volkshoogeschool „Al-
Iardsoog" te Bakkeveen.
De stichting „Nederlands Volkskracht"
wenscht, als de noodige middelen verkregen
kunnen worden, ae scholing in kampen op
groote en doeltreffende schaal te doen plaats
vinden en dat vooral voor die groepen van
jongens, welke niet door de confessioneele en
socialistische organisaties bereikt worden,
maar de groote meerderheid vormen van de
werklooze jeugd.
DUITSCH-ITALIAANSCH HANDELS-
ACCOORD.
Heden zou volgens Reuter te Rome een
Duitsch-Italiaansch handelsaccoord worden
onderteekend. Omtrent den inhoud van het
accoord is niets bekend, doch men verklaart,
dat de overeenkomst streeft naar nauwere
sa-menwerking tusschen het economische le
ven van de beide landen.
REDDINGSDEMONSTRATIE TE ZANDVOORT.
Zaterdagmiddag werd in Zandvoort door de N. Z. H. R. M. aan het strand bij
het Zuiderbad een oefening gehouden met het wippertocstel. De bedoeling van
dit toestel is om een lijn af te schieten naar een in nood verkeerend schip en
wanneer de verbinding tot stand is gekomen, de schipbreukelingen in een zoo
genaamde „broek" langs de lijn van het schip te halen. Een kijkje bij de oefening.
Links de voorzitter van de N. Z. H. R. M. en de Burgemeester van Zandvoort, de
heer H. v. Alphen.
(Tengevolge van de heftige kou
in December is het aantal doode
lijke verkeersongevallen in die
maand ver beneden het normale
gebleven)
De statistiek per maand der ongevallen,
Die offers brengen aan het snelverkeer,
Verwekt veel zorg in nuchtere getallen,
In plaats van minder wordt het steeds
maar meer.
Niet slechts bij ons, men heeft in alle landen,
Het met dit droeve vraagstuk aan den stok,
Maar elders rust het niet in onze handen
En 't hemd is eenmaal nader dan de rok.
De auto's gaan nog altijd sneller loopen,
De menschen krijgen altijd nog meer haast,
Steeds meerdren moeten 't men den dood
bekoopen.
Dat 's een gevolg, dat nauwelijks verbaast.
Hoe moet men zich daartegen nu verweren.
Dat is een groot en moeilijk tijdsprobleem.
En uiteraard zoekt men voor 't snel-
verkeeren.
Naar een steeds beter veiligheidssysteem.
Voorloopig lijkt het niet zooveel te baten,
En wordt het aantal eens een keer beperkt.
Dan blijken wij de eer te moeten laten.
Aan de natuur, die remmend op ons werkt.
Wij hebben in December mogen vragen:
Wat doen we nu zoo eensklaps in de kou.
Het kan verkeeren, dachten w' in die dagen.
Niet denkend, hoe het wel verkeeren zou.
December bracht door koude minder dooden.
En hierop past in volheid des gemoeds.
De dank. dat het bewijs ons is geboden:
De kilste wind zelfs blaast ons wel iets goeds.
P. GASUS
Het woord is aan
W. M. Hunt:
Als iemand dorst neer te
schrijven al wat hij onder
vond zou dat de merkwaar
digste roman zijn die ooit
ivas geschreven.
op onbewaakten overweg.
Meisje te Bunnik zeer
ernstig gewond.
Zondagmiddag omstreeks vijf uur is op den
onbewaakten overweg nabij het Blauwe Huis
in de gemeente Bunnik het twintigjarig meisje
R. D., dat te voet de rails overstak, aangere
den door een losso locomotief en hoogst ern
stig gewond.
Het meisje, afkomstig uit het internaat pp
het buiten Heemstede te Houten, was met een
groen internisten aan het wandelen.
Bij het passeeren van den overweg wachtten
de meisjes een electrischen trein af welke,
uit 's-Hertogenbosch komend, op weg was
naar Utrecht. Nadat zij dezen trein hadden
laten passeeren, wilden zij den overweg over
steken. Op dat oogenblik ontnam een zware
regenbui hun voor een groot gedeelte het uit
zicht.
Het slachtoffer, dat voor de anderen uit
liep. had hierdoor niet gemerkt, dat van den
anderen kant een losse locomotief den over
weg naderde. Zij kreeg een klap van de ma
chine en werd met groote kracht wegge
slingerd. Zwaar gewond vond men haar langs
de spoorlijn liggen. Het meisje, dat verschei
dene ernstige verwondingen en een zware
hersenschudding had opgeloopen. is per zie
kenauto in hoogst zorgwekkenden toestand
naar het Stads- en Academisch ziekenhuis te
Utrecht overgebracht. Voor haar leven wordt
gevreesd.
De machinist van de locomotief, welke om
16.51 uit Utrecht was vertrokken in de rich
ting 's-Hertogenbosch, heeft vermoedelijk door
den neerslaanden rook van het ongeluk niets
bemerkt en reed door
RECHTSBIJSTAND
BUR. KRANEVELD,
JACOBIJNESTRAAT 10.
Kantoor 95, 'sav. 78 ur. - ADVIES 0.80.
(Adv. Ingez. Med.)
WEEKBERICHT.
Coöperatie „Vooruitgang" UA., Haarlem
De meest noodzakelijke voedingsmiddelen
worden door ons extra laag geprijsd.
Bak- en Braadvet, per pond38 ct.
Arachide olie, per flesch, 61 maatje 45 ct.
Witte suiker, per pond 22 ct.
Koffie, per pond 21 ct.
Thee, per ons 21 ct.
Goudsche Kaas, per pond30 ct.
Huishoudzeep, per staaf a 550 gram 10 ct.
Groote eieren, per 10 stuks 39 ct.
Cakes, per 6 stuks 10 ct.
Winesapappels, per pond 15 ct.
Met dividendbons
(Adv. Ingez. Med.)
Autobotsing bij rle Nieuwe Gracht.
Lading eieren kapot gestooten.
Hedenmorgen om half zeven Is op het kruis
punt NieuwegrachtKruisweg een zeswielige
tractor met oplegger, afkomstig uit Oudorp, te
gen een met eieren beladen vrachtauto uit Lands
meer gebotst.
De tractor kwam uit de richting van het sta
tion cn reed naar de Groote Markt. De vracht
auto uit Landsmeer, cke op de Nieuwe Gracht in
de richting Nassaubrug reed had voorrang moe
ten verleenen.
De tractor werd ernstig beschadigd, de vracht
'auto kreeg zelf lichte schade, doch het grootste
deel van de lading eieren kon de schok niet
weerstaan en stootte kapot.
Het ongeluk vond plaats op de trambaan en
het duurde ongeveer 1 uur en 10 minuten alvo
rens de trams hier weer konden rijden. Een hulp
wagen van de tram sleepte beide wagens van de
rails, waarna ze naar een garage werden gebracht
Tegen den bestuurder van de vrachtauto werd
proces-verbaal opgemaakt.
DINSDAG WEER EEN RADIO
REDEVOERING VAN HITLER.
Hitler arriveert vandaag te Hamburg. Hij
zal er morgen de tewaterlating bijwonen van
het eerste Duitsche pantserschip van 35.000
ton. Bij deze gelegenheid zal een groote poli
tieke betooging worden gehouden en zal Hitier
een redevoering uitspreken, welke draadloos
zal worden verspreid.
Japan heeff geen territoriale
bedoelingen met bezetting
van Hainan.
Aldus verklaart het Ministerie
van Buitenlandsche Zaken.
De woordvoerder van het departement van
Buitenlandsche Zaken heeft, in tegenstelling tot
de bewering van Tsjang Kai Sjek jegens buiten
landsche journalisten, verklaard, dat de Japan-
sche bezetting van Hainan, geen verband houdt
met het handhaven van vrede en rust in den
Stillen Oceaan.
De woordvoerder zeide voorts, dat Japan geen
territoriale bedoelingen met Hainan heeft. Het
is echter nog te vroeg, om te zeggen wat er van
het eiland zal worden, nu de Japanners het uit
militaire noodzaak bezetten.
De minister van Buitenlandsche Zaken Arita
heeft den Franschen ambassadeur, Arsene
Henry, in antwoord op diens vertoog medege
deeld. dat de Japansche bezetting van net eiland
Hainan tot doel heeft de Japansche blokkade
van Zuid-China te versterken en de ineenstor
ting an het bewind van Tsjang Kai Sjek te
verhaasten. Arita verduidelijkte voorts, dat
Japan geen territoriale bedoelingen met Hainan
heeft.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
De Haarlemsche gemeentebedrijven hebben
in 1938 meer omgezet dan in 1937. 3
Spaansche vluchtelingen te Haarlem? Een
voorstel L. Peper bij den Haarlemschen
Raad ingediend. 4
BINNENLAND.
Te Rotterdam is een vrouw gearresteerd
verdacht haar baby te hebben vermoord. 3
Het autobusnoodwetje Is reeds in werking ge
treden. 3
BUITENLAND.
Madrid wil den strüd volhouden hoewel lang
durige tegenstand niet mogelijk wordt ge
acht. 9
Wie zal paus Pius opvolgen? 9
Tsjang Kai Sjek oordeelt de bezetting van
Hainan een keerpunt in de geschiedenis 9
Mogen 150.000 Joden Duitschland verlaten? 9
SPORT.
Criticus over den wedstrijd E.H.S.T.H.B. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Muziek. i
K. de Jong: Zondagmiddagconcert der H.O.V. 2
K. de Jong: Gala-soirée Genootschap Neder
landItalië. 2
Jhr. dr. J. C. Mollerus: De nieuwe inkoop
combinaties van Middenstanders. 3
B. K. over het jubileum van Droste's Too-
neelvereeniging. 4
Van onzen Londenschen correspondent: Een
federatie van Europeesche Staten. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op u