De Gouden Koepel als Leidsman.
Vierde
Kamermuziekavond
ONS WEKELIJKSCH
KNIPPATROON.
ZATERDAG 18 FEBRUARI 1939
HAAR HEM'S D A G B G A D
1T
(IN/T IN IXTTERIM
Op weg naar Rangoon.
WETEN EN WERKEN.
Mevr. Koote-Cerrese.
E Golf van Bengalen hebben wij ach
ter den rug en de Nandoe snelt voort
naar Burma's hoofdstad, 't Is in den
namiddag, de zon neigt ter kimme, de
vierde nachthalte is in zicht. Ver voor ons uit
schittert iets, een flikkerende naald, die langza
merhand wat breeder wordt. Met de regelma
tigheid van een klok zet onze DC 3 zijn tocht
yoort, zij ruikt den stal, het nachtkwartier.
Flauwtjes onderscheiden wij de sawaho, een
lappendeken is als het ware onder ons neerge
legd. De naald blijkt een koepel te zijn; de koe
pel van de beroemde Shwe Dagon-pagode in
Rangoon. En evenals er vele welkome leidslie
den zijn op de Indië-route, waaraan men zich
natuurlijk vastklampt, zoo is de omgeving van
Rangoon voorzien van een zeer bijzonder aan-
trekkingspunt, dezen gouden koepel. Sierlijk
glijden wij naar beneden. Het vliegveld Mingala-
don van waar komt deze fantastische naam
De Gouden Koepel van de Shwe Dagon pagode
te Rangoon.
ontvangt ons. Evenals in 1933 was ook nu
weer Juni—Juli 1938 de directeur Van
het Minto Mansions Hotel aanwezig en na ons
snel verkleed te hebben, trekken we Rangoon
in. Staat er een bijzondere muur tusschen Voor-
Indië en Burma? Inderdaad. De muur met de
poort, die toegang verleent tot de werkelijke
Tropen. We zijn ergens anders aangekomen, 't Is
er groen en opgewekt en het autoritje van het
vliegveld naar het hotel, ongeveer twintig mi
nuten, verveelt dan ook in het geheel met. Maar
niet slechts de plantengroei, ook miëschien
wel in de eerste plaats de menschen, dié er
wónen. In een kleurrijke omgeving, door de
scharkeeringen van het groen, past een kleur
rijke bevolking. Niet alleen kleurrijk door de
bruin-nuances van de gelaatskleur, maar ook
kleurrijk door de kleedij. Ik heb altijd gevonden,
dat die combinatie niet ontbreken mag en be
treurde het dan ook wel eens in gebieden te
hebben gereisd, waar de planten- en bloemen
pracht niet omgeven wordt door een daarbij
passenden kleerentooi. Zoo zijn de Burmeezen
levendiger dan de Voor-Indiërs, zoo is daar het
leven op straat van zooveel grooter bekoring
dan ginds, opgewekte menschen, alles is anders.
De vele Boeddhistische priesters, in hun geel-
oranjekleurige gewaden, passen zoo goed in dat
milieu. Het betrekkelijk nauw om den hals slui
tend kleedingstuk, hangt losjes naar beneden,
om het middel vastgehouden door een eenvou
dige ceintuur. De priester gaat daarbij bloots
hoofds, behoedzaam schrijdt hij voort. De mooie
woonhuizen in Rangoon's buitenwijken, de
prachtige Victoria- en Heilige meren en niet te
vergeten de meest beroemde pagode met haar
naaste omgeving, dat alles geeft den vlieg-reizi-
ger toch wel een indruk van Burma's hoofdstad.
Eeuwen voordat aan Rangoon als stad gedacht
werd beheerschte reeds de Shwe Dagon-pagode
de delta, waar thans Rangoon is gelegen. Met
een groote mate van voornaamheid heei-scht
deze kerk over hare omgeving, zooals de cita
del van Jodpoer dat reeds zeven eeuwen doet
over een groot gedeelte van het Vorstendom.
Deze Shwe Dagon is volgens de legende een
schepping van een tweetal rijke kooplieden uit
Burma, die omstreeks 586 v. Chr. ter eere van
Boeddha deze kerk lieten bouwen, waarin zij een
achttal haren van Boeddha, welke zij ten ge
schenke hadden ontvangen, een plaats gaven.
De tegenwoordige tempel zou eerst omstreeks
1564 gereed zijn gekomen.
Een bezoek aan dit bedevaarthuis is zeer de
moeite waard. Men dient dit evenwel niet ge
haast te doen en daarvoor dus den noodigen tijd
te reserveeren.
De hooge marmeren trap noodigt u bij voor
baat reeds uit binnen te komen. Welk een ar
chitectuur!-Welk een fijnheid van lijnen! De
palmen omringen ons. Daarnaast het meer mo
derne gedoe. De autobussen, de heel gewone
Europeesche fietsen. Ons oog blijft getrokken
door die andere wereld. We moeten onze schoe
nen en sokken uit doen. En als we den marmeren
trap omhoog gaan, stapje voor stapje, we leven
tenslotte in een tropische temperatuur, vinden
we naast ons de kleine uitstallingen met ge
droogde bloemen, wierook en bladgoud. We wor
den uitgenoodigd iets te koopen precies zoo
als het bij ons thuis in anderen vorm ook het
geval is en we koopen ook iets. In de eerste
plaats een blaadje ragfijn goud. Zoo loopen we
omhoog. Priesters en pelgrims omringen ons. Zij
gaan af en aan. Op het terras staat de gewel
dige pagode. De marmeren steenen zijn uitge
hold, door de duizenden, die dezen tempel be-
aoeken. Onder de schaduw van het in zeker op
zicht neerhangende dak trachten velen eenige
koelte op te doen. Kippen en duiven huppelen
rond op den marmeren omgang. De marmerte
gels zijn gloeiend heet. Wij bemerken het aan
onze niet-vuurvaste zooien. De omgeving heeft
invloed op ons. Wij wandelen langs en door de
verschillende tempels, welke den hoofd-tempel
omringen. De sfeer is er anders dan in de stad,
waar het wereldsche gewoel zich zonder onder
breking voortzet. Op uiterst devote wijze loopen
de priesters er rond. Men begrijpt neen, men
voelt er in een bijzondere omgeving te zijn. Of
ferandes worden neergelegd op de kleine alta
ren. We bewonderen het mooie beeldhouwwerk,
we trachten ons te verplaatsen in de mentaliteit
van hen, die daar leven, die ginds hun vaderland
hebben. Wij, passagiers we zeggen niets tegen
elkander. Alles boeit ons. De zittende Boeddha
beelden in brons of in marmer houden ons be
zig. 't Is alles even indrukwekkend, even impo
neerend, als op zoovele plaatsen op de Indië-
route. Hoeveel genieten wij boven vele anderen,
die alleen uit foto's of beschrijvingen hiervan
een klein beetje kunnen mede genieten. Zoo is
het hart van Rangoon, zoovele duizenden kilo
meters van Schiphol en toch weer zoo dicht bij
ons.
Enkele uren later wandelen wij terug. Onze
schoenen en onze sokken zijn ons als het ware
weder teruggeven. We willen nog eens genieten
van den gouden koepel, onzen leidsman in de
middaguren, dien wij nu vanaf den beganen
grond bewonderen. Andermaal zijn wij terugge
trokken in het stadsgewoel. De meedoogenlooze
herrie, waar weinig gelegenheid bestaat tot na
denken. Een andere wereld absorbeert ons weer.
En als wij nog eens omkijken zien wij aan het
einde van den asphaltweg den gouden koepel.
Het is de zoo zeer geapprecieerde leidsman voor
zoovele gezagvoerders, die Nederland op het
Noordelijk- met Nederland op het Zuidelijk
halfrond verbinden. Die gouden naald uit de
verte is een aantrekkingspunt, maar voor ons
passagiers is het een hoogtij-oogenblik, wanneer
we dien leidsman dicht bij ons hebben en ons
kunnen bezig houden met al het wonderbaar
lijke, al het kunstzinnige, hetwelk in deze Ran-
goonsche heilige hallen is te vinden.
MOLLERUS.
Commissie-Verrijn Stuart.
Sociale Verzekerïngsfondsen.
Bij Koninklijk Besluit van 9 Februari 1939 is
ingesteld een commissie met de opdracht, zich
daarbij stellende op het standpunt der onver
korte handhaving van het beginsel der verplichte
verzekering, te adviseeren omtrent:
a. Een regeling van de financiering der
overheidsverplichtingen, verband houdende met
de verplichte invaliditeits- en ouderdomsver-
zekering en met de vrijwillige ouderdomsverze-
kering, na het expireeren van de thans gelden
de wettelijke regelen omtrent die financiering.
b. De wenschelijkheid om, voor zoover het
betreft de self-supporting invaliditeits- en
ouderdomsverzekering. wijziging te brengen in
het.stelsel van kapitaaldekking van verzekerings
aanspraken, zooals dit thans geldt.
Tot lid en voorzitter dier commissie werd be
noemd prof. dr. G. M. Verrijn Stuart, hoog
leeraar aan de rijksuniversiteit te Utrecht.
Het snelle rijden op den
Rijksstraatweg.
Politie maakt proces-verbaal op.
In een der laatste raadszittingen van Haarlem
heeft de burgemeester medegedeeld, dat de
meeste ongelukken op den Schoterweg en den
Rijksstraatweg gebeuren, omdat daar door auto
mobilisten te hard gereden wordt. Aangezien den
laatsten tijd nog steeds vele bestuurders van mo
torrijtuigen, zich aan overtreding aéV' fenelheids-
vnbrschriften schuldig maken, wordt door de po
litie, die overigens lankmoedig optreedt, een
scherp toezicht uitgeoefend. In de afgeloopen
weken is dan ook tegen velen, die met snelheden
van 60 tot 70 K.M. over genoemde wegen raas
den, proces-verbaal opgemaakt.
De motorbestuurders zijn dus nu gewaar
schuwd.
De groote charme van mevrouw Koote
Gerrese als voordrachtkunstenares ligt in haar
innige vrouwelijkheid. Deze vrouwelijkheid
spreekt uit haar bezield gezicht, wij hooren
haar in haar mooie, sympathieke, gevoileerde
spreekstem en haar door.- warme overtuiging
gedragen voordracht. Daarom trof ons gister
avond in het door haar voor de vereeniging
Weten en Werken gekozen - programma het
meest het eerste bedrijf yan Frederik van
Eeden's Lioba. Het was vooral in de persoon
van Lioba, dat deze vrouwelijkheid het meest
zuiver tot uiting kwam. Het was zoo gevoelig
en warm van voordracht, zoo juveniel en rein.
zoo poëtisch en tegelijk zoo menschelijk, dat
het diep ontroerde. In dit fragment was het
de jonge vrouw, die wij hoorden en zagen,
warm en innig van stem en teer van gebaar.
Hoe prachtig werd bijvoorbeeld van haar die
slotregel: „het reigerke is dood", waarin de
stem bij het laatste woord als het ware ver
stierf.
Het prpgramraa was gisteren wel wat erg
bont en overladen en hét sprak vanzelf, dat
niet alle nummers ons even zeer troffen. Zoo
lag het wreede en schrijnende „Autobanden"
van IIja Ehenburg mevrouw Koote minder
goed. Haar zachte vrouwelijkheid stond haar
voor de voordracht van dit harde stuk men-
schelijkheid in den weg. al werd het slot de
dood van een koelie dan ook zeer mooi en
gevoelig door haar gezegd. Ook de fragmenten
uit „De gestroomlijnde Wereld" van Leonard
Huizinga leken mij voor het slot van een ver-
moeienden avond minder gelukkig, omdat deze
zeer zeker geestige fragmenten door ge
mis aan dynamiek onmogelijk nog climax
konden brengen. Maar hoe kinderlijk en een
voudig was de voordracht van ..De Vischjes
van Bobseca" van Cyriel Buysse, hoe gevoelig
en zuiver van intonatie waren de twee kinder
stemmen in Petertje van Molnar!
In het zeggen van verzen ligt niet de groot
ste kracht van mevrouw KooteGerrese. De
stem mist er het volume en de verscheiden
heid van nuanceering voor, al erken ik gaarne,
dat zy eenvoudige verzen als Potgieter's Mach-
teld en Egoismus en Het Liedje in den Mane
schijn van de Genestet zeer guitig en licht zei.
Wij hooren haar het liefst in een gevoelige
vertelling, vooral wanneer daarin haar warm
hart trilt en zij zich kan geven in haar sensi
tieve vrouwelijkheid, Daarom blijft voor mij
de herinnering aan „Katrien wordt soldaat"
nog altijd hét hoogtepunt van haar voordrach
ten. al volgt daarna ook onmiddellijk het eer
ste bedrijf van Lioba, dat ik nooit mooier hoor
de dan van haar.
De heer de Reede bood mevrouw Koote gis
teren voor den aanvang van haar programma
namens het bestuur bloemen aan. waarbij hij
zijn groote dankbaarheid uitsprak voor het
voorrecht, dat Weten en Werken haar gisteren
voor de derde maal mocht hooren. Aan het
'slot huldigde hij mevrouw Koote nogmaals
met warme woorden en het hartelijke applaus
van de volle zaal na deze toespraak bewees
overtuigend, dat de heer de Reede hiermee de
gevoelens van allen had vertolkt.
J. B. SCHUIL
Een hoekje van het groote terras rondom den
Gouden Koepel. Op den achtergrond Boeddha
beelden. Op den voorgrond Boeddhistische
priesters.
MUZIEK
van Toonkunst
Emanuel Feuermann en Theo van der Pas.
Emanuel FeuermaruVs kunst vertegenwoordigt
wel het hoogst bereikbare en tevens het hoogst
denkbare op het gebied van cello-spel, om het
even of men aan de technische virtuositeit dan
wel aan de artistieke uitdrukking het meeste ge
wicht hecht. Feuermann is een onfeilbaar jong
leur: hij is tevens een groot artist. Technische
problemen, die een gewoon cellist voor zoo goed
als onmogelijke opgaven geneigd zou zijn te be
schouwen. lost hij op met een zekerheid en een
gemak, als 't van zelf gaat. Maar hij kan zijn
Stradivari laten zingen en klagen, schertsen
en juichen: en alles vindt weerklank bij wie
naar dat fenomenale en fantastische spel luiste
ren mag.
Moet ik nog voorbeelden noemen? De duize
lingwekkende snelheid der figuren in de 2de
van Corelli-Tartini' Variaties, de droefgeestige
zang in de 3de, de met mechanische onfeilbaar
heid functionneerende stokvibraties in de 4de,
de even onfeilbare handverplaatsingen bij de
octaventriolen der 5de: het zijn eenige voor
beelden van miraculeuze technische volkomen
heid. Laten we daartegenover stellen de prach
tige droomerij in Chopin's Sonate (die in de
plaats van Lalo's Cello-concert gespeeld werd);
de ontroerende voordracht van het als door
doodsschaduw versluierde van het Adagio der
oorspronkelijk voor arpeggione geschreven
Sonate van Schubert; de bekoorlijke cantilene
in het lied van Fauré, de delicate soberheid in
het Allegro van Senaillé, de verbijsterende
tertsen-sexten- en octavenreeksen in Dvorak's
Slavische Dans, de voor de hoogste toppen der
Burmeesche vrouwen en kinderen in gebed voor een der talrijke Boeddha
beelden aan den voet van den Gouden Koepel.
(Adv. Ingez. Med.)
viooltechniek, niet onderdoende figuren en fla
geoletten in het Scherzo van Julius Klengel.
Het lijstje schijnt reeds respectabel en is toch
nog zeer onvolledig, en zeker volslagen ontoe
reikend om eenig idee van Feuermann's spel te
geven aan hen, die niet het voorrecht hadden
Vrijdagavond in onzen Standsschouwburg aan
wezig te zijn. En is dat uitpluizen en analysee
ren eigenlijk niet onnoodig en ongowenscht''
Geniet men van de schoonheid eener tuil orchi
deeën meer wanneer men de bloemen stuk voor
stuk openrijt?
Een ding mogen we niet vergeten: de inten
sieve indrukken van Feuermann's spel en de
realiseering van al zijn bedoelingen zouden min
der groot geweest zijn, indien hem niet een
gelijkwaardige partner ter zijde had gestaan
Theo van der Pas was een gelijkwaardige, zoo
wel in de pianistisch kolossale pianopartij van
Chopin's Sonate als daar, waar hem een meer
bescheiden rol toekwaip: ook een begeleiding
van Senaillé's Allegro is voor hem geen ..quan-
tité négligeable". Zijn allround-vaardigheid staat
boven eiken twijfel. Niemand zal vermoed
hebben, dat de keuze van Chopin's Sonate pas
Vrijdagnamiddag geschied was: de technische
uitvoering en het samenspel waren van de
hoogste orde.
Zoo moeten we beiden grooten kunstenaars
voor dezen avond dankbaar zijn- Feuermann en
Van der Pas. Twee toegiften waren de reacties
op de dankbaarheid der hoorders: de bekende
Menuet van Valensin en een transscriptie van
het Adagio uit de Orgeltoccata in C gr. t. van
Bach. Overbodig mag het bestaan dezer trans
scriptie heeten maar, hoorden we met uit
zondering van Chopin's Sonate en Klengel's
Scherzo niet allemaal transscripties of arrange
menten op dit concert? Dat schijnt bij een cello
recital onvermijdelijk.
K. DE JONG.
DE ONDEUGDELIJKE REMMEN
De motorbrigade der Haarlemsche politie heeft
Vrijdag de remmen gecontroleerd van een truck
met oplegger, die niet geladen was. Het bleek dat
de remmen van de truck in orde waren, maar die
van den oplegger werkten niet, zoodat bij een
snelheid van slechts 35 K.M. de oplegger heele-
maal doorschoot, waardoor de geheele combi
natie dwars over den weg kwam te staan. Het
spreek wel van zelf, dat het gevaarte voor her
stel naar een garage moest en dat tegen den be
stuurder, een vrachtrijder uit Beverwijk, proces
verbaal werd opgemaakt.
PERSONALIA.
Heden slaagde te Utrecht voor het tandarts-
examen onze stadgenoot de heer J. Lasschuit.
HISTORISCH GENOOTSCHAP UTRECHT.
Tot lid van het Historisch Genootschap
Utrecht is benoemd de heer A. D. Huysman, te
Haarlem.
—Japan koopt wapens in Tsjecho-
Slowakije.
Van betrouwbare zijde wordt te Praag ver
nomen. dat een Japansche missie groote be
stellingen heeft gedaan bij de Tsjecho Slo-
waaksche wapenfabrieken te Brno in Mora-
vie. Deze missie heeft zich eveneens in ver
binding gesteld met het Tsiecho Slowaakschr
ministerie van landsverdediging voor den
aankooj. <a: er. dee' >/ai d' w-r
legeruitrustmg. die de Tsjecho-Slowaaksche
regeering krachtens de onlangs uitgevaardigd
wet verkoopt.
AFKLEEDEND MODEL.
Dit model, zonder ceintuur, is zeer afkleedend
en daarom geschikt voor dames, die niet meer
tot de allerslanksten behooren. De garneering
van het model bestaat uit stiksels langs het
weggesneden voorpand.
Benoodigd materiaal: 3 meter van 130 centi
meter breedte. Het patroon is te verkrijgen in
maat 46: bovenwijdte 107 centimeter; taillewijdte
90 centimeter en heupwijdte 120 centimeter.
Door het al of niet aanknippen van naden, kan
men het patroon passend maken voor het eigen
figuur.
De jabot is geplooid en wordt vastgehouden
door een tweetal groote fantasieknoopen. De
mouw is met ruimte ingezet, terwijl de japon
van voren een plooi vertoont.
Prijs van het patroon 26 ets. Het is van Maan
dag af gedurende een week verkrijgbaar bij
de bureaux van dit blad Gr. Houtstraat 93 en
Soendaplein 37.
Nassau-Bank N.V. te Haarlem.
Dividend 5
Aan de op 10 Maart as. te houden alge-
meene vergadering aan Aandeelhouders der
Nassau-bank N.V. te Haarlem zal worden
voorgesteld het dividend over het boekjaar
1938 te bepalen op 5 pCt.
