Haarlem's Dagblad Communisten te Madrid in verzet „Aurora7' door De Belgische Crisis. Urk aan den kop. Nationale Verdedigingsraad stelt hun een ultimatum vliegtuigen aangevallen Het Belangrijkste 56e jaargang No. 17091 Uitgave Lourens Gister, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Poetgirodienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15034 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Woensdag 8 Maart 1939 Abonnementen per week f 0.25. p. maand f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per post f3.55. losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel. Regelahniiuementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke regel meer f 0.15. Groentjes rif rubriek. Het besluit tot ontbinding van het Belgische parlement en tot het houden op korten termijn van nieuwe verkiezingen, door den Koning op voorstel van het démissionaire kabinet-Pierlot genomen, is niet bepaald on verwacht gekomen. De politieke verwarring der laatste weken toonde de onmogelijkheid van de vorming eener stabiele regeering zoo duidelijk aan dat een dergelijke gang van zaken, tot de waarschijnlijkheden was gaan behooren. De ernst der gebeurtenissen is intusschen in een scherp licht gesteld dooi den inhoud van den brief, door Koning Leopold III ter toelichting van zijn besluit aan den minister-president gericht. Daarin heeft Z.M. wel een zeer scherpe veroordeeling van het politieke beleid uitgesproken. De dwa lingen van den laatsten tijd, waarvan hij gewag maakt, kenmerkt de Koning in termen aüs deze: „Zooals ik tot mijn spijt heb moeten vaststellen tijdens een onlangs gehou den ministerraad werden de grond wettelijke beginsels die tot nog toe de vastheid van onze instellingen hadden gewaarborgd, al meer en meer mis kend; de verantwoordelijkheden wor den verplaatst, de scheiding der machten wordt niet meer geëerbie digd, organen zonder wettelijk man daat wegen op de vorming en de in storting van de regeeringen, de uit voerende macht wordt niet meer uitgeoefend in overeenstemming met de grondwettelijke regels, het staats hoofd bevindt zich meermalen in de noodzakelijkheid beslissingen te be krachtigen, die buiten hem genomen zijn. Indien de beginselen van ons na tionaal charter op die wijze worden verwaarloosd kan het staatshoofd niet langer de rol houden, die hem beschoren is en zeer ten onrechte be trekt men de Kroon erbij, waar alleen de ministers voor de Kamers de ver antwoordelijkheid hebben te dragen van akten met de handteekening van den Koning bekleed". Woorden als deze houden een beschuldiging en tevens een waarschuwing in en zij moeten den onpartijdigen belangstellende wel het besef bijbrengen dat de politici, die zich zulke verwijten van het staatshoofd hebben aan te trekken, op een zeer gevaarlijken weg zijn geraakt. Een zoo gevaarlijke weg, dat zij bij de lezing van 's Konings brief toch zelf wel gevoeld moeten hebben, dat het parlementaire stelsel in België in een crisis is beland waarin het, tenzij tijdig' de handen ineen worden geslagen, gevaar loopt te bezwijken. Onze Brusselsche correspondent deelt in een artikel in dit nummer mede, dat hij in een bioscoop zat toen de leden van „een nieuw ministerie" op het witte doek verschenen en in de zaal met gelach werden begroet. Dat is een veeg teeken, omdat het toont dat het publiek in die zaal op dat oogenblik geen ver trouwen had in zijn eigen politici. Het nam hen niet eens meer au sérieux. Het min of meer goedmoedige gelach van een bioscoop publiek is overigens niet de eenige uiting van de heerschende stemming. Immers, er bestaan de felle politieke tegenstellingen die den par tij enstrijd op het huidige doode punt tot den huidigen „deadlock", zou de Engelschman het noemen hebben gebracht. Dat conflict in den lande te laten voortduren was onge twijfeld gevaarlijk en scheen ook geen kans op uitkomst meer te bieden. Maar de ontbin ding van het parlement met de noodzaak, verkiezingen in zulk een sfeer te gaan houden is ook niet zonder risico en het is nog maar de vraag of de uitslag van die verkiezingen de gewenschte uitkomst zal brengen. Natuurlijk denkt men dan in de eerste plaats aan een aanmerkelijke verschuiving in de krachts verhouding der partijen, waardoor wellicht een nieuwe meerderheid, bereid tot samen werking, zou kunnen ontstaan. Gezien de korte tijd van voorbereiding en de scherpte der tegenstellingen wordt die kans evenwel niet groot geacht. De meeste Belgische bladen verwachten er weinig van. Komt er geen belangrijke verschuiving in de sterkte der partijen behoudens een zekere mate van winst voor Degrelle's oppositioneele Rexisten, die thans hun kans zien dagen dan blijft natuurlijk de mogelijkheid dat de thans zoo zeer verdeelde politici, in een toestand ge plaatst die men (zonder Nederlandsche verge lijking) als „uiterste noodzaak" zou kunnen aanduiden, te elfder ure eieren voor hun geld zullen kiezen. Als de middelen, waartoe de grondwet de mogelijkheid opent, alle zijn toegepast zonder een nieuwe meerderheid op te leveren bestaat er immers, wil men het régime behouden en nieuw leven inblazen, geen ander middel dan de begane fouten te erken- men en tot nieuwe samenwerking te komen! Daarom vraagt de Koning dan ook nu reeds in zijn brief, en de aandrang van een ge ëerbiedigd staatshoofd moet natuurlijk een belangrijken invloed doen gelden. De tegenstellingen tusschen Walen en Vla mingen vormen natuurlijk weer een factor van overheerschend belang in deze crisis. Wij kennen dit soort tegenstellingen in Nederland niet en mogen daar dankbaar voor zijn. In het onderhavige Belgische geval ligt de kern van het conflict in de benoeming van den me dicus dr. Martens, ex-activist tot lid der Academie. Van Waalsche zijde bestrijdt men (De gemeenteraad van Urk heeft hij verordening bepaald, dat voor elke vreemdeling bij het betreden van het eiland een dubbeltje kop- pengeld moet worden betaald). Welkom, welkom vreemdeling, Heel ons Urk staat voor u open, Als g' u voor een prijs (gering) Maar een welkom weet te koopen. Op den kop af voor tien cent, Moogt g' ons kopstation betreden, Als gij Ürk soms nog niet kent, Kom dan gauw, als 't kan nog heden. Met een losprijs op uw kop, Lossen wij wat graag de booten, Hoeveel koppen zijn erop? Elk een duppie, landgenooten. 't Eiland Urk is intressant, Heeft men niet in deze stonde, Op dit kleine stukje land, Een Columbus-ei gevonden? 't Is voor ons niet kop of munt. Het is kop en munt geworden, Als gij ons uw duppie gunt, Is het verder dik in orde. Kom dus, als gij over tijd En het kopgeld kunt beschikken, Wij staan eiken dag bereid, Om u op den kop te tikken. Kom, ons Urk ontvangt u goed, Laat geen aarzeling u letten. Kom desnoods met wat kwaad bloed, Urk zal u wel koppen zetten. P. GASUS. EEN NIEUW BEHANG Reeds vanaf 4.behangen wij Uw kamer, papier (max. 10 roll inbegrepen. - Vraagt onze uitgebreide stalencollectie. BEHANGCENTRALE - GIERSTRAAT 63 - TELEFOON 18401. (Adv. Ingez. Med.) hem als een „landverrader", van Vlaamsche zijde beroept men zich natuurlijk op de am nestie, aan de activisten verleend. De kans dat dr. Martens zichzelf zou terugtrekken is blijk baar niet groot geruchten in dien zin zijn telkens weer gelogenstraft en men kan zioh ook wel voorstellen dat de dokter in een moeilijk parket zit. In zijn eentje beslissen zal een zware opgaaf voor hem zijn. Als hij geen zeer krachtig figuur is dient hij zoo min of meer als speelbal van-het politieke noodlot. Duidelijk blijkt wel dat de Vlamingen ten aanzien van hun rechten en eischen geen krimp geven en dat de Walen nog steeds niet bereid zijn deze onverzettelijkheid te aan vaarden. België's bijzondere moeilijkheden thans scheppen een toestand, die in geen an der land in volkomen gelijken vorm denkbaar is. Onze sympathie voor onze Zuidelijke bu ren doet ons het beste voor hen hopen. R. P. Arbeidsplicht voor Joden in Duitschland De Berlijnsche correspondent van de „Times" meldt aan zijn blad, dat de Duitsche Joden, die zonder werk zijn ten gevolge van de „zuivering" van in dustrie en vrije beroepen van Joden, ar- beidsplichtig zullen worden, gelijk zou blijken uit een rondschrijven, dat door dr. Syrup, den voorzitter van het rijks arbeidsbureau is gezonden aan de Ka mers van Koophandel. Dr. Syrup stelt de Kamers er van in kennis, dat het rijk geen belang heeft bij het ongebruikt laten van arbeidskracht, die gelegen is in bruik bare werklooze Joden, die moeten worden on derhouden uit openbare middelen, zonder dat men er iets voor terug krijgt. Daarom moet getracht worden den Joden zoo vlug mogelijk werk te geven, zoodat, voor zoover dat mogelijk is, Duitsche arbeidskrachten vrij komen voor dringende zaken van nationaal be lang. De Joden moeten aan het werk ge zet worden in fabrieken en aan bouw en verbeteringsplannen. Zij moeten echter geïsoleerd gehouden wor den van de Duitsche arbeiders. Den Kamers van Koophandel wordt verzocht er bij haar leden op aan te dringen, dat werk voor de Joden gereed gemaakt wordt. Zij kunnen den werkgevers de verzekering geven, dat de regeering er zorg voor zal dragen, dat noch de zakenman noch zijn zaak eenigerlei nadeel zal ondervinden door het in dienst hebben van Joden. Deze order, aldus be sluit dr. Syrup, is uitgegeven met de uitdrukke lijke goedkeuring van veldmaarschalk Goering, den commissaris voor het voor vierjarenplan. Aan Rudolf Hess is gevraagd er een verklaring van te geven aan de nationaal-socialistische par tij en haar organisaties. Conflict niet Rafkot nadert zijn einde. Met het einde van Gandhi's vasten is ook het conflict in den staat Rajkot feitelijk als geëin digd te beschouwen. In een lange verklaring brengt Gandhi hulde aan den onderkoning, aan wien de bereikte rege ling te danken zou zijn. Gandhi heeft de uitnoodiging van den onder koning om een bezoek te brengen aan New Delhi, zoodra zijn gezondheidstoestand het toelaat, aan genomen. In een persoonlijk onderhoud zullen dan de zaken geregeld worden. Uit Bombay wordt gemeld, dat de grondge dachte van de regeling van het Rajkot-conflict is, dat de heerscher van Rajkot belooft een raad gevend lichaam in te stellen. Indien meeningsverschillen ontstaan, zullen deze aan een hoo?e juridische autoriteit worden voorgelegd Gisteren zijn te Madrid de communisten in verzet gekomen tegen den Nationalen Verdedigingsraad. Op verscheidene plaatsen in de stad hadden de communistisch georiënteerde militairen zich ver schanst en vonden schietpartijen plaats. De Nationale Verdedigingsraad heeft vanochtend per radio den onder communistischen invloed staanden troepen bevolen de door hen bezet gehouden plaatsen binnen drie uur te ontruimen. Deze termijn liep te twaalf uur af. „Haarden van verzet" gebombardeerd Union radio heeft vanmorgen een mededeeling van den Nationalen Ver dedigingsraad gepubliceerd, waarin wordt gezegd, dat vliegtuigen de haarden van verzet waar zich „sol daten die zich communisten noemen" hebben verschanst, hebben gebombar deerd. Hieraan wordt toegevoegd, dat de lucht macht zich geheel ter beschikking van den Verdedigingsraad heeft gesteld, op enkele toe stellen na, waarmede de communistische leiders Uribe, Modesto, La Pasionaria en an deren in veiligheid hebben gesteld Tot degenen, die zich nog verzetten, werd gezegd: „Gij blijft verdedigen wat niet meer bestaat. Volgt toch het voorbeeld van de wer kelijk repub'likeinsche leiders, die lid waren Geert der opvarenden gewond Schip zet zijn reis naar Genua voort Dinsdagavond omstreeks kwart voor tien is via Scheveningen-Haven bij de Kon. Ned. Stoomboot Maatschappij een telegram van den kapitein van de „Aurora", den heer Faber, ontvangen, waarin deze meldde, dat zijn schip werd „aangevallen door zes vliegtuigen rood". De positie, waar deze aanval geschied de werd niet genoemd. Boven- en onder- brug werden door bomsplinters bescha digd. Niemand werd gewond. Gemeld werd, dat het schip zijn reis naar Ge nua voortzette. Niet gemunt op de „Aurora". Bij de K. N. S. M. is hedenochtend een tweede telegram ontvangen van den gezagvoerder van de „Aurora" luiden de als volgt: „De Jupiter van Franco hield ons aan, vandaar betrokken in aanval". Hieruit blijkt dus dat de vliegtuigen het ge munt hadden op den reeds in een Reuter-hericht van Dinsdagavond genoemden mijnenlegger, waarbij het niet kon uitblijven, dat ook het Ne derlandsche schip getroffen werd. Omtrent de aanhouding van de „Aurora" heeft de kapitein verder niets geseind, zoodat aange nomen mag worden, dat de „Aurora" de reis naar Genua heeft voortgezet. Het gebeurde geschiedde op 26 mijl Z.Z.O. van Palos. Aanvankelijk was er eenige onzekerheid om trent het geval, ook omdat een Havas be richt melding maakte van een verzoek der „Aurora" aan oorlogsschepen om assistentie te verleenen. Volgens dit bericht had de „Aurora" als zijn positie opgegeven 37 gr. 6 min. N.B. en 37 gr. W.L., d.i. ten Westen van de Azoren. Deze positie klopte echter niet met het verloop van de reis der „Aurora". Dit schip van 1697 ton was n.l. ,op weg naar Genua, Maandag Gibraltar gepasseerd. Het zou geen Spaansche havens aan doen. Reuter vernam Dinsdagavond van het Brit- sche ministerie van marine dat de „Aurora" S.O.S.-seinen had uitgezonden, waarin gemeld werd, dat het schip werd aangevallen. De Brit- sche torpedojager „Ivanhoe", die op weg was van Palma de Majorca naar Gibraltar, had toen op dracht gekregen een onderzoek in te stellen, doch vóór deze bodem ter plaatse aankwam, merkte hij, dat de „Jupiter", een mijnenlegger van de vloot van Franco, de „Aurora" had ge praaid. Later werd vernomen, dat men het Neder landsche schip had toegestaan zijn reis naar Ge nua te vervolgen. van de communistische partij, die niet aar zelden zich aan de zijde van den verdedi gingsraad te scharen". In de omgeving van den Verdedigingsraad wordt gezegd; dat uit het hardnekkige verzet van sommige communistische haarden tegen den verdedigingsraad blijkt, dat de leiders schuldig waren. Zij verdedigden niet het land. doch hun partij. Zij weigerden de gebouwen te verlaten, waar zij zich verschanst hebben Gedurende twee jaar hebben zij ondermij nend werk verricht, vooral in het leger en stuurden zij aan op een roede dictatuur. Dit heeft ongeregeldheden verwekt, zooals bij de vervolging tegen de leiders van de POUM. Het hoogtepunt van de communis tische actie moest de staatsgreep van Negrin worden, welke begon met het benoemen van communistische leiders in verschillende steden, het geen aanleiding was tot den staats greep van Casado en Besteiro met medewerking van Miaja en alle par tijen. De Verdedigingsraad hoopt op de hulp van alle partijen om den toe stand meester te worden. De hoofdstad heeft thans een vrijwel nor maal aanzien. Communisten uit den gemeenteraad van Valencia. VALENCIA, 8 Maart (Havas). De gemeenteraad van Valencia heeft den gouverneur van de provincie verzocht de communistische 'gemeenteraads leden te verwijderen. Het volksfront heeft vergaderd en heeft een adhaesiebetuiging gezonden aan den verdedi gingsraad. Verder is een resolutie aangeno men, waarin de houding van de communisten wordt veroordeeld en wordt gevraagd de com munistische partij uit het volksfront te ver wijderen Toch strijd om Madrid? BURGOS, 8 Maart (Reuter). Te Burgos hoort men tallooze geruchten en veronder stellingen. Hoewel optimisten van meening zijn, dat de burgeroorlog snel ten einde spoedt, zijn de beter ingelichten van meening, dat dit wel een te gemakkelijke opvatting is. Het uur van den val van Madrid mag wel beschouwd wor den als het uur van den vrede in Spanje, doch men twijfelt eraan dit in tegenstelling met veler opvatting elders of dit zonder strijd zal worden verkregen. Het leger van Franco ter sterkte van een half millioen man, is methodisch opgesteld langs het front. Men weet dat Madrid aan drie zijden ondermijnd is en ieder huis een mitrailleurnest is. Het schijnt dat het opperbevel van de rechtsche troepen voortgaat met het voorbe reiden van den aanval, omdat het weet dat hoewel het ieder oogenblik mogelijk is, dat de bevolking zal verzoeken Madrid binnen te ruk ken, het waarschijnlijker is, dat de stad ver overd zal moeten worden op hen, die besloten zijn tot den dood te strijden. De verblijfplaats van Negrin en Del Vayo. PARIJS, 8 Maart (Havas). De Matin be richt, dat in officieele kringen gisteren werd medegedeeld, dat men Negrin en Del Vayo had aangeraden niet te Parijs te verblijven, waar hun aanwezigheid niet gewenscht werd geacht en onrust zou kunnen verwekken. Bei den hebben dit begrepen. Negrin heeft zich naar een der voorsteden begeven en Del Vayo zal afwachten tot hun een verblijfplaats zal worden aangewezen. (Men zie verder pag. 5) De schietpartij te Hoensbroek. HEERLEN 8 Maart. De 58-jarige H. J. Duyzings, die Dinsdagochtend in alle vroegte bij de schietpartij te Hoensbroek zeer ernstig werd gewond, is in den loop van Dinsdagavond in het St. Jozephziekenhuis te Heerlen overleden. De toestand van zijn zoon Frans is naar wij heden vernamen, hoewel ernstig, naar omstan digheden redelijk, terwijl de derde gewonde Ruyters, een zwager van den verslagene het iets beter maakt. Het schijnt, dat zijn hersenen zijn geraakt. Bierman, die in het geheel geen berouw toont over zijn daad is vanochtend naar Maastricht overgebracht, waar hij ter beschikking van den officier van justitie is gesteld. Het woord is aan.., De Montbron: De wereld is een soort boek, waarvan men slechts de eerste bladzijde gelezen heeft als men niet meer dan zijn eigen land heeft gezien. De 20.000 der Frans Hals- tentoonstelling. Het raadslid Joh. Visser stelt voor: 2500 te geven aan de H. O. V. en 2500 voor opdrachten aan Haar lemsche schilders en beeldhouwers. De heer Joh. Visser, raadslid, heeft een voor stel bij den Raad van Haarlem ingediend om uit het Fonds voor Kunsten en Wetenschappen een bedrag van f 5000 te bestemmen voor de be oefenaars der beeldende en der muzikale kunst in Haarlem. Van dit bedrag als Jubileumgift te geven aan de Haarlemsche Orkestvereeniging f 2500 en voor Haarlemsche Schilders en Beeld houwers, voor nader vast te stellen opdrachten eveneens een bedrag van f 2500 uit te trekken. In de toelichting schrijft de heer Visser: „Het behoeft bijna geen betoog, dat voor de beel dende kunst in onze gemeente van Overheids wege slechts heel geringe materieele steun wordt geschonken. Nu er door het houden van de Frans Halstentoonstelling. dus door de onschat bare voortbrengsels der beeldende kunst zelve, een fonds gevormd is kunnen worden, waaruit iets extra's kan worden gedaan, ligt het geheel in de lijn, om daarbij dan ook het allereerst te denken aan de beoefenaars van deze kunst in den tegenwoordigen tijd. Toch is er geen bezwaar, om ook aan de mu ziekbeoefenaars een extra gift te schenken, nu de H.O.V. waarin vele hunner de kunst dienen, bovendien onlangs haar jubileum heeft gevierd en zou ik een reeds (door B. en W.) voorgesteld bedrag van f 1500 daartoe willen verhoogd zien tot f 2500. Nu er eens een mogelijkheid gekomen is, om in deze richting iets van eenige beteekenis te doen geschieden, zal èn het College van B. en W. èn de Raad, dit voorstel m.i. gaarne willen aannemen". STRAATLANTAARNS OMVER GEREDEN. Dinsdagavond waarschuwde een bewoonster van den Kleverparkweg telefonisch de politie, dat de bestuurder van een auto niet alleen een gaslantaarn voor haar huis, maar ook een ge deelte van een steenen tuinhek had vernield. De man was doorgereden, maar het nummer van zijn auto is bij de politie bekend. Hedenmorgen half zeven reed de bestuur der van een vrachtauto op den Kleinen Hout weg een gaslantaarn omver, waarschijnlijk doordat de lading te ver uit de auto stak. De man zal de schade vergoeden. Het gemeen telijk Gasbedrijf werd onderricht. 15 EN Groentje in Haarlem's Dag blad is een dienstverrichting, die goedkooper, sneller en zekerder werkt dan welke andere ook. Tel. 15013 Passagiers verxeherd! Mr. CORNELISSTRAAT 52-58 HAARLEM Dr. D. BAKKERLAAN 12-18, BLOEMENDAAL (Adv. Ingez. Medj HF.DE.M12 PAGINA'S HAARLEM EN OMGEVING. pag. Het Raadslid Joh. Visser wil van het saldo der Frans Halstentoonstelling f 2500 geven aan de H. O. V. en f 2500 bestemmen voor opdrachten aan Haarlemsche schilders en beeldhouwers. 1 De Haarlemsche werkloozen-statistiek toont aan dat vooral de jeugd een kans kreeg. 4 BINNENLAND. De „Aurora" van do K. N. S. M. is door vlieg tuigen aangevallen. 1 Mr. Steenberghe gaat Duitsche ministers be zoeken. 3 Schooljongen in den Haag pleegde vijf in braken. 3 Voor den tuinbouw wordt ruim f 2 millioen steun beschikbaar gesteld. 3 De Ned. Hcrv. Kerk en de N.S.B. 6 Overheid en volk moeten samenwerken in zake luchtbescherming; radiorede van mi nister van Boeyen. 6 BUITENLAND. Berlijnsche correspondentie: De eerste Leip- ziger Messe in Groot Duitschland. 5 Te Madrid zijn gisteren de communisten in opstand gekomen. De Verdedigingsraad zou de situatie thans weer meester zijn. 5 De Spaansche republikeinsche vloot is te Bizerte ontwapend. 5 ARTIKELEN, enz. R. P.: De Belgische Crisis. 1 K. de Jong: Concert der H. O. V. 2 J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en daar buiten. 3 F. G.: Rusland's nieuwe arbeidsdecreet. 6 Van onzen Brusselschen correspondent: Po litieke chaos in Belgic. li Ruiterlijke Bekentenissen: De sprong. 3 De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge nomen op 0

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 1