VOOR DE VERLEVENDIGING DER ZAKEN.
Centraal
vluchtelingenkamp
bij Elspeet.
AGENDA.
DONDERDAG 9 MA A R T 1939
HAARDEM'S DAGBITAD
7,
Een Zwitsersche poging. Vier jaren ervaring der „WIR"-
vereeniging. Goederen en diensten als betalingsmiddel
in plaats van baar geld. De wenschelijkheid van soort
gelijke organisaties in andere landen.
Wij hebben reeds medegedeeld, dat
dezer dagen in den Haag een orga
nisatie is gesticht de Nederland-
sche Coöperatieve Giro-Crediet Ring
met de bedoeling niet alleen in Den
Haag, maar ook in andere steden
van ons land, o.a. te Haarlem, bu
reaux te vestigen om uitwisseling van
goederen en diensten zooveel moge
lijk te bevorderen zonder betaling in
geld. Omdat reeds zoo'n zelfde 011-
derneming in Zwitserland werkt ver
zochten wij onzen Zwitserschen cor
respondent een onderzoek in te stel
len naar de werking daarvan.
TOEN in 1934 de economische wereld
crisis van 1929 weliswaar over haar
hoogtepunt heen was, doch het her
stel der economische bedrijvigheid
toch niet zoo snel wilde volgen als allen hoop
ten, die ernstig onder de crisis geleden had
den, hebben eenige Zwitsersche zakenmen-
schen onder leiding van Werner Zimmermann
zich aaneengesloten, om een poging te doen
de verlevendiging der zaken te bespoedigen.
Zij richtten, toen reeds 1200 in getal, de „WIR
Wirtschaftsring-Genossenschaft" op, met ze
tel te Zürich, die ten doel had de bevordering
van de welvaart van de nijverheid en van den
ambachtssitand en de verschaffing van werk
gelegenheid door ruilverkeer tusschen de leden
van den „ring". De oprichting geschiedde in
December 1934. Thans, ruim vier jaren later,
bestaan kantoren van deze organisatie te
Aarau, Bazel, Bern, Biel, Locarno, Luzern, Ol-
ten, St. Gallen, Winterthur en Zürich, dus in
alle belangrijke gemeenten van Duitsch-Zwit
serland en in het „vredesstadje" Locarno van
het Italiaansch-Zwitsersche kanton „Tessl-
no". Het aantal bij den „ring" aangeslotenen
is reeds tot 5000 gestegen en neemt steeds nog
toe. In Fransch-Zwitserland is de beweging
daarentegen nog vrijwel onbekend gebleven.
Welke gedachte zat bij de oprichting van
de „WIR", zooals de vereeniging zichzelf kort
heidshalve noemt en zooals zij ook in den
volksmond in Duitsch-Zwitserland bekend
staat, voor?
De oprichters van de „WIR" stelden vast,
dat er in Zwitserland (en trouwens in de ge-
heele wereld) een groot aanbod bestond van
arbeidskrachten en van goederen en dat er
tevens een groote vraag naar arbeidskrachten
en naar goederen aanwezig was. Desniette
min leden miliioenen personen in de wereld
onder werkloosheid en waren zij en hun ge
zinnen in gevaar van honger te sterven, ter
wijl miliioenen verbruiksvoorwerpen opgesta
peld in de pakhuizen en winkels lagen en zelfs
als „overdadig" vernietigd werden en miliioe
nen noodige arbeidsverrichtingen onuitgevoerd
bleven.
Zooals zoo menigeen in ieder land der we
reld reeds herhaaldelijk betoogd had, was het
een schande van onzen „beschaafden" tijd,
dat dergelijke toestanden bleven vooi'tdurèn
en dat nog geen maatregelen waren getrof
fen om de vraag en het aanbod tot elkander
te brengen en de beschikbare arbeidskracht
van miliioenen menschen en de aanwezige
millioenenvoorraden van gebruiksvoorwerpen
het welzijn der geheele aardbevolking ten goe
de te doen toekomen.
Ook Werner Zimmermann en de zijnen von
den dit. Doch zij bepaalden zich niet tot jam
merklachten of protesten, doch besloten on
middellijk zelf een poging te doen om, al was
het voor het begin slechts op een zeer be
scheiden schaal, verbeteringen tot stand te
brengen. Zij stelden vast, dat een tekort aan
het betalingsmiddel „geld" voor een belang
rijke mate voor dezen droevigen toestand
verantwoordelijk is. Een winkelier blijft met
zijn waren zitten, omdat de arbeiders door
werkloosheid geen geld hebben om bij den
winkelier inkoopen te doen. Daardoor heeft
de winkelier zijnerzijds geen geld, om noodige
verbeteringen in zijn winkel te doen uitvoeren,
die anders de werkloosheid zouden kunnen
doen verminderen. Op die wijze blijft men in
een kringetje rondloopen. De stichters der
„WIR" wilden nu trachten dezen noodlottigen
kringloop te verbreken' door de vorming van
een organisatie, wier leden bereid zouden zijn
onderling koopwaren en arbeidsdiensten te
ruilen, zonder daarbij het bare geld als beta
lingsmiddel te gebruiken. De leden van den
„WIR"-ring zouden elkanders diensten en
goederen met „WIR"-bons betalen, wier waar
de in Zwitsersche franken zou worden aange
duid, niet omdat de bezitter van een „WIR"-
bon aanspraak zou hebben op baar geld voor
het daarop aangeduide bedrag, doch slechts
omdat de Zwitsersche frank als waardemeter,
niet als betalingsmiddel, in het verkeer tus
schen de „WlR"-ring-leden zou blijven dienst
doen.
Voor dit doel hebben de 1200 winkeliers en
andere zakenmenschen en ambachtslieden,
die in December 1934 de „WIR" stichtten, een
centraal verrekeningsbureau te Zürich in het
leven geroepen, dat de wegens verrichte ar
beidsdiensten of verkochte koopwaren ont
vangen „Wir"-bons bij de kredietposten van
het desbetreffende lid van den „WIR"-ring
boekt en natuurlijk omgekeerd in mindering
van het krediet brengt de „WIR"-bons, waar
mede dit lid zelf de diensten en goederen be
taalt, die hij van een ander „WIR"-lid ont
vangen heeft. Ieder deelnemer ontvangt bij
zijn toetreden tot den „ring" een bescheiden
verrekeningskrediet, waarvan de grootte af
hangt van de waarborgen, die hij zal kunnen
bieden, dat de andere deelnemers diensten of
goederen ten bedrage van het verleende kre
diet in ruil zullen kunnen ontvangen. Het
centrale verrekeningsbureau houdt natuurlijk
in het vervolg streng toezicht, dat geen der
„WIR"-leden voor een hoogere waarde aan
„WIR"-bons uitgeeft dan zijn krediet groot is.
Óm de kosten van de geheele „WIR"-organi-
satie', en in het bijzonder die van het centrale
verrekeningsbureau te dekken, moet iedere
deelnemer voor iedere kredietboeking 2 pCt.
van het bedrag daarvan betalen. Ondanks de
ze heffing tot onkostendekking verkrijgen de
deelnemers hier het krediet, waarvoor overi
gens geenerlei rente verschuldigd is, dus toch
op heel wat gunstiger voorwaarden dan in het
normale zakenverkeer.
De 1200 menschen, die in December 1934 de
„WIR" stichtten, zijn, zooals boven vermeld,
in vier jaren tijds tot 5000 aangesloten deel
nemers gegroeid. Dat vxijwel alle stichters de
„WIR" zijn getrouw gebleven, wijst wel erop,
dat deze Zwitsersche organisatie tot tevreden
heid der leden werkt. De aangesloten winkels
onderscheiden zich in niets van de andere. Er
wordt geenerlei bijzondere „WIR" reclame ge
maakt. Wie een aangesloten winkel betreedt,
kan in het geheel niet zien, dat de onderne
ming tot de „WIR" behoort. Het groote pu
bliek blijft er dus gewoon komen. Het eenige
onderscheid is dat, wanneer de kooper een
„WIR"-lid is en hij met een „WIR"-bon beta
len wil, deze aanvaard wordt, hetgeen in an
dere winkels niet het geval zou zijn. Dit ont
breken van eenig uiterlijk kenteeken wil
geenszins zeggen, dat de „WIR" een geheime
organisatie zou zijn. In iedere plaats bestaan
gedrukte ledenlijsten, die ieder belangstellen
de op het „WIR"-bureau kan verkrijgen.
Het is duidelijk, dat de „WIR"-leden in den
regel bij elkander koopen, ofschoon geenerlei
verplichting hiertoe bestaat. Deze voorkeur
voor elkander brengt den leden niet onbe
langrijke voordeelen. In een grooten schoen
winkel verzekerde mij de leider, dat hij maan
delijks voor ongeveer 2000 a 3000 Zwitsersche
franken „WIR"-bonnen ontvangt wegens aan
medeleden verkochte goederen. Bij het voort
durend stijgen van het ledental der „WIR"
wordt het bedrag der totale waarde der in
één zaak ontvangen „WIR"-bons gaandeweg
zoo hoog, dat het moeilijk wordt ze alle te ge
bruiken en zich andere koopwaren ervoor aan
te schaffen of arbeid ervoor te laten verrich
ten. Weliswaar maakt het voortdurend stijgen
van het ledental der „WIR" de keuze waar
men de bons aan den man zal brengen, even
eens steeds ruimer, doch in deze richting -"-ei
gen toch gevaren, die de leiders der „WIR"
niet. zonder zorg kunnen laten.
Deze moeilijkheid van den afzet der „WTR"-
bons zou voor een groot deel worden opgehe
ven, indien zusterorganisaties in het buiten
land zouden opgericht worden, met wie een
goedgeordende samenwerking zou worden in
het leven geroepen. Want thans hebben ook
de bloeiendste „WIR"-ondernemingen vaak
toch baar geld noodig, om hun invoeren uit
het buitenland te kunnen betalen. Het rijkste
bezit aan „WIR"-bons kan hun geen buiten-
landsche goederen, tenzij van dure tusschen
handelaren, bezorgen. Deze steeds dringender
wordende behoefte aan internationale samen
werking verklaarde de groote ingenomenheid,
waarmede „WIR"-leiders mijn verklaring ont
vingen, dat men zich blijkbaar in Nederland
voor het „WIR"-systeem begint te interessee
ren. Welk een nieuwe vooruitzichten voor nut
tigen ruil van goederen en diensten zou de
oprichting eener Hollandsche „WIR"-organi-
satie verwekken!
Eerlijkheidshalve mag ik echter niet ver
zwijgen dat menig Zwitsersch staatshuishoud
kundige den „WIR"-ring verderfelijk acht
omdat deze instelling allerminst geacht kan
worden het sparen te bevorderen. Wie sparen,
sparen en nogmaals sparen als het eerste
economische gebod, vooral in een crisistijd,
beschouwen, moeten wel met groote bezorgd
heid de ontwikkeling van de „WIR" gade
slaan. Want de „WIR"-bons, die geenerlei
rente opleveren en den bezitter slechts van
nut worden, indien hij ze uitgeeft en daarvoor
goederen of diensten in de plaats krijgt, lok
ken zeker niet tot sparen! Er zijn echter ook
vele andere staathuishoudkundigen, die een
meer moderne opvatting huldigen en die van
meening zijn, dat de algemeene welvaart
slechts kan terugkeeren, indien men het geld
zooveel mogelijk laat rollen. Dit doet de „WIR"
al laat deze het geld slechts in den vorm van
„WIR"-bons rollen en onder de menschen ko
men. In het jaar 1938 hebben de aangesloten
deelnemers der „WIR" voor een gezamenlijk
bedrag van drie millioen Zwitsersche franken
elkander bons verstrekt wegens geleverde
koopwaren en verrichte arbeidsdiensten. Hier
door zijn heel wat goederen, die anders on
gebruikt opgestapeld waren blijven liggen, tot
hun bestemming gebracht, om den mensch tot
nut of genot te zijn. Hierdoor zijn heel wat
arbeidskx'achten, die andei's werkloos zouden
zijn gebleven, voor nuttig werk kunnen aan
gewend worden. Het „bon"-systeem leidt ertoe,
dat heel wat meer aankoopen worden gedaan
en heel wat meer arbeidsopdrachteix wordexx
verstrekt dan bij het normale geldverkeer het
geval pleegt te zijn. In deze verlevendiging
van de zakenwereld zien de leiders van de
„WIR" juist de rechtvaardiging voor hun or
ganisatie, die niet slechts den aangesloten
leden over en weer tot persoonlijk voordeel is,
doch die door de bevordering der economische
bedrijvigheid geacht mag worden een instel
ling ten algemeenen nutte 'te zijn.
B. DE JONG VAN BEEK EN DONK
- 9°l
ZO&OIêjij
7l(najeaulés
Oei/koen
(Adv Ingez. Med.)
Vergaderingen van samenwerkende
vakbonden in het bakkersbedrijf.
Resolutie betreffende C. A. O. aangenomen.
Woensdagavond hebben de samenwerkende
vakorganisaties in het bakkersbedrijf elk een
ledenvergadering gehouden in het gebouw
St. Bavo. De vergaderingen hadden het ka
rakter van een protest-vergadering, daar de
Patroons weigeren om op redelijke basis een
arbeidscontract af te sluitexx. Na inleidingen
van de respectievelijke voox-zitters werd op
alle vergaderingen de volgende resolutie met
algemeene stemmen aangenomen:
De afdeelingen Haax-lem vaxx de verschil
lende Bakkersgezellenbonden in vergadering
bijeen;
Gehoord de besprekingen betreffende een
eventueele afsluiting van een Collectieve Ar-
beids overeenkomst;
Constateert: dat de Haarlemsche Bakkers-
patroons niet bereid zijn een C.A.O. af te
sluiten op de basis zooals die in de kost
prijs berekening voor brood is vastgelegd.
Zij is van ooi-deel, dat ten eerste hiermede
het algemeen belang van het Bakkersbedrijf
niet is gediend, dat hieruit ten sterkste
blijkt, dat de Patroons ongenegen zijn, op
redelijken grondslag een C.A.O. af te sluiten
en dat de hieruit voortvloeiende moeilijkheden
geheel ten laste van de werkgevers komen;
Zijn verder van meening, dat krachtig ge
ageerd dient te worden voor naleving van
de arbeidswet en tegen eiken vorm van loon-
ontduiking;
Geeft de besturen opdracht die middelen
aan te wenden, die tot verdere gezondmaking
van de plaatselijke bedrijfstoestanden kunnen
leiden.
Wethouder A, G. Boes.
Heden 75 jaar.
Heden werd de heer A. G. Boes, wethouder
van onderwijs van Haarlem, 75 jaar. Wij heb
ben reeds medegedeeld, dat de heer Boes in
het buitenland vertoeft, zoodat een openbare
huldiging niet kon plaats hebben. Eenige
vrienden en bekenden die het vacantie-adres
van den 75-jarige wisten, zonden hem ge-
lukwenschen. Het bestuur van de afdeeling
Haarlem van den Vrijzinnig Democratischen
Bond stuurde een telegram.
BLOEMTSTEN-PATROONS.
De Bloemhten-Patroonsvereeniging voor
Haax-lem en Omstreken vergadert Vrijdag
avond in „de Nijverheid", ter bespreking van
vakbelangen
Regeling voor benzinestations
langs Rijkswegen.
Voor het oprichten van benzine
stations langs de nieuwe rijkswegen
is in overleg met den minister van
financiën een algemeene regeling tot
stand gekomen. In overeenstemming
daarmede zal binnenkort een aantal
dezer stations langs den rijksweg
Amstex-dam's-Gravenhage kunnen
worden opgericht.
DE WESTERBRUG DEZE WEEK
GEREED.
De werkzaamheden voor het verbreeden en
vernieuwen van de Westerbrug zijn zoover
gevorderd, dat het weik deze week gereed
komt.
Stx-aatmakers leggen de laatste hand aan
het bestraten van het nieuwe breede brugdek.
Ook de opritten naar de brug zijn verbreed
en gewijzigd en met het opnieuw bestraten is
men bijna klaar.
De verkeerstoestand op dit drukke gedeelte
van den Leidschevaartweg is er belangxijk
door verbeterd.
(Adv. ingez. Med.)
Joodsche vluchtelingen en hun
gezinnen zouden er worden
ondergebracht.
Vrijdagmiddag a.s. zal de gemeente
raad van Ermelo in een spoedeischen-
de vergadering bijeengekomen, ter be
handeling van een voorstel tot uitgifte
in erfpacht van honderd H.A. heide
te Elspeet aan den Staat der Neder
landen voor de vestiging van een
centraal kamp voor Joodsche vluch
telingen.
Naar wij vernemen heeft minister van
Boeyen bij zijn bezoek van Vrijdag j.l. aan
Ermelo zijn keuze op dit terrein laten val
len.
Het is de bedoeling, dat ook vrowen en
kinderen van Joodsche uitgewekenen in dit
kamp worden ondergebracht. Het kamp zou
in totaal tusschen 2500 en 3000 personen kun
nen bevatten.
Geleidelijk hoopt men dan tot de opheffing
van de andere vluchtelingenkampen over te
gaan.
Leiders van speelclul) in arrest.
Vorige week is te Rotterdam een man ge
arresteerd die vermoedelijk betrokken was bij
een speelclub. In den loop van deze week zijn
meer pei-sonen gearresteerd.
Zoo zijix ingesloten de 42-jai'ige C B„ wo
nende te Rotterdam, een der hoofdaanleggers
van de speelclub, alsmede de familie V., be
staande uit J. G. V. (vader), J. G. V. (zoon)
en den jongsten zoon J. V.
Deze familie was werkloos en behoorde tot
de kern van deze combinatie. Ten .huize van
deze familie heeft men eenig roulette-mate
riaal in beslag genomen. Dat deze club lang
niet onschadelijk was, moge blijken uit het
feit, dat er een Rotterdammer aangetroffen
werd met f 1100 op zak, terwijl een ander op
een avond f 600 verloren had met spel.
Staatsraad J. J. Rambonnet
75 jaar.
Heden is vice-admiraal J. J. Rambonnet,
oud-minister van marine en lid van den Raad
van State 75 jaar geworden. Admiraal Rambon
net heeft dien dag in den kring van zijn familie
doorgebracht, bezoek heeft hij niet ontvangen
maar wel zeer vele schriftelijke gelukwenschen
en bloemen.
Prins Beinhard zond uit Zwitserland een
telegram aan den oud-hoofdvex-kenner der
Nederlandsche padvinders. Verder ontving ad
miraal Rambonnet felicitaties van den vice-
president en van de leden van den Raad
State, van velen uit de padvindersbeweging
uit binnen- en buitenland en van tal van
vooraanstaande petsonen uit het geheele land.
EEN VINDING TEGEN KETELSTEEN.
De directeur van de technische im- en ex-
portmaatschappij „Nederland en Koloniën" te
's-Gravenhage, ing. Louis W. Ingerse, is er in
geslaagd eenige jax-en geleden een instx-ument
te ontwerpen, waardoor het zoo hinderlijke
euvel van ketelsteenaanzetting in stoomke
tels, condensors, centrale vei-warmingsinstal-
laties enz. wox-dt voorkomen.
De vinding zou berusten op een systeem
waarbij geen chemicaliën meer in het voe
dingswater behoeven te worden toegevoegd.
Het instx-ument, dat na aanschaffing geen
onderhoudskosten meer vraagt, xs gedurende
een periode van vijf jaar bepi-oefd in de bad
en zweminrichting aan den Heiligeweg te Am
sterdam en volgens verklaringen van den di
recteur dezer inrichting is sindsdien in de ke
tels en in de andere vex-warmingsinstallaties
van deze inrichting geen ketelsteen meer aan
getroffen.
AAN HET MADRILEENSCHE FRONT:
ln afwachting van het bevel
Troepen van Franco in de loopgraven
tot opmarsch naar Madrid.
TREIN NAM HET VERKEERDE
SPOOR.
Ongelukken nog juist voorkomen.
Woensdagavond om vijf minuten voor half
tien vertrok van het Centraal Station te Am
sterdam een extra trein, bestemd voor
Enschedé. De trein reed, doordat de machi
nist een onveilig signaal niet opmerkte, bij
post 4 op een verkeex-d spoor. In plaats
dus naar het Gooi te gaan, boog de trein af
naar het Weesperpoortstation. De overweg
bij de JavastraatEerste van Swindenstraat
was, doordat geen trein verwacht werd, niet
afgesloten. Gelukkig zag de machinist op het
laatste moment, vlak voordat hij den overweg
zou passeeren, dat hij op het verkeerde spoor
was. Hij gaf noodsignalen en op het laatste
nippertje kon een vrouw met een kinder
wagen, die net de spoorbaan wilde over
steken,, zich in veiligheid stellen. De trein
moest worden teruggezet om op het goede
spoor te geraken in de richting van het Gooi.
Met een kwartier vertraging kon de perso
nentrein de reis vervolgen.
(Adv. Ingez. MedJ
Deloyale concurrentie der
Spoorwegen?
Het Tweede Kamerlid, de heer Duymaer
van Twist heeft aan den minister van Water
staat de volgende vragen gericht:
1. Is het juist, dat een concurrentiestrijd
gaande is tusschen de Nederlandsche Spoor
wegen en het Groningsche Beurtvaartbedrijf
benevens de Groningsche binnenvaart als ge
volg van de sterke verlaging der vrachttarie
ven van de spoorwegen?
2. Zoo deze vraag bevestigend beant
woord wordt, kan de minister dan mededee-
len. of de Nederlandsche Spoorwegen met de
verlaagde tarieven beneden den kostprijs
gaan en zoo dit het geval mocht zijn, of daar
van niet het gevolg zal zijn, dat het beurt
vaartbedrijf en de binnenvaart van het ver
voer van goederen woi-den uitgeschakeld?
3. Wat is den minister bekend van de moei
lijkheden, welke in den laatsten tijd zich bij
het vervoer val strookarton. aardappelmeel
en dextrine uit de Veenkolonieën in dit ver
band voordoen?
4. Is de minister bereid, zoo deloyale con
currentie tusschen de Nederlandsche Spoor
wegen en het vervoer te water plaats heeft,
aan deze concurrentie een einde te maken?
RADIOREDE MINISTER ROMME
UITGESTELD.
De regeeringspersdienst deelt het vol
gende mede:
De radiorede van den minister van sociale
zaken over het onderwerp „De organisatie der
geestelijke en lichamelijke ontwikkeling van
werkloozen ter vervanging van het zgn. stem
pelen", welke is aangekondigd tegen heden
avond te 7.15 uur, kan wegens vei-hindering
niet doorgaan en is uitgesteld tot Donderdag
16 Maart a.s. des avonds te 7.15 uur.
Heden:
DONDERDAG 9 MAART
Sociëteit Vereeniging Zijlweg 1: Lezing met
lichtbeelden voor „Harmonia", 3.15 uur.
Broederkerk, Parklaan: Opwekkingssamen
komst J. Sevensma, 8 uur.
Luxor Theater: „Wat leven wij toch gelukkig"
2.30, 7 en 9.15 uur.
Palace Familie Cinema: „De geheimzinnige dr.
Glitterhouse" en „Vreemde kostgangers", 2 en
8.15 uur.
Frans Hals Theater: „Spotternij en zotternij".
2.30, 7 en 9..15 uur.
Rembrandt Theater: „Zestig glorierijke jaren"
Tooneel: Bob Gilette. 2.30, 7 en 9.15 uur.
Moviac: „Wenn am Sonntagabend die Dorf-
musik spielt". 7.15 en 9.15 uur. 's Middags kin-
dervooi-stelling „De Berg van het Noodlot" 2.30 u.
Spaarne Theater: „De luchtsmokkelaar" en
„Penrod en Sam", 8 uur.
Teyler's Museum, Spaarne 16, 113 uur, be
halve 's Maandags. Toegang vrij.
Palestina Diorama's, Schotersingel 117a. Ge
opend eiken werkdag (behalve Vrijdags) van
35 en 79 uur.
VRIJDAG 10 MAART
Gemeentelijk Concertgebouw: Beethoven-cy
clus H. O. V., 8.15 uur.
Gebouw Protestantenbond: Openbare vergade
ring Christ. Hist. Unie, 8.15 uur.
Bioscoopvoorstellingen 's middags en 's avonds,
