Haarlem's Dagblad
De udetkoiiauok toestand.
P. Guilonard en
ir. A. G. von Baumhauer
Een Nieuwe Politiek?
Koffie.
Ochtendbeurs Amsterdam
om het leven gekomen
Verdrag tegen „Duitsche
Agressie"
Status voor Slowakije
vastgesteld
BERICHT
Het Belangrijkste
56e Jaargang No. 17101
Uitgave Loiirene Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgavenen Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Croote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodiens! 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM E.N ROBERT PEEREBOOM
HoofdredacteurROBERT PEEREBOOM
Maandag 20 Maart 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag cd aanbod 1-4 regel» f 0.60. elko
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Er is nu in Engeland, als gevolg van den
storm van verontwaardiging die Hitler's jong
ste daden hebben ontketend en van Chamber
lain's veroordeelende rede te Birmingham,
sprake van een nieuwe politiek jegens Duitsch-
land. Blijkens verscheidene berichten en symp
tomen zou die bestaan in een streven, de ten
opzichte van dit land gelijkgezinde groote
mogendheden te vereenigen. Eén Engelsch
blad beweert, dat zelfs reeds een diplomatieke
stap bij de Sovjet-Unie zou zijn gedaan. De
Times, die nu tot een gansch anderen toon
tegenover Duitschland is overgegaan, zegt dat
Berlijn een omsingelingspolitiek van Duitsch
land zelf uitlokt. In de Amerikaansche pers,
die zich met de samenwerking der drie groote
democratieën bezighoudt, wordt de wensche-
lijkheid van volledige politieke, commercieele
en financieele samenwerking met Frankrijk
en Engeland betoogd. Natuurlijk voegt een
blad als de New-York Herald Tribune daaraan
toe, dat de Vereenigde Staten zich niet zullen
verbinden tot deelneming aan een Europee-
schen oorlog, maar dit zeker zullen doen „wan
neer een dergelijke beslissing noodzakelijk
zou zijn voor hun belangen". Dat is altijd zoo
geweest en dat weten we: staten helpen an
dere staten in een oorlog alleen als hun eigen
belang dat meebrengt en niet zoo maar uit
edele verontwaardiging. Vele menschen willen
dit niet inzien; tot goed begrip van zaken zou
den zij beter doen het in koelen bloede te er
kennen. Met emotioneele overwegingen, geba
seerd op een hevig pro en contra, waarbij
staten voorgesteld worden alsof zij handelen
als individueele menschen, begrijpt men er
niets van. Maar het Amerikaansche belang
drijft de New York Times er wel toe te schrij
ven, „dat vermoedelijk economische maatre
gelen zullen worden genomen waardoor het
geheele economische leven van Duitschland
zal worden getroffen zoodat geen enkel voor
deel, dat Duitschland bij zijn jongste verove
ringen heeft behaald, hiertegen opweegt".
Dergelijke taal klinkt zeer ernstig, ofschoon
de woorden van de Londensche Times over de
omsingelingspolitiek nog veel ernstiger klin
ken.
Want laat in ons, in alle bedaardheid waar
aan een klein volk temidden van de botsingen
der groote mogendheden zoozeer behoefte
heeft, erkennen dat de Amerikanen op zeer
grooten afstand van het gevaarscentrum zijn,
het zelf geheel in eigen hand hebben of zij
ooit in een Europeeschen oorlog betrokken
zullen worden of niet en daarom gemakkelijk
in hun bladen zoo'n hoogen toon kunnen
voeren en zooveel dreigementen uiten.
De taal van de Londensche Times is dus
veel alarmeerender. En als ik zeg „alarmeeren-
der" gebruik ik dit woord niet omdat ik denk
aan gelijk en ongelijk, maar omdat een ver
scherping van de EuropeescHe verhoudingen,
zich uitend in een economische omsingeling
van Duitschland, het oorogsgevaar wel zeer
nabij zou brengen.
De handelsbelangen zijn van overwegende
be teekenis in het gansche conflict. Laat men
dat wel begrijpen. Het schijnt dat Roemenië
en Duitschland het nu in hun handelsbespre
kingen eens kunnen worden. Maar een van de
ontstellendste mededeelingen der laatste dagen
was inderdaad, dat Duitschlandden Roeme
nen een economisch ultimatum gesteld zou
hebben, erop neerkomend dat Roemenië in
economischen zin den wil van Berlijn zou heb
ben te doen en anders alles verwachten kon.
Gelukkig is de juistheid van dit bericht zoowel
van Roemeensche als van Duitsche zijde ont
kend. Ook Boekarest heeft medegedeeld dat
van een ultimatum geen sprake was. Was in
derdaad een handelsoorlog met toepassing van
zulke methoden ontketend, dan zou Duitsch
land dit middel op meer dan één staat kun
nen toepassen. Het is niet noodig over zooiets
lang uit te weiden; iedereen begrijpt wel waar
toe zooiets zou leiden.
Economisch staat Duitschland zeer zwak.
Nadat dit in andere landen veelvuldig gecon
stateerd was heeft Hitier het zelf onomwon
den erkend. Daarom moet de taal van de
Times wel onrust wekken. Want hoe zou
Duitschland op een doorgevoerde omsinge
lingspolitiek, waardoor het in het nauw ge
bracht zou worden, reageeren?
Natuurlijk klinken de woorden in crises als
deze veelal harder en dreigender dan de wer
kelijkheid wordt, die eruit volgt. Dat hebben
we nu al zoo vaak meegemaakt. En in de kleine
landen vooral mag men blij zijn dat Chamber
lain zich blijkbaar als premier zal weten to
handhaven, want hij is zeker de man om alles
te doen teneinde de ontzettende ramp van een
oorlog te verhoeden. En dus niet de man om
een politiek te gaan voeren, die daartoe zou
leiden. Hij zal ongetwijfeld alle denkbare mid-
melen toepassen om dat te verhoeden.
Wat Daladier betreft: hij heeft volmachten
voor zijn regeering gekregen om acht maan
den lang met decreten zijn defensiebeleid te
voeren. Italië's eischen hangen Frankrijk nog
steeds boven het hoofd. De positie der regee-
ring-Daladier is nu weer versterkt. Dergelijke
volmachten zijn al meermalen in Frankrijk
gegeven, althans op fianciëel gebied. Van een
„dictatuur" van Daladier, die een Amster-
damsch blad tot mijn verbazing aankondigde,
is natuurlijk geen sprake. Een dictatuur is iets
heel anders.
R. P.
MEISJE TE WATER GERAAKT.
Zaterdagmiddag is een 7-jarig meisje uit
de Voorzorgstraat al spelend in het water
van de Westergracht geraakt. Een agent
hielp de kleme door handreiking op het
droge. Ze had geen letsel bekomen.
(De regeering heeft zich viet de
Vereeniging voor den Koffiehandel
beziggehouden over het vraagstuk
van de koffiedistributie in oorlogs
tijd).
Regeeren eischt vooruit te zien,
Naar wat in het verschiet kan komen,
Al is de kans heel klein misschien.
De voorzorg worde toch genomen.
Wanneer er toch eens oorlog kwam.
Die vraag is wel zeer sterk geboden.
En leidt dan tot een heel program
Voor het voorzien in vele nooden.
Zoo is bijvoorbeeld een probleem.
De koffie, haar distribueering,
"Een onderdeel, dat ik nu neem
Op voorbeeld van de landsregeering.
Hoe kan men voor Noord. Zuid, West, Oost,
Als het getij aoo boos mocht keeren,
Het onontbeerlijk kopje troost.
Nu reeds bij voorbaat garandeeren?
'k Heb van die zaken geen verstand,
Het punt lijkt zoo niet erg omvangrijk.
Maar zeker is voor ieder land,
Het koffievraagstuk wel belangrijk.
Want komt ooit onverhoopt zoo'n tijd,
Dan wordt als zeker aangenomen,
Zal ieder, in en na den strijd,
Rampzalig op de koffie komen.
P. GASUS.
WEEKBERICHT
COöP. VOORUITGANG U.A. HAARLEM
Versche Roomboter per pond79 ets.
Slaolie, zuivere Arachide per flesch a
&/2 maatje 45 ets.
GEEFT UW KINDEREN NU DADELS
met pit per pond9 ets.
zonder pit, per pond 12 ets.
Leidsche kaas, per pond 15 ets.
Edammerkaas Noord-Holland, p. pond 25 ets.
MET DIVIDENDBONS
(Adv. ingez. Med.)
Nederlandsch kustvaartuig
noodseinen uit.
zendt
Sleepbooten onverrichterzake teruggekeerd.
Zondagavond omstreeks acht uur zijn
ten Noorden van den vuurtoren bij Hol-
lum op Ameland, ongeveer zes zeemijl
uit de kust noodseinen waargenomen.
Zij bleken afkomstig van het motor
schip „Brandaris", een Nederlandsche
kustvaarder, die vermoedelijk te Gro
ningen thuis hoort.
De „Brandaris" bevond zich dwars
van Ameland. Het schip was waar
schijnlijk met klei geladen.
De Duitsche sleepboot van de reederij
Bugsir, afkomstig van het eiland bor-
kum en de reddingbooten „Insulinde"
van Oostmahorn en „Brandaris" van
Terschelling, die gisterenavond ter as
sistentie waren uitgevaren van het in
nood verkeerende kustvaartuig, zijn he
denochtend onverrichter zake terugge
keerd. Genoemde booten hebben geen
spoor van het schip gevonden.
De voornaamste feiten, die over den internationalen toestand ver
meld dienen te worden, zijn de volgende:
Gedurende het afgeloopen weekeinde werd te Londen een
groote diplomatieke activiteit ontwikkeld. De Britsche
regeering is voornemens contact te zoeken met alle landen
„die den vrede lief hebben
De door Engeland en Frankrijk te Berlijn ingediende pro
testen tegen hei gebeurde in Centraal Europawerden
afgewezen.
Van officièele zijde worden de berichten van een
Duitsch ultimatum aan Roemenië tegengesproken.
De volmachtendie Daladier in verband met den interna
tionalen toestand gevraagd hadzijn zoowel door de Fransche
Kamer als den Senaat goedgekeurd.
Tenslotte valt nog te melden, dat de Amerikaansche regee
ring heeft besloten op den Duitschen invoer een extra recht
van 25 pCt. te leggen.
(Men zie voor bijzonderheden pag. 9 en 10.)
Prov. Statenverkiezing Noord-
Holland.
Candidatenlijsten goedgekeurd.
Zaterdag heeft het hoofdstembureau in den
kieskring Haarlem vergaderd om de candida
tenlijsten te onderzoeken. Alle lijsten werden
goedgekeurd, zoodat alle daarop gestelde
candidaten gehandhaafd zijn.
De volgende week wordt een vergadering
van het hoofdstembureau gehouden om de
lijsten voor de verkiezing te nummeren.
Koersen van de Ochtendbeurs te Amster
dam van heden van 10.30 uur tot 11.25 uur:
Kon. Olie 300—295.
H.V.A. 399—6.
Vergde Vorstenl. 764 1/4.
Philips 187—5—8.
AKU 34—2V2—3 1/4.
Unilever 1263.
Beth. Steel 48—7 3/4—8 1/4.
US. Steel 411/4—1—13/8.
Republic Steel 133/8.
Anaconda 209 3/4.
Shell 9 3/8—1/8.
Tidewater Ass. Oil. 9 3/8.
P. Guilonard.
Ir. A. G. von Baumhauer.
Twee vooraanstaande figuren uit de Nederlandsche luchtvaart
wereld, Ir. A. G. von Baumhauer, ingenieur van den Rijksluchtvaart
dienst, en de heer P. Guilonard, onder-directeur van de K. L. M.,
zijn Zaterdag bij een proefvlucht met een nieuwe Boeing-vlieg-
machine om het leven gekomen, toen dit toestel in de omgeving van
Seattle, nabij Washington, neerstortte.
(Voor uitvoerige bijzonderheden omtrent het ongeluk en het vliegtuig waarmee
het gebeurde en een levensbeschrijving der slachtoffers zie men pag. 3.)
Engeland zou o.a. Rusland
uitgenoodigd hebben.
LONDEN 20 Maart (Reuter). De
diplomatieke correspondentie van de „Daily
Mail" bericht, dat de Britsche regeering
de Sovjet Unie formeel heeft uitge
noodigd om te overwegen, tezamen met
Frankrijk. Engeland en andere mogend
heden, die bereid zijn mede te werken
aan het weerstand bieden aan de
Duitsche agressie, een verdrag te sluiten.
Deze vraag zou door den Britsclien
minister van buitenlandsche zaken,
Lord Halifax, aan den Sovjet Russi-
schen ambassadeur Maisky zijn voorge
legd bij diens bezoek aan het Foreign
Office, met het verzoek dit door te ge
ven aan zijn regeering.
VOORBEURS TE AMSTERDAM.
De gespannen internationale politieke toe
stand was voor de wisselmarkt hedenmorgen
wederom de voornaamste factor. De stemming
was wel niet nerveus, doch onmiddellijk toen
de handel een aanvang nam, openbaarde zich
vraag naar Amerikaansche dollars. Het Neder
landsche egalisatiefonds bleek bereid tot den
prijs van 1.88 3/8 wederom materiaal af te
geven. De vraag naar dollars scheen echter
niet zoo gemakkelijk te zijn te bevredigen,
want geregeld moest het egalisatiefonds dollars
blijven verkoopen en alles tezamen werden
flinke bedragen afgegeven. Hiermede werd vol
doende geïllustreerd, dat het vertrouwen nog
niet is teruggekeerd. De Amerikaansche dol
lars schenen internationaal in trek te zijn,
want de overige buitenlandsche deviezen kwa
men ten opzichte van den gulden eerder iets
lager. Het Britsche pond werd ingezet tegen
8.82 a 8.82 1 4. maar kon later in den ochtend
niet meer bedingen dan 8.815'8 a 8.82 1 8.
waarbij een disagio voor termijnponden werd
genoemd van :i cents voor 1 maand en 2 1 4
cents voor 3 maanden. Fransche francs be
wogen zich tusschen 4.98 1'4 en 4.99 14 Met
een disagio voor termijnfrancs van omstreeks
1 1 4 cents voor 1 maand en 3!o cents voor
drie maanden. Belga's waren 31.68 a 31.72, het
disagio voor termijnbelga's was beduidend
grooter geworden en was circa 35 cent voor 1
maand en 115 cents voor drie maanden.
Zwitsersche francs waren aangeboden, waar
bij prijzen werden genoemd loopende van 42 40
a 42.48. De Scandinavische deviezen kwamen
in navolging van het pond sterling lager te
liggen. Duitsche marken waren 75.55 a 75.60.
Op de niet-officieele ochtendbeurs bestond
in den effectenhandel een flauwe stemming.
In Amerikaansche waarden werd vrij goed
zaken gedaan, waarbij opnieuw tegen lagere
koersen werd verhandeld. Ook de locale aan-
deelen lagen zwak in de markt.
Het woord is aan
Valtour:
De wereld wordt noch door
de eenzamen noch door de
wereldlijken goed gekend;
het is een schilderij dat men
evenmin van te verren af
stand als te dichtbij moet
bekijken.
Duitsche garanties voor
een periode van 25 jaar
BRATISLAVA: Een hooge ambte-
naar van de Slowaaksche regeering
heeft Zondagavond aan den United
Press-correspondent medegedeeld, dat
't Duitsche protectoraat over Slowakije
voor den duur van 25 jaar is vastge
steld en dat dit protectoraat veel losser
is dan dat over Bohemen en Moravië.
Genoemde woordvoerder deelde verder mede,
dat het verdrag Zaterdagavond in Hotel Impe
rial te Weenen door Hitler, Tiso, Von Ribbentrop
en Durckansky besproken en onderteekend is.
Het verdrag behelst:
Duitschland garandeert voor een
periode van 25 jaar de grenzen van den
Siowaakschen staat.
Slowakije is een souvercine onafhan
kelijke staat.
Slowakije zal 'n eigen leger, een eigen
diplomatieke» dienst en eigen munt
stelsel hebben.
Slowakije zal als basis voor zijn
muntstelsel 15 tot 25 procent van het
goud krijgen, dat Duitschland in han
den is gevallen, toen het de nationale
Tsjecho Slowaaksche bank overnam.
Slowakije zal een groot deel van het
Tsjechische oorlogsmateriaal ontvangen.
Indien Slowakije dit wenscht zal het
in het Duitsche economische verband
en in de Duitsche tolunie worden opge
nomen.
De Duitsche troepen, die thans in Slowakije
zijn, zullen worden teruggeroepen, wanneer hun
taak, het helpen van dc Slowaaksche regeering
de Tsjechische troepen te ontwapenen en naar
het Tsjechische gebied te transporteeren, afge
loopen is.
De juiste economische relaties tusschen beide
landen zullen deze week door een economische
delegatie worden vastgesteld. Deze is heden
morgen met dat doel naar Berlijn gevlogen.
De Slowaaksche delegatie met Josef
Zvlrkovec aan het hoofd vliegt heden via Wee
nen naar Berlijn. Zvlrkovec is de voornaamste
economische expert der regeer ing. (United
Press).
Tsjechisch bezit in Londen en
New-York geblokkeerd?
Volgens de „Daily Herald" hebben de regee
ringen van Groot-Brittannië en de Vereenigde
Staten voor 65 millioen pond sterling aan Tsje
chisch goud en buitenlandsche deviezen ge
blokkeerd. Het blad wijst er op, dat de Engel-
sche regeering na den inval in Tsjecho-Slowa-
kije de overdracht van effecten en andere
waardepapieren, welke in het credit van
Tsjechische burgers bij Britsche banken wa
ren gedeponeerd, heeft verboden.
Aangezien de Amerikaansche regeering een
zelfde houding heeft aangenomen, zullen de
nationaal-socialisten volgens de ..Daily He
rald" slechts voor ongeveer 35 millioen pond
sterling aan Tsjechisch kapitaal in hun bezit
kunnen krijgen.
Zij, die zich met ingang van 1 April
per kwartaal abonneeren, ontvangen
de in Maart nog te verschijnen nummers
gratis.
DE ADMINISTRATIE.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
il Duitschland het vlootverdra»
met Engeland opzeggen?
BERLIJN. 20 Maart (Reuter). Naar
Reuter verneemt, heeft Hitier gister
avond met zijn ministers het Britsoh-
Duitsche vioolverdrag besproken. Men
zou de mogelijkheid overwogen heb
ben. dit verdrag op te zeggen in ver
band met de houding, welke Engeland
heeft aangenomen ten aanzien van
Midden-Europa, doch een beslissing
zou niet zijn genomen.
Men was er zich wel van bewust, dat indien
het verdrag zou worden opgezegd, het niet
mogelijk zou zijn, om practische redenen on
middellijk een Duitsche vloot te bouwen, ster
ker dan bij het verdrag toegestaan.
Men gelooft, dat Hitier gaarne de lucht
macht zou willen uitbreiden om de democra
tische mogendheden zijn misnoegen te toonen
over de reactie op zijn laatste verovering.
BINNENLAND.
pag.
Dc geheime zender „Acthergcuzen" is bij
Lisse gesnapt. 3
Dc heeren Guilonard en von Baumhauer zijn
bij een vliegtuigongeluk in Amerika om het
leven gekomen. 3
BUITENLAND.
De Britsche rcgcering ijvert voor een „front
van vredelievende landen". 9
Te Boekarest worden de berichten over
eischen van Duitschland aan Roemenië te
gengesproken. 9
Von Ncurath is benoemd tot rijksprotector
van Bohemen cn Moravië. 9
De Fransche Kamer en Senaat hebben de
volmachten voor Daladier goedgekeurd. 9
SPORT
Hel Nederlandsche voetbal-elftal verliest
van België met 54. 5 en 6
De Nederlandsche hockey-spcelsters winnen
van België met 92. 5
Criticus over den voetbalwedstrijd België
Nederland. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Een nieuwe politiek? i
K. de Jong: Arbeiders mandolineclub
..Apollo". 2
J. B. Schuil: Gyshcrt Japicx. 2
B. K.: Die Raeckse voerde op „Haar andere
man". 4
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op xx
