DE BOEING STRATOLINER.
DINSDAG 21 MAART 1939
HAARLEM'S DAGBLAD
3
Vliegen op 6000 M. hoogte.
De Boeing Stratoliner kan met twee der motoren aan één zijde van den
vleugel in rust tot ruim 3000 Meter stijgen.
Eerste toestel verongelukte;
andere machines zijn bijna
gereed.
Het Boeing-vliegtuig dat in Amerika
zoo jammerlijk bij één der proef
vluchten is verongelukt waarbij
de heeren P. Guilonard en A. G. von
Baumhauer om het leven kwamen
was een nieuwe constructie van de
vermaarde Amerikaansche vliegtui
gen fabriek te Seattle, die zoowel op
het gebied van militaire- als ver-
keersmachines een wereldreiputatie ge
niet.
Deze fabriek was het, die voor het eerst
het nieuwe type Amerikaansche verkeersvlieg
tuig lanceerde; pionierswerk waarop Douglas
succesvol verder bouwde. Van Boeing stammen
ook de reuzen bommenwerpers, die als
„vliegende forten" alom bekend werden. In
de laatste jaren zette Boeing twee geheel
nieuwe projecten op stapel. Van de vliegboot,
de z.g.n. Oceaan-clipper, werd onlangs het
eerste, exemplaar aan de Amerikaansche
luchtvaartmaatschappij „Pan American Air
ways" afgeleverd, die deze booten voor
haar transoceanische luchtdiensten zal gaan
gebruiken.
De Boeing Stratoliner, die eerder dan de
Clipper klaar had moeten zijn, ondervond
bij den bouw klaarblijkelijk eenige stagneering
De Amerikaansche Luchtvaart Mij. T.W.A.
anunuleerde daarop haar order, die zij op dit
toestel had geplaatst. Panair daarentegen
handhaafde haar aankoop, daar zij deze
vliegtuigen, die voor sneïvervoer op groote
hoogten bestemd zijn, voor haar continentale
luchtlijnen in de toekomst niet- kan missen.
Ook het buitenland had voor de Boeing
Stratoliner groote interesse, met name onze
K.L.M.. hetgeen wel duidelijk blijkt uit de
aanwezigheid van twee Nederlandsche experts
aan boord van het verongelukte vliegtuig.
Snelle opeenvolging
van proefvluchten.
Opvallend was het tempo, waarmede bij de
proefvluchten van deze machine voor de
substratosfeer tewerk werd gedaan. In één
maand tijds werden 27 proefvluchten ge
maakt, waarmede de eerste serie practische
onderzoekingen in het begin van Februari
kon worden afgesloten. Daarna zou de over-
drukcabine worden ingebouwd met de daar
bij benoodigde apparatuur zooals compres
soren, verwarming enz. Want voor het vlie
gen op hoogten van 5000 tot 6000 meter, de
z.g.n. substratosfeer. hetgeen met belangrijke
voordeelen van veiligheid, snelheid en comfort
gepaard gaat, werd deze stratoliner speciaal
gebouwd.
De eerste serie proefvluchten omvatten
de controle van bestuurbaarheid, stabiliteit
en algemeene prestatie terwijl bovendien de
werking der motoren, instrumenten enz.
nauwkeurig werd nagegaan: dat alles op
normale vlieghoogte dus tot maximum 3000
meter hoogte.
De snelheid overtrof belangrijk die. welke
door de ontwerpers van dit vliegtuig theo
retisch was vastgesteld op 390 km/u op
normale vlieghoogte, terwijl ook wat de
kruissnelheid betreft een gunstiger practisch
resultaat kon worden bereikt.
De afstand dien de marchine in de start
bleek noodig te hebben, is opvallend kort. Be
Beladcn tot een maximum gewicht van
20390 K.G. wordt dc ..Stratoliner" door de vier
krachtige 1100 P.K. Cyclonemotoren in
1 minuut tot 305 M. hoogte getrokken!
laden tot een totaal gewicht van 18560 K.G.
kwam de Stratoliner na een aanloop van
229 M. los van den grond terwijl dit bij de
totale maximumbelasting van 20390 K.G. 305
meter bedroeg. Dit is minder dan het vierde
gedeelte van de: startbaan op een vliegveld
van middelmatige grootte.
Ook bij het stijgen toonde dit product
enorme kracht. Uitgerust met vier 1100 Pk.
Wright-Cyclone motoren klom de Stratoliner
in één minuut tot 430 meter, bij een totale
belasting van 18560 K.G. Toen het totale ge
wicht tot 20390 K.G. werd opgevoerd bedroeg
de stijginghoogte in één minuut nog 305 M.
Deze stijgsnelheid is twee maal zoo groot als
in de minimumeischen voor de Amerikaansche
luchtvaardigheidsproeven is voorgeschreven.
Bij het stopzetten van twee der vier moto
ren aan één zijde van den vleugel kon de Stra
toliner volbeladen nog tot 3050 meter stijgen.
De bestuurbaarheid van het vliegtuig bleef
ook onder deze zware omstandigheden volko
men bevredigend.
Van de overwegingen, welke tot den bouw
van een dergelijk vliegtuig, bestemd voor het
verkeer op groote hoogten leidden, vermelden
we hier het volgende.
Hermetische cabine.
Het is bekend dat bij het hooger komen de
meeste menschen aanvankelijk makkelijker
ademhalen. Wordt echter eenmaal de grens
van ongeveer 3500 meter gepasseerd, dan
gaan geleidelijk bezwarende physieke ver
schijnselen optreden. De cabine van de Stra
toliner is dan ook hermetisch ingericht, zoo
dat op 6000 meter hoogte de druk en de tem
peratuur, die op 3500 M hoogte heerschen,
kunnen worden gehouden. Per een tagege wijs
bevat de lucht op 6000 M. hoogte echter even
veel zuurstof en andere gassen als op zee
niveau. Het is derhalve voldoende de lucht in
de cabine samen te drukken om een dragelijk
„klimaat" voor de passagiers te verkrijgen.
Bovendien kunnen nog meer voordeelen dan
van grooter veiligheid snelheid en comfort
worden bereikt. Het systeem van automati
sche drukregeling opent nieuwe mogelijkheid
voor het stijgen en dalen. Wanneer de Strato
liner bijv. op een hoogte van 5000 M. moet
dalen kan dit met een snelheid van 170 M.
per minuut gebeuren, daar men het zóó kan
regelen dat de druk in de cabine verandert
met een snelheid van 90 M. per minuut, het
geen het menschelijke organisme rustig kan
verdragen.
Deze snelle stijg- en daalmogelijkheid, waar
bij het comfort der passagiers niet in het
minst in het gedrang komt. beteekent in de
practijk een belangrijke tijdsbesparing.
Via gaten in den vleugel treedt regelmatig
versche lucht toe, die door twee compresso
ren en vóór het binnenkomen in de cabine
door twee radiateuren wordt verwarmd. Ver
bruikte lucht wordt voortdurend uit de cabine
weggevoerd. Het geheele verwarmingssysteem
is zéér eenvoudig en wordt door een thermo
staat automatisch geregeld. Echter is in de
cabine ook een handle aangebracht, die een
temperatuurregeling naar believen moge
lijk maakt.
De Stratoliner kan overdag drie en dertig
passagiers vervoeren. Wanneer slaapaccomo-
datie wordt vereischt bedraagt de vervoers-
moge-ijkheid 25 personen. Daarbij wordt bo-
venoien rekening gehouden met een beman
ning van vier of vijf koppen.
Seriebouw.
Het eerste exemplaar van dit type is thans
omgekomen. Daar het vliegtuig echter voor
seriebouw bestemd was. bevinden zich reeds
meerderen hiervan bijna voltooid in de fa
briek.
Na de eerste korte berichtgeving is het
uiterst gewaagd een definitief oordeel uit te
spreken over de oorzaak der ramp.
Bij een vliegtuig, dat ingevlogen wordt, is
altijd een verhoogd risico. De vlieger ..kent"
de machine nog niet door en door en altijd
weer zal blijken dat ondanks nauwkeurige be
rekening de constructie in de practijk eenige
correctie zal moeten ondergaan. Vooral bij
een type vliegtuig, waarin veel noviteiten zijn
verwerkt, zal het risico groot zijn. De slagen
in de luchtvaart zijn immer smartelijke tref
fers in den kleinen kring van het privé-le-
ven. Voor de luchtvaart mogen zij echter
niets anders dan prikkels tot geperfection-
neerden vooruitgang beteekenen. En die
waarde hebben zij ook! Hetgeen de kroniek
der tegenslagen in de laatste jaren wel onom-
stootelijk heeft aangetoond.
DOMYN KELLER.
DIAMANTEN HUWELIJKSFEEST.
SCHIPLUIDEN. 20 Maart. Het echtpaar
W. v. d. Berg en H. v. d. BergMostert te
Schipluiden zal 29 Maart a.s. zijn zestigjarige
echtvereeniging herdenken.
Is de spreeuw een nuttige vogel?
Raad van Schellinkhout besluit de nesten te
verstoren.
De gemeenteraad te Schellinkhout heeft
een verordening aangenomen op het verstoren
der spreeuwennesten gedurende den broeitijd,
voor zoover dit betreft nesten op en tegen ge
bouwen in die gemeente. Dit is geschied naar
aanleiding van een verzoekschrift in dien
geest, ingediend door de vruchtenkweekers
Groot en Maarse aldaar, die zich aan het
hoofd hadden geplaatst van een actie tot be
perking van het aantal spreeuwen, wegens de
enorme en steeds toenemende schade welke
deze vogels aan alle mogelijke fruitgewassen
toebrengen. Daar bij nauwgezet onderzoek zou
zijn gebleken, dat het nut van de spreeuw tot
minimale proporties zou moeten worden terug
gebracht, werd in deze de hulp ingeroepen van
den Plantenziektenkundigen dienst, welke
hulp daarna op de meest bereidwillige wijze is
verleend.
JUBILARISSEN OP DE JAARBEURS.
Maandagmiddag werd in de zaal van de In-
dustrieele Club in het Jaarbeursgebouw te
Utrecht aan elf deelnemers aan de Jaarbeurs,
in verband met het feit, dat zij aan alle veer
tig jaarbeurzen hebben deelgenomen, een oor
konde uitgereikt. De uitreiking geschiedde
door den voorzitter van den raad van beheer,
dr. F. H. Fentener van Vlissingen. Onder deze
firma's was de kousenfabriek Hin N.V. te
Haarlem.
Zijn vader doodgestoken.
Acht en twintigjarige zoon gearresteerd.
Maandag heeft de 28-jarïge Tjeerd Mellema
zijn 58-jarigen vader Dirk Mellema, slager en
koopman te Hempens in de gemeente Leeuwar-
deraaeel, gelegen onder den rook van Leeuwar
den. bij een hevigen twist met een mes eenige
malen gestoken, tengevolge waarvan de man is
overleden.
Deze zoon heeft verkeering met een meisje uit
Leeuwarden, iets, dat niet naar den zin van den
vader was.
Zondag was de zoon naar zijn meisje geweest
en keerde Maandagochtend om ongeveer half
negen te Hempens terug. Men neemt nu aan,
dat vader en zoon weer ruzie over deze kwestie
hebben gekregen. De vader heeft zich hierbij
zóó opgewonden, dat hij in de slachtplaats alles
kort en klein sloeg. Tjeerd reageerde hier zoo
danig op. dat de mannen slaags zijn geraakt. Op
het erf is de twist zóó hoog geloopen, dat de
zoon zijn vader met een mes te lijf ging. De
laatste zakte bloedend ineen, waarna de dood na
eenige oogenblikken intrad.
De zoon is in den loop van den dag aange
houden.
De vader stond in wijden omtrek als een zeer
ruw en gevaarlijk mensch bekend. Verscheidene
personen uit zijn omgeving hadden met toe
stemming van de politie vuurwapenen in huis
om zich, zoo noodig, tegen hem te verweren. De
zoon, die nog nimmer met de Justitie in aan
raking was geweest, stond gunstig bekend.
VAN ZESTIEN METER HOOGTE
NEERGESTORT.
Schilder aan gevolgen overleden.
Maandagmiddag om drie uur is de 23-jarige
B. uit Dordrecht bij het verrichten van schil-
derswerk aan de spoorbrug-Baanhoek over de
Merwede te Sliedrecht, van een hoogte van
zestien meter gestort.
Zwaar gewond bleef hij op een steenen
glooiing liggen.
In het plaatselijk ziekenhuis, waarheen hij
werd vervoerd, is hij later op den middag
overleden.
HOFBERICHT.
's GRAVENHAGE, 20 Maart. Van Of-
ficieeie zijde meldt men ons, dat Prinses
Juliana de plechtigheid op 21 Maart in Musis
Sacrum te Baarn ter herdenking van het
overlijden van H.M. de Koningin-moeder zal
bijwonen
Automatische lichtseinen hij dc jk ontdek Amerika
Spoorwegen.
Op eenige trajecten Maandag in dienst
gesteld.
Bij de spoorwegen zijn Maandag nieuwe
automatische lichtseinen in dienst gesteld,
die in de plaats zijn gekomen van de be
kende automatische armseinpalen. Deze arm-
seinpalen zijn in 1926 om blokseinwachters
uit te sparen ingevoerd.
Nu heeft meii. om nog verdere bezuiniging
toe te passen deze palen vervangen door
eveneens automatisch te bedienen lichtsig
nalen. Het onderhoud van deze signalen is
goedkooper dan van de andere installaties
en bovendien zijn ook bij slecht weer deze
signalen zeer duidelijk zichtbaar. Twee
hoofdingenieurs van de Nederlandsche
Spoorwegen, de heeren A. 't Hooft, die met
de uitvoering is belast en J. H. Verstegen, de
ontwerper van dit nieuwe systeem, deelden
ons mede, dat deze signalen voorloopig alleen
nog in gebruik zijn op kleine gedeelten van
het traject AmsterdamRotterdam en Sche-
veningenRotterdam, waar het systeem van
armseinpalen nog niet bestond.
Bij het begin van een blok staat zulk een
seinpaal. Rijdt een trein langs den paal. dan
gaat automatisch een rood licht aan, dat wil
zeggen, dat het blok nu bezet is. Wanneer nu
de trein een nieuw blok binnenrijdt verandert
het roode licht in een groen licht. Het roode
licht gaat dan in het nieuwe blok branden
Bovendien staat op 700 meter van den biok-
seinpaal een voorseinpaal. Geeft deze een
groen licht dan is de beteekenis daarvan, dat
het komende blek veilig is. geeft de paal
een rood licht dan beteekent dit: het komen
de blok is onveilig terwijl een geel licht den
machinist tot langzaam rijden verplicht. Ver
der zijn op een afstand van 850 meter voor
den blokseinpaal of 150 meter voor den voor
seinpaal nog de bekende bakens gehandhaafd
een schuin afloopende plank, die wit-zwart
is geschilderd.
Op deze wijze is zoo deelde men ons
mede de beveiliging uitstekend verzorgd
Voor dit systeem is gebruik gemaakt van
wisselstroom, die door aansluiting op de ge
meentelijke electrische centrale te Leiden
verkregen wordt en in lagere spanning langs
de spoorlijn wordt getransformeerd.
Bovendien zijn te Voorschoten groote
batterijen als reserve-voedingsbron opgesteld
die voortdurend in lading zijn en acht uur
dienst kunnen doen.
Het is nog niet bekend of dezen seinen al
gemeen zullen worden ingevoerd.
Zooals gezegd doen zij nog slechts dienst
op kleine gedeelten van de trajecten Amster
damRotterdam (namelijk tusschen Den
Haag en Voorschoten) en ScheveningenRot
terdam (namelijk tusschen Den Haag en de
Loolaan, even voorbij het Station Laan van
Nieuw Dost-Indië).
MOTORRIJDER GEDOOD.
Maandagmiddag omstreeks drie uur is de
motorrijder J. Veenemans, kleermaker te
Nijverdal, op den rijksweg WierdenNijver-
dal in volle vaart tegen een boom gereden. De
man liep een schedelbasisfractuur op en was
op slag dood. Het motorrijwiel werd licht be
schadigd. Het stoffelijk overschot is naar
zijn woning vervoerd.
Het slachtoffer was gehuwd en had geen
kinderen.
AFZETTING VAN DUITSCHE DIENST
MEISJES.
De Hooge Raad heeft Maandag verworpen het
cassatieberoep van L. O. die door het Amster-
damsche gerechtshof bij arrest van 23 Novem
ber, met bevestiging van een vonnis van de
Amsterdamsche rechtbank wegens oplichting
(afzetting van Duitsche dienstmeisjes) is ver
oordeeld, tot drie jaren gevangenisstraf. Reeds
eerder had het Haagsche gerechtshof hem we
gens een dergelijk feit veroordeeld tot twee en
een half jaar en de Haagsche rechtbank tot
vier maanden gevangenisstraf.
fr. Vr-.-r-*-.
f WAARBORG.KLEEDnrC
KREYMBORG
Waarborg Kleediftg
is 't merk voor echt en
fijn kleermakerswerk
(Adv. ingez. Med.)
Proefrit voor rijbewijs.
Motorrijwielbestuurders mogen niet zonder
rijbewijs op den openbaren weg rijden.
De kantonrechter te Utrecht heeft 18 Novem
ber jl. een advocaat, die voor het verkrijgen van
een rijbewijs als moiorrijwielbestuurder op den
openbaren weg te Bunnik een proefrit had ge
maakt, toen hij derhalve nog niet in het bezit
van dat rijbewijs was, ontslagen van rechtsver
volging.
De ambtenaar van het O. M. evenwel, die f 4
boete had gevorderd, stelde beroep in cassatie
in, aangezien hij van oordeel was, dat de kan
tonrechter ten onrechte had aangenomen, dat
er voor den candidaat-motorrijwielbestuurder
geen andere mogelijkheid bestond om zich be
hoorlijk voor te bereiden tot het afleggen van
den wettelijk voorgeschreven proefrit dan door
te handelen gelijk hij deed, nl. door zonder rij
bewijs over den openbaren weg te rijden. Naar
zijn meening had de betrokkene zich ook op een
particulier terrein kunnen oefenen, terwijl noch
van een wettelijke verplichting, noch van een
overwegend maatschappelijk belang zou zijn ge
bleken, waardoor mr. van B. gedwongen zou zijn
geweest, desnoods met overtreding van wette
lijke voorschriften, een rijbewijs te verwerven.
De Hooge Raad heeft heden het vonnis van
den kantonrechter vernietigd en mr. Van B. als
nog veroordeeld tot een geldboete van 50 cent.
Sergeant-vlieger bij noodlanding
gewond.
Maandagmiddag om half vijf gei-aakte een
militair vliegtuig uit Soesterberg. de F.C. 9
no. 626, boven de gemeente Maartensdijk in
moeilijkheden. De bestuurder zag zich gedwon
gen een noodlanding te maken en zette het
toestel aan den grond op een weiland, gelegen
langs den Hilversumschen Straatweg tusschen
Groenekan en het oude dorp van Maartens
dijk.
Het weiland was te klein, zoodat het vlieg
tuig in een daarlangs loopende sloot terecht
kwam en gedeeltelijk werd vernield.
Öe bestuurder, de sergeant-vlieger Van
Damrne. bleef ongedeerd. De andere inzitten
de. sergeant-vlieger Van Looyen, werd vrij ern
stig gewond.
Vijf kinderen bijtijds gered.
Felle brand te Tilburg.
Maandagavond omstreeks negen uur ont
dekten voorbijgangers brand in het dames
modemagazijn van de firma Daniels-Hamers
aan de Heuvelstraat te Tilburg. De vlammen
sloegen toen reeds naar buiten.. Na enkele
oogenblikken werd bekend, dat zich in het
brandende huis vijf kinderen bevonden, die
reeds te bed lagen. De ouders waren afwezig
en de dienstbode, die zich in de woning be
vond, had klaarblijkelijk nog niets van het
dreigend gevaar gemerkt. Een der toegescho
ten burgers trapte resoluut het glas van de
voordeur in en met enkele andere personen
verschafte hij zich toegang tot het brandende
pand.
Op het hulpgeroep van één der kin
deren, dat door het geknetter van de
vlammen was wakker geworden, had
inmiddels ook de dienstbode den
brand ontdekt. Geholpen door de
binnengedrongen burgers slaagde zij
zij er gelukkig in de kinderen bijtijds
in veiligheid te bx-engen. Terstond
daarop vraten de vlammen zich naar
boven door en een groote vonken
regen vulde de avondlucht.
De brandweer, die met groot materiaal was
uitgerukt, tastte het vuur met zeven stralen
aan en sloot het van alle kanten in. Dank zij
dit krachtige optreden kon men na ruim een
uur zeggen, dat het gevaar voor uitbreiding
niet meer bestond.
Bij het blusschingswerk is de hoofdbrand
meester Wijman van het dak van het naast
gelegen perceel, van waar hij een straal water
op het nog gedeeltelijk brandende pand wierp,
doordat hij zijn evenwicht verloor, naar be
neden gestort in het huis. Het duurde geluk
kig niet lang, of men had den man naar bo
ven gehaald. Hij had een val van vijf of zes
meter gemaakt en daarbij flinke snijwonden
aan hoofd en handen gekregen. De toestand
van W. is niet levensgevaarlijk.
Het modemagazijn, een smal pand van drie
verdiepingen, brandde vrijwel geheel uit.
De ooi-zaak van den brand is onbekend.
Central Park.
Iedereen die op Manhattan woont, snakt naar
frissche lucht. Manhattan is het eiland dat de
kern van New-York vormt. Al het andere is
eigenlijk: buitenwijk, al is het vele malen groo
ter dan Manhattan. Op Manhattan staan alle
olkenkrabbers, op Manhattan zijn alle kanto
ren en de meeste hotels en bioscopen en theaters.
Een vierkante voet ruimte kost er meer dan een
mooie auto.
En de Nederlanders die het 't eerst had
den hebben het verkocht voor 45 dollar. Ze heb
ben er Suriname als toegift-artikel bijgekregen.
Wanneer u zegt Manhattan, dan zegt u New-
York. En dit New-York is niet eens zoo gek
groot. Had u niet gedacht en had ik ook niet ge
dacht. dat je dat heele eigenlijke New-York in
veertig minuten zou doorloopen. In de breedte.
In de lengte, van het eene puntje van Broadway
naar het andere is het ongeveer drie en half uur.
Maar hoe dan ook: je snakt er naar frissche
lucht. Dat spreekt van zelf met al die hooge
huizen, die de menschen eigenlijk in smalle gleu
ven doen leven. En alle stof, die je dwingt om
het uur je handen te wasschen. En alle benzine
damp, die je naar de oogen en de keel slaat.
En daarom hebben we Central Park. Een
groene oase in de steenen woestijn. Die oase is
omringd door enorme huizenwanden: hotels van
vijftig verdiepingen, appartement-huizen van
dertig verdiepingen. Dure hotels en dure appar
tementen. In die hotels betaalt u al gauw dertig
Hollandsche guldens voor uw bed-zonder-ont-
bijt en de appartementen die ge er als particu
lier bewonen wilt (of liever: zoudt willen)
kosten van f 2000 tot f 20.000 's jaars. Voor twee
mille hebt U 't heel bescheiden, maar voor tien
maal meer is het er heusch wel om te doen.
Dan is het aan den rand van de oase
dus allemaal opperkapitalistisch.
Maar in de groenigheid vermeien zich de een-
voudigen van beurs en hart.
Gaat een meneer uit de Amsterdamsche grach
ten-paleizen een dut doen in het Vondelpark?
Gaat een dame van den Haagschen Voorhout
apenoten peuzelen in het Haagsche Bosch?
Leest Son Altesse le Prince de Ligne zijn
krantje op een bank in het Bois de Cambre te
Brussel?
En doet la Vicomtesse de Saint-Honoré,
doyenne du beau monde Parisier, haar brei
werkje op het mos van het Bois de Boulogne?
Welnu, de Duponts, de VanderBilts, de Roose-
velts voeren de eenden in de bescheiden wateren
van Central Park niet.
Die gaan naar Florida, Nassau, Havanna. En
wij, die onze weinige dollars liefhebben, gaan
naar Central Park voor een beetje frissche lucht,
voor een vleugje groen en om weer eens een
echten boom te zien
In Central Park ontdekt ge niet zoozeer Ame
rika, en niet zoozeer den Amerikaanschen mensch
maar den mensch, die overal hetzelfde is waar
menschen wonen en dus des Zondags een luchtje
gaat happen.
Den pinda-knabbelenden, den zilverpapier-
strooienden, den eendjes-voerenden, den groen-
minnenden mensch.
Ge ontdekt er ook dat de mensch in wezen en
aanleg het lieve kind is gebleven, dat hij was.
Want in Central Park staat een draai-molen.
Een doodgewone houten-paarden- en draaiende-
schuitjes-draaimolen. Met een doodgewoon or
gel dat snatert en jengelt en met zijn vox huma-
na ook weenen kan. En met zoo'n bel. die allerlei
jeugd-gevoelens in je losmaakt, wanneer die
het einde en het begin des draaiens aankondigt.
Een draaimolen waarvoor je geen tien dagen
den Atlantischen Oceaan behoeft te bevaren. Die
draait bij ons ook. Op iedere eerlijke kermis.
Maar de New-Yorksche Zondagswandelaars
groepen er om heen, om toch maar niets van dat
draaiende moois te missen en niets is heerlijker
voor den jeugdigen New-Yorker dan zoo'n hou
ten rondritje te paard.
Een mensch in New-York is niet anders dan
een mensch in Utrechl
Een mensch in New-York is niet minder kin
derlijk en niet kinderlijker dan een mensch in
Enschedé.
Een kind in Haarlem houdt van het houten
paard van de draaimolen.
Een kind in New-York bemint ditzelfde dier
met denzelfden hartstocht.
In Central Park ontdekt ge de gelijkheid van
alle menschelijkheid. In Central Park ontdekt
ge de kleinheid van de groote aarde.
In Central Park is een „Zoo"
„To the Zoo" staat er op schamele houten weg
wijzers.
Ik dacht aan Artis.
Maar de Amsterdammer die de „Zoo" van
New-York ziet zou het een zoo'tje of een zoodje
noemen. Neen, dit is nu toch eens niet de „worlds
biggest Zoo". Heel klein: 'n paar snuffelende
hertjes en een beetje ander kleingoed uit den
dikken catalogus van Mama Natuur.... en
ach.... hoeveel duizenden New-Yorkers trek
ken Zondags naar hun „Zoo"?
En dan is er die eendjes-voederij. Eén uit
drukkelijk door de overheid aangewezen eerd-
•voederij in heel dit groote New-York. Daar
hebben ze zoowaar een mooi natuurmonumentje
van gemaakt: een kleine vijver, rotspartijen, een
steenen bruggetje en idylle van intimiteit
vlak onder de ten hemel strevende statigheid
an het deftige Plaza-Hotel, van het witte Es-
sex-Huis en van nog een heele rij hoogste-hui-
zen-der-wereld.
Daar staat de machtige mensch.
De mensch die de wonderen van dit machtige
bouwen geschapen heeft.
De mensch, die de natuurkrachten heeft be
dwongen en aangewend naar zijn wiL
De mensch, die dit groote, verbijsterende New-
York uit steen en ijzer heeft gebouwd.
Die treinen laat loopen, en de electr'sche
krachten heeft getemd, en die de wonderen der
techniek met stalen wilskracht heeft ontwor
steld aan het groote ongekende.
Daar staat de machtige mensch in het mach
tige New-York, op een steenworp afstand van
de machtigste bouwwerken die machtige men-
schenhanden geschapen hebben.
En werpt kruimels brood voor de eenden, de
ganzen, de waterhoentjes.
En kijkt verteederd naar een doodgewone
duif, die ook haar recht op brood komt opeischen.
En maakt lieve, lokkende geluidjes met z'n
lippen en zijn tong om een tamme eekhoorn een
pindanootje uit de hand te laten eten.
„Oh, isn't she nice" roept een kindje.
„Goosie, goosie, goosie.doet een juffrouw
tegen een statig waggelende gans.
Een meneer met een cape, en een fïanroard oj.
grijze haren, strooit broodkruimels uit een
groote papieren zak.
In de grootste, de geweldigste, de razendste
stad ter wereld.
Zoo is het Central Park met zijn draaimolen,
zijn boomen, zijn vijver met eenden, zijn groen
in alle grijsheid.
En zoo is de mensch.
Overal ter wereld dezelfde kinderlijke, naar
een beetje lucht en een beetje liefheid ver
langende mensch.
Mr. E. ELIAS.
MR. G. VAN DER FLIER LID VAN
DEN HOOGEN RAAD.
Bij K.B. van 17 Maart 1939 is benoemd tot
raadsheer in den Hoogen Raad der Nederlan
den: mr. G. van der Flier, thans raadsheer
ln het gerechtshof te Arnhem.
