„VcpzekïWGER.
TUNNELBOUW IN NEDERLAND.
IIIorentzpleinl9 tcI:125ianv'
DE EUROPEESCHE TWEELING.
CHE
NEDERLANDSCHE
ANOEL-MAATSCHAPPIJ, N.v,
ZATERDAG 25 MAART 1939
H A A R L E M'S DAGBLAD
Tunnels contra bruggen.
Dwarsdoorsnede van de tunnel te Rotterdam.
EEN jaar of tien geleden hoorde
men in ons land nog niet veel
over tunnels en nu blijken
tunnels steeds sterker onze
aandacht te vragen; hoe komt dat?
De Amerikanen houden ervan een
begrip helder in het licht te stellen
door een korten slagzin. Zoo was het
Erskine, de man van de Studebaker,
die het parool uitgaf: „Verkeer moet
gaan niet stilstaan".
Indferdaad verkeer moet gaan, niet stilstaan
dus niet wachten. Maar bij elke kruising van
verkeerswegen werd vroeger en wordt nog,
vee": gewacht. Gewacht voor gesloten spoor-
boomen, voor open staande bruggen, maar ook
voor gesloten bruggen.
De beweegbare brug raakt uit den tijd net
zoo goed als de kruising a niveau van ver
schillende soorten verkeer. Bij de beweegbare
brug moet altijd óf het landverkeer of de
scheepvaart wachten. In plaats van de be
weegbare brug komt overal de vaste hooge
brug. Ten minste over de binnenscheepvaart-
wegen, waar alleen schepen met een beperkte
doorvaarthoogte behoeven te passeeren. Over
de zeescheepvaartwegen kan men echter geen
hooge vaste bruggen bouwen. Ponten voldoen
daar ook maar matig en kunnen een zeer
druk verkeer niet verzetten. Zoo blijkt de
duurste oplossing hier ten slotte toch in aan
merking te komen. Een tunnel is ongetwijfeld
een duur kunstwerk, maar het biedt de eenige
afdoende oplossing: verkeer moet gaan, niet
stilstaan. Dat men over zeescheepvaartwegen
geen hooge vaste bruggen zou kunnen bouwen,
is niet heelemaal waar. Dr. ïr. Emmen heeft
voor Rotterdam een vaste brug over de Nieuwe
Maas ontworpen van 480 M. overspanning en
gelegen op een hoogte van 51 M. boven den
waterspiegel. De brug werd echter even duur
als een tunnel. Bovendien had het ontwerp
vele dubieuze punten, die uit een technisch
oogpunt nog allerminst als opgelost waren te
beschouwen. Ook lijkt het de vraag of zelfs
een hoogte van 51 M. boven den waterspiegel
hoog genoeg is, als wordt bedacht, dat het
topje van den mast van de Queen Mary" op
75 M. ligt boven de kiel van dat schip.
Maar er zijn tegen heele hooge vaste brug
gen nog andere bezwaren. De horizontale
afstand, waarover het verkeer zich moet ver
plaatsen is daarbij eenige malen grooter dan
bij een tunnel. Dit zou tot in lengte van dagen
een te groot verbruik van arbeidskracht ver
gen om dit hoogteverschil te overwinnen.
Ergëï zijn nog de atmosferische bezwaren,
die verbonden zijn aan 50 tot 70 M. hooge op
ritten. Reeds bij enkele meters hooge opritten.
Reeds bij enkele meters hooge opritten komt
het voor', dat ijsafzetting plaats vindt op den
oprit, terwijl er op den vlakken weg van glad
heid niets is te bespeuren. Wat in dit opzicht
te verwachten zou zijn bij 70 M. hooge opritten
zou vermoedelijk niet meevallen. Daarbij komt
het bezwaar, dat in ons klimaat de windkracht
boven op een 70 M. hooge brug alle normale
verkeer zou kunnen belemmeren.
Een nadeel van een tunnel tegenover een
brug is gelegen in de omstandigheid, dat de
uitlaatgassen van auto's het vergiftige kool-
monoxyde bevatten en dat daarom voor lan
gere tunnels een mechanische ventilatie noo-
dig is, welke een vrij belangrijken invloed uit
oefent op de geheele samenstelling van het
project. Over deze ventilatie zal in een vol
gend artikel iets meer worden verteld.
De diepteligging van een tunnel.
De diepteligging van een tunnel wordt be
paald door de diepte van het daarboven lig
gend vaarwater. Te Rotterdam is men uitge
gaan van een rivierbodemdiepte van 12.50 M.
onder laagwater. Boven op de tunnel is gere
kend op een gronddekking van 1.50 M. dikte,
zoodat de bovenkant van het tunnellichaam
komt te liggen op 14 M. onder laagwater. Het
diepste punt van den rijvloer komt bij een
vrije hoogte in de tunnel van 4.20 M. en een
dikte van den tunnelwand van 1.15 M. daar
door te liggen op 19.35 M. onder laagwater.
Bij het Noordzeekanaal zal men er wel reke
ning mee houden dat de slagdrempeldiepte
van de Noordersluis te IJmuiden 15 M. N.A.P.
bedraagt. Schepen met grooteren diepgang
zullen wel nimmer de haven van Amsterdam
bereiken, ook al omdat de diepte van het
Noordzeekanaal zulks niet zou toelaten. Ver
moedelijk zal in verband met het bovenstaan
de de tunnel te Velsen wel iets dieper komen
te liggen dan die te Rotterdam.
De dwarsdoorsnede, welke aan een tunnel
wordt gegeven, is afhankelijk van het verkeer,
dat door de tunnel moet passeeren.
Te Antwerpen zijn voor het autoverkeer en
voor het verkeer van voetgangers en wielrijders
afzonderlijke tunnels gebouwd, die een heel
eind uit elkaar liggen. De autotunnel te Ant
werpen heeft tusschen de schampkanten een
rijbaanbreedte van 675 M., verdeeld in twee
verkeersstrooken. Er bestaat een inhaalver-
bod. Te Liverpool is de tunnel alleen voor
auto's toegankelijk. Daar is de rijbaanbreedte
11 Meter, verdeeld in 4 verkeersstrooken, één
voor snel- en één voor langzaam verkeer in
beide richtingen. In de tunnel mag men niet
meer van de verkeersstrook voor langzaam
verkeer overgaan op die voor snelverkeer. Er
worden over deze regeling nogal klachten
vernomen; de verkeersstrooken zijn bovendien
noga' smal. De Holland- en Lincoln-tunnels
in New York hebben elk twee tunnelpij pen.
Daarbij dient 1 tunnelpijp slechts voor het
verkeer in één richting; de daarvoor beschik
bare rijbaanbreedte is 6.10 M„ overeenkomend
met twee verkeersstrooken.
De dwarsdoorsnede, welke de tunnel te
Rotterdam zal verkrijgen, is hiernevens afge
beeld. De tunnel zal bevatten twee rijbanen
voor autoverkeer, één voor beide richtingen;
deze rijbanen zullen elk twee verkeersstroo
ken bevatten en tusschen de schampkanten
een breedte verkrijgen van 6 M. De vrije
hoogte in de autotunnels bedraagt 4.20 M. De
wielrijders krijgen een tunnelbuis van 5 M.
breedte en 2.50 M. hoogte ter beschikking en
de voetgangers de daaronder gelegen tunnel
buis van iets geringere breedte. Op de beide
oevers zullen 4 roltrappen van ca. 17 M. hoogte
ter plaatse van de ventilatiegebouwen aan de
voetgangers en wielrijders de gelegenheid
geven om naar boven of beneden te komen.
De auto's zullen omhoog stijgen over opritten
met hellingen van 1 op 28 ter lengte van on
geveer 650 M Het gesloten tunnelgedeelte zal
1070 M. lang worden.
Velsensche tunnel alleen voor auto
verkeer.
Van de tunnel te Velsen is bekend
geworden, dat deze uitsluitend voor
autoverkeer zal worden ingericht.
Voor het langzame verkeer, waaronder
begrepen zijn de voetgangers, wielrij
ders en de pa arden tractie, zal het
pontveer in stand blijven. Hierdoor
zal de tunnel te Velsen, juist zooals
de autotunnel te Antwerpen, een een
voudige doorsnede kunnen verkrijgen.
Daar de aansluitende Rijkswegen te
Velsen slechts twee verkeersstrooken
hebben, zal ook in de tunnel te Velsen
waarschijnlijk slechts op twee ver
keersstrooken worden gerekend. Het
is echter te hopen, dat deze dan een
ruime breedte zullen verkrijgen; de te
Antwerpen aanwezige breedte is bij
een beetje snel verkeer bepaald te
smal gebleken. Een ruime breedte der
verkeersstrooken is bovendien van
groot belang bij het passeeren van een
om de een of andere reden in de tun
nel tot stilstand gebrachte wagen.
Indien de opritten te Velsen dezelfde
helling verkrijgen als die te Antwer
pen en te Rotterdam, en er lijkt
weinig reden te bestaan om de helling
te Velsen steiler of flauwer te kiezen
zal de totale lengte van de tunnel
te Velsen grooter worden dan die van
de tunnel te Rotterdam als gevolg van
de voor Velsen waarschijnlijke iets
diepere ligging.
De bijzonderheid, te Velsen zal voorts ver
moedelijk worden, dat naast de autotunnel
bovendien een spoorwegtunnel zal worden ge
bouwd. Daartoe zal de spoonceg Beverwijk
Haarlem dan bij Velsen moeten worden om
gelegd. Daar de spoorwegtunnel wel aanzien
lijk flauwere hellingen dan de autotunnel zal
moeten verkrijgen, zal de lengte van de spoor
wegtunnel beduidend grooter worden dan de
lengte van de autotunnel.
Spoorwegtunnels zijn er in den loop dei-
jaren reeds vele gebouwd, of schoon nimmer
in ons land. In het buitenland zijn echter
tientallen kilometers spoorbaan in tunnels
gebouwd; men denke slechts aan de onder-
grondbanen in Londen, Parijs en andere we
reldsteden. Autotunnels is men echter pas in
de latere jaren gaan bouwen. Te Londen wer
den resp. in 1897 en 1903 de voor paardentrac-
tie gebouwde oudere Blackwell- en Rothe-
rithe-tunnels onder de Thames geopend. In
1911 werd te Hamburg een tunnel onder de
Elbe geopend. De pijpen van deze tunnel heb
ben echter slechts een breedte van 4.70 M.,
terwijl aan de uiteinden het verkeer van lif
ten gebruik moet maken. De oude Londensche
tunnels heeft men later van een langsventi-
latie voorzien; er is thans een druk autover
keer doorheen. De eerste moderne, voor het
autoverkeer gebouwde tunnel is de in 1927 ge
opende Holland-tunnel te New York onder de
Hudson; deze werd van een uitstekende ven
tilatie voorzien en is het voorbeeld geworden
voor de later gebouwde tunnels. Al spoedig
volgden tunnels te Detroit, te Oakland nabij
San Francisco, te Antwerpen en te Liverpool.
Te New York kwam enkele jaren geleden de
Lincoln-tunnel onder de Hudson tot stand en
thans is een derde groote tunnel, de Queens
Midtown Tunnel onder de East River, te New
York in uitvoering. Ook beoosten Londen wordt
een nieuwe tunnel gebouwd, de Dartford-Pur-
fieet-tunnel onder de Thames In Duitsch-
land zal een autotunnel onder het verbreede
Nord-Ostseekana. worden gebouwd.
Tegenover deze opsomming dient echter er
kend te worden, dat ook de bruggenbouwers
geenszins stil zitten en ook het kruisen van
zeearmen of zeescheepvaartwegen blijven be
schouwen als een geëigende opgave voor brug
genbouw, getuige b.v. de 52.50 M. hooge en
bijna 7 K.M. lange Francisco-Oaklandbrug en
in Europa de brug over de Groote Belt.
In Nederland zal nu echter ook de tunnel
bouw zijn intree doen. Te Rotterdam is de
tunnelbouw reeds in volle uitvoering en voor
Velsen laat het zich aanzien, dat thans met
de uitvoering vrij spoedig begonnen zal kun
nen worden. En dan staat ook nog op het
program een tunnel onder het IJ bij Amster
dam.
Hierboven is gezegd, dat de dwarsdoorsnede
van een tunnel afhankelijk is van de verkeers
ruimten, die in de tunnel moeten worden on
dergebracht, Hoewel dit natuurlijk juist is,
moet toch ook worden erkend, dat er nog
meerdere factoren zijn. waarvan de dwars
doorsnede van een tunnel afhankelijk is. Zulke
factoren zijn o.a. de grootte der ventilatie
kanalen, de inrichting der ventilatie en de
wijze, waarop de tunnel wordt uitgevoerd.
Vooral deze laatste factor is van zeer groot
belang voor het geheele project: in een vol
gend artikel zal daarover wat naders worden
medegedeeld.
Ernstig verkeersongeluk.
Drie personen gewond.
Vrijdag is een auto! bestuurd door den
heer M. Staas uit Waddinxveen, in de bocht
voorbij het café Planken Wambuis bij Ede
tegen een boom gereden, en vervolgens in
botsing gekomen met een tegenligger uit
Huissen, welke bestuurd werd door den heer
Vos.
De beide bestuurders werden ernstig ge
wond, evenals een broer van den heer Vos, die
naast hem in den wagen zat. De slachtoffers
zijn naar het gemeenteziekenhuis te Arnhem
overgebracht.
Verkiezingen en werkverschaffing.
De regeeringspersdienst meldt:
Ten behoeve van de bij de werkverschaffing
tewerkgestelde arbeiders is voor de aanstaande
verkiezingen van de leden der Provinciale
Staten en van de gemeenteraden de volgende
regeling getroffen.
a. voor zoover de werkverschaffing ligt in
de gemeente, waar de tewerkgestelden hun
stemplicht moeten vervullen, vangen de werk
zaamheden op den dag van de stemming aan
uiterlijk om 10 uur v.m. Vergoed worden twee
uren, berekend naar de voor die gemeente
geldende loonnorm(en).
b. indien de werkverschaffing buiten de
gemeente ligt en de arbeiders eiken dag op
en neer gaan, zal door de rijksinspecteurs voor
de werkverschaffing in overleg met het ge
meentebestuur in elk voorkomend geval wor
den vastgesteld, hoe laat de arbeiders op den
dag der verkiezing uiterlijk op het werk moe
ten zijn. Slechts het aantal verzuimuren, mag
worden vergoed en wel op de basis van de
voor de gemeente geldende loonnorm(en).
Prinselijk gezin in de residentie.
Het Prinselijk Paar is Vrijdag met Prinses
Beatrix in de residentie aangekomen. Z.K.H.
is later op den middag doorgereisd naar Zee
land, terwijl de Prinses en het Prinsesje haar
intrek hebben genomen in het paleis Noord
einde.
voor al Uw
(Adv. ingez. MedJ
„Maar wat wilt u, die eene eet ook voor twee!"
1
AGENTSCHAP HAARLEM
Gr Houtstr./Gr Markl
Tel. 13990 (3 lijnen)
Wij leveren U direct uit voorraad
Reischèque's in Reichsmarken
betaalbaar in Duitschland.
(Adv. Ingez. MedJ
Geen aankoop van Amerikaansche
vliegtuigen meer?
Minister Van Buuren heeft in de Eerste
Kamer te verstaan gegeven, dat de K.L.M. zich
moet kunnen verdedigen tegen de felle bui-
tenlandsche concurrentie en in de gelegenheid
moet worden gesteld tijdig goed materieel te
koopen. Dat beteekent, aldus de Tel.. dat de
opdracht voor zes Douglas D.C. 4-vliegtuigen
in Amerika niet zal worden ingetrokken.
De K.L.M. heeft deze machines noodig voor
haar Indië-lijn en de Nederlandsche industrie
zal niet tijdig gelijkwaardige toestellen kun
nen leveren.
Vele orders waar minder haast bij Is
kunnen worden opgeschort en er zal over
wogen en onderzocht worden of de nationale
vliegtuigindustrie hier kan worden ingescha
keld.
Aannemende, dat de Commissie tot de slot
som zal komen, dat er een basis gevonden
kan worden voor een eigen industrie van
verkeersvliegtuigen hopelijk weer met eigen
typen laat het zich aanzien, dat het thans
om de laatste bestellingen in Amerika gaat.
De interdepartementale commissie zal, zoo
kwam het blad nog ter oore, bij haar onder
zoek. behalve op de eischen van de Lucht
vaart, vooral ook hebben acht te slaan op
de niet minder belangrijke andere zijde van
het vraagstuk, namelijk die der blijvende
werkverruiming.
Drie kinderen door rattenkruid
vergiftigd?
Dezer dagen hebben zich ten huize van de
familie Jansen te Sambeek (N.-Bernstige
vergiftigingsgevallen voorgedaan. Drie kinde
ren werden min of meer ernstig ongesteld en
alles wees er op, dat men hier met een geval
van vergiftiging te doen had. De toestand der
kinderen verergerde zoodanig, dat een drie
jarig zoontje overleed, en zijn 7-jarig broertje
in ernstigen toestand naar het ziekenhuis
moest worden vervoerd. Het derde patientje
kon thuis verpleegd worden.
Vermoedelijk hebben de kinderen Iets gege
ten, waarin rattenvergift was gemengd, doch
zekerheid hieromtrent bestaat nog niet.
Beleid van Burgemeester
afgekeurd.
Vanwege Ziekenfonds- en Ziekenhuis
kwestie.
De gemeenteraad van Raalte heeft Vrijdag
middag in een zeer bewogen zitting een motie
van afkeuring aangenomen inzake het beleid
van den burgemeester, den heer H. M. van
der Vijver.
Het ging hier om de kwestie van een op te
richten ziekenhuisverplegïngsfonds en den
steun, welke van gemeentewege aan het
plaatselijk R.K. ziekenhuis zou moeten wor
den geboden. In beide gevallen werd den bur
gemeester verweten, dat hij zoowel de oprich
ting van het ziekenhuisfonds als van het
ziekenhuis tegenwerkt uit persoonlijke over
wegingen van wraakzucht.
De burgemeester betoogde daarentegen, dat
het fonds, zooals dat door een commissie uit
raad en burgerij is ontworpen, op een te
zwakke basis is gegrondvest en dat het zieken
huis onvoldoende zou kunnen rendeeren met
Zwolle en Deventer in de nabijheid.
De vergadering van den raad, waarin boven
vermelde motie van den heer Olde Byvank
(r.k.) met algemeene stemmen op één na,
welke blanco werd uitgebracht, werd aange
nomen, was belegd op verzoek van elf der
dertien raadsleden.
Deze ziekenhuis- en ziekenfondskwesties
brachten reeds geruimen tijd de gemoederen
in Raalte in beroering.
De raad van Raalte is overwegend roomsch-
katholiek van samenstelling. Ook de burge
meester is roomsch-katholiek.
Van Nievelt Goudriaan maakte
minder winst.
De door de Van Nievelt Goudriaan Co's
Stoomvaart-Maatschappij over 1938 behaalde
winst met inbegrip van f 200.024 (v.j. f 406»
onverdeeld saldo 1937, bedraagt f 2.639.375
f v.j. f 4.181.777). In mindering hiervan komt
de door den raad van beheer vastgestelde af
schrijving op de vloot f 800.000. (v.j. f 964.834)
de op gelijke wijze vastgestelde storting in
het reparatie- en survey-fonds f 350.000.
waarna overblijft een bedrag van f 1.489.375
•f 2.237.490).
De raad van beheer geeft in overweging
hieraan de volgende bestemming te geven:
te storten in het pensioenfonds „Nlgoco"
f 49.038 (v.. f 183,754) toe te voegen aan de
reserve verzekering eigen risico f 150.000
uit te keeren aan aandeelhouders 12'pet.
(15 pet.) is f 616.500 (739,800). te storten in
het reservefonds (art. 11 der statuten)
f 84.371, uit te keeren wegens verschuldigde
tantièmes f 210.928 (266 607), als onverdeeld
saldo op het nieuwe boekjaar over te schrijven
f 378,538 (200.024).
Amsterdamsche specialisten bereid
tot arbitrage.
De Amsterdamsche Specialistenvereeniging
heeft besloten de arbitrage van den burge
meester van Amsterdam, dr W. de Vlugt in
het conflict met de ziekenfondsen te aan
vaarden.
In verband hiermede wordt de samenwer
king met de Amsterdamsche ziekenfondsen
op den bestaanden voet tot 1 Mei 1939 voort-
1 gezet.
