Haarlem's Dagblad
Hoog Spel.
Baantjes.
Haarlem's Strijkorkest
Het Belangrijkste
56e Jaargang No. 17115
Uitgave ï.ourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 5 Xpril 1939
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Het hooge spel dei- groote mogendheden zet
zich voort en er zijn geruchten en comm.em
taren bij de lezing waarvan velen de schrik
om het hart moet slaan. Dit geldt zeker niet
het minst ten aanzien van den toon, dien de
Duitsche pers tegen Engeland voert. De Duit-
sche pers weigert te gelooven dat het „vredes-
front" zich zou beperken tot EngeLsch-Fran-
sche garanties van de grenzen van een aantal
landen voor het geval van Duitsche agressie.
Zij ziet' er een doelbewuste omsingeling van
Duitschland in en zegt dat die niet geduld
zal worden. Tegelijkertijd vaart de Italiaan -
sche pers opnieuw uit tegen Frankrijk, dat de
onderhandelingen over de door Italië gestelde
eischen niet openen wil. Zij zegt dat Italië
verklaard heeft te kunnen wachten maar dat
dit wachten wel eens heel kort van duur zou
kunnen zijn en dat de Franschen nu hun kans
moeten nemen en zelf om onderhandelingen
gaan vragen. Ik herinner eraan dat zoowel in
het geval Engeland-Duitschland als in het
geval FrankrijkItalië (bovendien ook in het
geval Vereenigde StatenDuitschland) het di
plomatieke contact aanmerkelijk bemoeilijkt
wordt doordat wederzijds alle ambassadeurs
zijn teruggeroepen „om rapport uit te bren
gen" en sindsdien niet op hun posten zijn
teruggekeerd. Al die posten worden, dus bezet
door zaakgelastigden, gemeenlijk in het
Fransch aangeduid als „chargés d' affaires'
met zeer beperkte bevoegdheden. Wel is de
Fransche ambassadeur Robert Coulondre naar
Berlijn teruggekeerd, maar niet om er zijn
taak te hervatten maar om er zijn zoon te
bezoeken, die er in een ziekenhuis is opge
nomen.
De taal der Berlijnscne bladen vooral is al
armeerend, en grof bovendien. Maar men moet.
wel bedenken dat deze pers het propaganda-
instrument der regeering is, evenals de Ita-
liaansche, dat zij dus met bepaalde bedoelin
gen gehanteerd wordt en dat haar uitlatingen
niet beschouwd kunnen worden als de weer
gave van een oorlogszuchtige stemming in het
Duitsche volk. Er is geen oorlogszuchtige stem
ming onder het Duitsche volk. Daarom is het
ook volkomen onjuist, de taal der huidige
Duitsche bladen te vergelijken met die van
1914. Toen was de Duitsche pers vrij en gaf in
hoogen mate de volksstemming weer.
Dat de Duitsche en de Italiaansche regee
ringen gereed zouden staan een Europeeschen
oorlog te beginnen kan men wel losweg ver
onderstellen, maar niet bewijzen en de rede
neeringen van het verstand pleiten voor het
tegendeel. Immers zou vooral Duitschland,
niet beschikkend over voldoende levensmidde
len-voorziening voor een oorlog op eenigszins
langen termijn, en ook niet over voldoende
benzinevoorraden, in een zeer slechte positie
komen te verkeeren als het zoowel in het Oos
ten als in het Westen moest strijden. Ook
Italië's strategische positie zou ongunstig zijn.
Het valt niet te loochenen dat de Engelsch-
Fransche garantiemaatregelen, waarin ook
Rusland betrokken is en waarover met Polen
onderhandeld wordt niet alleen hoog spel zijn
maar tevens een zeer sterke troef vormen.
Blijkbaar beteekent de Engelsche toelichting,
„dat zij een tijdelijk karakter dragen", dat
men in Londen bereid is tot onderhandelen als
Duitschland en Italië een andere houding wil
len aannemen. De eerste reactie is er een van
woede en daarbij komen dan de berichten om
trent Italiaansche troepenconcentraties bij de
Albaneesche grens en het opdringen van een
Italiaansch protectoraat aan Koning Zogoe
van Albanië.
Natuurlijk is de situatie op den duur ge
vaarlijk, als men niet tot nieuwe onderhande
lingen komt. En in dit verband is het zeer
zeker van belang wat de Canadees H. G. L.
Strange geschreven heeft in een vlugschrift,
dat wij in ons vorige nummer (op pag. 5) uitt-
voerig hebben geciteerd. Onder den titel „Ex
porteeren of sterven", het woord dat Hitier
kort geleden tot het Duitsche volk richtte, ver
geleek hij daarin de groote tarwe-leveranties
van Canada aan Duitschland in de jaren 1924
1929 met den huidigen toestand. Hij vestigde
er de aandacht op dat zoowel Canada als de
Vereenigde. Staten, Australië en Argentinië op
het oogenblik enorme hoeveelheden tarwe, bo
ter, vleesch en andere voedingsmiddelen over
houden, evenals zulke belangrijke grondstof
fen als katoen, wol, olie enz. Die overschotten
drukken de prijzen in die landen. Maar
Duitschland en Italië kunnen ze niet afnemen
omdat de hooge invoertarieven in die grond
stoffen-centra het beletten er voldoende aan
te leveren. Het heeft geen buitenlandsche de- -
viezen genoeg en Canada, de V.S., Argentinië
en Australië weigeren betaling in papieren
geld te aanvaarden. Zij willen alleen betaling
in hun eigen munt accepteeren. i
Terecht verklaart Strange in zijn betoog, dat
de wereldgeschiedenis leert dat volken die
geen kans zagen voldoende voedsel te krijgen
steeds naar het zwaard hebben gegrepen om
het met geweld te verwerven.
Dat is zeer zeker een groot gevaar en hier
wordt een andere zijde van het Duitsch-
Italiaansche vraagstuk scherp belicht. De
noodlottige economische ontwrichting der we
reld zou de getroffen volken in een toestand
van wanhoop kunnen brengen. Ik heb meer
malen op deze plaats dergelijke overwegingen
naar voren gebracht en de noodzaak aange
voerd, ieder volk zijn volle bestaansmogelijk
heden te gunnen.
Strange eindigt zijn betoog in hoopvollen
trant. Aldus:
Majoor Strange acht den toestand
wèl ernstig, doch niet hopeloos.
Bij het examineer en van kellners
voor den gemeentelijken herscho
lingscursus te Haarlem zal in een
der groote restaurants een maal
tijd worden aangericht, waarbij de
candidaten de leden der examen
commissie zullen bedienen).
Toen ik nog maar net mijn entree had gedaan,
In 't nog naar mijn meening eenvoudig
bestaan,
Toen placht ik m' al gauw in gepeins te
verliezen,
Op 't vraagstuk welk baantje ik later zou
Mijn jongst ideaal was koetsier op de tram,
Ik kon met bewondering op zien naar hem,
Die trotsch op het voorbalcon leidsels
hanteerde
En eiken dag heel den dag rijdend verkeerde.
Toen 'k later wat meer van het reisverkeer
wist,
Verliet ik de tram en koos spoormachinist,
Zoo'n man, die het snuivende monster deed
rijden,
Die leek mij toch wel bovenal te benijden.
Daarna, maar ik weet niet precies meer hoe
lang,
Kreeg ik naar muziek een bijzonderen hang,
Een aanleiding voor mij om over te zwaaien,
Naar hem, die het orgel mocht duwen en
draaien.
Het duurde maar kort, dat ik dit wilde zijn,
Er kwam een illusie van scheepskapitein;
Waarna ik weer aviateur wilde worden,
Dit baantje kwam toen voor het eerst aan
de orde.
Er volgden nog verdere droomen der jeugd,
Waarvan mij de aard zoo precies niet meer
heugt,
Alleen ligt nog vast in mijn zwakke memorie,
Het rijmelaarsvak leek me nimmer een glorie.
En nu is mijn jeugd vele jaren voorbij,
Maar steeds nog ben ik van illusies niet vrij,
Nog droom 'k soms van baantjes en heden
met name
Vanlid der commissie voor
't kellnersexamen.
P. GASUS.
„Het is nog niet te laat, om gedaan
onrecht te herstellen. Het is niet on
waarschijnlijk, dat Canada den eersten
stap zal ondernemen om de grove
fouten van Versailles uit de wereld te
helpen n.l. door een wereldconferentie
bijeen te roepen, waarop de landen
met een belangrijk overschot aan voe
dingsmiddelen en grondstoffen ertoe
zullen overgaan, de landen die niets
bezitten te helpen door het verlagen
van de tarieven en het uit den weg
ruimen van alle mogelijke belemme
ringen.
En het is zoo goed als zeker dat de
geheele wereld er baat bij zal hebben:
het Duitsche (en het Italiaansche)
volk zal geen reden meer hebben zich
te ergeren; men zal een eind kunnen
maken aan den bewapeningswedloop
en de vredestaak zal er wèl bij varen."
Merkwaardig is dat noch de Duitsche en
Italiaansche pers, noch de leiders der regee
ringen deze overwegingen op den voorgrond
plaatsen en op deze gronden een beroep op
de wereld doen, dat zeker weerklank zou vin
den en de sympathie voor hun volken wek
ken, die thans zoo verzwakt is door de agres
sieve houding van hun leiders. Waarom ver
klaart men niet openlijk en duidelijker waai
de schoen wringt?
Zakelijk en duidelijk?
R. P.
Weer een boete van 300.— voor
wilde bus-ondernemer.
Hitler's 50ste verjaardag.
Uitnoodigingen naar de Randstaten.
KAUNAS 5 April (Reuter). Van betrouw
bare zijde wordt vernomen, dat de opperbevel
hebber van het Litausche leger, generaal
Rashtikis en de burgemeester van Kaunas,
Merkis, zijn uitgenoodigd, 20 April naar Ber
lijn te komen voor den verjaardag van den
Führér. Ook vertegenwoordigers van Letland
en Estland zouden zijn uitgenoodigd.
Overtreding van het R. A. P.
Tot f 300 boete of 1 maand hechtenis veroor
deelde de Kantonrechter hedenmorgen een
Haarlemschen autobusondernemer wegens over
treding van het R.A.P. Het betrof een wilden
autobusdienst tusschen Haarlem en Den Haag.
Er werd om de 2 uur gereden en voor een en
kele reis betaalde men 50 ct. en voor een retour
85 ct.
Daar de ondernemer zelf niet verschenen was
duurde de behandeling van deze zaak maar kort.
Nadat twee chauffeurs waren gehoord hield de
Ambtenaar zijn requisitoir waarin hy er op
wees, dat deze ondernemer geen recht op cle
mentie kon doen gelden daar hij zijn materiaal
slecht onderhoudt.
De Ambtenaar vroeg tenslotte twee geldboeten
van f 400 elk sub. 1 maand, daar de dienst met
twee motorrijtuigen wordt onderhouden. De
kantonrechter legde hierna de bovenvermeldde
straf op.
Ontploffing op een Noorsch
tankschip.
Dsie opvarenden gedood.
OSLO 5 April (D. N. B./A. N. P.). In den
Sandefjord heeft zich aan boord van het 10.000
ton groote tankschip „Katy", door tot nu toe
niet opgehelderde oorzaak een ontploffing voor-
Drie leden der bemanning werden gedood en
verscheidene zwaar gewond.
Aanslag op de Duitsche ambassade
in Chili.
Daders wisten te ontkomen.
Op het gebouw van de Duitsche ambassade
te Santiagio is een bomaanslag gepleegd,
waardoor de tuinpoort en alle vensters ver
nield werden.
De daders konden ontkomen zonder her
kend te zijn.
De Duitsche gezant verklaarde den United
Press-correspondent dat „de bomaanslag
slechts een logisch gevolg is van de woedende
pershetze, die gedurende den laatsten tijd
tegen ons wordt gevoerd. Ik ben niet verbaasd
en heb reeds lang hiervoor gevreesd".
De politie deelde mede dat zij van oordeel
is dat de dader van den bomaanslag geen
Chileen is.
Rijksprotector Von Neuratk te
Praag.
Verwelkomd door Henlein en generaal
Blaskowitz.
PRAAG, 5 April (D.N.B.) De Rijksprotec
tor voor Bohemen en Moravië, freiherr von
Neurath, is vanmorgen in Praag aangeko
men. Hij werd verwelkomd door generaal
Blaskowitz en gouwleider Henlein. Generaal
von Brauchitsch heeft na zijn aankomst op
de Praagsche burcht beSiprekingen gevoerd
met de bevelvoerende generaals. Daarna
bracht hij een bezoek aan oud-president
Hacha. Ter gelegenheid van de aankomst
van den rijksprotector zijn de straten ver
sierd.
Blijde gebeurtenis aan het
Albaansche Hof.
Een prins geboren.
TIRANA, 5 April. Reuter-A.N.P.)
Koningin Geraldine heeft het leven
geschonken aan een zoon.
De geboorte van den kroonprins werd be
kend gemaakt door een salvo van 101 kanon
schoten.
Onmiddellijk vulden de straten zich met
een geestdriftige menigte, die koning Zogoe
en koningin Geraldine bejubelde.
Gedurende drie dagen zal feest worden ge
vierd, op de toppen der bergen zullen vreug
devuren worden ontstoken.
Op verscheidene plaatsen zijn te Madrid hulpposten ingesteld, waar de
bevolking van voedsel wordt voorzien.
Godart handhaaft zijn candidatuur
voor het Fransche presidentschap.
Fernand Bouisson trekt zich terug.
Fernand Bouisson.
De senator van het departement van de
Rhone, Justin Godart, heeft verklaard dat
hij zijn candidatuur bij de presidentsver
kiezingen voor de Fransche Republiek hand
haaft, aangezien president Lebrun zich can-
didaat heeft laten stellen en niet zichzelf can-
didaat heeft gesteld. Indien Lebrun zou
hebben verklaard van meening te zijn dat het
zijn plicht was zich wederom candidaat te
stellen, zou de senator zich bedacht hebben.
Hernieuwing van het mandaat van president
der republiek is tegen den geest van de grond'
wet.
Fernand Bouisson heeft de pers medege'
deeld dat hij geen candidaat voor het presi
dentschap meer is.
Bcdouce socialistisch candidaat.
PARIJS 5 April (Havas). Vanochtend heeft
de socialistische parlementsfractie onder voor
zitterschap van Léon Blum vergaderd in het
Palais Bourbon.
Eenstemmig is de afgevaardigde van het
departement van de Haute Garonne, Bedouce,
oud-minister van openbare werken, aangewezen
tot socialistisch candidaat bij de presidents
verkiezingen.
Het woord is aan.
opent het programma.
Zeer goed van uitvoering was het
Concert in Es voor Piano en Strijk
orkest van J. Chr. Bach.
Dat Concert bracht een prettige stem
ming te weeg, en die bleef in de
Serenata notturna, K.V. 239 van
Mozart, bewaard.
Dat schreef de heer Karei de Jong in
„Haarlem's Dagblad" naar aanleiding
van het concert, dat Haarlem's Strijk
orkest o.l.v. Felix de Nobel onlangs gaf.
De Serenata Notturna van Mozart zult
U ook op onzen Vrije-Tijd Avond Woens
dag 12 April in den Stadsschouwburg
kunnen hooren. Donderdagmiddag van
35 uur begint de kaartverkoop en de
plaatsbespreking in de Tijdingzaal van
Haarlem's Dagblad. Vrijdagmorgen van
1012 en Dinsdagmiddag 11 April van
35 uur wordt de kaartverkoop voort
gezet. De prijzen der plaatsen zijn 50 ct.
(Zaal. Balcon en Loge) en 30 ct. (Gaan
derij en Amphitheater). Haalt Uw kaar
ten dus vlug dan bent U verzekerd van
de beste plaatsen! Plaatsbespreken en
een alleraardigst programmaboekje ont
vangt U gratis!
Italië en Albanië.
Geruchten over Duitsche troepenconcentraties
aan de Italiaansche en Joego-Slavische grens.
LONDEN, 5 April (Havas). De
berichten in de Britsche pers over de
betrekkingen tusschen Italië en Al
banië waarover men op pag. 5
'bijzonderheden kan vinden zijn nog
te verwarrend om een juist oordeel te
vestigen over den toestand. Wel blijkt
er uit, dat de actie van Italië zich
richt tegen de kust van de Adriatische
Zee en de Balkan,
De Daily Telegraph schrijft, dat gisteravond
in niet-officieele Britsche kringen het gerucht
de ronde deed, dat Duitschland troepen con
centreerde aan de grenzen van Italië en
Joego-Slavië en dat ook Italië troepen con
centreerde aan de grens van Duitschland en
Joego-Slavië. Ook ging het gerucht, dat Italië
er sterk bij koning Zogoe op aan had gedron
gen. dat hij een formeel protectoraat van
Italië zou aanvaarden. De regeering van Rome
zou stappen hebben gedaan te Belgrado om
zich te verzekeren, dat dez-e actie geen vijan
delijkheden van Joego-Slavië tengevolge zou
hebben.
De Times meent, dat koning Zogoe heeft-
voorgesteld sommige punten van het verdrag
tusschen belde landen te wijzigen en dat er
geen reden is om aan te nemen, dat Italië
overweegt een protectoraat over Albanië af te
kondigen.
De Daily Herald schrijft, dat koning Zogoe
op aandringen van Italië er in heeft toege
stemd den bijstand van Italië te verzoeker
en een protectoraat tegen denkbeeldige ge
varen.
Indien hij dit niet zou hebben gedaan, dan
zou hij beschuldigd worden van 't- voeren van
communistische intriges, waardoor de on
afhankelijkheid van zijn land in gevaar zou
worden gebracht en hij onttroond zou wor
den,.
Vondel:
De zaeck quam met den
iiaem wel zomtijds overeen.
Ook de Italiaansche pers signaleert
„omsingelingspolitiek".
ROME 5 April. (Stefani). In hun corres
pondenties uit de voornaamste hoofdsteden
wijzen de bladen, zoo schrijft Stefani, op de
politieke manoeuvre van Engeland en Frank
rijk om een nieuwe „heilige alliantie" op te rich
ten ten dienste van de belangen der democra
tieën en tegen de expansie en de natuurlijke
eischen van de as. De bladen doen uitkomen dat
Duitschland tot een tegenaanval bereid is ten
einde de Britsche omsingeling te verhinderen.
Ingeval Groot Brittannië, schrijft de Berlijn-
sche correspondent van de „Messagero" er in
zou slagen de omsingeling van Duitschland te
verwezenlijken, zou dit land terstond tot een
tegenaanval overgaan door een intensieve
diplomatieke en economische actie en vooral
door epn propaganda onder de bevolking der
Britsche koloniën, protectoraten en dominions.
Vervolgens zou Duitschland niet slechts terstond
het vlootverdrag opzeggen, maar ook het rhyt-
me van zijn bewapening, vooral wat den vlieg
tuigbouw betreft, zoodanig opvoeren, dat het
zijn superioriteit kan consolideeren.
Nog steeds ontploffingen in
Engeland.
Materiëele schade, geen gewonden.
LONDEN, 5 April (Reuter) Vanochtend
vroeg zijn te Birmingham drie bommen ont
ploft, welke alleen materieele schade aanricht
ten. Kort voor de eerste ontploffing heeft een
straatveger een geïmproviseerde boni gevon
den en naar het politiebureau gebracht waar
het projectiel onschadelijk werd gemaakt.
Ook te Liverpool is een bom ontploft nabij
een sportpark. Een aantal boomen en struiken
werd beschadigd. Blijkbaar was de bom be
vestigd aan de takken van een boom.
Een vijfde bom is hedenochtend ontploft te
Coventry. Het projectiel was bevestigd aan een
paal van het net der electrische tram, blijk
baar met het doel den tramdienst te ont
wrichten. Niemand werd gewond.
Neulralitcitswet heden in het
Ainerikaansche Congres.
Aanneming verwacht na langdurige
debatten.
WASHINGTON, 5 April. Men voorziet dat in
het Congres hevig zal worden gestreden over het
voorstel tot herziening van de tegenwoordige
neutraliteitswet van de Vereenigde Staten. Vol
gens de ervaren leden van het Congres zal de
regeering al haar kracht moeten aanwenden om
het voorstel van senator Pittman, waardoor de
uitvoer van wapenen en munitie in oorlogstijd
alleen afhankelijk zal worden van het principe
van contante betaling, te doen aannemen. Al
gemeen verwacht men dat de wijzigingswet zal
worden aangenomen, echter niet dan na langdu
rige debatten in het Congres.
De besprekingen over de wijziging van de
neutraliteitswet beginnen heden. Een verrassing
is de verdediging van het voorstel dooi' den
vroegeren republikeinschen minister Stimson,
die naar men verwacht Pittman's ontwerp zal
ondersteunen. Andere voorstanders zullen wel
zijn Huil, Welles, admiraal Leahy en Woodring.
(United Press).
EEN eenvoudiger, sneller, goed-
kooper, kortom beter manier om
iets te vragen of aan te bieden dan
een GROENTJE in
Haarlem's Dagblad.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
Pag.
Particuliere bewakingsdiensten worden on
der controle van den Commissaris van Po
litie gesteld.
BINNENLAND.
In Rotterdam krijgen de leerlingen van M.
O. scholen 's Zaterdags en 's Zondags vrij
van huiswerk. 2
Duitschland blijft in ons land eieren koopen 3
De kwestie van den electrischen kabel den
HaagRotterdam. 3
BUITENLAND.
Volgens berichten uit verschillende Europee-
sehe hoofdsteden zou Italië een soort pro
tectoraat over Albanië verlangen. 5
Te Mosoel in Irak is gisteren de Engelsche
consul door een opgewonden menigte ver
moord. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Hoog Spel. j
J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten 3
J. B. Schuil over het A. B. C.-Cabaret. 7
Mr. E. Elias: Amerika's inzichten omtrent
Europa 7
K, de Jong over de Matthaeus-passion van
Schütz. 7
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op
