Haarlems Dagblad
Engelsche garantie
Geruststellende mededeelingen
van dr. Colijn.
Colijn's Toespraak.
Zonneweelde.
Oproepen van onze dienstplichtigen
een overgangsmaatregel.
voor Griekenland
en Turkije?
Verwachting van
de Engelsche pers
aST0PpeM
ONZE GRENZEN
worden beter beveiligd
Hef Belangrijkste
56e Jaargang No. 17119
Uitgave Lourens Coster. Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algcm. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. l'ostgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 11 April 1939
Abonnementen per werk f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Kegelabomiementstarieven op uanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elko
regel meer f 0.15. Groentjes sie rubriek.
Onze regeering heeft het noodig geacht het
personeel van de afzonderlijke grensbataljons
onder de wapenen te roepen ter versterking
van de reeds aanwezige bataljons der lichting
die onder de wapenen is. Dat is dus dezelfde
maatregel die in September genomen werd
en de minister-president heeft hem vanmor
gen in een toespraak per radio toegelicht. De
toon van die toespraak was bovenal gerust
stellend. Dr. Colijn zei met grooten nadruk
dat de regeering niet beducht is voor een
directe bedreiging van ons land en dat de
verhouding met alle mogendheden goed is.
Ik geloof dat hij ook de bange lieden een hart
onder den riem heeft gestoken: zijn woord
was rustig, eenvoudig en vaderlijk als immer,
er straalde de klank van eigen overtuiging in
door en er was die gemoedelijkheid in, die
den Nederlander zooveel meer vertrouwen
inboezemt dan het pathos, waarmee regee-
ririgsleiders in verscheidene andere landen
zich tot de massa des volks plegen te richten.
Eenige herhalingen verhoogden de uitwer
king.
Geen direct gevaar voor ons land en eigen
lijk ook geen gebeurtenissen van de laatste
dagen hebben de regeering tot het nemen
van extra-veiligheidsmaatregelen genoopt.
Maar wel de toestand van latente interna
tionale spanningen, waarin Europa verkeert.
Dat is duidelijk. De toelichting verduidelijkte
verder. In ons huidig Iegerstelsel en bij het
zeer snelle verloop, dat de krijgshandelingen
in onzen tijd kenmerkt, is de normale sterkte
van ons leger op vredesvoet onvoldoende om
de zekerheid te scheppen dat een totale mo
bilisatie als die ooit noodig zou blijken
ongestoord zal verloopen. Maatregelen wor
den voorbereid om in deze leemte op doel
treffende wijze te voorzien en ter overbrug
ging van die periode zijn thans de afzonder
lijke grensbataljons opgeroepen.
Deze passages uit dr. Colijn's rede behelzen
iets nieuws.Er blijkt uit dat de regeering wijzi
ging, uitbreiding wil toepassen op de organi
satie van ons leger in vredestijd. Er zijn voor
zieningen op til die een meer permanent ka
rakter dragen.
Welke? Dat heeft dr. Colijn nog niet nader
verklaard. Maar we zullen het wel heel spoe
dig vernemen en in afwachting raad ik u aan,
geen geloof aan geruchten te schenken. Want
die zijn niets waard. Mogelijk zijn eenige
wettelijke maatregelen op komst, maar er is
nog niets van bekend. In elk geval ontbreekt
alle aanleiding tot ongerustheid als volgende
veiligheidsmaatregelen worden aangekondigd,
want wij weten nu al dat ze op komst zijn.
„Wij duchten van niemand eenige vijande
lijke handeling tegen Nederland, maar wij
willen tegenover ieder onzen duidelijken wil
toonen, dat wij onze beproefde zelfstandig-
heidspolitiek en onze onzijdigheid met alle
ons ten dienste staande middelen willen
handhaven", heeft de minister-president ver
klaard.
Deze woorden zullen niet alleen in ons land
maar ook daarbuiten verstaan worden. In ons
land zullen zij veeleer een geruststellende
uitwerking hebben dan het tegendeel. In het
buitenland zullen zij het besef versterken dat
Nederland niet tot de kleine landen behoort
die men kan binnenwandelen en in beslag
nemen.
Ook heeft dr. Colijn verklaard, dat de re
geering den internationalen toestand wel met
gespannen aandacht gadeslaat, maar dat dat
Iets anders is dan beduchtheid voor onze
eigen onmiddellijke veiligheid. Ik veronderstel
dat velen dit verschil bij zichzelf hebben kun
nen waarnemen en behoor tot hen. Mijn ge
spannen aandacht heeft, wat de laatste da
gen betreft, overigens meer verschijnselen
Van opklaring dan van verdere verduistering
van den politieken hemel waargenomen.
„Hoe kalmer wij den toestand onder oogen
zien, hoe rustiger wij allen ons dagelijksch
- werk blijven verrichten, hoe beter het is voor
ons zelf en hoe gunstiger indruk wij in het
buitenland zullen maken", zeide Colijn.
Ja, dat is waarheid. In dezen tijd is al meer
malen gebleken dat buitenlanders de rustige
houding van het Nederlandsche volk met een
tikje verwondering maar tevens met veel be
wondering hadden waargenomen. Laat dat ons
een vingerwijzing zijn, ook in onze persoon
lijke uitlatingen tegenover buitenlanders. Deze
houding verhoogt ons crediet niet alleen maar
boezemt ontzag in bovendien. Zij getuigt van
moed en vertrouwen. En het ware een licht
vaardig mensch die niet tenvolle het slotwoord
van den minister-president beamen zou: dat
het lot ook van ons land uiteindelijk niet in
de hand van menschen ligtj niet van den wil
eens menschen afhankelijk is, maar dat God
Almachtig de wereld regeert.
R. iP.
Turkije voelt zich sterk.
Buitenlandsch beleid blijft ongewijzigd.
ANKARA, 11 April (Reuter-A.N.P.)
Minister-president Saydan heeft in een ver
klaring tot de groote nationale vergadering
gezegd dat Turkije dank zij zijn krachtig
leger in staat is elk gevaar en iederen aanval
af" te weren. Hij voegde hieraan toe dat de
buitenlandsche politiek van Turkije niet is
gewijzigd. Turkije blijft trouw aan zijn vrien
den. zijn gegeven woord van trouw en onder-
teekeningen en zal met vast vertrouwen voort
gaan de zaak van den vrede te dienen.
Wij voelen, dat de toekomst is verborgen.
Achter de sluiers van een nieuwen morgen,
Nabij of ver, maar ons nog onbekend,
En in het zorglijk oog van velen grauw:
Het Paaschfeest is aan ons voorbijgegleden.
Met nieuwe blijken van een rustloos heden.
Maar één ding is er dat ons vreugde zendt.
De zon schijnt helder en de lucht is blauw.
Er zijn veel eieren voor geld gekozen.
En menig pad ging niet bepaald op rozen.
Er rezen spanningen in West en Oost,
En veler harten raakten in het nauw,
Door angst en twijfel aan der menschen
streven,
De wereld mag niet zonder zorgen leven.
Maar er is toch ook wel iets dat ons troost,
De zon schijnt helder en de lucht is blauw.
Wij mogen ons niet laten nederdrukken,
Wij moeten niet voor booze angsten bukken,
Want ondanks alles is de wereld mooi,
Al toont haar beeld zich dikwijls hard
en rauw,
Wij mogen niet verlamd gaan zitten kniezen,
Wij moeten werken, niet den moed verliezen,
Maar licht erkennen in den voor j aars tooi,
De zon schijnt helder en de lucht is blauw.
P. GASUS.
WEEKBERICHT
Coöp. Vooruitgang U.A.,
Haarlem.
Versche Holl. Roomboter per pond 74 ets.
Extra kwaliteit Javarijst per pond 12 ets.
Slaolie (Arachide) p. flesch a 6'omaatje 45 ets-
Bak- en Braadvet per pond 38 ets.
Thee per ons 21 ets.
Koffie per pond 21 ets.
Goudsche kaas met smaak per pond 30 ets.
MET DIVIDENDBONS.
(Adv. ingez. Med.)
OPLEIDING MIDDENSTANDS-EXAMENS
VESTIGINGSWET (November 1939)
D. W. VAN HOUT
DRS. HANDELSWETENSCHAPPEN
EXAMINATOR.
HEERENSINGEL 7 HAARLEM.
(Adv. ingez. Med.)
En nu met de schoonmaak neem ik meteen 'n
nieuw behangvan BAKKER natuurlijk.
H. M. BAKKER - Gen. Cronjéstraat 135,
TELEF. 11657.
Vertrouwde, vakkundige behangers beschik
baar. Huiseigenaren korting.
(Adv. Ingez. Med.)
VERVOER N.Z.H.
De vervoeropbrengst van de Noord-Zuid-Hol-
laridsche Tramweg Maatschappij is gedurende
Maart 1939 voor alle lijnen f 227.701, tegen
f 231.694, in dezelfde maand van 1938.
Hedenmorgen te 10 uur heeft de
voorzitter van den raad van ministers,
dr. H. Colijn, de volgende toespraak
tot het Nederlandsche volk gericht
over de drie omroepzenders:
In verband met de buitengewone tijdsom
standigheden heeft de regeering zich ander
maal verplicht gezien in het belang van het
vaderland bijzondere maatregelen te treffen.
In den afgeloopen nacht is n.l. overgaan
tot het onder de wapenen roepen van het
personeel behoorende tot de bataljons die be
stemd zijn voor de z.g. grensbeveiliging.
Ten einde onnoodige bezorgdheid bij de
bevolking te voorkomen wil ik thans door de
radio een kort word tot u richten om de be-
teekenis van dezen maatregel in het juiste
licht te stellen.
Ik begin dan met te zeggen wat men er
n i e t in moet zien.
Men moet er niet in zien, men moet er
niet uit lezen, dat de regeering beducht is
voor een directe bedreiging van ons land.
Voor zulk een opvatting is geen enkele aan
leiding aanwezig.. Onze betrekkingen met het
buitenland laten niets te wenschen over. Met
alle mogendheid is de verhouding goed.
Daarom kon ik zeggen, dat de regeering
niet beducht is voor een directe bedreiging
van 's lands veiligheid en de genomen maat
regel dus niet in dat licht mag worden
gezien.
Nu komt echter van zelf de vraag naar
voren wat men er dan wel in moet zien.
En het antwoord daarop is: men moet er
een zuivere voorzorgs maatregel in
zien, in verband met den algemeenen toestand
in Europa.
Ons werelddeel verkeert in een toestand
van latente internationale spanningen die ons
verplicht er rekening mee te houdlen dat die
spanningen zich kunnen ontladen in vijan
delijkheden. En als dit. geval zich mocht gaan
voordoen dan moeten we niet slechts in woor
den doch metterdaad in staat zijn op afdoende
wijze blijk te geven van onzen vasten wil onze
zelfstandigheid en onzijdigheid te handha
ven. Te handhaven onder allle omstandighe
den en naar alle zijden.
Om dit effectief te kunnen doén, wanneer
de noodzaak er van zou blijken, moet onze
geheele weermacht tenslotte gemobiliseerd
worden. Maar, in ons huidig Iegerstelsel en bij
LONDEN. 11 April (Reuter). De
Engelsche bladen bespreken de ver
gadering van den Ministerraad, wel
ke gisteren is gehouden en zij ver
welkomen het bijeenroepen van het
Parlement op Dondei'dag as.
De Times schi-ijft dat de regeering
vermoedelijk een garantie zal geven
ten aanzien van het oostelijke bek
ken der Middellandsche Zee, vooral
wat betreft het Grieksche en Turk-
sche gebied. Het schijnt dat alleen de
definitieve vorm van deze verklaring
nog moet worden vastgesteld na het
raadplegen van de andere betrokken
regeeringen, Geen bedreiging van de
onaantastbaarheid van Griekenland
en Turkije kan worden geduld.
In de afgeloopen jaren, zoo vervolgt de
Times, is de Turksche politiek in het nabije
oosten stabiel geweest en men kan verwach
ten dat dit zoo zal blijven. Engeland moet be
lang stellen in de Balkan of het wil of niet,
want het heeft te groote belangen in het Oos
ten der Middellandsche zee. Het zoekt hier
geen exclusieve positie, doch het is besloten
haar positie, welke niemand bedreigt, te
handhaven en de vrijheid van den interna
tionalen handelsweg te bewaren.
De Financial News schrijft, dat niet te sterk
kan worden aangedrongen op een garantie
voor Griekenland en zoo snel mogelijk moet
het plan tot collectieve veiligheid worden
doorgedreven. Het blad dringt er verder op
aan dat nauw zal worden samengewerkt met
de Sovjet Unie.
De ..News Chronicle" schrijft, dat de ga
rantie aan Polen niet voldoende is en op zich
zelf een gevaarlijke consequentie meebrengt
Gelijke garanties moeten onmiddellijk wor
den besproken met Griekenland en andere
Balkanlanden, die thans hun onafhankelijk
heid bedreigd voelen. Het blad betreurt dat de
Sovjet Unie op den achtergrond wordt gela
ten en verklaart, dat het toetreden van de
Sovjet Unie tot de collectieve veiligheid nood
zakelijk is, indien men succes wil hebben en
indien een oorlog voorkomen moet worden
is de Sovjet Unie een even groote factor als
Frankrijk.
De „Manchester Guardian" is van oordeel
dat het opzeggen van het Britsch-Italiaan-
sche verdrag gelijk zou staan met het in de
kaart spelen van Mussolini. Het verdrag i:
verbroken, doch men moet het aan de dicta
tors overlaten het op te zeggen. Het blad be
groet verder de mogelijke garanties aan Grie
kenland en Turkije.
De Fransche pers aan het woord.
PARIJS, 11 April (Havas). Saint Brice
schrijft in „Le Journal" dat de internationale
toestand aanmerkelijk is ontspannen, hoewel
hij nog ernstig is. Bailby schrijft daarentegen
in de „Jour" en de „Echo de Paris" dat Euro
pa door een ware paniek is getroffen. Hij
vraagt waarom de Italianen voortgaan met
het zenden van zooveel troepen en materieel
naar Albanië en waarom zij troepen concen-
treeren op de Dodecanesos en Rhodos. Wor
den Saloniki en het Suezkanaal bedreigd?
Dominique schrijft in de „République" dat
de huidige toestand eischt. dat Frankrijk een
waarlijk civiele mobilisatie doorvoert, terwijl
de Engelschen den militairen dienstplich'
moeten invoeren.
In de ..Figaro" bericht Boutelleau uit Lon
den dat in sommige welingelichte kringen
het gerucht gaat. dat Mussolini in de laatste
43 uur een brief heeft geschreven aan minis
ter-president Chamberlain, waarin hij belof
ten heeft gedaan, waaruit zou blijken, dat de
.Italianen neutraal zouden willen blijven. Bou
tel'.eau vraagt zich ai of dit verlangen op
recht is, dan wel of de Italiaansche regeering
in de kaart van Berlijn speelt en de Britsche
actie poogt te verlammen.
het zeer snelle verloop, dat de krijgshande
lingen in onzen tijd kenmerkt, is de nor
male sterkte van ons leger op vredesvoet on
genoegzaam om de zekerheid te scheppen dat
die mobilisatie ongestoord zal verloopen.
Daarom is het een eisch van voorzichtïg-
beleid de voorwaarden te scheppen die het
ongestoord verloop eener mobilisatie kunnen
waarborgen.
Maatregelen worden voorbereid om, zoolang
de rust in Europa niet is weergekeerd, in deze
leemte op doeltreffende wijze te voorzien.
Maar daarmede is eenigen tijd gemoeid en
daarom heeft de regeering, ter overbrugging
van die periode, besloten het personeel van
de afzonderlijke grensbataljons evenals in
September onder de wapenen te roepen, ter
versterking van de reeds aanwezige bataljons
van de onder de wapenen zijnde lichting.
De normale toestand is volstrekt onbevredi
gend voor regeering en volk beide. Telkens
wanneer de internationale spanningen een
acuut karakter krijgen staat de regeering voor
de moeilijke vraag: moeten we bijzondere
maatregelen treffen of kunnen we ze nog
achterwege laten. En telkens wanneer zulke
omstandigheden zich voordoen rijst ook onder
ons volk soortgelijke vraag, waarmede dan on
gerustheid pleegt gepaard te gaan.
Daarom is het noodig voorzieningen te tref
fen die een meer permanent karakter dragen
en van zoodanigen aard zijn dat niet-telken
male tot het treffen van bijzondere maat
regelen behoeft te worden overgegaan en men
de ontwikkeling der gebeurtenissen dus met
meer gerustheid kan afwachten dan thans het
geval is. De n u genomen maatregel is, zooals
ik reeds zeide, te zien als een overbrugging
van den tijd die noodzakelijk verloopen moet
tot aan het oogenblik, dat de meer permanente
maatregelen effectief kunnen werken.
Ik herhaal nog eens wat ik in den be
ginne reeds gezegd heb: we duchten van nie
mand eenige vijandelijke handeling tegen Ne
derland, maar we willen tegenover ieder on
zen duidelijken wil toonen, dat we onze be
proefde zelfstandigheidspolitiek en onze onzij
digheid met alle ons ten dienste staande mid
delen willen handhaven.
Dat en dat alleen is de strekking van den
thans genomen maatregel.
Maar, omdat dit zoo is mag ik aan wat ik
gezegd heb nu ook een raad vastknoopen. Deze
raad n.l., dat er geen enkele reden aanwezig is
voor bijzondere ongerustheid. Natuurlijk houdt
de toestand in de wereld ook onze aan
dacht gespannen. Maar dat is heel wat an
ders dan beduchtheid voor onze eigen onmid
dellijke veiligheid. Voor zulk een beduchtheid
ik herhaal dit acht ik geen enkelen grond
aanwezig.
Hoe kalmer we den toestand onder de oogen
zien, hoe rustiger wij allen ons dagelij ksch
werk blijven verrichten hoe beter dit is voor
ons zelf en hoe gunstiger indruk dit naar bui
ten zal maken.
En voorts belijden we, ook als volk, in diepen
ernst, dat het lot ook van ons land, uiteinde
lijk niet in de hand van menschen ligt, niet
van den wil eens menschen afhankelijk is,
maar dat God Almachtig de wereld regeert.
In dat geloof schuilt kracht; het schept vast
heid van wil aan 's menschen zijde en het
voorkomt dat men als een riet door den wind
heen en weer bewogen wordt.
De werkloosheid te Haarlem.
Een ongunstige week.
In de afgeloopen week daalde het aantal
werkloozen te Haarlem met 126. Dit zou een
goede verbetering van de arbeidsmarkt zijn als
dat een normale werkvermeerdering was. maai
de daling is uitsluitend een gevolg van het feit,
dat na 1 April de menschen die bij de Werk
verschaffing geplaatst zijn niet meer bij de
werkloozen geteld worden. Dit geeft een ver
schil van ruim 200. zoodat de afgeloopen week
feitelijk een vermeerdering van het aantal
werkloozen van 80 gaf.
Het aantal werkloozen is nu 5408. Dit is 118
minder dan in 1938. 654 minder dan in 1937.
947 minder dan in 1936 en 52 minder dan in
1935. Bij al die verschillen moet evenwel ruim
200 worden afgetrokken om een zuivere ver
gelijking te krijgen.
Uit alles blijkt, dat de spanning in den
Europeeschen toestand een slechten invloed
heeft op de arbeidsmarkt.
Postzegelteiiloonstelling in de
Tijdingzaal.
Woensdag 12 en Donderdag 13 April wordt
des morgens een tentoonstelling gehouden
van het werk der leden van de Postzegel
rubriek van Haarlem's Dagblad in onze Tij
dingzaal, Groote Houtstraat. 93. Alle rubriekers
kunnen daar hun albums laten zien en voor
het netste werk worden punten gegeven, ter
wijl voor het beste werk met de meeste punten
fraaie prijzen worden beschikbaar gesteld.
Donderdags is er om 11 uur een verloting
onder de aanwezigen, bestaande uit postzegels
en p'ni".. tijdschriften. Mevr. A K. heeft ver
schillende fraaie series beschikbaar gesteld.
Ook belangstellinden hebben vrijen toegang
om het werk in oogenschouw te nemen.
Het woord is aan
Novalis:
De teeg tot de rust gaat
alleen door het gebied der
alles omvattende werkzaam
heid.
-1 kaarten,
(Adv.
De regeeringspersdienst meldt:
Bij Koninklijk Besluit van 10
April is bepaald, dat de tegen
woordige buitengewone omstan
digheden inhouden oorlogsgevaar
in den zin, waarin dat woord in
's lands wetten voorkomt.
Krachtens dit besluit is opge
roepen het personeel van de ba
taljons voor de grensbeveiliging.
Deze verklaring en oproeping zijn
niet te beschouwen als een recht-
streeksch gevolg van de gebeur
tenissen der laatste dagen. De
algemeene toestand in Europa
heeft de regeering de wensche-
lijkheid doen gevoelen, dat onze
grenzen beter dan tot dusver
beveiligd worden, ter verzekering
van onze politiek van zelfstandig
heid. De verdere ontwikkeling van
de gebeurtenissen zal dienten
gevolge met meer gerustheid
kunnen worden afgewacht.
Koninklijke besluiten betreffende
oproeping van personeel voor de
grensbeveiliging.
's-GRAVENHAGE. 11 April. De gister
avond verschenen buitengewone staatscourant
bevat de te gelijkertijd verschenen staats
bladen no. 181 en 182. betreffende de toe
stand van oorlogsgevaar en de oproeping van
het personeel voor de grensbeveiliging. Beide
besluiten bevatten de overweging dat de
heerschende internationale verhoudingen
medebrengen een voortdurend latent oorlogs
gevaar. en dat het daarom los van iedere
onmiddellijke dreiging noodig is. dat de
regeering kan beschikken over de bevoegd
heden tot het nemen van buitengewone maat
regelen, zooals in de wetten des lands voor
zien. teneinde onder alle omstandigheden de
zelfstandigheid en de volstrekte onzijdigheid
des lands te waarborgen.
Besluit no. 181 bepaalt dat de tegenwoordige
buitengewone omstandigheden Inhouden oor
logsgevaar in den zin, waarin dat woord In
's lands wetten voorkomt.
Besluit no. 182 bepaalt het volgende:
Al het personeel, bestemd voor buitenge
wone oproeping uitwendige veiligheid wordt
onverwijld in werkelijken dienst geroepen.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Dp spanning in Europa heeft een ongun-
stigen invloed op de arbeidsmarkt.
BINNENLAND.
Onze landsgrenzen worden beter beveiligd 1
Het Paaschcongres der S. D. A. P. 8
BUITENLAND.
Graaf Ciano heeft in Albanië een nieuw be
wind ingesteld. 9
Volgens Italiaansche berichten is Albanië
vrijwel geheel door de Italianen bezet. 9
De Amerikaansche rcgecring heeft het op
treden van Italië scherp veroordeeld. 9
De Italiaansche regeering heeft Engeland
verzekerd, dat de actie op den Balkan
tot Albanië beperkt blijft. 9
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Colon's toespraak 1
Mr. E. Elias: Ik ontdek Amerika. 3
J. II. de Bois over de tentoonstelling „Kunst
Zij Ons Doel". 4
J. B. Schuil: Kennemer Tooneelclub. 8
Een bijzondere medewerker over Duke El
lington. 8
H. M.: De gesehiedenis der Albancesche
onafhankelijkheid. 8
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op J1
