Haarlem's Dagblad
HITLER SPRAK HEDEN:
Engelsch - Duitsche vlootovereenkomst
en Duitsch-Poolsch verdrag opgezegd
Indrukken van
Hitler's Rede.
Zonder consent.
Vervanging van
dienstplichtigen.
Morgen, Zaterdag
K E I P, OPTIEK
56e Jaargang No. 17134
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-U itgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Het is de taak des journalisten snel te
reageeren en zoo geef ik thans mijn indruk
ken reeds van de beteekenis van een rede
voering, die in de laatste uren voor het ter
perse gaan van dit nummer Is uitgesproken.
Met de reserve, dat dit eerste indrukken zijn
die zich noodzakelijkerwijs tot hoofdpunten
moeten beperken.
Uit den toon en de vele uitweidingen van
het Duitsche staatshoofd valt geen andere
slotsom te trekken dan dat hij allerminst be-
geerig is naar een Europeeschen oorlog en
wel degelijk onder den indruk is van de
maatregelen van defensie die vooral door
Engeland genomen zijn. Tegenover Engeland
vooral heeft hij zich de grootste moeite gege
ven tot verklaring en rechtvaardiging van
zijn houding. Natuurlijk kwam daarbij de
gebruikelijke scherpe aanval op het dictaat
van Versailles aan de orde, waarbij er even
wel de nadruk op werd gelegd dat dit niet te
wijten was aan de volken maar aan een
groepje politici die Hitier als waanzinnigen
en onwetende domooren aanduidde. Zij had
den kunnen en moeten voorzien dat de toe
stand, door hun beleid geschapen, geen toe
komstmogelijkheden bood en tot ellende zou
leiden. Maar bij het herstel van Duitschland,
tot welken arbeid Hitier geroepen was en
met welke eenige levenstaak hij zich geluk
kig prees, had hij immer grenzen gesteld aan
de herziening van het verdrag van Versailles.
Dat had hij gedaan uit zijn innigste overtui
ging. Als Führer van het Duitsche volk had
hij er geen twijfel aan gelaten dat overal,
waar de hoogere belangen van de Europee-
sche samenleving het vereischen, nationale
belangen zoo noodig moeten worden ach
tergesteld. Geen twijfel had hij eraan gelaten,
dat het hem met deze opvatting heilige
ernst is.
Het zijn uitlatingen als deze die opvallen,
al treft de restrictie „zoo noodig". Positiever
werd Hitier toen hij in antwoord op de woor
den van president Roosevelt „dat de wereld
op weg is naar een catastrophe" verklaarde:
„Ik wensch te zeggen, dat ik geen enkelen
oorlog heb gevoerd. Ik heb mijn afschuw van
den oorlog te kennen gegeven en ik weet niet
voor welk doel ik oorlog zou moeten voeren".
Volgens hem is de spanning in Europa ver
oorzaakt door belanghebbende tegenstanders,
door „de kapitalisten" en niet door hem. En
nu constateert hij dat een oorlog tegen
Duitschland in Engeland als vaststaand
wordt aangenomen en betreurt deze ontwik
keling diep, daar de eenige eisch, die hij aan
Engeland ooit gesteld heeft en zal blijven
stellen de teruggave van de koloniën is.
Maar hij heeft altijd zeer duidelijk gemaakt
dat dit nimmer een reden voor een militair
conflict zou zijn. Hij wil niets wat Duitsch
land niet eenmaal heeft toebehoord. Op dit
punt dient opgemerkt dat hij bij zijn streven
tot rechtvaardiging van zijn annexatie van
Tsjecho-Slowakije er zich ook op beriep dat dit
vroeger tot Duitschland heeft behoord en dat
hij ook niet naliet weer eens duizend jaar in
de historie terug te gaan. Maar daartegen
over staan dan weer zijn verzekeringen aan
het adres van Frankrijk, Hongarije, Joego
slavië „met wie wij als buren het geluk
hebben hartelijke betrekkingen van vriend
schap te onderhouden" en zijn uitlatingen
ten aanzien van Nederland, België, Zwitser
land en Denemarken. Hitier herinnerde eraan
dat hij „bindende verklaringen" aan een
reeks van staten had gegeven en het verheug
de hem dat eenige Europeesche landen daar
in aanleiding hadden gevonden om ook hun
nerzijds den wil tot onvoorwaardelijke neu
traliteit uit te spreken en te verdedigen. Dit
gold dan voor Nederland, België, Zwitserland
en Denemarken.
Maar telkens keerde Hitier tot Engeland
terug. Vooral in zijn streven om zijn houding
na München en zijn annexatie van Tsjecho-
Slowakije te rechtvaardigen. De cultuur van
het Tsjechische volk is volgens hem in een
duizendjarige gemeenschap met Duitschland
voornamelijk door Duitschen invloed gevormd.
Het Tsjechische vraagstuk was overigens de
zaak der daarbij betrokken nationaliteiten en
niet die van West-Europa. Hij wil geen ras
beginselen verloochenen maar verlangt eer
biediging eener geschiedkundige noodzake
lijkheid en van Duitschland's huidige econo
mische dwangpositie. Bovendien waren enor
me wapenvoorraden in Tsjecho-Slowakije op
gehoopt die van dit land een gevaarlijke
haard voor Centraal-Europa maakten. En-
zoovoorts. De uitweidingen op dit punt kon
den evenwel de herinnering aan de breuk
der overeenkomsten van München en het be
sef der inlijving van een volk van ander ras
niet wegnemen.
Hitier zou zeer gaarne met Engeland on
derhandelen over het vraagstuk der vloot.
Nauwe vriendschap en samenwerking met
Engeland heeft hij steeds voorgestaan. Het
bestaan van het Britsche wereldrijk acht hij
een factor van onschatbare waarde voor het
geheele cultureele en economische leven van
den mensch.
Tegenover de vele hartelijke woorden aan
het adres van Engeland, tegenover al dit
streven om zijn beleid tegenover het
Engelsche volk te verklaren en te verdedigen
stond overigens de mededeeling dat hij het
vlootverdrag met Engeland van zijn grond-
Slag beroofd achtie en het heden zou opzeg-
Adolf Hitler.
Hitler begon zijn rede aldus:
De president der Noord-Amerikaan-
sche Unie heeft tot mij een telegram
gericht, welks eigenaardige inhoud u
bekend is. Aangezien, voordat ik als
ontvanger dit stuk in handen kreeg,
de overige wereld reeds per radio en
in de pers er kennis van genomen
had, en wij bovendien uit tallooze
commentaren van de democratische
wereldorganen de vriendelijke ophel
dering verkregen hadden, dat het bij
dit telegram gaat om oen zeer han
dig, tactisch document, dat bestemd is
den „door het volk geregeerde sta
ten" de verantwoording voor de oor
logszuchtige maatregelen der pluto
cratieën in de schoenen te schuiven,
heb ik besloten den Duitschen Rijks
dag te laten bijeenkomen, teneinde
u. als de gekozen vertegenwoordigers
van het Duitsche volk dc mogelijkheid
te geven, mijn antwoord het aller
eerst te vernemen, en dit ofwel te be
vestigen ofwel van de hand te wijzen.
Bovendien echter achtte ik het doelmatig
trouw te blijven aan den door den heer pre
sident Roosevelt ingeslagen weg, en mijner-
gen. Wat men daarvan denken moet? Mijn
indruk is deze: dat aangezien de vloot, nog
steeds het Engelsche hoofdwapen, in dat
land de grootste belangstelling bij de bevol
king geniet en haar machtspositie op de zeeën
door de Engelschen als sterkste waarborg van
hun wereldmacht gevoeld wordt, Hitier deze
factor in het geding brengt bij het geweldige
diplomatieke schaakspel, waaraan deze rede
geen eind maakt. Dat ware trouwens teveel
verwacht.
Hitier wil geen Europeeschen oorlog. Hij wil
aan allerlei landen allerlei garanties geven.
Hij heeft altijd grenzen gesteld aan zijn her
ziening van het verdrag van Versailles. Maar
hij heeft niet "gezegd dat die bereikt zijn. Polen
heeft niet toegestemd in een terugkeer van
Dantzig als vrije stad binnen het Duitsche
Rijk. Welnu: Hitier heeft het Duitsch-Poolsche
verdrag opgezegd. Hij is evenwel voor nieuwe
onderhandelingen met Polen te vinden. En hij
somde de tegenprestaties op, waartoe Duitsch
land zich bereid heeft verklaard als Dantzig
als vrije stad binnen het Duitsche Rijksgebied
terugkeert en een weg en een spoorlijn door
den corridor worden aanvaard. Die tegenpres
taties betreffen de erkenning van alle Poolsche
economische rechten in Dantzig, het verlee-
nen van recht van vrijhaven aan Polen en een
non-agressiepact voor den tijd van 25 jaar.
„Langer dan mijn leven", zei Hitier. Maar
Polen had dit aanbod afgeslagen. Hij noemde
dit een onbegrijpelijke houding en verweet
Polen het in dienst stellen van troepen of
schoon hij geen maatregelen tegen dit land
genomen had en „er niet aan dacht".
Wat het antwoord aan president Roosevelt
betreft verklaarde de Führer van Duitsch
land dat hij economische wereld-kwesties
niet zoozeer een zaak voor theoretische be
sprekingen achtte als wel een van verwijde
ring der beperkingen in verschillende landen.
Zou Roosevelt daarmee niet in de V.S. willen
beginnen?
Een afwijzing van onderhandelingen is dit
evenwel niet. Ook hier overweegt de indruk:
ik wil mijn stellingen handhaven, ik wijk niet
maar ik daag geenszins uit. De indruk blijft,
dat Hitier een grooten oorlog vermijden wil.
Ten aanzien van ontwapening meent hij, dat
Roosevelt geen beroep op hem en op Duitsch
land maar liever op anderen moet doen, van
wege de ervaringen die hem sceptisch gestemd
hebben. Ook hier dus geen positieve afwijzing.
Algemeene indruk van deze rede, waarop ik
morgen hoop terug te komen: zij zal niet na
laten een verlichting en ontspanning te bren
gen. Het schaakspel is nog niet uitgespeeld.
Maar er zijn zaken te doen die tot een gun
stige ontwikkeling kunnen leiden.
R. P.
De Duitsche Rijkskanselier lieeft heden in den Rijksdag
geantwoord op het bekende telegram van president Roosevelt.
De voornaamste punten zijner rede zijn:
1. Hitier zal de Britsche regeering meldendat aan het
Engelsch-Duitsch vlootverdrag den grondslag is ont
nomen
2. Polen heeft Hitler's voorstel, om Dantzig als vrije stad
binnen de grenzen van het Duitsche Rijk te doen terug-
keeren, verworpen
3Hitier heeft het Duitsch-Poolsche verdrag opgezegd
4,. Als Engeland met Duitschland over het vraagstuk der vloot wil
onderhandelen, zal niemand gelukkiger dan Hitier zijn, in het
vooruitzicht in staat te zijn een eerlijke en duidelijke overeen
komst tot stand te brengen.
5. Ten aanzien van de koloniën zeide Hitier, steeds een nauwe
vriendschap en samenwerking met Engeland te hebben
aangehangen.
zijds, en met onze middelen de overige wereld,
in kennis te stellen van mijn antwoord. Ik
wil deze gelegenheidechter ook gebruiken om
uitdrukking te geven aan de gevoelens welke
mij in verband met de geweldige historische
gebeurtenissen in de maand Maart van dit
jaar vervullen
Vervolgens gaf Hitier uiting aan zijn ge
voelens van dankbaarheid jegens de Voorzie
nigheid, dat hij als eens onbekend soldaat uit
den wereldoorlog tot Führer van zijn geliefd
volk was opgeklommen. Zonder bloedvergie
ten had hij het volk uit zijn diepste ellende
weten te verlossen en weer op te heffen. De
Voorzienigheid, aldus Hitier, heeft mij toege
laten de eenige taak van mijn leven te ver
vullen: mijn Duitsche volk uit zijn nederlaag
te verheffen en te verlossen uit de boeien
van het meest schandelijke dictaat van alle
tijden
In het huidige Groot-Duitsche rijk bevindt
zich geen gebied, dat niet sedert de oudste
tijden tot dit rijk behoord heeft.
Hitier greep vervolgens in zijn betoog terug
tot het einde van den wereldoorlog en wees
erop, dat de toen ontstane hoop op een duur-
zamen vrede, „een vrede van verstand en ge
rechtigheid", in de sindsdien verloopen 21 ja
ren niet verwezenlijkt kon worden. Bij het
vredesverdrag van Versailles kwam voor het
eerst het nadeel tot uiting, dat mannen die
niet in den oorlog gestreden hadden de po
litiek bepaalden. Bijna 115 millioen menschen
werden niet door de zegevierende soldaten
maar door waanzinnige politici in hun recht
van zelfbeschikking overweldigd. De gevolgen
waren verschrikkelijk.
In levensruimten, waarin bijna 140 men
schen per vierkante kilometer hun bestaan
moeten vinden, vernielde een troep onweten
de domooren een orde, welke zich in bijna
tweeduizend jaren van historische ontwikke
ling gevormd had. En toen deze nieuwe we
reldorde in haar gevolgen later een cata
strophe bleek te zijn. waren de democratische
vredesdictators van Amerikaansche en Euro
peesche afkomst zoo laf, dat niemand de
verantwoording voor het gebeurde op zich
durfde nemen. Ons vólk stortte in den don
kersten tijd van zijn nationale ongeluk.
Hitler's politieke plannen.
Wat ik thans duidelijk wil uiteenzetten, is
in de eerste plaats het doel van mijn politie
ke plannen naar buiten en hun verwezenlij
king. Nooit heb ik er twijfel over laten be
staan, dat het in Europa op zichzelf nauwe
lijks mogelijk is ooit een voor alle partijen be
vredigende overeenstemming van de staats-
en volksgrenzen te vinden
In het dictaat van Versailles werd noch
kening gehouden met het zelfbeschikkings
recht der volken, noch met de staatkundige
of zelfs economische behoeften.
Niettemin heb ik nooit twijfel er
over laten bestaan dat, zooals reeds
gezegd, ook een herziening van het
verdrag van Versailles ergens haar
grens zou vinden. Ik heb dit op vrij
moedige wijze ook altijd openlijk ge
zegd, en wel niet om tactische rede
nen, doch uit mijn innigste overtui
ging. Als nationale Führer van het
Duitsche volk heb ik er geen twijfel
over gelaten, dat overal daar. waar
de hoogere belangen van de Euro
peesche samenleving het vereischen,
nationale belangen, zoo noodig, moe
ten worden achtergesteld. Geen twij
fel heb ik erover gelaten, dat het mij
met deze opvatting heilige ernst is.
(Vervolg op pag. 2.)
Vrijdag 28 April 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. low nummer» 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regeL
Regelabonneraentstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentje» de rubriek.
H. M. dc Koningin hcefl zich vanmorgen in dc N'oordersluis te IJmuiden
ingescheept op den flottieljeleidcr ..Tromp". H. M. begeeft zich aan boord.
Achter haar kapitein ter zee L. A C. M. Doorman, de commandant van de
„Tromp" en Z. K. H. Prins Bernhard.
Het woord is aan
Terentius:
Hoe vaak gebeurt niet bij
toeval icat wij zelfs niet
durfden hopen!
(Een koopman staat terecht omdat
hij kousen zou hébben ingevoerd
zonder consent).
Het handeldrijven met consent.
Heeft al benauwde oogenblikken.
Wanneer je echter zonder bent,
Dan dreig je, aan de lamp te likken.
Dan komt er licht een ambtenaar,
Die 't naadje van de kous wil weten
En je geraakt al in gevaar.
Wanneer één draadje is vergeten.
De kous is zonder dat niet af.
In stede van een kous te maken.
Loop je het risico van straf,
Zelfs, erdoor in 't gevang te raken.
Wanneer je er geen been in zag.
Dan zal de booze kans je dreigen.
Dat j' op een goeden (kwaden» dag.
De kous zelf op den kop zult krijgen.
HITLER SPRAK 2«/i UUR.
De rede, die Rijkskanselier Hitier heden in
den Rijksdag als antwoord op de boodschap
van president Roosevelt heeft uitgesproken,
duurde 2' uur. De zitting van den Rijksdag
werd gesloten door veldmaarschalk Goering,
waarna het „Deutschland über alles" werd ge
zongen.
Het departement van Defensie wordt
overstroomd met aanvragen om zaken
verlof, vrijstelling van dienst en met
aanbiedingen om in dienst te mogen
treden. Het departement van defensie
heeft een „ruil-systeem" in elkaar ge
zet, dat reeds in werking is getreden.
Uitvoerige gegevens hieromtrent
vindt men op pag. Binnenland.
heropenen wij onze geheel ge
moderniseerde zaak. Wij zullen
Uw bezoek zeer op prijs stellen.
Groote Houtstraat 137, naast Luxor
(Adv. ingez. Med.)
HEDEN: 16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Een mislukte poging tot brandstichting in de
Groote Kerk in 1839.
Dc raadsvergadering van Heemstede heeft
het voorstel een leening van f 200.000 aan
te gaan ten behoeve van Openbare Wer
ken aanvaard. 6
BINNENLAND.
Dc vervanging van de dienstplichtigen Is
thans geregeld. 3
De Tweede Kamer heeft de wet autovcrvocr-
personen aangenomen. 3
De financier en oplichter Wreszynski is tot
vier jaar gevangenisstraf veroordeeld. 6
BUITENLAND.
De motie, waarbij de dienstplicht in Enge
land wordt goedgekeurd is door het Hoo-
gerhuis en het Lagerhuis aangenomen. 3
Dc Valera heeft zijn reis naar Amerika uit
gesteld. 5
In Engeland zullen 204.000 jongelieden voor
den „werkclijkcn dienst" worden opge
roepen. 5
SPORT.
Het sportgesprek van de week over het
honkbalseizoen. 8
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Indrukken van Hitler's rede. 1
K. de Jong over den Johezavond 5
Het drama van Sjanghai; een interessante
en boeiende film. 6
Speciale correspondentie: Staatslieden kijken
U aan. g
K.: Opvoering van „De pastoor van Neu-
villettc" door Alberdingk Thijm.
J. B. Schuil over Haarlem's Toonecl. 8
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op ]1
