1
Een oude poging tot
brandstichting in
de Croote kerk.
GARACIE RABO
KAMERPLANTENNEST
Haarlemsche Rechtbank
behandelde
IJmuidensche strafzaken.
VRIJDAG 28 APRIL 1939
HAARLEM'S DAGBLAD
4
Een herinnering aan 1839
In Allan, de geschiedenis van Haarlem, lezen
wij het volgende over een (gelukkig mislukte
poging tot brandstichting van de Groote Kerk
te Haarlem in 1839:
„Op Maandag den lOden Juni 1839, des mor
gens omstreeks elf ure. werd door den metse
laarsknecht Pieter van Oostendorp, die op
gemeld tijdstip boven in de kerk werkzaam
was, op den steenen gang, welke langs en op
den binnenkant van den westelijken gevel
loopt, een zoogenaamde loodgietersslof gevon
den, d.i. een ijzeren bakje, bij loodgieters in
gebruik om soldeerbouten naar boven te hij-
schen en te verplaatsen, doch dat aldaar niet
behoorde te staan, en welks aanwezen op die
plaats dan ook een zonderlingen indruk op
Van Oostendorp maakte. Hij riep daarom zijn
makker A. Stoel, die beneden in de kerk
werkzaam was, bij zich en deelde dezen de
zaak mede. Stoel, even vreemd opziende als
Van Oostendorp, kon evenmin als deze de
aanwezigheid der slof op deze plaats verkla
ren en, onwillekeurig rondziende, bespeurde
hij in de nabijheid van de plaats, waar de
slof stond, in het houten gewelf der kerk, bo
ven het orgel, een luikje, dat gedeeltelijk open
was. Door deze opening zag hij, dat op een der
balken, die tusschen het houten gewelf der
kerk en de bovenkast of zolder van het orgel
liggen, en welke dienen om het op het orgel
geplaatste wapenbord met den kerkmuur te
verbinden, een naar het hem voorkwam uit
gedoofde of wel tot asch verteerde vuurkool
lag, alsmede dat op genoemde zolderkast van
het orgel turfasch verspreid lag. Bij nader
onderzoek werd bevonden, dat gemelde kool
op den balk tot asch was verteerd en dat zich
onder deze asch eene ingebrande plek bevond,
ongeveer ter grootte van een kwartgulden;
terwijl ook op de orgelkast eenige brandplek-
ken werden bespeurd. Hoogst opmerkelijk is
het, dat de vuurkool die waarschijnlijk
door het luikje naar beneden is geworpen
gevallen is op den hier bedoelden balk en, zoq
niet geheel dan toch grootendeels daarop is
blijven liggen, te meer, omdat het bovenvlak
van dien balk nog geen decimeter breed is en
bovendien een vrij schuin bovenvlak heeft.
Aan de omstandigheid, dat die balk van
eikenhout en geverfd is. wordt het toege
schreven, dat hij slechts weinig is ingebrand.
Ware de brandende kool geheel of ten deele
op de zolderkast van het orgel (die van een
lichtere en meer ontbrandbare houtsoort is
vervaardigd) gevallen, dan zou daardoor
waarschijnlijk een brand zijn ontstaan, die
de schroomelijkste gevolgen konde gehad
hebben. Deskundigen beweren althans, dat
brand in dit gedeelte der kerk, bij de bestaan
de inrichting cn gesteldheid van het gebouw
zeer bezwaarlijk, zoo niet onmogelijk, te blus-
schen zou zijn, alsmede dat het orgel, ook
indien het al niet door het vuur leed, onher
stelbaar zou lijden van het bluschwater. Al
lerwaarschijnlijkst is het, dat de vuurkool,
met het boosaardig opzet om brand te stich
ten boven het orgel is neergeworpen door
een der arbeiders, die als vast werkman aan
de kerk was verbonden. Bedoelde werkman,
als loodgieter in dienst bij den heer C. Keun,
en sedert veertig jaren aan de kerk werk
zaam, was in den namiddag van den 6den
Juni, terwijl hij aan de Nieuwe Kerk werkte,
door zijn patroon betrapt op diefstal, waar
van hij reeds vroeger ook verdacht was ge
worden. Om die reden uit den dienst van den
heer Keun ontslagen, is hij des avonds niet
thuis gekomen en vermist gebleven tot den
volgenden avond, toen men, ook in de Groote
Kerk naar hem zoekende, zijn lijk aldaar
hangende vond in het bovenste gedeelte van
het gebouw, bij den zoogenaamden brand
gang, die zich aan de oostzijde der kerk langs
het bovenste gedeelte van het dak uitstrekt:
de ongelukkige, die den ouderdom van 81 ja
ren had bereikt, had zich daar opgehangen.
En hiermede zijn we aan het einde van
onze beschrijving der Haarlemsche St. Bavo-
kerk gekomen. Heeft de geschiedenis van dat
hoogst belangrijk monument van oud-Hol-
landsch bouwkunst voor allen die belang stel
len in de eer onzes Vaderlands eenige waar
de: het was de zucht onzen nationalen roem
te helpen ophouden, 'die ons den moed gaf
deze vrucht eener veeljarige en ernstige stu
die eene waardige plaats te doen innemen in
de geschiedenis van Hollands aloude Sparen-
veste!
Gedistingeerd)
zoo'n gladdering
van
n Fortgens 1» 4
Gr. Houtstraat 109
naast Cinema Palace
(Adv. ingez. Med.)
GROENTEMARKT TE HAARLEM OP
26 APRIL 1939.
Andijvie f 0.70—1.15 per kist.
Spinazie f 0.150.34 per kist.
Sla f 0.30—1.40 per kist.
Postelein f 0.50—0.90 per kist.
Raapstelen f 0.300.65 per kist.
Knakpeen f 2.60 per kist.
Winterwortelen f 1.40—1.80 per kist.
Uien f 1.00—0.80 per kist.
Bloemkool f 0.18—0.27 per stuk.
Roode kool f 0.15—0.18 per stuk.
Gele kool f 0.09—0.12 per stuk.
Komkommers f 0.060.08 per stuk.
Radijs f 0.011 !i0.03 per bos.
Wortelen f 0.180.20 per bos.
Rabarber f 0.05—0.08 per bos.
Witlof f 0.12—0.22 per K.G.
Prei f 0.15—0.18 per K.G.
Raap f 1.40 per zak.
PROGRAMMA VAN DE HAARLEMSCHE
RADIO CENTRALE OP ZATERDAG
29 April 1939.
Progr. I. Jaarsveld en Hilversum I.
Progr. II. Hilversum II.
Progr. III Keulen 8.00; Radio PTT Nord 9.20;
Ned. Brussel 11.20; Keuion 1.20: London Reg.
2.50; Keulen 3.20: Ned. Brussel 5.20; Keulen
6.50: Ned. Brussel 7.20 Keulen 10.20.
Progr. IV. Ned. Brussel 8.00 Parijs Radio 8.20;
Radio PTT Nord 8.30; Diversen 8.50; London
Regional 9.35: Droitwich 10.50: London Regional
1.20: Droitwich 1.50; Keulen 7.20: Droitwich
7.35; Londen Regional 8.45: Droitwich 9.00;
Parijs Radio 11.20.
Progr. V. 8.007.00 Diversen. 7.008.00 Eigen
gramofoonplatenconcert. Verzoekprogramma.
„Dc dierenwereld in hel
mcnschelijk geloof'.
Lezing Notaris G. D. Boerlage.
Notaris G. D. Boerlage heeft Donderdag
avond in het Nutsgebouw, Lange Veerstraat,
een lezing gehouden over: „De dierenwereld
in het menschel ijk geloof".
Spr. ging hierbij uit van de volgende stel
lingen:
le De mensch is van nature een vruchten
eter, dus geen omnivoor (alles-eter) of zelfs
maar herbivoor (planten-eter).
2e, De mensch kan ook gezond leven zonder
het gebruik van vleesch.
3e. De bewering dat sommige menschen voor
hun gezondheid vleesch moeten eten is niet
te aanvaarden.
4e. Vivisectie is voor een groot deel over
bodig.
Men zegt dikwijls: het slachten is niet zoo
erg als wel wordt beweerd. Het lijden der die
ren in de abattoirs is zeer gering. Doch spr.
bestreed deze meening. In Amsterdam bijv.
wordt slechts 50% van het slachtvee met een
schietmasker gedood. En zelfs met een schiet-
masker is het lijden der dieren nog groot. Bo
vendien is de geheele behandeling van het vee
zeer slecht.
Het is volgens spr. niet waar dat de dieren
hun lijden niet beseffen. Dikwijls leest men
in de kranten hoe dieren op weg naar het
abattoir ontvluchten en zich zoo goed moge
lijk verdedigen.
Hiermee verlaat men den weg van het recht
jegens de dierenwereld. En zoo voortgaande
komt men tot dingen die met geen mogelijk
heid in overeenstemming zijn te brengen met
het Christelijk geloof.
De gevolgen van deze aantasting van de
heiligheid der Schepping blijft niet zonder
gevolgen.
Vele ziekten tengevolge van het vleesch-
gebruik breiden zich voortdurend uit. Spr.
wees in dit verband vooral op de kanker. Het
staat wetenschappelijk vast dat verschillende
dieren in den doodstrijd in hun lichaam ver
giften afscheiden, die zeer schadelijk zijn voor
de gezondheid van den mensch.
Hij die vleesch eet is verantwoordelijk voor
de daad die de slager volbrengt. Spr. stelde
nu de vraag: zoudt u deze daad kunnen ver
richten of zelfs maar aanzien?
Spr. vervolgde met een aantal citaten van
verscheidene geleerden, denkers en dichters.
Verder gaande wees spr. op het groote ver
band tusschen den vredesstrijd en het vege
tarisme.
De vivisectie kan volgens spr. geen enkel
bli,jvend succes boeken.
Honderden proeven worden telkens weer op
nieuw gedaan en zijn daarom geheel overbodig.
l/aat £uxe 1/etUm*
zonder Chauffeur alleen
GASTHUIS VEST 11 - HAARLEM TEL 17266
Verzekerde Wagens
Noteer even: TEL. 19123
het gemakkelijke Nr. van
BONTEN B A L'S
LEESBIBLIOTHEEK en BOEK-
HANDEL - JANSWEG 51
(Adv. Ingez. Med.)
En vele onderzoekingen worden gedaan die
geen enkel practisch nut hebben.
Tenslotte behandelde spr. nog het dooden
van dieren voor vermaak, waarbij hij o.a.
sprak over de Spaansche stierengevechten en
de Engelsche herten- en vossenjachten.
Hierna was er gelegenheid tot het stellen
van vragen.
C. ten Booin.
Wordt gehuldigd op zijn 80sten verjaardag.
Er heeft zich een comité gevormd om den heer
C. ten Boom den verdienstelijken Haarlemmer,
die op 18 Mei zijn 80sten verjaardag zal vieren,
te huldigen voor het vele dat hij in het belang
van onze stad en van de vele instellingen en
vereenigingen waaraan hij zijn krachten gegeven
heeft, gedaan heeft.
Adt Ingez iviea.
STADSBIBLIOTHEEK EN LEESZAAL.
Aanwinsten op het Prinsenhof.
Godsdienst.
Bleeker: De internationale boodschap van
godsdienst en kerk aan de wereld van deze
tijd.
Eenheid, De, en gescheidenheid der kerk;
het oecumenische vraagstuk toegelicht door
drs. Van de Pol, prof. dr. Cramer e.a.
Maes: Stichting en inrichting van de Ka
tholieke kerk.
Rapport van de eerste oecumenische theo
logenconferentie gehouden op Woudschoten
van 2527 September 1934
Exacte Wetenschappen.
Houte de Lange, Ten en Mulder: Draaibare
sterrenkaart voor Nederland.
Versluys: Vlakke driehoeksmeting; 18 dr.
Whitehead: Science and the modern world.
Landbouw.
Bezemer: Land-, tuin- en boschbouwkundig
woordenboek.
Geschiedenis.
Bouwverordening der gemeente Haarlem.
Gids van Haarlem.
Lawrence: Seven pillars of wisdom.
Nederl. en i. h. Nederl. Vert. Romans.
Eekhout: Klein tussohenspel.
Epen, Van: De schaduw van het geluk.
Gunnarsson: Advent.
Houwink: Marceline.
Piasecki: Waar het vrije leven lokt.
Scharten-Antink: De groote Zorzi
Engelsche Romans.
Mason: The summons.
Strong: The brothers.
Strong: The garden
Alg. Holl. Crediet- en
Depositokank.
Het jaar 1938.
Aan het verslag over het boekjaar 1938 van
de N.V. Algemeene Hollandsche Crediet- en De-
positobank te Haarlem ontleenen wij:
Gedurende het geheele jaar was er meer vraag
naar bouwcrediet dan in het vorig jaar, met het
gevolg dat de overvloed van kasmiddelen waar
mede de N.V. in 1937 nog al eens hadden te
kampen in het afgeloopen jaar niet drukte.
Hoewel daardoor een gunstige invloed op de
intrestrekening werd verkregen, kwam dit niet
zoozeer tot uitdrukking aangezien dit voordeel
althans voor een gedeelte werd terugge
bracht door de lagere rente, waartegen de nieuwe
leeningen en credieten werden aangegaan. Mede
als gevolg hiervan werden in het afgeloopen jaar
maatregelen beraamd om te komen tot conversie
en aflossing van de nog uitstaande 5 pet. pand
brieven, hetgeen zich in 1939 naar verwacht
wordt, geheel zal voltrekken.
Om een hypothecaire vordering geheel veilig
te stellen werd in 1938 een blok goed verhuurde
onder- en bovenwoningen ingekocht dat na een
paar maanden wel zonder winst, doch ook zon
der verlies weer werd verkocht. Ofschoon de
exploitatie dier onroerende goederen gunstig
was, achtten directie en commissarissen het meer
in overeenstemming met het doel der Bank tot
verkoop over te gaan.
Verder hadden nog twee executies plaats, die,
zooals verwacht werd, een verlies opleverden,,
doch waarmede in het vorige jaar met het be
palen der afschrijvingsreserve reeds rekening
was gehouden.
Het winstcijfer f 15621,88 is f 1410,97 hooger
dan het vorig jaar en liet een dividenduitkee-
ring van 4 pet. toe.
Aan hypothecaire leeningen stond 1 Januari
1938 uit f305812,50. Gesloten werden in 1938
twee leeningen ten bedrage van f 62000, terwijl
werd afgelost en afgeschreven f 69515, zoodat
er ultimo December 1938 (verdeeld over 139
leeningen) uitstond f 298297,50.
Op 1 Januari 1938 was er op de vier loopende
bouwcredieten uitgekeerd f 140000. Op deze en
op de 12 in 1938 ..afgesloten nieuwe credieten
werd uitbetaald f 492855. Door aflossing werd
terug ontvangen f 472475. Derhalve was er op de
7 loopende credieten op ultimo December 1938
uitbetaald een totaal bedrag van f 160380.
Aan leeningen tegen Onderpand stond op 31
Dec. 1938 uit f 10.835.
Het uitstaand bedrag aan depositiegelden be
liep op 1 Januari 1938 f 94970,40. In den loop
van 1938 werd gestort f 255922,42. Aan niet op
genomen rente werd bijgeschreven f2345,17,
terwijl terugbetaald werd f 246026,18, zoodat het
saldo per 31 December 1938 was f 107211,81.
door dz afgepaste.
hoeomLkeJjdL gw®
loaj (tabmui!) Jgjf
(Adv ingez Med.)
CumkM1?
Onmiddoll'l" kom, veel
Anutol Supp<»«°''° 1.60.
hinderlijk» PU»"' 1
(Adv. Ingez. Med.)
Op 31 Mei 1938 stond aan pandbrieven uit
f 217.700. De reserve bedroeg f 53.859.
De vergadering van aandeelhouders keurde de
jaarverslagen goed en bepaalde het dividend op
4 pet.
Mr. Slingenberg werd als commissaris her
kozen.
Voor den heer H. N. Verdel, die wegens ge
zondheidsredenen ontslag uit de directie had
genomen, besloot de Algemeene Vergadering
geen nieuwe functionaris is diens plaats aan te
stellen, doch de directie alleen op te dragen aan
den tegenwoordigen directeur, den heer S. de
Jong.
„WELDADIGHEID NAAR VERMOGEN".
Sophiastraat 2 d.
Wilt ons van tijd tot tijd gedenken,
En zoo mogelijk iets schenken
De groote waarde van het leven
Ligt niet in 't hebben, maar in 't geven!
Telefoon 122255.
Post-Giro 212793.
Copyright P. B. Boi 6 Cop«nhog*«
Urt sèie <m«a «mi de
lewMwn ar mecacfcen aaar de stad van den keuaar, welke zg, evenals het patoto en den turn, to
hooge mate bewonderden.
Wanneer xq echter den nachtegaal boorden, dan zeiden ze:
„Dat ie teefc 't mooiste van aHes!" 1b ah de reizigers thuis kwa
men, vertelden zij van den nachtegaal en de geleerden schreven
boeken over de stad, het paleis en den tuin, daarbij steeds van
don nachtegaal melding makend.
De nachtegaal had ieders bewondering. Zij die gediohten konden maken, bezongen den vogel uit het bosch bij de diepe en blauwe zee.
(Wordt vervolgd).
Au t obus chauffeur
staat terecht wegens
passeeren in de mist.
Strenge straffen geëischt tegen
visch- en rijwieldieven.
De Haarlemsche Rechtbank heeft zich Don
derdag bijna uitsluitend bezig gehouden met
de berechting van eenige IJmuidensche straf
zaken. Het betroffen meestal diefstallen van
geringeren aard doch er stond ook een auto-
bus-chauffeur uit Amsterdam terecht, die op
14 Januari op den betonweg Amsterdam
TJmuiden met zijn bus in botsing was geko
men met een vischauto. De drie inzittenden
van dezen laatsten wagen waren allen vrij
ernstig gewond en moesten met hersenschud
dingen in het St. Anthonius Ziekenhuis te
IJmuiden worden opgenomen. De aanrijding
vond plaats doordat de buschauffeur trachtte
een voor hem rijdende autobus te passeeren.
Nu was de vraag maar: had hij dit, gelet op
den dikken mist, die er toen heerschte, mogen
doen of had hij achter de andere bus moeten
blijven rijden?
Uit het verhoor van inzittenden van de bus,
die door verdachte werd bestuurd kwam vast
te staan, dat hij signalen had gegeven. De
chauffeur van de voor hem rijdende autobus
kon zich echter niet herinneren, dat hij sig
nalen had gehoord. In tegenstelling met de
vorige getuigen meende hij ook positief te
weten, dat hij niet langzamer was gaan rijden
zoodat de verdachte niet den indruk had kun
nen krijgen, dat hij wilde stoppen. De chauf
feur van de vischauto verklaarde dat de auto
bus zoo plotseling uit den mist op was komen
duiken, dat hij geen tijd had gehad nog iets
te doen. Hij had wel getracht nog te remmen.
De Officier meende, dat het onder de ge
geven omstandigheden niet geoorloofd was
geweest te passeeren. Men moet dan gerui-
men tijd den linkerkant van den weg houden
en daardoor werd bij dien mist, het risico te
groot: Daar de verdachte geen „wegmisdadi-
ger" is; hij had bij het passeeren alle moge
lijke voorzorgen genomen, eischte de Officier
een boete van f 25.
De verdediger mr. Heeg meende, dat de bus
chauffeur in geen enkel opzicht „hoogst roe
keloos en onvoorzichtig" had gereden. In
tegendeel. De bestuurder van de vischauto had
nog tijd genoeg gehad om te remmen. Spreker
vroeg daarom vrijspraak.
En geheel andere kwestie stond vervolgens
op de rol. Twee broers, beiden vischknechts,
hadden zich schuldig gemaakt aan het stelen
van visch. Ze waren in betrekking bij een
Spakenburgschen vischhandelaar en een van
hen had uit diens pakhuis een wolf niet die
van Roodkapip maar 'n soort visch gepakt
en verkocht. Zijn broer had zich „verdienste-
'ijk" gemaakt door een halve kist wijting ge
kocht voor de Rijkszeevischdistributie. buit te
maken. Deze diefstallen waren hun ten laste
gelegd. Ze hadden er echter een gewoonte van
gemaakt visch te stelen en dreven een han
deltje in gestolen visch.
Ze hebben schandelijk misbruik gemaakt
van het in hen gestelde vertrouwen, zei de
Officier, die tegen ieder van hen drie maan
den eischte. Mr. J. van der Hoeven drong op
clementie aan.
Uitspraak van deze zaken 4 Mei.
In de middagzitting stonden nog twee IJmui
densche visch lossers terecht, die drie kisten met
haring hadden gestolen. Met het oog op de gun
stige reclasseeringsrapporten vroeg de Officier
voor beiden zes maanden gevangenisstraf voor
waardelijk met een proeftijd van drie jaar.
Vervolgens verschenen twee broers in het ver
dachtenbankje. die de drie kisten voor f 9 van
de vorige verdachten hadden gekocht. Zij wer
den beschuldigd van heling. Het bleek, dat de
jongste broer aan een der vischlossers had ge
vraagd of deze geen haring voor hem had. Hij
had volgens zijn verklaring bedoeld of de
vischlosser geen z.g.n. „pakkersharing" had ont
vangen. In ieder geval was de koop tot stand ge
komen. De oudste broer had de haring met zijn
rachtauto vervoerd. Tegen hem eischte de Of-
fivier 4 maanden gevangenisstraf en tegen den
jongsten broer 8 maanden. Deze laatste was al
eenige malen wegens diefstal veroordeeld.
Mr. Pot vroeg vrijspraak voor den eersten ver
dachte daar deze feitelijk met de heele zaak niets
te maken heeft: mr. ten Bokkel drong voor den
tweeden verdachte op clementie aan. Uitspraak
in al deze zaken 5 Mei.
