Haarlem's Dagblad
Herbewapening
Moreele en Geestelijke
Htmets
verpakte KOFFIE en THEE
De deur
De Ontvangst.
30 JAAR
Een oproep van den
Burgemeester van Haarlem
Melkgeld.
een duimbreed open
Maandag a.s. begint
3e Tentoonstelling
,flal doet U iu
Uw t/tijett tijd?"
F.Dijkstra verlichting Spaarne 65
Heden Heropening
KEIP, OPTIEK
Het Belangrijkste
56e Jaargang No. 17135
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Grootc Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Poatgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 29 April 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentie» 1-5 regel» f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonucmcntstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Uit de vele perscommentaren die wij in dit
nummer vermelden blijkt hoe de wereld de
rede van Hitier ontvangen heeft. Er zijn nog
andere commentaren ook. Er zijn bijvoorbeeld
de krasse uitlatingen van den burgemeester
van New-York, La Guardia. Ik geloof dat
Europa niet gediend is met zulke taal en dat
president Roosevelt de Oude Wereld een
dienst zou bewijzen als hij dezen burgemees
ter verzocht zich met zijn stad te bemoeien
en de buitenlandsche politiek aan Roosevelt
zelf en aan Cordell Hull over te laten, wier
taak het is die te behandelen. Overigens dient
men zich te herinneren dat de Vereenigde
Staten, hoewel hun president in zijn Bood
schap aan Hitler en Mussolini onderhande
lingen heeft voorgesteld, zelf economische
maatregelen tegen Duïtschland hebben geno
men die zeer ingrijpend zijn. Ik denk aan de
25 pCt. extra invoerrecht op Duitsehe goe
deren. Men verkeert in de Vereenigde Staten
in een gansch andere positie dan wij Euro
peanen. Men loopt daar geen gevaar voor
oorlog in eigen land. Dit heeft kennelijk ten
gevolge, zoowel in een deel der Amerikaan-
sche pers als in de uitlatingen van zulke
menschen als La Guardia, dat men veel min
der zelfbeheersching en veel minder verant
woordelijkheidsbesef toont. Men zou in de
Vereenigde Staten een voorbeeld kunnen ne
men aan de houding van de pers in een klem
land als Nederland. Temeer omdat men zoo
vaak toont, van de Duitsehe geestesgesteld
heid en van den economischen knel waarin
Duitschland zit zoo bedroefd weinig te be
grijpen. Ik wil hiermee allerminst zeggen dat
alle bladen in Europa de bezinning en het
verantwoordelijkheidsbesef toonen waartoe
een zoo ernstige toestand als de tegenwoor
dige den journalist, naar mijn overtuiging,
tneer dan ooit verplicht.
In het algemeen toont de Europeesche pers
evenwel een zekere waardeering voor den
Itoon en de breedvoerige argumentatie van
Hitler's rede. President Roosevelt, op wiens
Boodschap zij dan toch eigenlijk het ant
woord was, zou gezegd hebben dat zij „de
deur op een kier open laat" voor den vrede
in Europa. Welnu, dat voelt men blijkbaar
overal. Er worden wel allerlei wantrouwende
beschouwingen aan vastgeknoopt, voorname
lijk ten aanzien van Hitler's houding tegen
over Polen, en men is wel van meening dat
deze veel mildere rede beïnvloed is door de
defensie-maatregelen van Engeland, maar
goed: het is meegevallen, er blijkt een kans
te zijn om den vrede te redden.
Laat men zich daarop dan in Gods Naam
concentreeren! En pogen op te lossen waar
men kan. Waarbij beseft dient te worden, dat
de kwestie-Dantzig inderdaad een der wan
producten van Versailles is geweest. Hitier
heeft het non-agressie-pact met Polen opge
zegd en heeft de voorstellen vermeld die hij
aan dat land ten aanzien van Dantzig en den
corridor heeft gedaan. Polen heeft 'die voor
stellen afgewezen ofschoon zij recht-van-
vrijhaven en economische waarborgen inhiel
den. Blijkbaar is het daarbij in hooge mate
beïnvloed door het moment waarop zij ge
daan werden. Dat was vlak na de Duitsehe
annexatie van Tsjecho-Slowakije.
Objectief redeneerend is men nu geneigd
dit te vragen: Wat zijn de inzichten van
Engeland en Frankrijk ten aanzien van de
toekomst van Dantzig? Achten zij het juist,
gewenscht, ja mogelijk dien toestand op den
duur te bestendigen? Zijn zij bereid een Euro-
peeschen oorlog te riskeeren om te voorko
men dat Dantzig weer een vrije stad in het
Duitsehe rijksverband zou worden? Ik geloof
er niets van. Het zou dan ook onzinnig zijn.
Ik geloof dat het alleszins mogelijk is deze
zaak tot oplossing te brengen en dat dit ook
gebeuren zal, maar dat Dantzig een pion
vormt in het groote spel van loven en bieden
of in het schaakspel, als u wilt dat met
inzet van enorme bewapeningen gevoerd
wordt.
Hitier heeft uitgeroepen dat hij geen oorlog
wenscht te voeren. Men kan dat wantrouwen,
men kan alles wantrouwen. Hij heeft de door
president Roosevelt voorgestelde economische-
en ontwapenings-besprekingen sceptisch be
jegend maar niet vierkant afgewezen. Men
kan ook dat wantrouwen. Maar men weet
heel goed dat het Duitsehe volk evenzeer
hoopt dat de oorlog vermeden zal worden als
alle andere volken, dat het dit van zijn
Führer verwacht en dat deze met die totale
afwezigheid van oorlogs-geestdrift rekening
heeft te houden. De geest van dezen tijd is
anders, ten aanzien van den oorlog dien men
verfoeit als nimmer tevoren, dan die van
vroeger tijden. Anders. Nieuw. Dat vereischt
ook een nieuw diplomatiek beleid. Chamber
lain is de man die telkens weer bewezen heeft
dat te begrijpen, ook na de Duitsehe invasie
in Tsjecho-Slowakije. Hij heeft vooral ten
aanzien van Italië telkens weer nieuwe be
reidheid getoond. Het is te verwachten dat
hij ook tegenover Duitschland bereidheid zal
toonen nu uit Hitler's rede gebleken is dat
deze de kracht der tegenpartij beseft en den
oorlog vermijden wil.
Wij zitten als kleine natie, evenals een aan
tal andere kleine naties, temidden van een
conflict tusschen grootmachten. Wij hebben
onze strikte neutraliteit verklaard. Laat ons
bovendien in koelen bloede, blijven beseffen
dat al onze uitingen het streven naar oplos
singen moeten helpen bevorderen en dat die
ten allen tijde mogelijk blijven zoolang er geen
oorlog is uitgebarsten. Hitler's rede heeft dat
opnieuw bewezen. R. P.
Het nieuwste portret van onze Prinses Juliana, die Zondag haar
30sten verjaardag viert.
(Foto F. Ziegler.)
BEZOEKT DEN BAZAR der Luthersche Wijkverpleging, Diaconessenarbeid,
ten bate van Ziekenverzorging en Wijkwerk, in de MUZIEKZAAL van RESTAURANT
BRINKMANN, Groote Markt, op DINSDAG 2 MEI, 's avonds van 7.30—11 uur, WOENSDAG
3 MEI en DONDERDAG 4 MEI van 2.30—5 uur en 's avonds van 7.30—11 uur.
ZANGSPEL. VERLOTING. ATTRACTIES.
(Adv. Ingez. Med:)
De oproep van H.M. de Koningin tot moreele
en geestelijke herbewapening heeft een diepen
indruk achtergelaten bij ons Nederlandsche volk
en met bewogen gemoed heeft menigeen zich af
gevraagd wat hij zou kunnen doen om getuige
nis af te leggen dat hij zich zijn persoonlijke ver
antwoordelijkheid bewust is en bereid deze te
aanvaarden.
In vele deelen van ons land zijn bijeenkom
sten gehouden, commissies opgericht, stichtingen
in het leven geroepen die, hoewel elk het Ko
ninklijk Woord tot leiddraad nemende, nochtans
op uiteenloopende wijze daaraan vorm trachten
te geven.
Zoo ik mij tot op heden weerhouden heb ge
voeld in dezen voor Haarlem een initiatief te ne
men, dan beteekent dit geenszins dat ik niet in
mijn diepste wezen de noodzakelijkheid van
geestelijke vernieuwing zou beseffen. Veeleer
weerhield een zekere schroom mij om, waar het
hier vóór alles geestelijke waarden betrof, als
wereldlijke overheid leiding te willen geven.
Het is in dit besef dat ik mij gewend heb tot
de geestelijke voorgangers van elke godsdiensti
ge gezindheid met het verzoèk om allen op één
en denzelfden Zondag, te weten 7 Mei a.s. (het
Nederl. Israëlïetïsche Kêrkgenootschap in de
laatste daaraan voorafgaande godsdienstoefe
ning) in hunne prediking deze gedachte te wil
len vertolken.
Maar de rede van Hare Majesteit wijst ons te
vens op onmiskenbare wijze op onze sociale ver
antwoordelijkheid en spoort ons aan. de hand
aan den ploeg te slaan ook op dit gebied.
Het bijwonen van verschillende besprekingen
en het peilen van de opvattingen in verschillende
kringen in onzé Haarlemsche burgerij heeft mij
gesterkt in mijn reeds aanvankelijke overtuiging
dat er niet zoozeer behoefte bestaat aan het op
richten van nieuwe vereenigingen of comités
maar aan krachtiger steun voor de overtalrijke
organisaties die Haarlem op dit gebied telt. Wie
daaromtrent nadere voorlichting mocht wen-
schen wijs ik op den ,.Gids ten behoeve van het
maatschappelijk werk te Haarlem'' uitgegeven
door den Armenraad, welk boekje in de open
bare leeszalen alhier ter lezing liet-
Een ieder die zich bewust mocht worden, tot
op heden te kort te zijn geschoten in de daad
werkelijke toepassing van het „draagt elkanders
lasten", wek ik daarom met aandrang op tot een
spontane daad van steun op dit gebied; naast de
rechtstreeksche uitwerking, welke uw hulp zal
hebben, beteekent zij ook zulk een bemoediging
om te volharden voor hen die het pioniers- en
het leiderswerk, dikwijls onder veel tegenwer
king en teleurstelling, verrichten.
Moge het werk uwer handen gezegend wor
den.
De Burgemeester van Haarlem,
J. E. DE VOS VAN STEENWIJK.
KWALITEIT
KENMERKT
VRAAGT UWEN
LEVERANCIER
llllllllllllilllllllllllllllllillllillllllllllllllllfllllllllllllllllillllillllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllfl
(Adv. Inoez Med,)
(In Italië is S00 mïllioen lire klein
geld geslagen uit een nieuw ma
teriaal „Akmonital" geheeten, dat
uit melk gemaakt iccfdt).
Ik wil wat over koetjes praten,
Maar kalfjes niet in dit geval,
Behalve dan in deze mate.
Dat ook een kalf eens koe zijn zal.
Ik vind het meer dan onrechtvaardig,
Als u mij op den man af vraagt.
Dat zij niet het brevet, haal- waardig,
Van: koningin der dieren draagt.
Is zij voor ons niet onontbeerlijk?
De hoogste hulde komt haar toe,
Wat zouden u en ik, zeg eerlijk.
Moeten beginnen zonder koe.
Geen dier weet ons zooveel te geven.
Als die heldin van wei en sloot.
Nadat zij melk geeft bij haar leven,
Geeft zij nog veel meer na haar dood.
Uit melk werd al heel veel getrokken,
Maar nu heeft men in dezen tijd,
Wat nieuws weer in de melk te brokken.
Die ons de koe zoo naarstig slijt.
In de verbijsterende dagen
Die ons geslacht beleeft 'en hoe)
Wordt letterlijke munt geslagen.
Uit het product van onze koe.
Nu dient toch ieder op te vallen.
Die door dit nieuwtje wordt verrast,
Dat op het koebeest, meer dan allen.
Het predikaat „uitmuntend" past.
P. GASUS.
Het oordeel van Roosevelt
na de Rijksdagrede
van Hitier
HYDEPARK (New-York), 29 April
(Reuter). De „New-York Daily
News" bericht van niet-officieele zijde
te hebben vernomen, dat president
Roosevelt van oordeel is, dat de rede
van Hitier de deur een duimbreed
heeft laten open staan, wat betreft
den vrede in Europa.
De president heeft geweigerd met de
pers de rede te bespreken.
In gewoonlijk goed ingelichte kringen ver
luidt, volgens Reuter, dat president Roosevelt
op de reden van Hitier zal antwoorden in een
„Praatje bij het haardvuur" dat door middel
van de radio bekend zal worden gemaakt.
Een van de invloedrijke steunpilaren van de
regeering in het Congres heeft verklaard, dat
aangezien het antwoord van Hitier op de
boodschap van Roosevelt voor Rijksdag en
radio werd uitgesproken, de president vermoe
delijk op gelijke wijze zal antwoorden.
Senator Pittmann heeft ten aanzien van
de rede van Hitier gezegd, dat deze geen
wijziging brengt in de wereld-toestanden,
waardoor het Congres zou worden genoopt af
te wijken van de procedure tot het opstellen
van een nieuwe neutraliteits-wetgeving.
NEW-YORK, 29 April (Havas). Tijdens
een bijeenkomst in de City Hall ter eere van
de delegatie van het Fransche parlement,
welke onder leiding van Edouard Jonas een
bezoek brengt aan de Vereenigde Staten, heeft
burgemeester Laguardia gezegd „Ik geloof niet,
dat Hitier iemand om den tuin heeft geleid,
zelfs zijn eigen volk niet".
In een gesprek met Jonas zeide Laguardia:
„Toen ik in mijn jeugd in Arizona leefde, leg
den sommigen tijdens het kaartspelen hun
revolver op tafel. Dat waren valschspelers en
geen heeren".
POSTBESTELLING OP 1 MEI.
In verband met de viering op 1 Mei van den
verjaardag van H.KF. Prinses Juliana zal de
postbestelling op dien dag beperkt worden. Dit
brengt o.a. mede. dat de postabonnés van ons
blad hun exemplaar van het nummer van
Maandag niet meer op denzelfden dag, zoo
als gebruikelijk, zullen kunnen ontvangen.
DEZE VERTELT U
IETS OVER HAARLEM
Van a.s. Maandag af t m Zaterdag wordt
in de Tijdingzaal van Haarlem's Dag-
Had de 3de tentoonstelling Wat doet
U in uw vrijen tijd?" gehouden. Deze
expositie vertelt U in het bijzonder iets
over Haarlem: De geschiedenis van de
Haarlemsche brandweer, weergegeven in
een serie door een brandwacht in vrije
uren vervaardigde wagens enz., teeke-
ningen en schilderijen van Haarlemsche
stadsgezichtenzeilschepen en een mo-
orbootde Haarlemsche watersportbe-
nefening illustreer end. Maar er is nog
veel meer dat beioijst hoe menschen hun
vrijen tijd nuttig en zinvol besteden.
Het woord is aan....
Mme. Swetchine:
Wat is noodig om toegevend
te zijn? Veel gezond verstand
en een beetje medelijden in
het hart.
(Adv. Ingez. Med.)
7 MEI Zwitserland—Nederland.
Met CENTRALE RADIO ONTVANGST is het
alsof U te Bern in het Stadion zit. Een der
groote voordeelen van onze lijnverbinding.
Centrale radio is beter, goedkooper. actueeL
HAARLEM TELEFOON 10010
(Adv. Ingez. Med.)
A.s. Maandag VOOR.JAARSPRIJZEN
ANTHRACIET EN BRECHCOKES
bij FRANS PERQUIN Telefoon 10212.
Doe thans reeds Uw wintervoorraad op. De
noteeringen zijn het laagst.
(Adv. Ingez. Med.)
Grootste toonzaal en sorteering te Haarlem
U slaagt in elke prijsklasse
Levering via uw installateur
Toonzalen aan fabriek geopend van 8-17.30
i Adv ingez Med.)
van onze geheel gemoderni
seerde zaak. Wij zullen Uw
bezoek zeer op prijs stellen.
Croote Houtstraat 137, naast Luxor
(Adv. Ingez. Med.)
HEDLN 20 PAGINA'S
BINNENLAND.
pag.
De Amsterdamsche specialisten krijgen van
de ziekenfondsen een hooger honorarium.
De Amsterdamsche politie heeft op verschil
lende plaatsen een inval gedaan in ver
band met een belecdigende plaat.
BUITENLAND.
Te Londen is men niet verbaasd over de op
zegging van het vlootverdrag door
Duitschland. 5
Ook te Warschau verwachtte men de opzeg
ging van het Poolsoh-Duitsche niet aanvals
verdrag. 5
In een Duitsch memorandum tot Polen komt
de bereidheid tot het treffen van een
nieuwe regeling tot uiting.
De Russische non-stopvlueht MoskouNew-
York is mislukt. 5
He Belgische Senaat heeft de speciale vol
machten van het kabinet goedgekeurd. 5
SPORT.
Sport in 't Kort. 8
Het Sportgesprek van de week. 8
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De ontvangst. 1
P. v. d. Hem: Lente aan de grens. 3
Mr. E. Elias: Ik ontdek Amerika. 3
Melis Stokc: De bloeiende Betuwe 3
Hans Stroh: Het sprookje van den regen 7
Van onzen speeialen verslaggever: Koningin
maakte oefeningen aan boord van de
„Tromp" mee. 7
J. II. de Bois: Litteraire kanttcekeningen. 11
Kees van Hoek: Dr. Loyds tachtig jaar. 11
Mecningen van medici over den oorlog 11
v. H.: Een atlas groeit 13
Staatslieden kijken U aan. 13
Vr. S.: In Engeland 14
K. de Jong: „Die Spaerne-Sanghers". 14
J. B. Schuil: Het 20-jarig bestaan van Haar
lem's Tooneel.
Financieel Economisch Weekoverzicht: De
beurs vertoonde aarzeling in afwachting
van Hitler's antwoord aan Roosevelt. 15
Voor de Jeugd
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op 12
