Een vraag van belang:
/On
midzh
KARPET
R00DE STER
drie maal Roosevelt?
Hij is
er wèg van!
AGENDA.
ZATERDAG 13 MEI 1939
HA ARE EM'S DAGBEAD
(Van onzen correspondent te New York)
TALRIJKE vragen houden de openbare
meening van de Vereenigde Staten
bezig. Vragen van binnen- en van
buitenlandschen aard. Economische,
sociale, politieke en financieele vragen.
De openbare meening stelt belang in deze
vragen. Het is een van de eerste en meest ver
kwikkende indrukken die ge, zoodra ge een
week in Amerika zijt, krijgt: de algemeene be
langstelling voor al die geweldige vraagstuk
ken. De Amerikaan mag in Europeesche oogen
kinderlijk zijn, hij is zeker intelligent. Het
moge den Europeaan onmiddellijk opvallen dat
de oude cultuur in dit jonge land uiteraard
ontbreekt, een groot voordeel van die jonkheid
blijkt te zijn dat de nieuwe cultuur hier frisch
en verkwikkend is. Een uiting van die nieuwe
cultuur is de brandende belangstelling voor
brandende kwesties, die de geheele openbare
meening in vuur en vlam zet.
Ieder mensch gevoelt zich hier verantwoor
delijk deel en lid van de gemeenschap. En de
pers wakkert deze vlam van saamhoorigheid
en verantwoordelijkheidsgevoel aan. De poli
tieke constellatie het feit dat de Vereenigde
Staten behoudens een paar handjes vol socia
listen, communisten en nationaal-socialisten,
die in de volksvertegenwoordiging geen zeg
gingschap hebben, slechts twee groote partijen
kennen: de Republikeinsche en de Democrati
sche deze politieke constellatie brengt met
zich mede dat kleine politikasterij hier ont
breekt. Het spelletje van het vliegen-afvangen,
zooals Europa dat kent, wordt hier niet be
oefend. Ge staat hier als buitenstaander ver
bijsterd van alle grootheid op ieder gebied, op
ieder terrein van het openbare leven, ook van
de grootheid der vraagstukken en probleem
stellingen. Het is ondoenlijk door die groot
heid veronderstellingen te opperen omtrent
de feitelijke beantwoording der vragen. Doch
men kan ze bezien, wikken en wegen. Men kan
de kansen meten naar de verschijnselen
naar de schaduwen die vooruit geworpen wor
den. Doch wie zich van zijn verantwoordelijk
heid bewust is, mag noch wil zich wagen aan
veronderstellingen. Het volksoordeel is door
zijn grilligheid, door zijn afhankelijkheid van
actueele daden en gebeurtenissen grillig en on
zeker. Hoeveel te meer geldt dit in een land
van zulke reusachtige afmetingen als de Ver
eenigde Staten. In een land van zoo verschei
dene belangensfeeren.
EEN van de belangrijkste binnenlandsche
vraagstukken is: zal Roosevelt gedurende
een derde presidentieele ambtsperiode in het
Witte Huis zetelen? De beantwoording van deze
belangrijke vraag hangt van drie andere vra
gen af: wil Roosevelt het zelf? Zoo ja, wil
zijn Democratische Partij het? Zoo ja: zal
het volk Roosevelt dan herkiezen?
Dat Roosevelt den ingrijpenden arbeid dien
hij heeft verricht voortgezet wil zien is duide
lijk: iemand die iets op stapel heeft gezet wil
het ook van stapel zien loopen en het zien
„varen". Iedereen in Amerika begrijpt dus dat
Roosevelt zal streven naar de voortzetting van
zijn politiek na 1940. Het zou niet voor hem
pleiten wanneer hij dat niet wenschte: Maar de
vraag die nu reeds haar schaduw over
Washington werpt is: of de president, dit doel
nastrevende, zal trachten te breken met de
Amerikaansche traditie, die zich verzet tegen
een derde presidentieele termijn. Immers: er
zijn andere mannen beschikbaar om het schip
van staat in zijn koers verder te leiden. Lieden,
die niet onbekend zijn op het terrein der poli
tiek, hellen over tot de meening dat Roosevelt
geneigd zou zijn met de anti-derde-termijn
traditie te breken, wanneer zijn kans op suc
ces voor een herverkiezing duidelijk is. Deze
meening wordt afgeleid uit de houding van
den President ten opzichte van de huidige po
litieke situatie, en uit de „derde-termijn-agita
tie" die in de kringen van Roosevelts nauwste
aanhangers te bespeuren valt. De vraag is nu
dus maar of die kans op succes duidelijk aan
wezig is. Dit is de moeilijkste vraag die in Ame
rika gesteld kan worden: heeft Roosevelt de
meerderheid des volks achter zich? Ik stelde
deze vraag aan een uitmuntenden kenner van
land en volk. Zijn antwoord luidde: „Als Roo
sevelt 40 procent achter zich heeft zou het mij
meevallen". Maar een andere even goede ken
ner schatte dit percentage op751
Ik wil de probleemstelling niet vertroebelen,
doch ik moet opmerken dat Roosevelt verschil
lende (revolutioneerendé) politieken voert: en
dat het heelemaal niet zeker is dat een voor
stander van zijn economische politiek eveneens
voorstander van zijn buitenlandsohe poli
tiek is.
Turner Catledge, een van de parlementaire
redacteuren van de New-York Times schrijft:
„een jaar geleden leed het geen twijfel dat
Roosevelt, wanneer hij dit zou wenschen, weel
een candidaatstelling van de Democratische
Partij zou kunnen verkrijgen. Maar dat was
vóór de zoogenaamde „zuiveringscampagne",
die een aantal niet geheel honderd-procentige
democraten uit de partij heeft gestooten. Deze
gebeurtenissen hebben een profetie over den
derden termijn zeer onzeker gemaakt".
Doch anderzijds en hier blijkt weer eens
duidelijk de samenhang tusschen binnen- en
buitenlandsohe politiek werpt deze buiten -
landsche Rooseveltiaansche politiek haar ge
wicht ook op de weegschaal: de mogelijkheid
bestaat in groote mate dat de internationale
situatie zulk een punt zal bereiken, dat het
Amerikaansche volk tot de overtuiging zou
kunnen komen dat het gemeenschappelijke
Amerikaansche belang eischen zou dat het re-
geeringsbeleid wordt voortgezet. Vandaar de
wel eens gehoorde venijnige opmerking dat
Roosevelt persoonlijk belang heeft bij een ver
scherping van deze buitenlandsche situatie.Wie
zoo spreken in Amerika en vooral in Europa
twijfelen aan de oprechtheid en het idealis
me van den president.
Tot nu toe heeft Roosevelt zelf niets doen
blijken van zijn bedoelingen. Op de persconfe
renties die hij iedere week pleegt te houden,
heeft hij zich zorgvuldig verre gehouden van
eenige uitlating hieromtrent. De pers en het
publiek luisteren heel scherp naar zulk een uit
lating en het geringste woord, dat een zinspe
ling zou kunnen zijn, zou met graagte worden
opgevangen. Tot nu toe-is dit geringste woord
niet vernomen.
In Washington begint de meening door te
breken dat het gewenscht is dat de president
zich wel za'; uiten Maar het zal voor Roosevelt
niet gemakkelijk zijn nu reeds aan dien aan
drang gehoor te geven. Immers: wanneer hij
te kennen geeft dat hij voor een derde termijn
opteert, loopt hij de kans zijn tegenstanders
in de eigen Democratische Partij tegen zich in
het harnas te jagen: doch wanneer hij. zich
uit in de andere richting, plaatst hij zich in
fde verzwakkende positie van een staatsman,
wiens dagen geteld zijn.
Eén ding staat vast: deze onzekerheid stijft
de anti-Roosevelt oppositie in haar houding.
Er staan belangrijke dingen op stapel, zoowel
wat de buitenlandsche als wat de binnenland
sche politiek betreft. En de oppositie meent
dat door haar verzet Roosevelt er toe zou kun
nen worden gebracht, geen derde termijn te
ambieeren.
Ht OOALS ik reeds zeide: aan eenige voor-
spelling waag ik mij niet. De drie vragen
zijn: Wil Roosevelt? Wil de Democratische Par
tij? Wil het volk? En zelfs over de eerste vraag
is er nog volstrekte onzekerheid. Hoe zwijg
zaam en voorzichtig Roosevelt ook moge zijn
in 1940 moeten deze drie vragen beantwoord
worden. Het kan dus in geen geval lang duren
of hij zal zich moeten uiten. De eerste vraag
zal daarmee beantwoord zijn. Dan komt de on
zekerheid van de beide andere vragen. Hun be
antwoording hangt voor een niet gering gedeel
te af van den buitenlandschen toestand. Daar
om is de vraag of Roosevelt herkozen zal wor
den niet alleen voor de Vereenigde Staten doch
voor de geheele wereld van belang. En om ten
slotte nog even in een enkelen regel aan te
toonen hoe gecompliceerd dit alles is, zij hier
aan een vierde vraag toegevoegd: Zal er dan
een man op het Witte Huis komen die Roose
velts politiek voortzet? Of een man die een an
dere. tegengestelde, politiek zal gaan voeren?
Of zal er een man komen die bijvoorbeeld Roo
sevelts economische binnenlandsche politiek
niet voortzet en zijn buitenlandsch beleid wel?
Al deze vraagteekens vormen samen een
groot vraagteeken. Zoo groot dat zijn schaduw
niet alleen over de witte koepels van
Washington ligt, niet alleen over het geheele
reusachtige gebied der Vereenigde Staten, niet
alleen over het gansche werelddeel Amerika,
doch over den ganschen aardbol. Zoo belangrijk
is de president der Vereenigde Staten.
Mr. E. ELI AS
Nu moet U heusch 'n nieuw
aanschaffen, want het oude
kan niet meer.
Komt U eens kijken bij
U SLAAGT NAAR WENSCH
Inzegening van de Begijnhofkapel
(Adv. Ingez. Med.)
Het nieuwe kerkgebouw van de Gereformeerde
Kerk van Haarlem in Hersteld Verband.
Vrijdagavond heeft in tegenwoor
digheid van vele genoodigden de in
zegening plaats gehad van de Begijn
hofkapel, het nieuwe kerkgebouw van
de Gereformeerde Kerk van Haarlem
in Hersteld Verband. De inzegenings-
dienst geschiedde onder leiding van
ds. G. W. van Deth.
De bijeenkomst werd geopend met votum,
groet en introitus, waarna de voorganger
voorlas: 1 Koningen 8:22, 26—30. 54—58 (het
gebed van Salomo bij de inwijding van den
tempel), gevolgd door de Geloofsbelijdenis
(Dienaar, koor en gemeente) en gebed. Na de
collecte voor het tekort op den kerkbouw zong
de gemeente „God is tegenwoordig; God is in
ons midden".
Vervolgens sprak ds. Van Deth naar aan
leiding van den tekst „Gedenk den Sabbath-
dag, dat gij dien heiligt" (Exodus 20:8). Spre
ker begon zijn predikatie met te constatee-
ren, dat dit een blijde dag was, omdat een
lang gekoesterde wensch in vervulling is ge
gaan. Na jaren van verblijf in primitieve lo
kaliteiten heeft de Gereformeerde Kerk in
Hersteld Verband thans een eigen huis en een
eigen tehuis. Het is mooier geworden dan
men had durven droomen. Het is volop van
rust en licht. Het schoone sobere kerkinte
rieur roept op tot het eenvoudige, tot het wa
re, tot de waarheid. Het houten kruis tegen
den muur toont aan dat die waarheid te vin
den is bij Jezus Christus. Er is reden tot
groote dankbaarheid voor deze dingen, die
van God en zijn Koninkrijk zijn.
Er is een vraag, die zich naar voren dringt:
Wat bedoelen wij met dezen kerkbouw? Niet
zoo heel lang geleden werd de kerk algemeen
als iets heel natuurlijks beschouwd, men vond
het natuurlijk zijn kinderen te laten doopen,
te laten aannemen en in de kerk te trouwen.
Thans is dat alles anders geworden. Velen be
schouwen de kerk als een ouderwetsch insti
tuut; uit de statistieken kan men opmaken,
dat een groot aantal personen tot geen enkel
kerkelijk genootschap behoort. De haastige
mensch van de moderne wereld heeft geen
tijd meer voor de kerk. Met dezen kerkbouw
wordt nu bedoeld de booschap te geven „Sta
stil en kom tot inkeer". Wij willen, zeide ds.
Van Deth, het woord „Gedenkt den sabbath",
doorgeven. In de stilte komt de mensch tot
inkeer en die stilte is te vinden in de kerk,
waar hij de stem van God zal vernemen.
Hierop volgde orgelspel, waarna de inwij
ding en inzegening van het nieuwe gebouw
plaats had volgens het formulier van de Uni
ted Church of Scotland (Dienaar, gemeente
en koor).
Ds. van Deth hield vervolgens een rede.
waarin hij allereerst eenige woorden wijdde
aan de nagedachtenis van ds. Sillevis Smitt.
Deze is het geweest, die er steeds op heeft
aangedrongen een eigen kerk te bouwen en
aan zijn oproepingen en bezieling is de tot
standkoming van het gebouw in belangrijke
mate te danken.
Op verzoek van den voorganger werd de
overleden predikant met eenige oogenblikken
van plechtige stilte herdacht. Ds. van Deth
richtte zich daarop tot den burgemeester van
Haarlem, dr. J. E. baron de Vos van Steen-
wijk, dien hij hartelijk welkom heette. Spre
ker drukte zijn dankbaarheid uit over het
feit dat tusschen kerk en overheid zoo'n
prachtig contact kon plaats vinden. Hij hoop
te dat dit behouden mocht blijven. Ook
bracht spreker dank aan de medewerking van
de schoonheidscommissie en de andere ge
meentelijke instanties, die haar medewerking
bij den bouw hebben verleend.
Voorts richtte ds. Van Deth zich tot de af
gevaardigden der zusterkerken. Spreker zeide
dankbaar te zijn dat deze gekomen waren om
het feest mede te vieren. In deze kerken ziet
spreker geen concurrenten, maar lichamen,
waarmede hechte samenwerking plaats vindt.
Spreker heette verder de afgevaardigden
der zusterkerken in hersteld verband hartelijk
welkom. Hij bracht hulde aan de heeren Van
der Kloot Meyburg Sr., en Jr., die de verbou
wing ontworpen hebben, aan den aannemer,
den opzichter, de bouwcommissie in het
bijzonder den voorzitter aan degenen, die
door hun financieelen steun de verbouwing
mogelijk hebben gemaakt en aan den onbe
kenden gever, die voor het behoud van de
schoonheid van het Begijnhof vijfhonderd
gulden voor een nieuwen gevel stortte.
Het woord werd tenslotte nog gevoerd door
ds. Hinloopen, die namens de zusterkerken
uit het hersteld verband en ds. P, W. Foeken.
die namens alle kerken te Haarlem geluk-
wenschen met het nieuwe kerkgebouw aan
bood.
Nadat het koor zich nog eenmaal had la
ten hooren volgde de sluiting met den zegen.
In de clubkamer werden daarna de officieele
afgevaardigden door den kerkeraad ontvan
gen.
PROGRAMMA VAN DE HAARLEMSCHE
RADIO CENTRALE OP ZONDAG 14 MEI.
Progr. I: Jaarsveld en Hilversum I.
Progr. II; Hilversum II.
In verband met plaatselijke slechte ontvangst
noodzakelijke wijzigingen voorbehouden.
Progr. IH: Keulen 8.35, Fransch Brussel
10.20, Ned. Brussel 12.20, Parijs Radio 12.30,
Ned. Brussel 1.35, Keulen 3.20, Diversen 5.20,
Ned. Brussel 6.20, Keulen 6.50, Ned. Brussel
7.35, Keulen 9.55.
Progr. IV: Fransch Brussel 8.30, Ned. Brus
sel 9.20, Droitwich 11.50, Diversen 1.20 Droit-
wich 1.40, Diversen 3.20, Droitwich 3.40, Lon
don Regional 4.20. Parijs Radio 5.05. Droitwich
5.20, London Regional 8.25. Droitwich 9.50
Fransch Brussel 10.00, Parijs Radio 10.50.
Progr. V: 8.30 v.m.12.00 n.m. Diversen.
PROGRAMMA VAN DE HAARLEMSCHE
RADIO-CENTRALE
op Maandag 15 Mei 1939.
Progr. I Jaarsveld en Hilversum I.
Progr. II Hilversum II
Progr. III: 8.05 Keulen, 10.20 Parijs Radio,
1050 Radio P.T.T. Nord, 12.20 Ned. Brussel,
2.20 Keulen, 3.20 Droitwich, 4.20 Keulen, 5.20
Fransch Brussel, 6.20 London Regional, 6.45
Pauze, 6.50 Ned. Brussel, 7.50 Keulen, 8.35 Ned.
Brussel, 8.50 London Regional, 9.40 Straatsburg
of diversen, 9.50 Pauze, 9.55 Keulen, 10,20 Ned.
Brussel, 11.20 Parijs Radio.
Progr. IV: 8.00 Ned. Brussel, 9.20 Parijs Radio.
9.30 Radio P.T.T. Nord. 9.50 Diversen, 10.35
Copyright P. I. E». do* 6 Copenhagen
Drie en dertig maal achtereen zong hij één en hetzelfde stuk en
daarna was hij nog niet moe. De menschen hadden hem zelfs nog
wel eens opnieuw willen hooren, maar de keizer vond, dat nu de
eofate naefetegaai ook maar eens zingen moest. Maar waar was
deae? Ja, niemand had gemerkt, dat de echte nachtegaal weg
gevlogen was door het open venster
„Wat beteekent dèt nu?" vroeg de keizer boos. En al de hove
lingen haalden hun schouders op en vonden de echte nachtegaal
een ondankbaar beest. „Den besten vogel hebben wij echter gehou
den", zei men en toen moest de kunstvogel opnieuw zingen. Dat
waa de vier en dertigste keer dat zg hetzelfde stukje hoorden,
maar z(j kenden het nog altijd niet van buiten. De kapelmeester
prees den kunstvogel heel erg, verzekerde zelfs, dat hij beter en
mooier zong dan de echte nachtegaal.
Zoojuist nog stak de chef zijn pijpjê
Roode Ster er bij op een paar
trekjes - en „wèg" is hij van dit
heerlijk aroma, dezen fijnen smaak
van Niemeijer's alom-geliefde
Roode Ster Tabak!
NIEMEIJER'S
ZELDZAAM ZACHT EN LICHT IN DE PIJP!
(Adv. Ingez. Med.)
6, 10 en
13 ct
per
half ons
London Regional, 12.45 Droitwich, 1.35 Parijs
Radio, 2.20 London Regional, 3.05 Diversen, 3.35
London Regional, 5.20 Droitwich.
(In verband met plaatselijke slechte ontvangst
noodzakelijke wijzigingen voorbehouden).
Progr. V 8.007.00 Diversen.
7.008.00 Eigen gramofoonplatenconcert.
Een half uur marschen en een half uur wal
sen.
1 Vorwarts, Marsch, Groot Orkest, 2 Radetzky
Marsch, Groot Odeon-orkest, 3 Hoch Habsburg,
Groot Muziekcorps, 4 Stars an-d stripes, Royal
Guards, 5 Marche Lorraine, Grand Massed
Brass, Bands 6 Washington Gray, Royal Guards,
7 Torgauer Marsch, Groot Orkest, 8 Kaiser Frie-
drich Marsch, Groot Muziekcorps, 9 Washington
Post, Black Diamonds Band,
10 Donausagen, Wiener Bohème Orkest, 11
Klange um Johann Strauss, Ilja Livschkoff, 12
Hej pa dej du, Duo Ja, 13 Weaner Madlen,
Wiener Bohème Orkest, 14 Accelerationen, Edith
Lorand, 15 Hofballtanze, Wiener Bohème Or
kest, 16 Alpvalsen, Duo Ja, 17 El Turia, Wiener
Bohème Orkest.
8.0012.00 diversen
BELANGRIJKE GIFT VOOR HET CENTRAAL
VREDES BUREAU.
Ter gelegenheid van den zesden Vrouwen
Vredesgang waarvan de administratie
door het Centraal Vredesbureau in Den Haag
wordt gevoerd heeft een onbekende onder
de initialen P. A. X. een bedrag van 1000
aan genoemd bureau geschonken voor het
bevorderen van de vredesgedachte.
..Want ziet U. mijne heeren en vóór allen de keizer, bij den echten II nagemaakten wel. Men kan den laatsten open maken, uitleggen
nachtegaal kan men nimmer berekenen wat er komt, maar bij den hoe hij in elkaar zit, hoe de rol afdraait, enz. enz. Dat alles kan
men bij den echten nachtegaal niet!"
(Wordt vervolgd).
ZATERDAG 13 MEI
Gemeentelijk Concertgebouw: Fordtentoon
stelling, 1010 uur.
Stadsschouwburg: Het Ned. Tooneel: „De
Moeder", van Capek. 8.15 uur.
Frans Hals Theater: „Yoshiwara", 2.30, 7 en
9.15 uur.
Palace Familie Cinema: „De Bierbaron" en
.Snelheidsduivels". 2 en 8.15 uur.
Rembrandt Theater: „Kunstzijde", 2.30 7 en
9.15 uur.
Luxor Theater: „Jongensstad", 2.30, 7 en
9.15 uur.
Moviac Theater: „De Kribbebijter". 2.30, 7 en
9.15 uur.
Teyler's Museum, Spaarne 16, 113 uur, be-
nalve 's Maandags. Toegang vrij.
Palestina Diorama's, Schotersingel 117a. Ge
opend eiken werkdag (behalve Vrijdags) van
35 en 79 uur.
ZONDAG 14 MEI
Gemeentelijk Concertgebouw: Peter Pech-
avond Tooneelvereeniging Herman Heijermans,
8 uur.
Bioscoopvoorstellingen des middags en des
avonds.
Heemstede: Concert „Excelsior" in Groe-
nendaal, 35 uur.
MAANDAG 15 MEI
Gebouw Nad. Protestantenbond: Openbare ge
tuigenisavond Vredesraad. 8.15 uur.
Haarlem's Muziek-Instituut, Wilhelminastraat
1: Tooneel- en voordracht-kunstklasse, 8.15 uur.
Bioscoopvoorstellingen des middags en des
vonds.
ROOSTER VAN APOTHEKEN
(Samengesteld door den Inspecteur der
Volksgezondheid.)
Voor de apotheken die toestemming gevraagd
hebben, om 's avonds en 's nachts en Zondags te
sluiten, is door den Inspecteur der Volksgezond
heid een sluitingsrooster opgemaakt.
Van Zaterdag 13 Mei tot en met Dinsdag 16
Mei zijn de volgende apotheken op Zondag,
's avonds na acht uur en des nachts geopend.
Bosch en Vaart-Apotheek, Bosch en Vaart
straat 26. Tel. 13290.
Fa. H. Remmers en Zoon. Kruisstraat 6. TeL
10354.
Noorder-Apotheek, Jan Gijzenkade 181. Telef.
23821.
Van Woensdag 17 tot en met Vrijdag 19 Mei:
J. Dienske. Firma Duijm en Keur. Keizerstr. 6.
Tel. 10378.
Dr. J. J. Hoff. apotheek. Firma Begemann en
Sneltjes, Kruisweg 30. TeL 10043.
J. M. Meisner, Marnix-Apotheek. Marnixstraat
65. TeL 23525.
