Haarlem's Dagblad
Permanente Duitsch-ltaliaansche
militaire commissie gevormd?
de jeugd
Fransche pers over het te Berlijn
onderteekende verdrag.
Mr. de Wilde's aftreden
Willem de Mérode
overleden.
Coed voorbeeld.
Vooral
aan het werk
56e Jaargang No. 17154
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uilgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 23 Mei 1939
Abonnementen per vreek f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummer* 6 cent per ex.
Advcrtentiën 1-5 regeU f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonncmentstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, clko
regel meer f 0.15. Groentjes tie rubriek.
„Italië onder Duitsche
voogdij".
PARIJS 23 Mei (Havas). De bladen con-
stateeren, dat Italië zich volledig onder de
voogdij van Duitschland gesteld heeft. De „Jour"
schrijft: „Een onverbrekelijke gemeenschap, ze
ker, maar de hoogste handhaver van die eenheid
is niet Mussolini. Ons blad, dat den leider van
het Italiaansche volk zoo lang heeft beschouwd
als den prijzenswaardigen bewerker van het
prachtige herstel van dit volk, dat na den oorlog
zoo laag gezonken was, heeft het recht te zeg
gen, dat de onderwerping van den Duce aan den
Führer geen vooruitgang voor den vrede en geen
reden tot trots voor Italië is".
Over de geheime clausules in het
verdrag, waarover de Italiaansche bla
den spreken ,zegt de „Journal": „Zij
hebben betrekking op de voorwaarden,
waaronder de beide staten tusschen-
beide moeten komen op de punten, die
zij in het oog hebben, verder op de
wijze van samenwerking van leger,
vloot en luchtmacht en tenslotte op de
synchronisatie van de oorlogsproductie.
Er zou reeds zijn voorzien in de leve
ring van materiaal aan Italië, in het
bijzonder van luchtafweergeschut. Na
het onderhoud van gisteravond tusschen
Pariani en Von Brauchitsch is besloten
tot de onmiddellijke instelling van een
permanente militaire commissie van
twaalf leden".
Met een toespeling op de Duitsche en
Italiaansche eischen, zooals die in de redevoe
ringen en de persartikelen van den laatsten tijd
naar voren zijn gebracht, schrijft de „Epoque":
„Het is al te duidelijk, dat niemand in Engeland
of Frankrijk ook maar de mogelijkheid van be
spreking dezer eischen in overweging zou kun
nen nemen. Dat beteekent dus, dat de groote
krachtproef in een beslissend stadium is ge
komen. Duitschland en Italië staan thans voor
het dilemma: zich matigen oi' oorlog veroorzaken.
Zij hebben de bruggen afgebroken en de ver
antwoordelijkheid op zich genomen. Wij kunnen
hier niets doen. De conclusie ligt voor de hand'
wij moeten ons wapenen, onzen zenuwen har
den en afwachten, op alles voorbereid".
„Italië kan zich geen oorlog
veroorloven".
LONDEN, 23 Mei (Reuter). De ondertee-
kening van het Duitsch-ltaliaansche verdrag
heeft in de Britsche pers opmerkelijk weinig
emotie veroorzaakt.
De „Times" wijst echter op de sinistere be-
teekenis van Gayda's commentaar, waarin wordt
gesproken van de organisatie van indrukwek
kende reserves, altijd gereed voor mobilisatie,
hetgeen van het grootste belang is voor den
bliksemoorlog.
De „News Chronicle" zegt, dat door het ver
bond bewezen wordt, hoe nutteloos het is te
pogen, Italië van de spil los te maken, maar
juist door de sterke verdragsbanden is het mo
gelijk dat Italië een matigenden invloed op zijn
spilgenoot zal hebben, omdat van alle groote
mogendheden Italië zich een oorlog het minst
kan veroorloven.
Ook de „Manchester Guardian" gelooft, dat
Mussolini geen reden tot optimisme heeft, daar
het Britsch-Turksche verdrag de strategische
positie van Italië in de Middellandsche Zee zeer
verzwakt heeft en het nieuwe verbond Rome in
dit opzicht weinig voldoening kan geven.
f De „Daily Express" herinnert er aan. dat de
handteekening van Italië in 1914 aan de eene
zijde en zijn troepen aan de andere zijde ston
den. Hitler is zich hiervan bewust, maar hij wil
de democratische staten in een toestand van
vrees brengen om concessies af te persen. „Men
heeft", aldus het blad, „met deze truc eenmaal
succes gehad, doch zal geen tweeden keer sla
gen".
en het vraagstuk der
slagkruisers.
Onze Haagsche correspondent meldt ons:
In aansluiting aan wat we reeds hebben mee
gedeeld over de hoofdoorzaak van het heengaan
van Mr. de Wilde als Minister van Financiën,
zij nog het volgende opgemerkt.
Binnen het Kabinet-Colijn is ongetwijfeld een
sterke aandrang merkbaar om voor de maritie
me verdediging van Indië tot den aanbouw van
slagkruisers over te gaan. Mr. de Wilde scheen
voor dit denkbeeld weinig of niets te gevoelen
hetzelfde zou trouwens tot dusverre met Dr.
Colijn, den Minister-President, het geval wezen
en hij zou aan deze opvatting uiting hebben
gegeven in een kort geleden aan zijn mede-Mi
nisters toegezonden nota. Daarin zou hij tevens
kenbaar hebben gemaakt, dat, wanneer men
toch mocht besluiten om dat soort oorlogsbodems
op stapel te gaan zetten, de bekostiging daarvan
in elk geval niet uit de gewone jaarlijksche be
grooting kon en moest geschieden, maar met be
hulp van een afzonderlijken financieelen maat
regel, leening of vermogensheffing of iets van
dien aard.
Hoe dit echter ook zij, bij het opmaken van de
ontwerp-begrooting voor 1940 kwam ende slag
kruisers niet aan de ox-de. Indien zij eenmaal
op het tapijt zouden komen zou aldus vernam
ik in parlementairen kring de financiering
toch hoogst waarschjjnljjk op afzonderlijke ma
nier geschieden en in elk geval is op het oogen-
blik nog heelemaal niets in dit opzicht besloten.
De botsing tusschen zijn ambtgenooten en Mr.
de Wilde, welke laatstgenoemde er toe bracht
het hem verleende ontslag te vragen, zou dan ook
bovenal veroorzaakt zijn, niet door het defensie-
vraagstuk, doch door dat van de werkloosheid
en de daarvoor van staatswege ter beschikking
te stellen gelden.
E. v. R.
Straperlo in Haarlem.
Inval door de politie in de Jelgersmastraat.
Een 47-jarige werklooze timmerman had in
Zandvoort eens goed onderzocht, hoe het
hazardspel Straperlo gespeeld moet worden en
welke attributen daarvoor noodig zijn, want
hij wilde gaarne de speeltafel met wat daarbij
behoort, namaken. Dit lukte hem; ook schafte
hij zich een motortje aan. Af en toe noodigde
hij een paar kennissen uit, eens een kansje
bij hem te wagen. Grof werd er echter niet
gespeeld; het ging slechts om eenige centen;
maar de séance duurde in den regel van
's avonds half acht tot 's nachts drie uur.
Dit kwam aan de politie ter oore. Op ver
moeden dat er gelegenheid werd gegeven tot
het beoefenen van hazardspel heeft zij in de
woning van den timmerman aan de Jelgers
mastraat een inval gedaan. Inderdaad vond zij
daar de speeltafel, alsmede eenige spelers, na
melijk een 26- en een 27-jarigen bakker, een
26-jarigen bediende en een 48-jarigen schilder.
Dit waren geen werkloozen. Bij de komst van
de politie was nog juist een 44-jarige bakker
gearriveerd. Verder waren daar de „bankhou
der" en zijn vrouw. Het heele gezelschap, be
halve de vrouw, werd naar het politiebureau
in de Smedestraat gebracht, waar zij bekenden
het straperlo beoefend te hebben.
Tegen hen werd proces-verbaal opgemaakt;
daarna werden zij op vrije voeten gesteld.
De speeltafel en toebehooren zijn in beslag
genomen.
De timmerman, die voor een nader onder
zoek in bewaring is gesteld, verklaarde dat
hij de gelegenheid gedeeltelijk voor vermaak
en winst had gegeven.
Roof in het Postkantoor.
Aan dame taschje met f 168.ontrukt.
Maandagmorgen elf uur had een 56-jarige
dame in het Postkantoor aan het loket van den
Post-cheque- en Girodienst een bedrag van
f 168.50 in ontvangst genomen. Zij deed dit geld
in een taschje, dat zij vervolgens onder haar
arm borg. Toen zij bij de draaideur kwam, aar
zelde zij een oogenblik. alvorens zij het waagde,
naar buiten te gaan. Plotseling hoorde zij iemand
vermoedelijk een man, haar toeroepen: „Ja,
hoor eens. ik heb geen tijd om te wachten!" Te
gelijkertijd voelde zij, dat hij haar voortduwde,
zoodat zij met hem in één afdeeling van de
draaideur terecht kwam. De man verliet dadelijk
het Postkantoor, maar de dame, die blijkbaar
bang was, maakte de draaibeweging nog eens
geheel mee, alvorens zij buiten stond. Eerst toen
kwam zij tot de ontdekking dat haar taschje met
het geld verdwenen was. Haar bleef niets an
ders over, dan van den roof bij de politie aan
gifte te doen.
De politie stelt een onderzoek in. Daartoe ver
zoekt zij dringend aan de omstanders, die op dat
oogenblik in de hal van het Postkantoor waren,
zich voor het verstrekken van inlichtingen aan
het bureau Smedestraat te willen aanmelden.
Het signalement van de beroofde dame luidt:
lichtgrijze zomermantel, lichtblauwe vilthoed;
een kort, gezet figuur. Ook droeg zij een bril.
Werkloozc poogde brief in
koninklijke auto te werpen.
Incidentje bij het bezoek van het Engelsche
koningspaar aan Toronto.
TORONTO. 23 Mei. Gisteren heeft zich een
klein incident voorgedaan toen de koning en
koningin van de renbaan van Woodbine terug
keerden. Iemand trachtte een briefje in de ko-:
ninklijke auto te werpen, doch de politie sprong
direct toe en arresteerde den man «oodat het
briefje op den grond viel, waar het door ka-
merheeren opgenomen werd, die ondertusschen
uit hun auto waren gestapt.
De arrestant is een zekere Richard Healey,
oud 40 jaar.
Nader wordt vernomen dat Healey een werk
loos ex-soldaat is, die thans in vrijheid gesteld
is. In de enveloppe was een brief die Healey
twee jaar geleden van den secretaris van den
koning had ontvangen in antwoord op een klacht
van Healèy.
Vermoedelijk heeft Healey op deze wijze zijn
misnoegen over hét antwoord kenbaar willen
maken.
(United Pres)
Twee recidivisten te Amsterdam
aangehouden.
Gepoogd een te Haarlem gehuurde tandem te
verkoopen.
AMSTERDAM, 23 Mei. In den afgeloopen
nacht heeft de politie in de Indische buurt twee
personen aangehouden, die een tandem welke
zij gisteren in Haarlem onder valschen naam
hadden gehuurd, hier bij rijwielstallingen aan
den man poogden te brengen.
De beide mannen, een 23-jarige en een 22-ja-
rige auto-monteur uit de Conimelinstraat. reci
divisten, zijn op transport gesteld naar Haarlem.
Auto met militairen legen een
boom gereden.
Een doode en een ernstig gewonde.
OPLOO, (N.B.) 23 Mei. Gisteravond
omstreeks half elf is te St. Antonis, ge
meente Oploo een ernstig auto-ongeluk
gebeurd, waarbij één persoon gedood
werd, terwijl een tweede inzittende zeer
ernstige verwondingen heeft opgeloo-
pen.
Omstreeks half elf kwam de chauffeur H. uit
Boxmeer met zijn auto, waarin vier militairen
zaten, van de kermis te Oploo. Hij reed met
groote snelheid en ter hoogte van het café Half
weg onder St. Anthonis vloog de wagen in volle
vaart tegen een boom. De militair P. uit
Geldrop, vader van vijf kinderen, werd op slag
gedood, terwijl één der andere inzittenden. S.
uit Nijmegen, zeer ernstig gewond werd. Kort
na de botsing waren een geneesheer en een
priester ter plaatse. S. werd, nadat hem de eer
ste hulp was verleend, per auto naar het zie
kenhuis te Boxmeer vervoerd, waarheen ook het
stoffelijk overschot is overgebracht. De andere
inzittenden, die geen noemenswaardig letsel op
liepen, zijn op eigen gelegenheid naar hun wo
ningen teruggekeerd.
De auto is geheel vernield.
Dichter en bewerker
van psalmen.
Te Eerbeek op de Veluwe is heden op 51-
jarigen leeftijd overleden de letterkundige
Willem Eduard Keuning, als dichter bekend
onder den naam, waaronder vrijwel al zijn
werk is gepubliceerd: Willem de Mérode.
Hij werd in September 1887 te Spijk geboren
en bezocht de Christelijke Kweekschool te
Groningen, waar hij voor het onderwijs werd
opgeleid.
Zijn literair debuut maakte hij in 1911, toen
hij begon met het publiceeren van gedichten
in „Ons Tijdschrift". In zijn later werk gaf
hij uiting aan zijn Protestantsch-Christelijke
levensbeschouwing en herhaaldelijk heeft- hij
leiding gegeven aan de literaire bewegingen,
die onder de Protestantsch-Christelijke jonge
ren ontstonden.
In 1916 publiceerde hij zijn eerste bundel
„Gestalten en Stemmingen", in 1919 „De
overgave", en in de zeer productieve jaren tus
schen 1920 en 1935'„Kwatrijnen", „Het heilig
licht", „Ganymedes", „De Rozenhof", „De
donkere bloei', ,De verloren zoon", „De licht
streep", „Esther", „De heilige tocht", „Laudate
Dominum", „Omar Khayyam", „Langs den
heirweg". „Chineesche gedichten", „De stille
tuin", „Kruissonetten", „Doodenboek" en an
dere kleinere bundels, waaronder psalmbewer
kingen en geestelijke liederen.
In 1936 verscheen onder den naam „De
wilde wingerd" een bloemlezing uit eigen
wer$ met een inleiding van den letterkundi
ge Roel Houwink.
(Op een bespreking tusschen des
kundigen van vijf landen is te
Londen besloten de toon A op een
overeengekomen aantal trillingen
te bepalen, zoodat in de toekomst
alle orkesten op precies gelijke
toonhoogte kunnen afstemmen.)
Steek de trompet en blaas de fluit,
Strijk op viool en cel en bas,
Hier kwam een eensgezind besluit,
Waar altijd nog verdeeldheid was.
De A is thans dus algemeen.
Op zooveel trillingen bepaald,
Wat blijft verdeeld, de A is één,
Die zegepraal is nu behaald.
Van Groot Brittanje tot Japan,
Van Groenland tot Amerika.
Van Chili tot Afghanistan,
Klinkt overal dezelfde A
Piano, harp en saxofoon,
Trombone, piccolo en bas,
Zijn overal gelijk in toon.
Gelijk in A, dus ook in as.
Dit waarlijk toonaangevend feit,
Verdient ons aller lof en dank,
Dit toonbeeld van eenstemmigheid,
Is veel meer dan een ijdle klank.
Moog' hieruit dan ten langen lest,
Ontstaan waarnaar het menschdom haakt,
Dat men in 't Europeesch orkest,
Tot eenheid in den toon geraakt.
P. GASUS.
Canadeesche vijfling aan het
Engelsche koningspaar
voorgesteld.
Elk ontving een manteltje van de Koningin.
De Engelsche Koninklijke familie is Maandag
middag op 3 uur 29 plaatselijke tijd te Toronto
aangekomen.
Na onder luide toejuichingen een rit door de
met vlaggen versierde straten te hebben ge
maakt hebben de koning en zijn gemalin, ge
zeten op scharlakenroode troonen, welke voor
het stadhuis waren opgesteld, de hulde der stad
in ontvangst genomen. Vervolgens werden zijn
officieel door de regeering verwelkomd in het
provinciale parlementsgebouw, waar zij twee
uur lang door een uitgelezen gezelschap werden
verwacht.
Terstond na de officieele plechtigheid
in het Kamergebouw werd de Dionne-
vijfling aan het koningspaar voorgesteld.
Nadat de speaker had aangekondigd,
dat de vergadering thans „vijf kleine
koninginnetjes" te zien zou krijgen, wer
den de vijf meisjes binnengeleid. In
plechtigen optocht schreden zij binnen
met den minister-president Hepburn
aan het hoofd.
Twee hunner werden door de ouders aan de
hand gehouden, terwijl drie kindermeisjes de
Brussel in tessigewaac ter gelegenheio <an het bezoek van ri. M. de koningin.
Een reusachtig portret der vorstin als artistieke decoratie van een der groote
magazijnen
Het woord is aan
Goethe:
De jeugd zou voor v\ij on
uitstaanbaar zijn als ik zelf
niet onuitstaanbaar was ge
weest.
anderen aan de hand hielden. Dr. Dafoe liep
achter den premier. De kinderen droegen witte
jurkjes en tuithoedjes met satijnen lintjes. Het
laatste kind. dat binnenkwam, lokte applaus en
gelach uit door beslist iedereen te willen toe
wuiven. niettegenstaande haar pogingen om naar
boven op de tribunes te kijken haar bijna deden
struikelen.
De koningin vereerde ieder kind met een
blauw manteltje, terwijl de vijfling de koningin
een door elk der meisjes onderteekende foto
aanbood. Na de uitwisseling der geschenken,
legde elk der meisjes haar armpje om den hals
van de koningin en gaf haar een klinkenden
kus, welke zij beantwoordde.
Gegevens uit de Haarlemsche
werkloozenstatistiek
De werkloosheid is blijkens de officieele sta
tistiek der gemeente Haarlem aan het dalen. Wjj
hebben er indertijd al eens de aandacht op ge
vestigd. dat een bestudeering der cijfers aan
toont, dat vooral de jeugdige arbeiders werk be
komen.
Het aantal werkloozen was:
April 1936: 6355
April 1937: 6062
April 1938: 5587
April 1939: 4959
Het aantal werkloozen is in die drie jaar dus
met 1396 verminderd.
Het blijkt evenwel dat de sterkste verminde
ring wordt waargenomen bij de groep jeugdige
arbeiders Juiste vergelijkingen zijn niet te ma
ken omdat in den loop der jaren de groepen van
leeftijden in de statistiek vermeld gewijzigd zijn.
Maar veelzeggend is het feit, dat er in 1936
551 werkloozen waren van 20 jaar en Jonger en
2011 van 21 tot 30 jaar, terwijl er nu in 1939
slechts zijn 91 van 14 tot 17 jaar en 427 van
18 tot 25 jaar.
In 1939 zijn er nog: niet zooveel
werkloozen heneden de 25 jaar als er in
1936 waren beneden de 20 jaar.
Bovendien blijkt uit de statistiek dat het aan
tal werkloozen beneden de 20 jaar daalde van
403 in Januari 1937 tot. 91 in April 1939
Van de 4959 werkloozen die in April 1939 bij
de Arbeidsbeurs waren ingeschreven waren er
538 beneden de 25 jaar, 3368 van 25 tot 65 jaar
en 153 boven de 65 jaar.
Het feit dat in het bijzonder jeugdige arbei
ders aan het werk gaan verklaart waardoor het
komt dat het totaal van de uifkeeringen aan
werkloozen niet veel vermindert.
In Januari van dit jaar waren er te Haarlem
6339 werkloozen tegen 6687 in Januari 1937.
De groepsverdeeling was:
1417 jaar: 1937: 403, 1939: 122
18—30 jaar: 1937: 1858. 1939 1757
3164 jaar: 1937: 4304. 1939: 4305
65 jaar en ouder: 1937: 122, 1939: 153
Hoewel er dus in Januari 1939 in totaal 248
werkloozen minder waren dan 2 jaar geleden
was het aantal werkloozen van 30 jaar en ouder
nog met 32 gestegen.
BEGRAFENIS J. P. DF, KLERK.
De teraardebestelling van het stoffelijk over
schot van den heer J P. de Klerk, in leven
gemeente-ontvanger alhier, zal plaats hebben
Donderdag 25 Mei a^>„ te 12 uur. op de Algem.
Begraafplaats aan de Kleverlaan.
HEDEN: 16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Aan een dame is in het Haarlemsche Postkan
toor haar tasch ontrukt. 1
De dalende werkloosheid te Haarlem. 11
De gevolgen voor Heemstede van de nieuwe
inkomsten- en winstbelasting. 11
BINNENLAND.
Mr. de Wilde's aftreden en het vraagstuk
der slagkruisers. 1
De pers over het aftreden van minister de
Wilde. 8
BUITENLAND.
Het gisteren onderteekende Duitsch-ltaliaan
sche verdrag bevat drie geheime overeen
komsten
MacDonald heeft in het Lagerhuis een toe
lichting op het Witboek inzake Palestina
gegeven. 5
De Italiaansche vrijwilligers zullen deze
maand Spanje nog verlaten.
SPORT.
Criticus over de Derby. j
ARTIKELEN, enz.
Ben van Eysselsteijn: Onderhoud met Z. Exc.
Adolphc Max, burgemeester van Brussel 3
II. D. Vertelling: Verloren Paradijs. 4
rijst de Triple Alliantie? 8
Van onzen correspondent te Londen: Een
Engelsch tennisprobleem. 8
.1. H. de Bols: Tentoonstelling der Vereeniging
voor Grafische Kunst.
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen on 14
