L.W. J. K.Thomson
H
h&idacntr
Een groot Nederlander rit
Cngetand
fa
DO Sr D E RDX "0 T5 JUNI '1939
HAAREEM'S DAG EE AD
door S. A. Reitsma
ET is schier ongelooflijk wat Thomson
in Albanië presteerde. Nu eens zat hij
op Korfu om met den Griek Zografc^
te onderhandelen over een staking der
invallen van Grieksche komitadji's en geregelde
troepen bataillons sacrcs in Zuid-Albanië
en over den daar in te voeren staatsvorm; zijn
plan om daar een autonome provincie Noord-
Epirus in te stellen kon echter de goedkeuring
der regeering niet krijgen. Dan treffen we hem
in Valona aan om de strandmoerassen malaria-
vrij te maken, even later onderhandelt hij in
Skutari met den Mirdietenhoofdman Prenk Bib
Doda, een andermaal beraamt hij plannen om
de Bojana bevaarbaar te maken en staat zelfs
de aanleg van een spoorlijntje van Durazzo naar
het binnenland op zijn programma. Overal is
hij tegenwoordig om de gendarmerie te recru-
teeren, te encadreeren en te oefenen, waarbij hij
voortdurend met geldgebrek te worstelen heeft.
Als men hem den wanhopig-anarchistischen
toestand voor oogen houdt, antwoordt hij met
verwijzing naar Bulgarije, waar vorst Alexander
\'on Battenburg in 1878 nog veel verwarder toe
stand aantrof Hij vergat daarbij dat Bulgarije
althans in den beginne den vollen steun
had van zijn Russische vrienden, terwijl hij ge
heel op zichzelf aangewezen was; immers de
buitenlandsche mogendheden verleenden weinig
of geen hulp en grepen voortdurend storend in
den gang van zaken in. Alleen Oostenrijk zond
een paar snelvuurbatterijen systeem Skoda
met een beperkte hoeveelheid munitie, echter
zonder bedieningsmanschappen. De moeilijkhe
den stapelden zich steeds meer op, vooral om
dat lal van vooraanstaande Albaneezen niet te
vertrouwen waren. Tijdens een verblijf van
Thomson in Valona, besloot de M'bret zijn Eer
sten Minister, tevens Minister van Oorlog, Es-
sad Pascha Toptani, in Durazzo, wegens verraad
te laten arresteeren; hiermede werd majoor
Sluys belast. In den nacht van 19 Mei 1914 werd
Essad Pascha gesommeerd zich over te geven.
Hij weigerde, doch een paar kanonschoten brach
ten hem tot rede. Aan den Italiaanschen gezant,
baron Aliotti. had Essad het te danken, dat hij
losgelaten werd en naar Italië mocht vertrekken.
Hoewel Thomson dezen Essad Pascha geheel
doorzag, keurde hij de arrestatie om haar poli
tieke gevolgen op de bevolking toch niet goed,
haar evenwel met zijn verantwoordelijkheid
dekkende.
Spoedig hierna werd Durazzo feitelijk bele
gerd door Albaneezen. die door Turkije opge
stookt waren. Een patrouille onder kapitein
Sar werd den 25sten Mei bij Bazar Sjiak, een
plaatsje even buiten Durazzo aan den weg naar
Tirana, onder verlies van geschut teruggeslagen
Bij die gelegenheid werden Sar, een Roemeen-
sche prins Sturdza en eenige andere vrijwilli
gers gevangen genomen. Majoor Roelfsema on
derging den volgenden dag hetzelfde lot met
Thomson's adjudant Melek Bey Frasheri. Tij
dens een paniek op den 25stcn was de M'bret
op raad van Aliotti op een Italiaanschen oor
logsbodem gevlucht. Toen hij eenige dagen la
ter terugkeerde, was het weinige gezag, dat hij
nog bezat, geheel verdwenen.
Thomson ijlde naar Durazzo terug, verbeterde
de verdedigingswerken en besloot de opstande
lingen uit het Noorden, Oosten en Zuiden te la
ten aanvallen, terwijl De Waal en Sonne vanuit
Valona bij Tepelini tegen de uit het Zuiden op
dringende Grieken, die beestachtige wreedheden
begingen, in Gjinokastre te strijden hadden. Het
plan mislukte geheel. In het Noorden roerde
Prenk Bib Doda zich niet en daardoor kon
majoor Kroon ook geen vorderingen maken; De
Iongh werd in het Zuiden door overmachtige
troepen Albaneezen teruggeslagen; Verhulst en
Reimers weiden in Elbassan gevangen geno
men toen al hun onbetrouwbare gendarmes weg-
geloopen waren; Snellen van Vollenhove en
Doorman, die Korea bezet hadden, slaagden er
nog in om met den Kroaat Ghilliardi, die in
Barat zal, met veel moeite cn zonder troepen
Valona te bereiken. Onderwijl wei-den de twee
toegangen tot Durazzo door Sar en Roelfsema,
die weer in vrijheid gesteld waren, verdedigd;
Kapitein Fabius voerde daarbij het bevel over
de artillerie, die door vrijwilligers bediend werd.
Tijdens het beleg bleek, dat Italiaansche offi
cieren en burgers in Durazzo lichtsignalen met
de opstandelingen op de Rasboelheuvels wis
selden. Kapitein Fabius, dit ontdekkende, rap
porteerde het aan Thomson, die de schuldigen
dadelijk door Fabius liet arresteeren. Teekenend
voor den toestand is, dat de Italiaansche gezant
baron Aliotti, die juist een diner gaf aan zijn
aartsvijanden de Oostenrijkers, in avondtoilet
toesnelde en de invrijheidstelling der gear
resteerden eischte, op straffe anders Thomson
en de zijnen door de landingstroepen der Ita
liaansche oorlogsschepen te zullen laten gevan
gen nemen. Aliotti beriep zich daarbij op de in
Turksche landen geldende ..Capitulatiën", welke
een zekere exterritorialiteit voor vreemde onder
danen garandeerden. Thomson weigerde, ver
wijzende naar den door hem als stndscomman-
dant uit naam van den M'bret afgekondigden
staat van beleg. Aliotti wist toen van den prins
Von Wied gedaan te krijgen, dat de Italiaansche
pionnen toch losgelaten moesten worden. Naar
aanleiding hiervan diende Thomson bij den
M'bret een verdediging in, waarin hij de partij
opnam voor Fabius en het ingenomen standpunt
volkomen handhaafde; voor den intrigant Aliotti
ging hij geen stap op zij. Dit in het Fransch
geschreven stuk, waarvan hij mij indertijd een
copie stuurde, is een document, dat verdiende
gepubliceerd te worden. Het teekent Thom
son geheel als de man, die geen verantwoording
schuwde en die rond voor zijn eigen meening
uitkwam en voor zijn ondergeschikten optrad.
Het incident met de Italianen had plaats op 5
Juni, de memorie aan den M'bret werd den
flden ingediend. Een beslissing was hierop nog
niet genomen, toen den 15den 's morgens
Thomson, terwyl hij in de voorste loopgraaf
stond, door een verdwaalden kogel getroffen
werd. Dokter Reddingius constateerde dadelijk
den dood, ook dat het schot van voren geko
men was, dus niet van achteren, van Italiaan
sche zijde, zooals wel eens beweerd is. Roelfse
ma en Dr. Reddingius droegen hun gesneuvelden
commandant naar een petroleumbewaarplaats
in de nabijheid, vanwaar het lijk naar Durazzo
gebracht werd.
De verslagenheid in Durazzo was algemeen.
Bij de voorloopige begrafenis bleek het mede
leven van M'bret, van de diplomaten, van de
internationale vloot, van de bevolking en de
troepen, het meest wellicht van de bevolking,
welke intuïtief voelde, welk een krachtige per
soonlijkheid was heengegaan, iemand, die de
Albaansche zaak ter harte genomen had. zooals
een ander dit niet zou kunnen.
De Nederlandsche regeering stuurde het oor
logsschip „De Noord-Brabant" om het lijk van
Thomson naar Nederland over te brengen. Met
groot ceremonieel werd het stoffelijk overschot
hier te lande ontvangen, waarna de definitieve
bijzetting te Groningen, waar Thomson het
laatst een commando gehad had, plaats vond.
Van alle zijden werd de overledene geëerd. In
Den Haag werd een plein naar hem genoemd,
een bank met standbeeld werd hier opgericht,
voor de kazerne in Groningen kan men een
borstbeeld aantreffen.
Het mooiste gedenkteeken is echter te vinden
in de harten der Albaneezen, die leerden besef
fen welk een goed vriend en best mensch zij in
Thomson verloren hadden. In elke stad treft
men een Thomsonstraat een Rruga Thomson
aan. In Durazzo verrees een gedenknaald ge
kroond door een adelaar, het voetstuk omgeven
door drie kanonnen; het werd later naar de
haven overgebracht. Elk jaar verzamelt zich
hier op 15 Juni Durazzo's jeugd en wordt het
sterven herdacht door een officieele rede van
een der stadsautoriteiten. Het zal mij benieuwen
of dit in 1939 weer plaats zal hebben; de Italia
nen toch waren in 1914 Thomson's meest fana
tieke tegenstanders.
EEN ZEEREISJE NAAR
PER MAATSCHAPPIJ „ZEELAND"
den eenen dag heen, den daaropvolgenden
dag terug
I HAARLEM-HARWICH en terug
I
KANT EN KLAAR TOER
naar Condzn
PER MAATSCHAPPIJ „ZEELAND"
eiken Donderdag in Juli en Augustus
STERK VERLAAGDE SPOORBILJETTEN
Reiskosten VMssingen - Londen v.v twee
nachten logies in goed hotel te Londen,
maaltijden, sightseeing,
ALLES INBEGREPEN:
i ontbijt aan boord slechts 1
Inlichtingen bij de Stations, Reisbureaux en Maatschappij „Zeelandte Vlissingen
(Adv. Ingez. Med.)
Er is een tekort aan scheeps
macht nisten.
Gages voor assistent-machinisten sterk
opgeloopen.
Het mag zeer merkwaardig genoemd worden,
dat een stad als Rotterdam met haar groot aantal
technische, bij de scheepvaart betrokken bedrij
ven, een tekort heeft aan scheepsmachinisten
Dit tekort is op het oogenblik werkelijk nijpend
te noemen, hetgeen ten gevolge heeft dat door de
scheepvaartmaatschappijen menigeen zonder
behoorlijke opleiding wordt aangenomen. Daar
deze menschen een stevige fundatie, waarop
later de technische kennis verder moet worden
ontplooid, missen, blijven voor hen teleurstel
lingen bijna nimmer uit.
Er zijn voor het ontstaan van dit tekort aan
geschoolde menschen verscheidene redenen aan
te voeren. Eén van de meest belangrijke facto-
en is de omstandigheid, dat de techniek van de
laatste jaren ook aan boord van het schip grooten
vooruitgang gemaakt heeft. De schepen zijn
grooter en sneller geworden, zoodat een .krach
tige voortstuwingsinstallatie noodig is. Boven
dien hebben de schepen door de electriciteit veel
aan comfort gewonnen, doch ook het gebruik
van deze electriciteit veroorzaakt groote instal
laties. Deze installaties vragen op haar beurt een
technisch en theoretisch goed geschoold en prac-
tisch goed onderlegd machinekamerpersoneel
De eischen aan de kennis van dit personeel ge
steld zijn wel heel anders dan twintig jaar
geleden. De tijd, dat men alleen met een goed
verstand, een paar stevige vuisten en een sterk
karakter tot de hoogste posten kon opklimmen
is voorbij.
Toch is er voor de jongelui op verschillende
plaatsen in ons land gelegenheid om zich de
noodige kennis te verwerven. Onvoldoende be
kendheid hiermee schijnt echter oorzaak te zijn,
dat hiervan niet voldoende gebruik gemaakt
wordt.
Als assistent-scheepvaartwerktuigkundige
wordt begonnen op een gage, die normaal vijl
cn zestig tot vijf en zeventig gulden bedraagt.
Door het gebrek aan aanbod is deze gage op het
oogenblik tot honderd gulden, buiten kost en
inwoning, opgeloopen. Vorig jaar hebben in ons
land ongeveer 350 personen het voorloopig ma
chinisten-diploma behaald. Er waren echter 200
assistent-machinisten meer gevraagd. Voor velen
is er op dit gebied dus zeker nog iets behoorlijks
te bereiken.
De Tuinboirwraad adresseert aan
minister Steenberghe.
Indien gecoördineerd moet worden acht hij
zich voor den tuinbouw het aangewezen
lichaam.
De Nederlandsche Tuinbouwraad heeft naar
aanleiding van het rapport inzake de overne
ming der crisismaatregelen door de bedrijfsge-
nooten een adres gezonden aan den minister van
Economische Zaken, waarin opgemerkt wordt,
dat de raad dit rapport niet heeft mogen ont
vangen en bij den raad is in de eerste plaats de
vraag gerezen, of, waar in dit rapport gesproken
wordt over den landbouw, onder dit begrip ook
de tuinbouw en de sierteelt zijn begrepen.
Tot zijn genoegen heeft de raad nadien ver
nomen, dat de gedachte uitgewerkt in dit rap
port door den voorzitter der commissie niet werd
uitgebreid tot den tuinbouw.
De raad juicht dit toe, omdat hiermede een
principieel bezwaar, dat aan landbouworganisa
ties een coördineerende taaie ook op het gebied
van den tuinbouw bij de samenstellers van dit
rapport zou zijn gedacht, is komen te vervallen.
Toch meent de raad zijn meening in zooverre
te moeten kenbaar maken, dat hij een scheiding
tusschen tuinbouw- en landbouwaangelegenhe-
den ook in de toekomst zeer gaarne zou zien be
vorderd, opdat de tuinbouw in zijn verschil
lende onderdeelen naar zijn eigen behoefte
worde beoordeeld en niet als onderdeel van den
landbouw.
De raad heeft het daarom juist geacht als bij
lage van het adres een overzicht te geven van
de ontwikkeling van het vereenigingsleven op
het gebied van tuinbouw en sierteelt.
Dit vereenigingsleven, dat culmineert in den
tuinbouwraad, is zeer krachtig en zal ook voor
de toekomst één van de belangrijkste middelen
blijven om tuinbouw en sierteelt in stand te
houden.
Indien er in den geest van het rapport ook voor
den tuinbouw behoefte zou zijn aan een coördi-
neerend lichaam, dan zoude de tuinbouwraad
daarvoor het aangewezen lichaam zijn en de
raad vertrouwt, dat bij beschouwingen of plan
nen den tuinbouw en de sierteelt betreffende, de
regeering dit als uitgangspunt zal kunnen aan
vaarden.
De vraag, in hoeverre de beschouwingen in
het rapport door den tuinbouw en sierteelt wor
den gedeeld, kan, aldus de raad, in verband met
het voorgaande onbesproken blijven. In het bij
zonder ook de vraag, in hoeverre een breeder
wettelijke basis wordt wensehelijk geacht, dan
wel of op de bestaande landbouwcrisiswet kan
worden voortgebouwd.
De rekening der provincie
Noord-Holland.
Een batig saldo van bijna ZVi millioen
gulden.
Geö. Staten van Noord-Holland hebben aan
de Prov. Staten ter goedkeuring aangebo
den de rekening over het dienstjaar 1937.
De gewone Inkomsten hebben f 33.074.816,52
bedragen en de gewone uitgaven f 30.586.231,54
zoodat er dus een batig saldo van f 2.488.494,98
EXAMENS
Academische opleiding.
Bevorderd aan de Gem. Universiteit van Am
sterdam tot doctor in de wis- en natuurkunde,
op proefschrift „Over het electrisch geleidings
vermogen van electrolyten, opgelost in binaire
mengsels van organische vloeistoffen", de heer
J. E. Garssen, geb. te Haarlem; en op proef
schrift: „Het verband tusschen het gehalte en de
intensiteit bij vonkspecta van legeeringen", de
heer F. de Boer, geb. tc Utrecht.
Geslaagd voor het doctoraal examen geologie:
de heeren J. D. de Jong, en J. Heering en voor
het candidaatsexamen wis- en natuurkunde (i)
mej. J. J. S. Engeler en de heer J. G. de Gruyter.
Bevorderd tot arts: mej. S. M. van Dijk, Am
sterdam, en de heeren J. A. Tehupeiory (Blinjoe.
N. O. I.) en A. P. van der Wey, Sneek. Ge
slaagd voor het artsexamen le ged.: mej. A. de
Jong, Boornbergum, en de heeren W. Th. M.
van Iersel, Waalwijk en C. B. Boeke, Schoorl.
Aan de Leidsche Universiteit slaagde voor het
voorbereidend kerkelijk examen der heer H. van
Niel te Haarlem, voor het cand. ex. geneeskunde
slaagde mej. J. M. P. van Aalst te Bennebroek.
Eindexamen afdeeling Gymnasium
van het Christelijk Lyceum te
Haarlem.
Geslaagd voor diploma A de heeren M. J. J.
Bonting, J. M. Brinse Bosgoed, G. J. Clay, D. H.
van Daalen, J. H. van der Poel, J. W. M. van
de Poll, J. F. van Woerden; voor diploma B mej.
G. E. van Popta en de heeren A. Blom, J. D.
Dengerir.k, C. D. Duyvendak.
Verlengd examen 3. Afgewezen 4.
R.K. Lyceum voor Meisjes.
Van de afd. Middelbare Meisjesschool van het
R.K. Lyceum voor Meisjes Sancta Maria werd
het eindexamen met goed gevolg afgelegd door:
Jopie van den Berg, Heemstede; Rie Bijman,
Haarlem; Corrie v. Daatselaar, Overveen; Agnes
Eldering, Sassenheim; Ine Francken, Aerden-
hout; Mieke Harm, Heemstede; Kitty Hollander
Overveen; Annie de Hoog, Haarlem; Maria Hoo-
genbosch, Zandvoort; To Hoogenbosch, Zand-
voort; Willy Huiting, Haarlem: To Loomans.
Heemstede; Spzette de Loor, Haarlem; Emmy
Matla, Aerdenhout; Bep van Ravensberg, Haar
lem; Mien Roozen, Haarlem; Annie Rijnja, Am
sterdam: Janie van Saase, Vogelenzang; Trees
van Vlijmen, Overveen; Marietje Warmerdam,
Haarlem; Carla Wilde, Overveen; Bep Wijte.
Haarlem. Afgewezen 1.
Eindexamen Rijkskweekschool voor
Onderwijzers- (essen) Haarlem.
Geëxamineerd 2 candidaten. Geslaagd de da
mes M. J. Tuxenius en G. J. H. Vos.
Deze examens zijn hiermede geëindigd.
Gemeenschappelijke examens voor
akten van voorbereidend onder
wijs (kleuteronderwijs).
Geslaagd voor akte a: de dames: W. M. v. d.
Linde te Beverwijk, R. Querido te Santpoort,
M. Belle, K. Douglas, Broers en N. Volk, te
Haarlem en M. G. Baay, te Heemstede. Allen
waren leerlingen van den opleidingscursus Kle
verlaan 79, Bloemendaal.
Visschcrij-examens.
Geslaagd als stuurman op stoomzeevisschers-
vaartuigen A. Bron van IJmuiden.
Machinisten-examens.
Voorjaarsexamens voor het diploma land-
machinist. Voor het voorloopig diploma stoom-
bedrijf slaagden de heeren D. Blok, Beverwijk
G. Goedkoop, Haarlem, J. Sala, IJmuiden.
Voor het diploma a stoombedrijf slaagden de
heeren: J. U. H. Schrik, Beverwijk en J. A. Ko
ningstem, IJmuiden.
of de bus goed verzegeld is.
Bona fide garagehouders wij
zen daar trouwens meestal
zelf op. Losse olie wordt nog
geen Beverol als men ze in
onze bussen doet. Zorg dat U
Olie van Oliespecialisten krijgt.
(Adv. Ingez Med.)
H^AItMee' 's c'h oTTk u n s tg e b
(Adv. ingez. Med.)
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
Lochgoil, Rott. n. Vancouver 13 v. Bermuda.
Burgersdijk 12 v. Rott. te Tampico.
Nieuw Amsterdam 13 v. N. York n. Rott.
Statendam Rotterdam n. New York 13 v. South.
Drechtdijk, Rott. n. Vancvr. 10 v. S. Franc.
Delftdijk, Rott. n. Vancvr. p._13 Prawle P.
HALCYON LIJN.
Stad Schiedam 14 v. Vlaard. n. Kirkenes.
Stad Dordrecht, Immingh. n. Gefle p. 12 Holtenau.
Stad Vlaardingen, Amst. n. Wabana 13, 120 mijl
W. van Land's End.
Rozenburg 14 van Wedalah te Vlaardingen.
HOLLAND—AUSTRALIë LIJN.
Arendskerk 13 v. Rott. te Bremen, vertr. 15 n.
Hamburg en Rotterdam.
HOLLAND—BRITSCH-INDIë LIJN.
Streefkerk (uitreis) p. 13 Perim.
HOLLAND—OOST-AZIë LIJN.
Abbekerk (thuisr.) 14 Juni van Port Sudan.
Zuiderkerk (uitr.) 13 te Tientsin.
HOLLAND—AFRIKA LIJN.
Bloemfontein (thuisr.) 14 van Zanzibar.
Springfontein (uitr.) 14 van Mombassa.
Heemskerk (thuisr.) 13 van Port Sudan.
HOLLAND—WEST-AFRIKA LIJN.
Maaskerk (thuisr.) 13 van Dakar via Havre.
Nigerstroom 14 van Hamburg te Amst.
KON. NED. STOOMBOOT MIJ.
Pygmalion 14 van Candia te Piraeus.
Deucalion 14 van Stamboul te Bourgas.
Nerieus 14 van Musel te Oporto.
Irene 14 van Ceuta te Genua.
Alkmaar Chili n. Delfzijl 14 van Antwerpen
pass. (12.20 n.m.) Vlissingen.
Titus 14 van Valencia te Rotterdam.
Breda, Amsterdam n. Chili 11 van Callao.
Fauna 13 van Piraeus naar Volo.
Odysseus 13 van Amsterdam te Gdynia.
Stella 13 van Tunis naar Gibraltar.
Triton 13 van Limmi naar Izmir.
Poseidon 14 van New York naar Maracaibo.
Orpheus 14 van Rott. naar Amsterdam.
Pluto 14 van Amst. naar Kopenhagen.
Trajanus 14 van Amst. naar Hamburg.
KON. HOLLANDSCHE LLOYD.
Waterland 14 v. Amsterdam n. Hamburg.
KONINKLIJKE/SHELL.
Agatha 10 van Singapore naar Bangkok.
Mirza 9 van Gibraltar te Curasao.
Chama 8 van Curagao naar Rotterdam.
MEYER CO'S SCHEEPVAART MIJ.
Clytoneus, Batavia n. Amst. 13, 250 mijn Z. van
Land's End.
Agamemnon, Japan n. Rott. 13 v. Hongkong.
Teucer, Rott. n. Japan 14 van Singapore.
Philoctetes, Japan n. Rott. p. 14 B.-Head.
Orestes, Amst n. Batavia 14 van Padang.
Glenfinlas, Japan n. Rott. 13 van Kobe.
Achilles, Japan n. Rott. 12 v. Chinwangtao.
City of Pittsburg Japan n. Rott. 13 v. Hongkong.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
Slamat (uitreis) 13 v. Lissabon.
Blitar (uitreis) p. 13 Point de Galle.
Kedoe (thuisreis) p. 13 Ouessant.
Sibajak (uitreis) p. 13 Suez.
Dempo 14 v. Kopenhagen te Oslo 16 (v.m.) te
Rotterdam verwacht.
Garoet (thuisreis) 14 v. Padang.
Weltevreden (thuisreis) p. 14 Perim.
Japara (uitr.) p. 11 Finisterre.
Indrapoera (thuisr.) 14 van Colombo.
ROTTERDAM—Z.-AMERIKA LIJN.
Alcyone 13 v. Rotterdam te Hamburg.
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND.
Salawati 14 van Batavia te Amsterdam.
Tjikandi 14 Juni van Hamburg te Amst.
Joh. v. Oldenbarnevelt 14 v. Amst. n. Batavia
Poelau Roebiah (uitr.) 14 te Sabang.
Marnix 14 v. Batavia n. Amsterdam.
Jonge Willem 13 v. Jaffa n. Port Sudan.
IVEEZINEEN
/TUKKEN
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de
Redactie zich niet verantwoordelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst of niet
geplaatst, wordt de kopij den inzender niet
teruggegeven.
NUSO-Dag.
Nationale Feestdag voor de Speeltuinjeugd.
Haarlem, 13 Juni 1939.
Waarde Stadgenooten!
In verband met het feit, dat bijna 40
aar geleden de eerste speeltuinvereeniging in
den lande werd gesticht, geeft de Haarlemsche
beweging in dezen haar blijdschap te kennen,
door het organiseeren van een algemeenen
;peeltuindag op Zaterdag 17 Juni.
Hiertoe zullen alle kinderen worden uitgenoo-
digd, zich met sport en spel te vermaken in de
verschillende speeltuinen.
Bij deze gelegenheid vonden wij het gemeen
tebestuur bereid vergunning te verlcenen voor
het houden van een optocht door de buurt, als
mede voor een collecte op dien dag langs de
huizen.
Uiteraard behoeven wij niet alleen uw offer-
aardigheidszin, doch ook de daad. Deze kunt
u toonen door u op te geven als collectant(trice)
bij het secretariaat Smedestraat 11a.
Teneinde u wat meer van ons streven te doen
weten, vragen wij voor het onderstaande uw ge
waardeerde aandacht.
Het gebeurt niet al te vaak, dat de hulp van
de pers wordt ingeroepen voor de gezonde jeugd.
In den regel gaat het om zwakken, zieken, on-
,-olwaardigen, ja zelfs om de misdadige jeugd
en nu zullen wij de laatsten zijn, die niet toe
juichen dat het particulier initiatief aanvult,
waar het noodig is te helpen.
Thans willen wij door middel van dit blad bij
u het pleit voeren voor onze gewone, gezonde,
volksjeugd, inzonderheid die in den schoolplich-
tigen leeftijd. Voor die jongens en meisjes, die
er naar snakken hun behoefte aan beweging, aan
spel. aan fantasie, aan avontuur uit te vieren en
die daarin belemmerd worden door tal van fan-
toren, die het moderne leven op hun weg brengt
en waardoor ze voor hun drang naar opgewekt
leven in de frissche lucht geen uitweg kunnen
vinden.
Daar hebt ge het snelverkeer met zijn ijzeren
wetten van rechtshouden, zijn voorkeurswegen,
lichtsignalen en verkeersregelaars. Dan de dicht-
gesnoerde aarde met asphalt-, beton- en andere
wegen, die zooveel oude kinderspelen practisch
onmogelijk maken en onze „moeder" aarde als
het ware hermetisch sluiten voor de aanraking
met het opgroeiend geslacht, dat snakt naar gra
ven en ploeteren in haar oppervlak.
Dan is er de school, die onverbiddelijk be
slag legt op een groot stuk van het leven der
kinderen, ze dwingt in 't nauwe bestek van
banken, zóó te zitten, als ze nu liefst heelemaal
niet zouden willen zitten.
Dan zijn er nog immer de veel te kleine wo
ningen ondanks de vele verbeteringen uit de
laatste jaren waar binnen de muren alles het
kind als het ware tart: om het maar te beletten
zich uit te leven, te spelen!
En toch hoe noodig is dat spelen voor de kin
deren voor de gezonde jeugd, of liever voor het
kind, dat nog niet ziek, zwak, gebrekkig, balda
dig, tuchteloos of misdadig is geworden.
Wij zijn den tijd voorbij, dat. men dicteerde:
de mensch, dus hier: het kind is product van
de materieele omstandigheden. Zoo simpel is
het vraagstuk niet. Wij weten dat afkomst, ka
rakter en verstand mede een belangrijke rol.
spelen in het menschelijk leven. De geestelijke
achtergrond vormt de eene pool en de sociale
toestanden de andere, die ons doen en laten, ons
gezond of ziek zijn naar den geest, bepalen.
Spel is er mogen wij wel zeggen, geweest zoo
lang er kinderen zijn geboren. Een misverstand,
dat vaak rijst, als men over baldadigheid der
jeugd spreekt, moet evenwel voorkomen wor
den. Het is toch een kapitale vergissing te den
ken, dat het wangedrag van het jongere ge
slacht alleen een gevolg is van het ontbreken
der speelgelegenheid! De baldadigheid der jeugd
is zoo oud als het spel. Het zou de moeite loo-
nen hierover een studie te maken.
Het bestek van ons betoog laat niet toe hier
op dieper in te gaan, slechts mogen wij ter il
lustratie er op wijzen, dat speelterreinen zonder
toezicht en leiding geen oplossing zouden vor
men voor het vraagstuk van spel en baldadig
heid, in tegendeel een middel zouden zijn, erger
dan de kwaal.
En zoo komen wij langzamerhand tot de kern
van het betoog: „Een noodkreet voor de gezonde
jeugd."
Het is de vraag voor ons opkomend geslacht
naar het veilige bezit van goed en gunstig ge
legen speeltuinen, waar, onder verstandige lei
ding. het spel zich kan ontplooien, zonder dat
de gedachte aan een „school" er aan te pas
komt. Vrijheid om te spelen, zooals het kind
maar wil. gebonden slechts aan regelen van
orde en veiligheid.
Er zijn wel haast 1.500.000 kinderen in den
schoolplichtigen leeftijd in ons land. De gemid
delde speeltuin is in staat om 500 kinderen op
te nemen, tenminste al ze allen niet tegelijk ko
men! We spreken dan nog niet van de kleuters
van 3 tot 5 jaar en de 14 en 15 jarigen en oude
ren, voor wie de speeltuin met zijn speelveld
nog attracties genoeg bieden kan. Er zouden dus
3000 speeltuinen noodig zijn. Een ontstellend
tekort is er dus, dat dringend om voorziening
vraagt.
Wij stappen nu van het „wensehelijke" af;
vandaag hebben wij u noodig voor het „moge
lijke" opdat ieder lezer(es) zonder veel moeite
zijn, (haar) steentje zal kunnen bijdragen.
U heeft misschien nog nooit aandacht besteed
aan wat wij noemen „het Speeltuinwerk". In
enkele woorden willen wij u weergeven, wat
dat dan toch eigenlijk is.
De „uitvinder" van het Nederlandsche speel
tuinwerk is geweest U. J. Klaren, een Amster-
damsch metaalarbeider, die in het laatst der
vorige eeuw op de gedachte kwam de ouders
zelf saam te brengen, om de jeugd, die ook toen
in de eerste plaats door de woningtoestanden
en de lange werkdagen der ouders tekort had
aan spel en gezonde bezigheid onder voldoende
toezicht.
Op 17 Juni werd de eerste verceniging tot dit
doel gesticht. De ouders zelf voor de jeugd, be-
langlooze arbeid op den voorgrond. De herden
kingsdag, die in 1939 precies op den stichtings
dag valt, zal voor den grijzen voortrekker, thans
87 jaar, een blijde dag betcekenen. Deze dag
heeft een drieledig karakter.
le wordt in alle speeltuinen dien middag een
eenvoudig feest gevierd, waaraan vooral zooveel
mogelijk alle kinderen deel kunnen hebben aan
spel, zang, muziek, volksdansen en wat dies
meer zij.
2e wordt deze dag dienstbaar gemaakt aan
propaganda voor het algemeene speeltuinwerk.
3e wordt in de gemeenten, waar hiertoe ver
gunning werd verkregen een NUSO-speldje aan
geboden, waarvan de opbrengst geheel aan het
speeltuinwerk ten goede komt.
Al wordt het speeltuinwerk belangloos geleid,
het inrichten en onderhouden van een speeltuin
gaat de financieele draagkracht der arbeidei-s
verre te boven. Het is daarom, dat een beroep
op den steun der bui-gerij als onmisbaar wordt
aangevoeld.
Het gemeentebestuur steunt het speeltuin
werk met subsidie of op andere wijze, wij zijn
hier zeer dankbaar voor. Maar zelfs dit is nog
onvoldoende om het vele en velerlei wat op ons
terrein valt te doen te financieren.
Aan u geachte lezers(essen) deze moeilijkhe
den te helpen oplossen. Wanneer Zaterdag het
NUSO-speldje bij u aangeboden wordt, toont
dan door uw gift in een der bussen dat dit
werk uw warme belangstelling heeft. Mocht u
niet in de gelegenheid daartoe wezen, dan kunt
u het doen door een bijdrage te storten op post
giro no. 349323 ten name van het Verbond van
Haarlemsche Speeltuinvereenigingen.
Wij hopen tenslotte geachte burgerij, uw be
langstelling te hebben gewekt of verlevendigd
ten opzichte van ons speeltuinwerk.
Steunt het speeltuinwerk.
Wij danken u.
Namens het Verbondsbestuur,
J. J. C. OPHUIJSEN, secretaris
Smedestraat 11a,
