h&e piert
HET WAPEN VAN VELSEN.
^erd::-
no NJXE ED A "G -29 JUNI 1939
HA ARE EM'S DAGBEAD
Velsen's kerkje ingewijd
door St. Willebrordus
Vertelden wij in een vorig artikel een en an-Top wederom van kerkelijke zijde de eisch ge-
der over het gebruik van schilden in het alge
meen en het gebruik van teekeningen op die
schilden als visitekaartje voor den tegenstander
zoo willen wij nu iets over het oude Velsen zeg
gen en over de beteekenis van het gemeente
wapen.
Zonder twijfel is Velsen zeer oud. Voordat nog
van het kléine visschersdorpje, dat later Am
sterdam zou worden, in de overoude geschiede
nis van Holland werd gesproken, was Velsen
reeds een plaats van beteekenis, welke reeds lang
in de oude kerkelijke annalen werd genoemd.
Algemeen wordt aangenomen dat Welzerebarg,
alwaar de bekende Christenprediker Willebror
dus in de 8e eeuw een kerk heeft ingewijd Vel
sen is, waardoor Velsen tot de oudste parochies
van Holland gerekend mag worden.
Tufsteenen plaat uit Velsens toren Voorstellende
Jezus met Kruisvaan.
Waar deze kerk precies heeft gestaan is niet
met zekerheid te zeggen. Stellig is Welzereburg
niet te verwarren met het kasteel van den latei-
zoo beruchten Gerard van Velsen. Eerder mag
men aannemen dat de hooge terp waarop de te
genwoordige kerk is gebouwd het overblijfsel is
van de versterking welke in die oude tijden rond
om de Godshuizen werd gebouwd.
In den loop der eeuwen is de oude Willebror-
duskerk natuurlijk vervallen, en werd op dezelf
de plaats waarschijnlijk de telegenwoordige
kerk gebouwd.
Over deze kerk lezen wij in het bekende werk
„Kunstgeschiedenis der Nederlanden" van Di
ll. E. van Gelder dat de tufsteenentoren om
streeks 1150 is gebouwd. Verder dat verschil
lende kleinere stads- en dorpskerken waartoe
die van Velsen ook behoort een overwegend "Rijn-
landsch karakter hebben, dat vooral tot uiting
komt in de tufsteenentorens, die veelal „weer
bare" torens zijn. Waar de huidige Nederlanden
in die tijden behoorden tot het Heilige Room-
sche Rijk der Duitsche keizers en kerkelijk on
der de bisdommen Utrecht en Luik als diocesen
van bet, aartsbisdom Keulen vielen, daar vertoo-
nen de kerken uit die bouwperiode in het alge
meen de kenmerken van de Rijnlandsch-romaan-
sche school.
Vermoedelijk was het gebruikte tufsteen van]
deze bouwwerken afkomstig uit het Brohl-dal in
den Ei fel.
Zagen wij zoo juist dat de eerste kerk reeds
onder Willebrordus werd gebouwd, van belang
is ook te boekstaven, dat wij in de oude Latijn-
sche oorkonden van de 8e en 9e eeuw Velsen
onder den naam van Felisa vermeld vinden, ter-
wijl in het register der Utrechtsche kerkgoede
ren het dorp Vesela wordt genoemd. Later (in
1004) wordt in 'n verdragsbrief tusschen den abt
van Echternach en St .Balduinus den 7en bisschop
van Utrecht over het dorp Velserburg gespro
ken. Wederom een ruime honderd jaren later
wordt een kerk gebouwd ter gedachtenis aan
den heiligen Engelmundus, den bijzonderen pa
troon van Velsen.
Het kerkelijk leven in Velsen is zonder twijfel
ernstig geweest. In de eerste helft van 1200 ,13e
eeuw) gevoelde men zich gedrongen hiervan
uiting te geven door het aanbrengen van een
groote tufsteenen plaat met daarin gebeiteld een
hoogst merkwaardig relief, voorstellende den
Christus met de kruisvaan boven de toegangs
deur tot den toren. Een kerkelijke voorstelling
waarop wij terug zullen komen bij de bespreking
van Velsens wapen.
Bovengenoemde voorstelling vraagt eenige na
dere omschrijving. Wij moeten hiervoor verwij
zen naar de vroegste Christelijke tijden. In den
Bijbel lezen wij in de Evangeliën van Johannes
de Dooper 1/29: „Des anderen daags zag Johan
nes Jezus tot hem komen en zei: „Ziet het Lam
Gods dat de zonden der wereld wegneemt". Iets
verder lezen wfj 1/36 „Ende ziende op Jezus
daar .wandelende zei hij „Ziet het Lam Gods".
Johannes de Dooper heeft hiermede ten duide
lijkste willen doen uitkomen, dat hij in den
Christus „Gods Zoon" zag.
In de eerste tijden van het Christendom onder
de vervolgingen van de Romeinsche keizers werd
het Christendom in het algemeen met het gehei
me teeken van een „visch" en de Christus zelf
door een loopend lam voorgesteld. Het was in
het begin van de 4e eeuw dat in deze afbeelding
een wijziging kwam. Constanlijn de Groote, kei
zer van het Romeinsche Rijk bracht groote ver
anderingen aan in het bestuur van het verval
lende Rijk. Hoewel zelf geen Christen zag hij
zich gedrongen de steeds grootere tweespalt
welke in het nog jonge Christendom was ont
staan door meeningsverschillen in den boezem
der kerk over enkele leerstellingen, te doen be
ëindigen. In 325 riep hij te Nicaea de eerste al-
gemeene kerkvergadering (Concilie) bijeen.
Een der te behandelen punten betrof o.a. de
verhouding van de kerk tegenover het Rijk. Hoe
wel tot dien tijd het leger steeds den voorrang
had gehad, zag keizer Constantijn in, dat het
veldwinnend Christendom al machtiger en mach
tiger werd en aan haar de toekomst behoorde.
Na langen strijd werd ten slotte beider posities
geregeld. Een eendrachtig samengaan was mo
gelijk geworden en om dat over de geheele we
reld duidelijk te maken, werd het overoude veld-
teeken der Romeinen ingrijpend gewijzigd. De
tot nog toe gevoerde adelaar op de standaarden
der legioenen werd verwijderd en het zinnebeeld
van Gods rijk „Het Lam Gods" hiervoor in de
plaats gesteld. Dit zinnebeeld door het leger over
de bekende wereld rondgedragen, moest worden
voorgesteld volgens de militaire begrippen van
dien tijd, voorzien van een speer met vaan, waar-
steld werd, dat in het vaantje het kruisbeeld
van den Christus zou worden aangebracht, hier
mede ten duidelijkste aangevende een samen
gaan van kerk en leger.
Slaan wij nu het bekende Handboek der Wa
penkunde op van J. B. Rietstap, dan zien wij
onder het hoofd „Wapendieren" dat het alge
meen de gewoonte is om het schaap stilstaande
of rustende voor te stellen, terwijl het lam op de
wapenschilden altijd gaande (wandelende) wordt
aangeduid. Wanneer een dergelijk lam een kerk
banier of wimpel draagt, dan krijgt het den naam
van Paaschlam (in het Fransch „agneau pascal)
of „agnes Dei". Doorgaans wordt het in de vol
gende kleuren gegeven: de wimpel van zilver
met een rood kruis. Een der meest bekende dra
gers van dit wapen is geweest de bekende en
vermaarde schrijver en denker Blaise Pascal.
Waar de vertaling van het Hollandsche woord
„Paschen" in het Fransch „Pascal" is, mag men
vermoeden dat Pascal daarom of daardoor dit
wapen heeft uitverkoren. Zijn wapen-kleuren
waren een terras van blauw, dragende een stap
pend zilveren Paaschlam met een zilveren wim
pel, waarop een rood kruis was aangebracht.
Het Velser wapen is sinds de vaststelling in het
begin der 19e eeuwr in blauw waarop een Agnes
Dei met wimpel staande op een terras alles van
goud. Aangezien het Velserwapen schijnbaar in
vroegere eeuwen andere kleuren heeft gedragen,
doet zich de vraag voor of bij de vaststelling in
het begin van de vorige eeuw de juiste kleuren
zijn gekozen. Een nader onderzoek zou dit mis
schien nog uitmaken.
In een volgend stukje willen wij trachten aan
te toonen op welke wijze de gemeente Velsen
zijn wapen met het Lam Gods met de kruisba
nier allerwaarschijnlijkst heeft gekregen.
Santpoort. J. S. VISSER.
GEVONDEN DIEREN EN VOORWERPEN.
Inlichtingen aan het Bureau van Politie, Sme-
destraat, uitsluitend tusschen 1.1 en 13 uur.
Terug te bekomen bij: Hansen, Nic. Beets-
straat 13 zw. (na 5 uur n.m.), deel van armband;
Huyer, Tempeliersstraat 37 zw.. blauw badpak,
Weddige, Kiosk Stationsplein, Zeeuwsch broche;
Buuren de Kaper, Adm. de Ruyterweg 310,
Amsterdam, voetbal; Dollee, Smedestraat 34
rood, duif; Visser, Pieter kiesstraat 14 rood, beige
regenjas; den Hollander, Soutmanstraat 5, gum
mi laars; v. d. Velde, Zaanenlaan 50, banden
spanning-meter; Decosseaux, v. Keulenstraat
22, zakmes; Klaassen, Saenredamstraat 41, por-
temonnaie met inhoud; Politiebureau, Smede
straat, rijwielplaatje; Perfors, Soutmanstraat 28,
rijwielplaatje in étui; Levert, Lorentzplein
1 rood, rijwielplaatje; v. d. Beek, Potgieterstraat
32, moersleutel; Odmk, Uranusstraat 24, vulpen
houder; Middelbeek, Emmaplein 2, reserve-
autowiel; v. Eijk, Reitzstraat 135, ijzerzaag.
BIJ *AAS
Een Prod Haarlem
•w
PRIJSVRAAG TOT 1 JULI Fl. 8000.- PRIJZEN
(Adv. Ingez. Med.)
R.K. MIDDENSTANDSBOND IN HET
BISDOM HAARLEM.
Hoofdbesluu/rsvergadering.
's GRAVENHAGE, 28 Juni. Het hoofd
bestuur van bovengenoemden bond kwam in
vergadering bijeen te Haarlem. De bijeen
komst werd voorafgegaan door een H. Mis,
aan het Hanze-altaar in de Sint Bavo, opge
dragen door Dr. A. A. Olierook, geestelijk
bonds-adviseur.
In de hoofdbestuursvergadering werden o.m,
behandeld en goedgekeurd de maand- en
financieele verslagen over April en Mei
1939.
Vervolgens werd een nabeschouwing ge
houden ove,T dein voorjaiarcentralen raad.
Behandeld werden het inschakelen van de
kernen in het practische werk van den bond.
en een concept reglement; voor de „Ora et
Laibora"-clubs.
Na een bespreking over een rapport inzake
het ledenverloop van Januari af werd de
aandacht besteed aan de a.s. winteractie.
Nieuwe plannen zullen hiervoor worden uit
gewerkt.
De datum voor de a.s. najaars centralen
raadsvergadering werd vastgesteld op Woens
dag 8 November a.s. in Den Haag.
BOOTTOCHT VOOR OUDEN VAN DAGEN.
Bij mooi zomerweer maakten Dinsdag' onge
veer 150 Geref. een boottocht met ouden van
dagen uit Haarlem naar Boskoop. Ongeveer
half twee arriveerde de boot in Boskoop. Ze
werden daar, door ds. Petersen vriendelijk ont
vangen en toegesproken in de Geref. kerk.
Vervolgens dankte de voorzitter van het co
mité voor dezen boottocht, de heer Brunsting,
voor de ontvangst. Ook de vier predikanten
van de Geref. kerk te Haarlem, ds. Veenhof,
ds. Boeyinga, ds. Hoorweg en ds. Siertsema
hielden daarna nog toespraken.
Nadat alle aanwezigen getracteerd waren
en een woord van dank door den voorzitter
van het comité was gesproken vertrok het
gezelschap om 3 uur weer naar Haarlem,
waar men dankbaar en voldaan aankwam.
MARKT WOERDEN.
Aanvoer 483 partijen kaas.
Met rijksmerk le kw. f 23f 25.50, 2e
f 20—f 22.50.
Handel matig, zware tot f 27.
DE HEER REUDERINK UIT DE
COMMUNISTISCHE PARTIJ.
ROTTERDAM, 28 Juni.
De heer W. H. Reuderink, communistisch
raadslid van Rotterdam, is uit de Communis
tische Partij getreden, omdat hij zich niet kon
vereenigen met de wijze van candidaatstelling
bij de jongste gemeenteraadsverkiezing.
„ONZE VOLKSGEZONDHEID IN
VOGELVLUCHT" DOOR Dr. H. P. J. KOENEN.
Telkens opnieuw blijkt, dat er nog bij zeer
velen in ons land een groote onkunde om
trent den arbeid die dor overheid en ver-
eenigingen wordt verricht in het belang van
ons aller gezondheid en waarvan velen, juist
omdat zij er niet van op de hoogte zijn, niet
dat voordeel hebben dat zij ervan zouden kun
nen hebben.
Het mag dan ook als een aanwinst worden
beschouwd, dat thans verschenen is bij
Naeff te 's Gravenhage, „Onze volksgezond
heid in vogelvlucht", waarin door den be
kenden kinderarts dr. H. P. J. Koenen
Maastricht voor den leek een overzicht wordt
gegeven van al wat er in ons land gedaan
wordt maar ook van wat er nog te wen
schen is op de verschillende gebieden van
de gezondheidszorg.
De schrijver, die persoonlijk een zeer groot
aandeel heeft gehad in den opbouw van het
sociaal-hygiënisch werk in Limburg, voer'
den lezer met een onderhoudende toelichting
door het huis van de gezondheidszorg. Hij
geeft een inzicht in wat er gedaan wordt,
voor den mensch zoowel voor zijn geboorte
als nadien: voor zuigeling, kleuter, schoolkind
en vermeldt eveneens de maatregelen welke
ook voor de volwassenen van belang zijn
de tuberculosebestrijding, de wettelijke zorg
voor eet- en drinkwaren, de vleeschkeuring.
de drankbestrijding', de drinkwatervoorzienins
het ziekenhuiswezen.
Het is slechts een vogelvlucht, maar een
vogelvlucht, waarvan verwacht mag worden,
dat bij menigeen de lust naar meer weten
er door zal worden opgewekt.
Het boekje is verlucht met 23 prenten, ver
vaardigd door de Internationale Stichting
voor Beeldpaedagogie te 's Gravenhage, vol
gens een in de laatste 15 jaren ontwikkelde
paedagogische methode, die systematisch ge
bruik maakt van aanschouwelijke middelen
Deze pa-enten, die ongetwijfeld ertoe zullpn
bijdragen, dat het ge'lezenc den lezer bij
blijft, verhoogen de aantrekkelijkheid van
het boekje.
Het Ministerie van Sociale Zaken, de Ge
zondheidsraad en de Geneeskundige Hoofd
inspectie van de Volksgezondheid verleenden
hun medewerking bij de tot standkomin:_
hetgeen mag worden opgevat als een bewijs
dat de rijksoverheid voorlichting van den leek
op dit gebied wenschelijk acht.
„WELDADIGHEID NAAR VERMOGEN"
Sophiastraat 2 d
Och schenk ons Uw gave, 't zij groot of
wel klein.
Wij zijn met zoo weinig tevreden,
Er wordt, dat zoudt ge niet denken wellicht,
Nog zoo heel veel armoe geleden.
Telefoon 12255 Postgiro 212793
NA 100.000 KILOMETER BLIJKT
OLIES
I S T E N
(Adv. Ingez. Med.)
Copyright P, I B. Bo» 6 Copi
De herfst brak aan, de bladeren aan de boomen werden geel en
bruin. De wind blies ze van de takken, zoodat zij een dwazen dans
lefeen uit te voeren. Het werd al koud buiten. Ja, het hagelde of
sneeuwde zelfs al eenige malen.
Op een heg zat een raaf en die schreeuwde: „Ach, ach!" Dat
kwam omdat zij het ook zoo koud had. Neen, het leelijke, jonge
eendje had het niet zoo heel erg naar zijn zin. Eens op een avond,
toen de zon onderging, kwam een groote schaar prachtige, groote
vogels uit het bosch. Het eendje had zulke mooie nog nooit gezien.
Ze waren sneeuwwit, met lange, slanke halzen: zwanen waren het.
Ze stootten een wonderlijk geluid uit, sloegen hun prachtige, lange
vleugels uit en vlogen weg uit de koude, naar warmer streken en
open wateren. Hoog in de lucht stegen zij op, en het leeljjke eendje
voelde zich wonderlijk te moede. Het draaide als een tol in het
water rond en stootte toen ook een kreet uit, zoodat het er zelf
bang van werd,
(Wordib vervolgd).
EENS PIONIERS
EN NOG STEEDS
AAN DE SPITS
BOUGIES
5N.V. WILLEM VAN RIJ
""AMSTERDAM (C.) KEIZERSGRACHT 171
TELEFOON 3 1 3 0 8 14 l U N E N|
N#
(Adv. ingez. Med.)
Tact
door J. J. P.
's Avonds acht uur bij de familie Willemsen.
De heer des huizes heeft zijn beenen op een
extra stoel gelegd en ligt in een clubfauteuil
aan zijn pijp trekkend, te lezen. Het boek is
kennelijk niet in staat, hem ook maar in de
jei-ingste mate te boeien. Integendeel: af en
toe klinkt er een dof gerommel met nijdige in
tonatie op uit den stoel, wat mevrouw Willem
sen verschrikt op doet kijken. Plotseling, na
dat mevrouw weer eens is opgeschrikt door
het ontstemde geluid, vliegt het boek fladde
rend in een hoek. Aangezien het een pas
nieuw boek is. vliegen natuurlijk eenige aan
bevelingen van den uitgever voor andere boe
ken mee, waardoor een fraai stilleven ont
staat.
Hiervoor hebben evenwel noch de heer noch
mevrouw Willemsen eenige belangstelling. De
eerste, daar hij op overluïden toon het boek
afkamt, mevrouw daar zij beleefdheidshalve
luistert.
,,'t Is eigenlijk treurig, dat een dergelijk
boek verkocht mag worden! Dat heele verhaal
bestaat uit narigheden, alles loopt iedereen
altijd tegen en als 't iemand eens niet maat
schappelijk tegenloopt, gaat hij wel dood of
wordt ven-ast met levenslange invaliditeit en
geestelijke afwijkingen. Bovendien gaat hij
dan failliet en vliegt zijn huis in brand, waar
na zijn vrouw en kinderen op den onbewaak-
ten overweg' het leven laten!"
„Is hét niet een beetje overdreven, zooals
je het nou voorstelt?" durft mevrouw.
„Overdreven? Overdreven? Lees het dan zelf,
dan zal je zien hoe het is."
„Ja hoor. Kalmeer je nou een beetje? We
moeten naar de nieuwe buren toe.
Alzoo staan de heer en mevrouw Willemsen
even later voor de deur bij den heer en me
vrouw Carelsen, die pas verhuisd zijn.
Nadat de kamer betreden is en de families
Willemsen en Carelsen kennis gemaakt heb
ben, begint de conversatie op de voor nieuwe
buren gebruikelijke wijze.
,,U woont hier wel erg aardig, hè?"
„Ja, 't is buitengewoon, eoht naar onzen
zin. We hebben nu al in veel huizen gewoond,
maar geen enkel was zoo leuk als dit."
„Neen, dat kan ik mij best voorstellen. Eenig
uitzicht hebt u hier ook. En alles- zoo licht ge
houden; dat is ook erg aardig".
„Ja, dat maakt alles direct veel vroolijker'
De heer Willemsen, die tot nu toe de con
versatie zonder eenige belangstelling gevolgd
heeft, laat zijn blikken door de kamer dwalen.
Plotseling blijft er een rusten op het onder
blad van het tafeltje, waarom men zich ge
schaard heeft. Meteen grijpt hij een boek, dat
daarop ligt. Zijn oogen schieten bliksems.
„Is u ook al in het ongelukkige bezit van dat
verschrikkelijke boek? Hebt u het gelezen?"
„Inderdaad".
„Dan moet u er ook wel onder geleden heb
ben. Ik heb er daarnet nog in zitten lezen. Ik
was er juist aan bezig dat meneer zijn arm
op vijf plaatsen breekt, terwijl mevrouw dood
ziek 'is en allebei de zoons falen op school.
Toen heb ik het in een hoek gesmeten. Ik
kon het eenvoudig' niet meer lezen".
„Ja. mijn man was erg opgewonden", glim
lacht mevrouw.
„Het spijt mii erg dat dat gebeurd isant
woordt de gastheer. „Ik voel mij er namelijk
eenigszins verantwoordelijk voor. Ik heb het
boek namelijk zelf geschreven, ziet u. Onder
pseudoniem
PROGRAMMA VAN DE HAARLEMSCHE
RADIO CENTRALE
VRIJDAG 30 JUNI
Progr. III: 8.— Keulen 10.20 Radio P. T. T.
12.20 Ned. Brussel 2.20 Keulen 3.20 Danmarks
Radio of Diversen 4.20 Keulen 5.20 Fransch
Brussel 6.20 London Regional 7.20 Ned. Brussel
7,35 Keulen 8.30 London 'Regional 9.20 Droit-
wich pl.m. 9.35 Ned. Brussel 11.20 Parijs Radio
of Diversen.
Progr. IV: 8,Ned. Brussel 9.20 Parijs Radio
9.30 Radio PTT NORD 9.50 Diversen 10.35 Lon
don Regional 12.35 Droitwich 1.20 London Re
gional 5.20 Droitwich pl.m. Fransch Brussel 7.20
Droitwich 7.50 London Regional 8.30 Diversen of
Gram.muziek, pl.m. 9.50 Droitwich
Progr. V: 8.007.00 Diversen. 7.008.00 Eigen
gramofoonpl.concert. Orgel- en Hawaiianmuz.
1. Filmselectie Sweet Adeline, Reg. Dixon.
2. Oua Oua, Kanui en Lula.
3. Amoureuse, Pierre Palla.
4. Hawaiian Moon, Q. en D. Kaili.
5. Colleen Filmselectie, Henry Crcudson.
6. Hawaiian Reverie, Gino Bordin.
7. Rose Marie Selection, Harry Davidson.
8. Oh Rosalita, Linn Milford.
9. Broadway Melody op 1938, Reginald Foort.
10. Rose dreams, George Elliott's Hawaiians.
11. Filmselectie Golddiggers of 1935, Reginald
Dixon
12. Tomi Tomi, Kanui en Lula.
13. The great Ziegfield, Henry Croudson.
14. Indiana Skies, Q. en D. Kaili.
15. Populaire potpourri, Cor Steyn.
16. Venetian Kisses, Gino Bordin.
17. Singing Marine, Reginald Foort.
18. Hawaiian stars are gleaming, Linn MilforiJ
19. London Bridge, Reginald Dixon.
