Haarlem's Dagblad
diet kabinet
afgebeden
„Oranje" het snelste
ter wereld
De Regeering
Afgetreden.
Dr. Colijn met vorming van
nieuw ministerie belast
Rookverbod.
motormailschip
Zeer geslaagde proeftocht
56e Jaargang No, 17186
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 30 Juni 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
fl.10. per 3 maanden f3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Adverteutiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regel abonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Het bericht dat de regeering is afgetreden,
dat vanmiddag te ruim één uur bekend werd,
zal tenslotte voor velen nog als een groote ver
rassing zijn gekomen. Immers, na de behan
deling van de kwestie-Oss, waarbij de meerder
heid der Kamer zoozeer tot uiting bracht dat
zij minister Goseling's beleid alleen in zake-
lijken zin afkeurde en zijn persoonlijke goede
trouw erkende een verklaring die reeds door
de Kamercommissie was uitgesproken in haar
rapport was veler indruk dat men alle ge
schillen wel zou overbruggen. Ook de geschillen
omtrent het financiëele beleid, culmineerend
in de vraag: „moeten wij streven naar een
sluitende begrooting voor 1940 of kunnen wij
dien eisch, gezien de enorme uitgaven voor De
fensie en de noodzaak der bestrijding van de
werkloosheid met nieuwe maatregelen, niet
langer vooropstellen?"
Dat een brug tusschen de tegenovergestelde
inzichten in het Kabinet geslagen zou worden
kon men met te meer reden verwachten, om
dat in de laatste dagen de internationale span
ningen weer onrustbarend zijn gaan toenemen,
zoodat het moment voor een Kabinetscrisis
allesbehalve gunstig geacht kan worden.
Men heeft op de zeer belangrijke kwestie van
het financiëele beleid elkaar evenwel kennelijk
niet kunnen vinden. Er is gisteren een Kabi
netsraad gehouden op het departement van
Algemeene Zaken en vanmorgen heeft de
minister-president zich naar het Paleis Soest-
dij'k begeven, waar de Konhigin vertoeft.
Zooals nu blijkt heeft dat bezoek ten doel ge
had, H.M. het ontslag der regeering aan te
bieden.
De Koningin heeft de mi
nisters verzocht de loopende zaken te blijven
waarnemen tot de vorming van een nieuwe
regeering haar beslag zal hebben gekregen.
Dat is gebruikelijk. Verder heeft H.M. aan dr.
Colijn de opdracht tot nieuwe kabinetsformatie
verstrekt. Hij heeft verzocht die opdracht „in
beraad te mogen houden". Ook dit is de ge
bruikelijke vorm.
Eenvoudig schijnt de nieuwe opdracht voor
ür. Colijn, die zooals men weet evenals zijn
reeds afgetreden vriend mr. De Wilde het
standpunt van de sluitende Staatsbegrooting
ïnneemt, geenszins. De R.-K. afgetreden mi
nisters deelen zijn inzicht niethet zal een
zeer moeilijke zaaik worden als de houding door
hen c:v hun gecstvcrwaten in de Kamer en in
hun partij wordt gehandhaafd. Op dit eerste
oogenblik ook maar eenigerlei voorspelling te
geven aangaande dr. Colijn's kansen om zijn
opdracht met succes te volbrengen, moet
evenwel onmogelijk worden geacht. Vele fac-
fcoren kunnen zich hierbij doen gelden en zeer
zeker behoort daartoe het persoonlijk gezag
van dr. Colijn ,die zoowel in het binnenland
als buiten de grenzen tot een symibool van Ne-
derlandsche kracht en weloverwogen natio
naal beleid is geworden.
Als hij een volgende regeering niet zou lei
den, zou dat in meer kringen dan één als een
verzwakking worden beschouwd. De uitingen
bij zijn zeventigsten geboortedag hebben van
zijn persoonlijk© reputatie opnieuw een zeer
indrukwekkend beeld gegeven. En van „voor
bestemde premiers" is in ons huidige staats
bestel wel zeer weinig te veronderstellen.
Aangenomen moet worden dat algemeen,
ook in Den Haag, de noodzaak gevoeld zal
worden deze Kabinetscrisis ten snelste op te
lossen. Men kan zich geen sleepende, langdu
rige crisis veroorloven. De tijden laten zulks
niet toe.
R. P.
Duitsch-Chinee§che wapen»
overeenkomst.
HONGKONG, (U. P.) Naar verluidt is de
Duitsch-Chineesche wapen-overeenkomst vol
tooid. In Tjsoenking verwacht men dat het eer
ste Britsche crediet aan China hiervoor ge
bruikt zal worden.
Koningin Mgry verlaat de Monseigneur-
bioscoop te Londen, waar zij de film van het
bezoek van den Engelschen koning aan
Amerika in oogenschouw had genomen.
's-GRAVENHAGE, 30 Juni.
De regeeringspersdienst meldt
De heeren ministers hebben bij schrijven
van den voorzitter van den ministerraad
van 29 Juni aan H. M. de Koningin onthef
fing uit hun ambt verzocht. Hare Majesteit
heeft dit verzoek in overweging' genomen
en den heeren ministers verzocht zich voor-
loopig met de behandeling en de afdoening
zoo mogelijk, van de loopende zaken te
blijven belasten.
Hedenmorgen heeft H. M. Dr. Colijn, mi
nister van Staat, ontvangen en hem op
dracht verleend tot vorming van een
kabinet. Dr. Colijn heeft verzocht die op
dracht in beraad te mogen houden
Dr. H. Colijn.
ZOMERAVONDFEEST.
Donderdagavond werd door Franken's
Personeelsvereeniging een zomeravondfeest
gegeven in het gebouw van den H.K.B. waar
aan „De vier van Tholen en van Lier", hun
medewerking verleenden.
De sketches en levensliedjes welke zij gaven
en die in een zeer snel tempo elkander op
volgden, ontlokten telkens aan het publiek
een applaus dat aan het geluidsvolume van
de zaal zeer zware eischen stelde.
Na afloop van dezen op zeer hoog peil
staanden cabaret- en revue-avond volgde een
geanimeerd bal, waaraan de band der Mari-
nucci's medewerking verleende.
Het was een zeer geslaagde avond.
Militair detachement in Egypte
vermist.
CAIRO, 30 Juni (D.N.B.) Sedert Woensdag
wondt een militair detachement, bestaande uit
drie officieren, veertien soldaten en zeven
auto's vermist. De soldaten waren op weg
naar de oase Bahariya, ongeveer 300 Kilo
meter ten zuidwesten van Cairo. Ofschoon het
detachement zenndinstallaties meevoerde en
ook noodseinen zijn opgevangen, heeft men de
afdeeling nog niet gevonden. Gisteren hebben
vliegtuigen aan de opsporingen deelgenomen
en ook vandaag zijn toestellen opgestegen.
(De Berlijjisclie politie heeft ge
decreteerd dat autobestuurders in
de rijkshoofdstad achter het stuur
niet meer mogen rooken).
Overal, in alle landen,
Tracht men middelen te vinden,
Om het snelverkeer op banden,
Aan meer banden nog te binden;
Overal zit men in nooden,
Om de vele ongelukken,
Waar de dood in nieuwe dooden,
Slechts de vrucht van weet te plukken.
Om den overmoed te temmen.
Weet men regelen te stellen,
Tracht men snelheden te remmen,
Maar de doodenlijsten zwellen.
Zie, bij onze Oosterburen,
Komt men nu met nieuwe plannen,
Daar wordt voor wie autos sturen
't Rookgereigerij verbannen.
Geen bezwaar heeft de regeering,
Als daar Nico gaat met Tine,
Zij verbiedt de snelverkeering,
Van den man met Nicotine.
Dat het rooken zou kalmeeren,
Gaat men daar als stelling wraken,
Men zou, naar Berlijnsch beweren,
Er juist over-stuur van raken.
Mocht gij dus Berlijnwaarts rijden,
Denk dan aan die nieuwe wetten,
Laat niet u 't genot verleiden
Van sigaar of sigaretten.
Want u hebt het nu gelezen,
Dat gij, eenmaal opgestoken,
Zelf gauw de sigaar kunt wezen
En een kwaje pijp zult rooken.
Zitting Tweede Kamer
verdaagd.
's GRAVENHAGE, 30 Juni. De
Voorzitter van de Tweede Kamer deed
hedenmiddag mededeeling van een
missive van Dr. Colijn, waarin de
Kamer in kennis werd gesteld met het
aangeboden ontslag van het Kabinet.
In verband met het aftreden van
het Kabinet zijn de onderwerpen, die
bij de Tweede Kamer voor openbare
behandeling aan de orde waren, van
de agenda afgevoerd en is de verga
dering tot nadere bijeenroeping ver
daagd.
Buitengewone ministerraad.
's-GRAVENHAGE. Gisteroch
tend is aan het departement van
algemeene zaken een ministerraad ge
houden, waarin opnieuw het budgetaire
probleem ter sprake is gekomen.
Het vlaggeschip van de
„Nederland"te Amsterdam
weergekeerd
AMSTERDAM, 30 Juni. Tegen
negen uur vanmorgen is het nieuwe
motormailschip „Oranje" van de
Stoomvaart Maatschappij Nederland
van den driedaagschen technischen
proeftocht in de Amsterdamsche
haven teruggekeerd.
De zoo zeer geslaagde proeftocht werd voor
het grootste gedeelte gehouden voor de kust
van Schotland, waar ter hoogte van St.
Abb's Head ook de gemeten mijl werd ge
varen. Meer dan twintig maal werd de „run"
langs de kust gemaakt en de bereikte ge
middelde snelheid van 26,3 mijl per uur bij
een gecontracteerde dienstsnelheid van 21 mijl
per uur mag, zoowel voor de Nederlandsche
Scheepsbouw Maatschappij, op welker werf
het schip gebouwd werd, ais voor de Stoom
vaart Maatschappij „Nederland", een geluk-
wensch waard worden geacht. Geen oogenblik
hebben de drie Sulzer-motoren, elk van 12.500
P.K. tezamen een kracht ontwikkelende, welke
belangrijk grooter is dan van de meeste elec-
trische centrales in ons land, gehaperd. Steeds
hooger werd het aantal asomwentelingen per
minuut opgevoerd totdat de maximum-snel
heid was bereikt.
De op den technischen proeftoch be
reikte snelheid beteekent, dat de
Oranjeniet alleen het snelste Ne
derlandsche koopvaardijschip is, doch
ook het snelste motorschip ter wereld.
Bovendien is het schip in machine
sterkte 37.500 P.K. het negende
schip ter wereld.
Het nieuwe vlaggeschip der "Stoomvaart
Maatschappij „Nederland" zal derhalve
naar verwacht wordt in alle omstandig
heden volgens de dienstregeling, gebaseerd op
een vaart van 21 mijl, te varen en in staat
zijn, als de weersomstandigheden tegen zijn,
eventueelen achterstand in te loopen.
Drie dagen en nachten heeft de „Oranje"
proef gevaren: alle technische installaties, in
de machinekamer en op de brug, zoowel als in
de keuken en de andere afdeelingen van den
civielen dienst, zijn aan krachtproeven onder
worpen. En zij zijn alle geslaagd. Veiligheids-
inrichtingen en noodinstallaties bleken aan de
hoogste eischen te voldoen. Ook een verduis
teringsproef op de brug met gebruik van
ultraviolet licht en fluoresceerende fosfores-
ceerende materialen voor het geval dat niet
met de gewone verlichting kan worden ge
varen welke verlichting ook gebruikt kan
worden als niet-verblindende instrumentver
lichting op schepen, slaagde volkomen.
Over het algemeen waren de weersomstan
digheden voor den proeftocht niet ongunstig.
De derde dag van den technischen proef
tocht eindigde in mooi frisch zomerweer en
met een opgewekte viering van den verjaardag
van Z.K.H. Prins Bernhard, Aan den laatsten
gemeenschappelijken maaltijd heeft de heer
mr. D. A. Delprat een feestdronk gewijd aan
Z.K.H.wien namens alle opvarenden van de
„Oranje" een gelukwensch-telegram werd ge
zonden.
In de feestvreugde aan den wal werd ge
deeld doordat de deelnemers aan den proef
tocht gelegenheid kregen de „Oranje" ging
Donderdagavond op ongeveer 2200 M. afstand
van de kust voor Scheveningen voor anker
het vuurwerk, dat ter gelegenheid van 's Prin
sen verjaardag op de pier werd afgestoken,
gade te slaan. Daarna werden van de kust af
twee zoeklichten op de „Oranje" gericht, welke
het geheel verlichte schip nog meer deden
afsteken tegen de duisternis van de Noordzee,
Gedurende den nacht werd naar IJmuiden
gevaren. Voor de eerste maal keerde het snel
ste motormailschip ter wereld, geschut door
de grootste zeesluizen, door het thans verbreede
Het woord is aan
Ofto Wei SS:
Noordzeekanaal naar Neerland's hoofdstad
terug, waar het te ruim negen uur weer aan
de kade der reederij meerde.
De inrichting van het schip.
Reeds voordat de bouw van dit vlaggeschip
van de stoomvaartmaatschappij „Nederland"
was aangevangen, doch vooral gedurende den
bouw in de laatste jaren, zijn uitvoerige pu
blicaties verschenen over de inrichting van dit
modernste Nederlandsche koopvaardijschip.
Nu de „Oranje" in de vaart is zij het nog
niet officieel onder de vlag van de reederij
blijkt, dat de ontwerpers en bouwers er in ge
slaagd zijn een geheel tot stand te brengen,
dat in alle opzichten niet alleen aan de
eischen van de opdrachtgeefster voldoet, doch
ook ten volle beantwoordt aan de wenschen
van hen, die gewend zijn op comfortabele
wijze een groote zeereis te maken. De 585
passagiers eerste en tweede klasse, die de
„Oranje" kan vervoeren, vinden op de boven
ste van de in totaal tien dekken een zwem
bad en sportdekken, elk grooter dan op de
oudere schepen de sportdekken eerste en
tweede klasse tezamen. Een vijftigtal luxe
hutten komen uit op het opper-promenade-
dek, de meest voorzien van privé-bad of
douchekamer, met groote vierkante ramen en
gelegenheid voor mechanische ventilatie, een
aantal ook met een privé-dekje.
Alle eerste klasse hutten, ook die op de
overige dekken, hebben dezelfde inrichting, Er
is naar gesreefd om in de beschikbare ruimte
het grootst mogelijke comfort onder te bren
gen.
Op de bovendekken liggen ook de prachtige
kinderkamers eerste en tweede klasse, elk met
een eigen promenadedek, waarvan die der
eerste klasse naar een ontwerp van Lion
Cachet is uitgevoerd door het Amsterdamsch
genootschap voor werkverschaffing aan on
volwaardigen.
Ook de hutten 3de klasse op het achterschip,
met. bijbehoorende promenade- en sportdekken
en de vierde klasse verblijven voornamelijk
voor den overtocht van militairen zijn ruim
ingericht en hebben alle stroomend water. Er
is plaats voor 84 passagiers derde klasse, zoo
noodig door daarvoor goed gelegen tweede
klasse hutten te bestemmen voor de derde
klasse, voor 147. In totaal kunnen 82 personen
vierde klasse vervoerd worden. In het voorschip
is een groote eetzaal voor de Europeesche leden
van de bemanning beneden den rang van
officier met niet minder dan 110 plaatsen. Op
geen der vroegere schepen was een gemeen
schappelijke eetzaal welke des avonds
dienst doet al recreatiezaal aanwezig. In
totaal bestaat de bemanning uit 380 koppen.
In de 1ste klas rooksalons vindt men ook
basreliëfs in marmer van Z.K.H. Prins Hendrik
der Nederlanden. Z.K.H. Koning Willem III
Z.K.H Prins Hendrik, broeder van koning
Willem IV.
In de bibliotheek bevinden zich basreliëfs
van H.M. Koningin Emma en van H.K.H.
Prinses Beatrix-
Veel is er dat men niet kan
uitdrukken maar alleen voe
len. En veel ook dat men
niet. kan voelen maar alleen
uitdrukken.
Nederland genoemd bij de onder
handelingen te Moskou.
Aan de Nederlandsche regeering hieromtrent
niets bekend.
De correspondent te Londen van de N.R.Ct
bericht:
Van bevoegde zijde wordt mij te verstaan ge
geven, dat in de nieuwe voorstellen, die de En-
gelsche en Fransche gezanten te Moskou dezer
dagen aan Molotow zullen voorleggen, niet al
leen de Oostzeestaten, maar ook de positie van
Nederland en de andere kleine democratieën in
het Westen althans indirect ter sprake worden
gebracht. De preciese formuleering is nog onbe
kend, maar wel slaat vast, dat Londen en Parijs
hebben voorgesteld de drievoudige garantie, die
Rusland ten aanzien van de Oostzeestaten van
Engeland en Frankrijk verlangt, ook tot Neder
land, België en Zwitserland uit. te strekken.
De redactie van het blad voegt hieraan toe,
van officieele zijde gemachtigd te zijn mede
te deelen, dat de Engelsche regeering daarvan
nooit iets aan de Nederlandsche regeering heeft
medegedeeld. Onze regeering staat uiteraard
volkomen buiten deze besprekingen, met het be
staan, waarvan zij niet bekend was en welke
voor haar verborgen waren gehouden.
Kennedy niet „Yankee Clipper"
naar Washington.
Bespreking met Roosevelt over
Europeeschen toestand?
WASHINGTON, 30 Juni (Havas) De Ame-
rikaansche ambassadeur te Londen, Kennedy,
heeft een plaats besproken aan boord van den
„Yankee Clipper", die vanmiddag van South
ampton vertrekt en Zaterdag te New-York
aankomt.
Op het departement van buitenlandsche
zaken verklaarde men het motief van de reis
van Kennedy niet te kennen. Het gerucht doet
echter de ronde, dat de ambassadeur door
president Roosevelt ontboden zou zijn voor
een conferentie over den toestand in Europa.
Levensmiddelengebrek te Swatau.
HONGKONG, (U. P.) In Swatau is tengevolge
van de Japansche blokkade gebrek aan levens
middelen ontstaan. In het bijzonder groenten
en rijst- zijn nauwelijks meer te krijgen. De Ja
pansche troepen zijn van Swatau uit verder in
het binnenland doorgedrongen en van Chinee-
sche zijde wordt toegegeven dat de Jauanners
het belangrijke knooppunt Tschautschau bezet
hebben.
De mijnenvelden voor Foetschau en Went-
schau zijn nu gesloten, zoodat de blokkade van
deze beide havensteden nu volkomen is. In
Tientsin is de toestand eenigermate verbeterd,
daar de Japanners aanzienlijke hoeveelheden
levensmiddelen naar de concessie hebben door
gelaten. De aangekondigde verscherping van de
blokkade is tot dusver nog achterwege gebleven.
HEDENAVOND
KERKCONCERT
8.15 uur GROOTE KERK
KOOR: C. O. V.
ORGEL: CUNNINGHAM.
(Adv. Digez. Med.)
HEDEN: 16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
De steunregeling in Heemstede blijft onge
wijzigd. 4
BINNENLAND.
IIEl' NEDERLANDSCHE KABINET IS
AFGETREDEN. DR. COLIJN IS MET DE
VORMING VAN EEN NIEUW MINIS
TERIE BELAST. 1
De zitting van de Tweede Kamer verdaagd. 1
De „Oranje" is liet snelste motorschip ter
wereld. 1
De viering van Prins Bernhard's verjaardag 3
BUITENLAND.
Lord Halifax heeft gisteren in een rede ge
zegd, dat Engeland geen verdere agressie
toelaat, maar dat overigens over alle han
gende kwesties onderhandelingen moge
lijk asfito. 5
De Japanners verscherpen de controle te
Tientsin. 5
Dantzig blijft dc aandacht op zich vestigen. 5
SPORT.
Van onzen Berlijnschen correspondent:. De
Olympische Winterspelen van Garmisch-
Partenkirchcn. 8
Schaakrubriek. 3
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De regeering afgetreden. 1
Dr. P. H. Schroder „De Vlaggedrager". 2
Mr. E. Elias: Ik ontdek Amerika. 3
H. D. Vertelling: „Hondentrouw" door Bep
Clioufour. 4
Voor de Jeugd n
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op 11
