Haarlem's Dagblad
Dt. Cot
Jlabüietsfocmatwt
WEER
Het Slagveld
des Verkeers.
Mr. KOOLEN AANVAARDT
•DE OPDRACHT NIET
De droeve lijst.
Dantzig in afwachting.
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17197
Uitgave Louren9 Coster, Maatschappij voor
Courant-llitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodiensl 38810.
Drukkerij: Zuider Bniten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 150o4
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
A dm in. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacleur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 13 Juli 1939
Abonnementen per vreek f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
posl f 3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Terwijl Europa's en Amerika's bevolkingen
nu al jarenlang beangstigd zijn door het ge
vaar van een dreigenden wereldoorlog, die
wellicht niet zal uitbreken, vallen voortdurend
duizenden Europeanen en Amerikanen op het
slagveild des verkeers. Ook Nederland neemt
daarin zijn volle aandeel. Er is op deze plaats
.all meermalen over geschreven. Er is nu aan
leiding het opnieuw te doen omdat de statis
tiek der verkeersongevallen, die de K.N.A.C.
bijhoudt, een onrustbarende stijging van het
aantal slachtoffers toont. Voor dit jaar is die
statistiek voltooid over de eerste vijf maan
den en het is de laatste van dat vijftal, dè
Meimaand, die de schrikwekkende toeneming
aangeeft. Men ziet dat in het volgende lijstje,
waarin de cijfers van de overeenkomstige
maanden van het vorige jaar tussohen haak
jes zijn toegevoegd:
Dooden Ernstig gewonden
Januari 42 (52) 326 (306)
Februari 46 <39) 314 (287)
Maart 43 (42) 361 (331)
April 58 (69) 413 (348)
Mei 65 (49) 500 (387)
Nu moeten statistieken met voorzichtigheid
gehanteerd worden. Men kan de opmerking
maken dat de jongste Meimaand meer mooi
weer bracht dan die van 1938, dat er dus meer
toeristenverkeer geweest moet zijn met meer
kans op ongelukken en dat het nadeelige ver
schil in een andere maand door een voordee-
lig gecompenseerd zou kunnen worden. In
derdaad is het totale aantal dooden over de
eerste vijf maanden van dit jaar niet veel
hooger dan over de eerste vijf maanden van
1938 (254 tegen 251) Maar de andere rubriek,
die der ernstig gewonden, geeft een veel on
gunstiger beeld. Daaruit blijkt immers dat
iedere maand een stijging toont vergeleken
bij de overeenkomstige van het vorige jaar,
terwijl het totaal van 1914 ernstig gewonden
tegenover 1659 in 1938 staat. Dat is een toe
neming met 255, een toeneming met ruim
Vijftien procent!
Talloos zijn- de maatregelen die gezamenlijk
de regeling van het verkeer vormen. Maar
vele hebben te weinig uitwerking en bij zulk
een toeneming van. het aantal slachtoffers
rijst de overtuiging, dat drastischer middelen
noodzakelijk zijn. Bij herhaling is op deze
plaats een beter politietoezicht op het weg-
verkeer buiten de steden bepleit. Ik geloof dat
dit onvermijdelijk is. Het zal natuurlijk veel
geld kosten maar het lijkt mij evenzeer nood
zakelijk als nieuwe veiligheidsmaatregelen op
de onbewaakte overwegen. Daar gaat men het
nu met nieuwe automatische signalen beproe
ven. Het is de vraag of die veel verbetering
zullen brengen. Afdoende zullen ze zeker niet
zijn, althans niet in geval van mist. Naar mijn
overtuiging is alleen de afdoende maatregel
weder-instelling van de bewaking aan
vaardbaar.
Met het wegverkeer staat de zaak in zoo
verre anders, dat bijna alle ongelukken door
schuld van weggebruikers, die de verkeers
regelen niet nakomen, veroorzaakt worden.
Volgens een K.N.A.C.-statistiek van 1937 is
die schuld percentsgewijze vrijwel gelijkelijk
over voetgangers, auto- en motorfietsrijders
en wielrijders verdeeld. Hier denkt men met
een aan verkeersopvoeding, waaraan al veel
is gedaan maar nooit genoeg terwijl het stelsel
bovendien te langzaam werkt. Vele Hollan
ders zijn niet alleen roekeloos maar bovendien
onhoffelijk, vaak onhebbelijk in het verkeer.
In dat opzicht maken wij, evenals met de in
ons land nog altijd zooveel voorkomende bal
dadigheid. een slecht figuur tegenover het
buitenland. Ik geloof juist daarom dat ver
scherpt politietoezicht op de wegen liefst
van verkeerspolitie in burgerkleeding noo-
dig is.
En nog eens zij herinnerd aan het Engel-
sche onderzoek, dat vaststelde dat verreweg
het hoogste percentage onder de autorijders,
die bij verkeersongelukken betrokken waren,
in de groep van 18 tot 23-jarlgen leeftijd
school. Dat kan niemand verbazen. Ieder is
in zijn jeugd meer tot onvoorzichtigheid en
hardrijden geneigd dan later, als hij bedacht
zamer is geworden en veel zwaarder verant
woordelijkheden in zijn leven draagt.
Maar de conclusie is duidelijk: als men de
wettelijke leeftijdsgrens voor het verkrijgen
van een rijbewijs verhoogde zou het aantal
ongelukken zeker sterk afnemen. Dat heeft
nadeelen, met name voor degenen die beroeps
chauffeur willen worden. Maar wat weegt het
zwaarst? Men zou tevens tot de vaststelling
van een maximum-leeftijd voor autobestuur
ders kunnen overgaan, want het Engelsche
onderzoek bewees dat de groep der oudste be
stuurders ook bij veel ongelukken betrokken
was. In minder mate en niet wegens roeke
loosheid natuurlijk.
Nu zal men dit met herhaalde keuringen van
autobestuurders trachten te ondervangen.
Misschien is het afdoende. Maar wat bereikt
men daarmee ten aanzien van de jongste
categorie? Natuurlijk niets.
Het is een zoo ernstige zaak dat men wel op
veel drastischer maatregelen móet aandrin
gen.
K. P.
VGRAVENHAGE, 13 Juli.
De regeeringspersdienst meldt:
Mr. Dr. D. A. P. N. Kooien heeft
aan H. M. de Koningin verzocht van
de opdracht tot vorming van een kabi
net te mogen worden ontheven.
Hedenmorgen heeft H. M. Dr. Colijn
ontvangen en hem andermaal opdracht
gegeven tot vorming van een kabinet.
Dr. Colijn heeft verzocht deze nieuwe
opdracht in beraad te mogen houden.
(De statistiek van verkeersonge
vallen in Mei geeft het zeer slechte
beeld van 65 dooden en 500 ernstig
gewonden).
Van maand tot maand verschijnen de getallen,
Van 't Nederlandsch verkeer in ongevallen,
Ik heb er meer den nadruk op gelegd,
Wat deze droeve statistiek ons zegt;
Wij lezen dan het cijfer der gewonden,
En erger nog, van wie den dood weer vonden,
In het verkeer, dat steeds maar wordt versneld,
Geruischloos spoedend of met veel geweld.
De cijfers van de Meimaand, pas verschenen,
Kunnen zich weer tot overpeinzing leenen,
Die tot de droevige conclusie leidt:
Steeds groeit nog de verkeersonveiligheid.
Het heeft geen zin de auto slechts te laken,
De motorfiets tot schuldige te maken.
De fiets te zien als bron van al 't gevaar,
Of om te schimpen op den wandelaar.
Wij menschen moeten noodig allen leeren,
Om veilig met elkander te verkeeren,
En ieder onzer moet het zijne doen,
Op 't punt van voorzorg en verkeersfatsoen.
Elk onzer moet den ander aandacht schenken.
En niet uitsluitend aan zichzelve denken,
Totdat de groote les zal zijn geleerd:
Er worde wel verkeerd, maar niet verkéérd
P. GASUS.
De uitwijzing van Pettinato zet
kwaad bloed.
ROME, 12 Juli (Havas). Het besluit
van de Fransche regeering den Italiaan-
schen journalist Pettinato uit te wijzen wordt
door de Italiaansche pers-scherp gecritiseerd.
De „Regime Fascista", het blad van Fari-
nacci, noemt het Fransche volk verwekelijkt
en gedegenereerd en de Fransche regeering
een regeèring' van „dwazen en misdadigers."
Het blad schrijft verder te hopen, dat onmid
dellijk represailles zullen worden genomen.
Alle Italiaansche journalisten moeten uit Pa
rijs teruggeroepen worden en de vertegen
woordigers van de Fransche pers te Rome
moeten naar hun land worden teruggebracht.
Het blad besluit met de woorden: „Gelukkig
leven we in een internationaal klimaat, dat
doet hopen, dat eens alle, thans nog uitstaan
de rekeningen vereffend zullen worden".
CHURCHILL:
i,Een stap van Hitier op
den verkeerden weg en
een betere toekomst zal
in vlammen verdwijnen
LONDEN, 13 Juli. (Havas-A.N.P.ï De
.Daily Mirror" publiceert een beschouwing
van Churchill over den internationalen toe
stand: o.a. schrijft hij:
De poging der Nazi's, de Britsche en Fran
sche democratieën te vermoeien door middel
van een „zenuwenoorlog en beleedigingen" zijn
tot mislukking gedoemd. Het Britsche rijk en
zijn Fransche bondgenooten zullen zich in
hun vastbeslotenheid niet laten schokken.
Niemand weet, wat in het buitenland zal ge
beuren, noch wanneer het ergste zal gebeuren,
doch wel weten wij wat wij in zoo'n geval zul
len doen. Nooit was er in vredestijd op ons
oude eiland grootere eenstemmigheid.
Churchill.
Na verklaard te hebben, dat de beslissing
over vrede of oorlog geheel in handen van
Hitier ligt. betoogt Churchill, dat het ver-
geefsche moeite is, met het zwaard in de hand
levensruimte te zoeken. De barbaarse he
methoden zijn ondoeltreffend en verouderd.
Slechts de wetenschap telt en het is noodig.
het vertrouwen en den goeden wil te her
stellen. Churchill hoopt dat Hitier. nu het nog
tijd is, over deze eenvoudige doch duidelijke
waarheden zal nadenken Doch doet hij
slechts enkele schreden op den verkeerden weg
of pleegt hij een enkele daad van agressie,
dan zullen de vooruitzichten op een betere
toekomst voor onze generatie in vlammen en
rook verdwijnen.
Er wordt een gecamoufleerde
marine gevormd.
Gouwleider Förster is per vliegtuig uit Dant
zig naar" München vertrokken, waar hij „den
dag der Duitsche- cultuur" zal bijwonen.
In de afwezigheid van Förster, en van Zaske,
die zich in Berlijn bevindt, waar hijbesprekin
gen voert over den volgenden stap en instructies
krijgt, verkeert Dantzig in een toestand van af-
wachting.De dagbladen houden zich in hoofdfcaak
bezig met de reacties in het buitenland, maar
men kan geen aanwijzingen omtrent de toekom
stige politiek verwachten voor de terugkomst
van de beide leiders.
De toon der Polen blijft krachtig maar zeer
kalm.
Intusschen komen des nachts nog steeds sche
pen aan bij de Schichau-werken. Er wordt een
gecamoufleerde marine gevormd met vier sche
pen: Kalthof, Mariensee, Natzkau en Gutland,
Nederland gebouwd visschersvaartuigen.
Voorts worden thans drie schepen van deze
soort veranderd in Schichau in sterke mijnen-
leggers. In de laatste paar dagen zijn duizenden
exemplaren van het jongste vredesmanifest van
den nationalen raad der Britsche Labour partij
in geheel Dantzig verspreid.
Braziliaansch zaakelastigde
gearresteerd.
De Braziliaansche zaakgelastigde te Warschau,
Barbosa, is door de politie van Dantzig vastge
houden. Hij had zich naar Gdynia begeven om
zijn echtgenoote af te halen, die aan boord van
de „Batory" was aangekomen en in den middag
bezocht hij met haar en den Brazilaanschen con
sul te Gdynia, Zoppot en Dantzig. Barbosa werd
tezamen met den consul gearresteerd toen hij
in de vrije stad monumenten fotografeerde. Zij
werden naar het hoofdbureau van politie ge
bracht en de echtgenoote van den zaakgelastigde
werd uitgenoodigd in een particuliere auto te
volgen. Hoewel beide heeren hun diplomatiek
paspoort lieten zien, werden zijn toch twee uur
vastgehouden en werden zij eerst vrijgelaten na
na krachtig optreden van den Braziliaanschen
concul te Dantzig.
Twaalf Poolsche arbeiders
gearresteerd.
Twaalf Poolsche arbeiders, die in de dokken
van Schichau werkten, waar thans pontons voor
een brug over den Weichsel worden gemaakt,
zijn gearresteerd.
I. R. A.-leden veroordeeld.
Ontplofbare stoffen in hun bezit gevonden.
Twee Ieren, Duggan en Mac Nessa, zijn dooi
de rechtbank te Manchester veroordeeld tot
twintig jaren dwangarbeid, daar zij in het be
zit waren bevonden van ontplofbare stoffen.
Zij waren beiden lid van het Iersche republi-
keinsche leger en hebben geweigerd zich te
verdedigen.
Het woord is aan
Engelsche gevangenen uit Spanje
ontsnapt.
Vier kanonniers van de Britsche artillerie te
Gibraltar, die de vorige maande de Spaansche
grens hadden overschreden en door de Spaan
sche autoriteiten waren gevangen genomen,
zijn uit de militaire gevangenis te Lalinea ont
snapt. Zij. zijn half gekleed en half verhon
gerd te Gibraltar teruggekeerd.
De Britsche grenswacht heeft hen een goed
maal gegeven en vervolgens in arrest gesteld.
Driehonderd politici in Slowakije
gearresteerd.
De'vroegere minister-president Hodza
bevindt zich onder hen.
BRATISLAVA. 12 Juli (Havas).
Wegens corruptie zijn driehonderd
politici van het oude regiem gearres
teerd. Onder hen bevinden zich Milan
Hodza. de vroegere minister-presi
dent, Vavro Srobar, minister van
Slowakije en verscheidene oud-kamer
leden en senatoren.
Benesj naar Londen.
Benesj begeeft zich, vergezeld van zijn
vrouw, met de „Washington" naar Londen.
De Tsjecho-Slowaaksche oud-president
heeft een aanstelling tot professor aan de
universiteit van Chicago aanvaard. Men ver
wacht bijgevolg, dat hij in den winter naar de
Vereenigde Staten terugkeert.
Vuurgevecht tusschen stakers en
politie.
Te Harlan (Kentucky) is in de buurt van
een mijn van de „Mahan Ellison Coal Com
pany" een vurugevecht geleverd tusschen een
afdeeling van de nationale garde en stakende
mijnwerkers; tijdens het gevecht werd een
mijnwerker gedood. Drie mijnwerkers en een
der manschappen van de nationale garde
werden gewond.
De gouverneur heeft direct bevel gegeven
versterkingen naar Harlan te sturen, die
voorzien zijn van twee tanks en een aantal
machinegeweren.
Douglas-aandeelen voor Neder-
landsche bankgroep.
President Douglas van de Douglas vliegtuigen-
fabrieken heeft een verklaring afgelegd, waarin
hij mededeelde, dat regelingen zijn getroffen
voor den verkoop aan buitenlandsche belegger:
van 29.320 aandeelen uit de portefeuille.
Deze aandeelen, welke ongeveer vijf procent
van het thans uitstaande aandeelenkapitaal om
vatten, zullen worden afgeleverd aan een Ne
derlandsche bankgroep. welke onder leiding
staat van de Nederlandsche Handelmaatschappij,
waartoe behooren de Amsterdamsche Bank
N.V.. de Twentsche Bank N .V., Labouchere en
Co N.V.. Warburg en Co.. allen te Amsterdam,
R. Mees en Zn., te Rotterdam en Heldring en
Pierson te 's Gravenhage.
Aardverschuiving in Tasikmalaja.
Veertien dooden.
TASIKMALAJA 13 Juli (Aneta). Door
aardschuivingen zijn gisterenmiddag in de desa
Tjikondang, in het district Manondjaja, vele
huizen bedolven. Hierbij werden veertien per
sonen gedood.
Bij een badjir van de Tjibandjaran zijn drie
personen verdronken.
In den nacht van Dinsdag op Woensdag heeft
de rivier Tjikembang gebandjird. Hierdoor zijn
vele huizen meegesleurd, o.a. de bale-desa (ge
bouwtje voor inheemsche rechtsspraak) te Tji-
haoer. Een houten brug is geheel vernield. Het
verkeer is gestremd. Bij deze laatste bandjir
kwamen geen persoonlijke ongelukken voor,
doch de schade is groot.
Claudianus:
Het is geen overwinning
als de tegenstander haar niet
erkent in het besef, dat ook
zijn geest is ovenoonnen.
Milton:
Wie niet geweld overwint
overwint slechts half.
De Weesper ontslagkwestie.
Scheidsgerecht wenscht veroordeelden
hoofdambtenaar te handhaven.
Naar wij vernemen heeft het scheidsgerecht
voor ambtenaren, na beraadslaagd te hebben
over het, aan dit college voorgelegde voornemen
van den raad om den veroordeelden hoofd
ambtenaar P. v. A. eervol ontslag te verleenen
en hem een vergoeding toe te kennen, B. en W.
doen weten, dal het van oordeel is, dat de be
trokken ambtenaar niet ontslagen moet worden,
maar in gemeentedienst moet blijven.
Men wijst ons er op, dat deze houding van
het scheidsgerecht niet 'van invloed behoeft te
zijn op het straks door den gemeenteraad te
nemen besluit. Uit de debatten in den raad is
reeds voldoende duidelijk gebleken, dat men
aan die zijde een ambtenaar, die wegens valsch-
heid in geschrifte door de rechtbank veroordeeld
werd, niet wenscht te handhaven. Eenige raads
leden verklaarden ons, het standpunt van het
scheidsgerecht niet te kunnen begrijpen, daar
de raad een alleszins welwillende houding je
gens P. v. A. had aangenomen. Volgens hetgeen
ons thans reeds ter oore kwam, zijn sommige
raadsleden voornemens, in de eerstvolgende
raadszitting een minder royaal standpunt in te
nemen, wat de uit te keeren vergoeding betreft.
In elk geval is door het door 't scheidsge
recht aan B. en W. verstrekte advies, komen vast
te staan, dat, wanneer de raad straks den ver
oordeelden hoofdambtenaar eervol ontslag ver
leent, al of niet met toekenning eener vergoe
ding, de ontslagene er op rekenen kan met
succes in beroep te kunnen gaan bij het
scheidsgerecht, want wij vernamen óók nog. dat
slechts één van de 5 leden van genoemd college
zich niet kon vereenigen met het advies, om P.
v. A. als ambtenaar te handhaven.
Wanneer dan t.z.t. het scheidsgerecht P. v. A.
in het gelijk heeft gesteld, zal de raad in beroep
gaan bij den Centralen Raad van Beroep, welk
college, zooals men weet, niet uit Weespers is
samengesteld.
De steekpartij te Groningen.
Drie jaar gevangenisstraf geëischt.
GRONINGEN, 13 Juli. Voor de vacantie-
kamer van de Groninger rechtbank heeft van
morgen terechtgestaan de 32-jarige gehuwde
arbeider J. J. V.. thans gedetineerd, beschul
digd van doodslag subsidiair zware mishande-
ing den dood tengevolge hebben.
Op Zaterdag 13 Mei j.l. den eersten avond
van de Groninger kermis heeft aan het Bin-
nendamsterdiep nabij de Steentilbrug een
vechtpartij plaats gehad, waarbij de werkman
W. de Weerd is doodgestoken.
De officier van justitie verwierp het beroep
op noodweer en eischte wegens doodslag drie
jaar gevangenisstraf.
inisl aantal GROENTJES in HAAR
LEM'S DAGBLAD neemt nog steeds in
aantal toe.
In 1959 zullen er waarschijnlijk 50.000
worden geplaatst.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
ITALIAANSCH ESKADER IN TRIPOLI.
ROME, 12 Juli (Havas-A.N.P.) Medegedeeld
wordt, dat een tweede Italiaansche eskader te
Tripolis is aangekomen.
Complot tegen Chileensclie
regeering ontdekt.
De Chileensche autoriteiten hebben uit de
verklaring van een zestal personen, die Zon
dag werden gearresterd wegens het verwek
ken van ongeregeldheden, de overtuiging ge
kregen dat een uitgebreid complot is gesmeed
tegen den staat. Hieraan wordt toegevoegd,
dat het plan omver geworpen is Na huiszoe
king bij den Spanjaard Soleri den leider van
de Ibanistische jeugd, zijn verscheidene per
sonen gearresteerd. Het blad .La Opinion"
bericht, dat de samenzweerders beschikten
over vijftien millioen piasters.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Dr. II. Colün is weer kabinetsformateur 1
De haringreeders vierden hun 25-jarig
vereenigingsjubileum. 3
BINNENLAND.
De werkloosheid blijft afnemen. 3
BUITENLAND.
„Politieke activiteit van bepaalde elementen
vormt de reden, waarom vreemdelingen
Zuid-Tirol moeten verlaten. 5
Zaterdag beginnen de Britsch-Japansclie be
sprekingen. 5
De immigratie in Palestina is voorloopig
stopgezet. 5 5
Alle inzittenden van een Spaansche vliegma
chine, welke brandend neerstortte, zijn
omgekomen. 5
SPORT.
Sport in 't kort 9
ARTIKELEN, enx.
R. P.: Het slagveld des verkeers. 1
Dr. P. H. Schroder: De val der Bastille. 3
II. D. Vertelling: Speeches. 4
Dr. P. H. Schroder: Spellung und Kein N-de 7
Van onzen correspondent te Genève: Zwit-
sersche feesten in crisistijd. 9
J. B. Schuil: Haarlem en de belangstelling
voor het tooneel.
G. J. Kalt: Orgelconcert g
K. de Jong: Concert der H. O. V. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op 21