Haarlem's Dagblad
„JA geloof niet
aan een oodoQ'"
Franco:
De Puzzle.
Mexicaansche vijfling
1
Opruiming.
Jiussische Ceziuy
Qeefc aadecw kijk
Het Belangrijkste
PALMBEACH
IO
De maatregelen
in Zuid-Tiro!
57e Jaargang No. 17198
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
BureauxGroote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodiensl 38810.
Drukkerij! Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Adxnin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 14 Juli 1939
Abonnementen per week f0.25. p. maand
t 1.10. per 3 maanden f 3.25- franco per
posl f3.55. losse nummers b cent per ex.
Advertentiëm 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op uunvruag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, eik*
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Nog steeds is het kabinets-raausel door de
Heeren in Den Haag niet opgelost. Wel heeft
het een stadium bereikt, waarin het den na-
tionalen humor begint to prikkelen. Zoo is
al de vraag gesteld, of men in Den Haag
hoopte dat het buitenland het verschil tus-
schen Kooien en Colijn niet merken zou
men is daar niet sterk in Nederlandsche na
men en een Amsterdammer moet in zijn
beste Hoog-Haarlemmerdijksch verklaard
hebben, dat Colèn en Koolèn precies hetzelfde
was. Ook de hoofdstad zou het onderscheid
dus niet hebben bemerkt.
Intusschen heeft Koolèn het opgegeven en
is Colèn weer aan bod, hetgeen Zijne Excel
lentie heeft gevierd, als ik het zoo noemen
mag, met een vrijen middag te Arnhem. „Ter
compensatie van zijn vacantie", zegt de Tele
graaf met de gevoeligheid, die dit blad zoo
zeer kenmerkt. Maar ik geloof het niet, want
men vergoedt geen volledige vacanties met
één vrijen middag, al wordt die dan in
Arnhem's schoone dreven doorgebracht. Ook
had dr. Colijn zich dien middag wel kunnen
veroorloven toen mr. Kooien aan het formee-
ren was. Zoodat hij er blijkbaar een bijzon
dere bedoeling mee heeft gehad. Of het Ne
derlandsche volk of de Heeren in Den Haag
moesten ervan onder den indruk komen.
Aangezien het eerstgenoemde er niet veel van
begrijpt zullen het de laatstgenoemden moe
ten zijn. Hun is blijkbaar de gelegenheid ge
boden, de zaak te overdenken en wellicht
onderling overleg te plegen Er bestaan niet
alleen diplomatieke" ongesteldheden. Ook di
plomatieke vacantiedagen hebben vaak hun
uitwerking doen gelden.
Intusschen is de veronderstelling, dat Koo
ien slechts als wegbereider voor Colijn optrad
en hem een vernieuwde samenwerking der
rechtsche partijen op een presenteerblaadje
zou aanbieden, nog niet verwezenlijkt. Wel
licht heeft de vorige formateur dit geprobeerd,
maar er is nog geen bewijs dat hij is geslaagd,
Men twijfelt er alweer aan. In afwachting be
zitten wij nog steeds tien démissionnaire mi
nisters, belast met de afdoening der loopende
zaken. Dit klinkt als een licht karweitje en
heeft de verwachting gewekt dat zij ons van
ontstellende besluiten en ontwerpen zouden
vrijwaren. Maar sinds zij démissionnair zijn,
dat wil zeggen „in staat van ontslag", heeft
professor Slotemaker de Bruine het Neder
landsche onderwijs al opgeschrikt met de we-
der-invoering van De Vries en te Winkel's n
en minister van Boeyen het gansche volk met
een wetsontwerp tot heffing van een radio
belasting. Wie weet wat de overige acht minis
ters nog in het schild voeren?
Tot hen behooren de vier R.K. bewindslie
den, van wie „uit hun kamp", zooals dat in
politicis heet, getuigd is dat zij onafscheide
lijk zijn. Slechts gevieren, slechts gezamenlijk
zouden zij zich laten bestendigen. Wellicht
beschouwen sommigen dat als „een nieuwe
staatsrechtelijke figuur", een term die in deze
vreemde tijden bij herhaling gebezigd wordt,
maar mij herinnert het eenvoudig aan de vier
Heemskinderen. TJ weet dat die hun wonder
lijke reis maakten op het ros Bayard, een
paard dat met menschelijk verstand en bui
tengewone kracht begaafd was. Zoodat ik
voorzie dat als straks dr. Colijn met een kabi
net voor den dag mocht komen, dat het on
afscheidelijke viertal bevat, verscheidene po
litieke teekenaars hem als Bayard zullen af
beelden. Ik waarschuw ieder hunner maar
vast: de anderen zullen ook op het idéé ko
men.
Wel bewijst het verloop van deze eenigszins
zonderlinge crisis, die een volk met meer poli-
tieken aanleg in spanning zou kunnen bren
gen maar het onze niet, en waarvan wij de
kern-moeilijkheden slechts kunnen raden
maar niet officieel te hooren krijgen, dat de
persoonlijke „noteering" van dr. Colijn nog
altijd zeer hoog is. Men zou zelfs zeggen dat
zij haar hoogste peil weer heeft bereikt. In
hem wordt kennelijk nog steeds de aangewe
zen ministex-president gezien, met verwijzing
van alle andere gegadigden naar het tweede
plan. En gezien de allervreemdste toestanden
in het buitenland, waarbij vergeleken onze
kabinetscrisis maar een klein puzzeltje is, zal
men hopen dat hij slaagt. Hetzij dan parle
mentair, extra-parlementair, zakelijk, op
smalle of op breede basis....
R. P.
De Nederlandsche koloniale
romanprijsvraag.
Momenteel geen vraagstuk ter
wereld, dat niet langs vreed-
zamen weg kan worden opgelost
Spanje wijdt
zich aan
socialen
opbouw
Generaal Franco heeft een interview toege
staan aan den directeur van het Portugeesche
blad „Diario de Noticias', Augusto de Castro,
welk interview in genoemd blad is gepubliceerd.
Franco.
Franco-heeft hierin-o.a. gezegd: „Het
nieuwe Spaansche bewind is noch Ita-
liaansch, noch Duitsch. Zeker zijn er in
de organisatie van het huidige Duitsch-
land ên in zijn ideologie 'vele instellin
gen van het Spanje uit de zestiende
eeuw te zien, doch ieder volk heeft
zijn eigen noodzaken en traditie. Het
nieuwe Spanje zal Spaansch zijn.
En het zal in speciaal opzicht streven naar
het onderdrukken van den klassenstrijd door de
minder gefortuneerden te beschermen door het
kapitaal te reglementeeren en een gezinsloon te
scheppen, door het bouwen van goede woningen,
het geven van leeningen aan gezinshoofden
voor de opvoeding der kinderen e.d., de werk
loosheid zal worden bestreden en reeds is een
woning-instituut opgericht".
De journalist merkt hierbij op, dat
een dergelijk uitgebreid sociaal pro
gramma een lange periode van alge-
meenen vrede noodig maakte waarop
Franco antwoordde: „Ik geloof niet
aan een oorlog. Ik weiger aan een oor
log te gelooverr. Ik zie op het oogen-
blik geen enkel vraagstuk op de we
reld, dat niet langs diplomatieken en
vreedzamen weg kan worden opgelost.
Is het de moeite waard, dat Europa
gaat vechten om Dantzig?"
De Castro vroeg vervolgens: „Indien een oor
log, welke Spanje niet wenscht, uit zou bre
ken, zonder Spanje of de Spaansche politiek te
raken, zou Spanje dan neutraal blijven?"
Franco antwoordde hierop zonder
aarzelen: „Spanje is bezig met het werk
van nationalen opbouw, waarvoor het
vrede noodig heeft. En welk land zou
kunnen gelooven dat het kan ontsnap
pen aan strijd met algemeen karakter,
indien het als militair hieraan ontkomt,
dan toch niet economisch. In dit geval
zal Spanje zooveel mogelijk pogen neu
traal te blijven en zal het neturaal blij
ven zoolang zijn gebied, zijn eer en zijn
levensbelangen niet worden aange
tast".
Op de vraag van de Castro over het bezoek
van graaf Ciano zeide Franco: Ciano brengt
een tegenbezoek voor het bezoek van den
Spaanschen minister van Binnenlandsche. Za
ken aan Rome. In verband met de gewoonte en
de veelvuldigheid van dergelijke bezoeken,
heeft dit geen groot inlernationaal belang. Van
binnenlandsch standpunt gezien geeft evenwel
dit bezoek het Spaansche volk gelegenheid zijn
genegenheid te toonen voor onze Italiaansche
broeders, die zoo edelmoedig en roemrijk aan
onze zijde hebben gestreden".
Tenslotte zeide Franco, dat de betrekkingen
tusschen Portugal en Spanje worden geleid door
beider geografische positie. Hij wenschte, dat
deze betrekkingen steeds nauwer zouden wor
den.
Fransche dagbladpersoonlijkheden
gecompromitteerd.
In verband met buitenlandsche
propaganda.
Sommige Parijsche ochtendbladen hebben
melding gemaakt van een zaak betreffende de
veiligheid van den staat, waarbij twee per-
sonlijkheden uit de dagbladwereld van Parijs
gecompromitteerd zouden zijn en in arrest
zouden zijn gesteld. De „Intransigeant" schrijft
in dit verband:
Men heeft namen uitgesproken, zekere dag
bladen aangeduid, men heeft zelfs gesproken
over bekentenissen, die zouden zijn afgelegd
door beklaagden. Het bericht schijnt, volgens
onze inlichtingen wel juist te zijn in de groote
lijnen.
Men weet echter, dat de wet van 1934 en
het decreet van Maart 1939 iedere publicatie
of andere indiscretie betreffende feiten aan
gaande instructie onder leiding van den
krijgsraad verbieden".
Ten aanzien van de spionnage-affaire
schrijft de „Figaro" het volgende: „Bij het
onderzoek naar de buitenlandsche propaganda
in Frankrijk, heeft de militaire justitie een
persoon in staat van beschuldiging gesteld, die
werkzaam was bij den commercieelen publi-
citeitsdienst van ons blad. Deze persoon had
niets uit te staan met de redactie, noch be
kleedde hij een verantwoordelijke positie bij
de leiding, noch oefende hij op eenigerlei an
dere wijze invloed uit op ons blad. Verder
toonde hij steeds een onberispelijke reserve in
zijn houding".
Journalist de
gelukkige uadetf
MEXICO, 14 Juli (A.N.P.) In een
telegram uit Villa Hermosa aan het blad
Universal" wordt bericht, dat in Puerto
Obregon (staat Tabasco) de vrouw van
een journalist, Polita Alvarado de Car-
bonéllhet leven geschonken heeft aan
een vijfling, t.ic. drie jongens en twee
meisjes. Gemeld wordt voorts dat de kin
deren het goed maken.
Geen der inzendingen bekroond.
'sGRAVENHAGE 14 Juli. De uitgever J
Philip Kruseman te 's Gravenrage schreef het
vorige jaar een prijsvraag uit voor een Neder-
landschen kolonialen roman, d.w.z. een roman,
waarvan de handeling geheel of voor het grootste
gedeelte moest spelen in Nederlandse!» Oost- of
West Indië. Voor het beste manuscript werd
een prijs van f750 beschikbaar gesteld. De jury
bestond uit de heeren Johan Koning, Jan Prins
en dr. P. H. Ritter Jr.
Drie romans, die op een hooger niveau dan de
overige inzendingen stonden, werden tenslotte
voor een laatste keuring aangewezen. Hoewel de
jury uiteindelijk toch niet tot het toekennen van
den uitgeloofden prijs kon besluiten, meende zij
toch aan het onder het motto „Indië vraagt jaren
van ons en ons hart", ingezonden manuscript
getiteld „Tusschen de poorten" het predicaat
„aanbevolen voor uitgave" te mogen verleenen.
Het woord is aan
Op vijftien Juli gaat de tijd
Der uitverkoopen weer beginnen,
Het tafeltje is welbereid,
De huisvrouw kan op koopjes zinnen.
Het is haar liefste zomersport
Om nu eens grondig te gaan kijken,
Wat er al aangeboden wordt,
Om dan met koopjes te gaan strijken.
Wanneer ze iets ontdekt heeft, dat
Z' in advertenties heeft gelezen,
Dan gaat ze tijdig al op pad,
Om toch maar niet te laat te wezen.
Wie 't eerste komt, het eerste maalt,
In dit geval dan te beschouwen
Als: wie de beste koopjes haalt.
En dat 's de groote sport voor vrouwen,
't Is iets dat zij speciaal goed kan,
Haar echtgenoot zal 't nimmer leeren,
Maar er is reden voor den man.
Het in haar hooglijk te waardeeren.
Wanneer ze eindlijk heeft gekocht,
Kan zij met vreugde overwegen:
Precies gevonden, wat ik zocht
En 't op een koopje toegekregen.
De zomeropruiming heerscht weer,
Voor beide zijden wil ik hopen,
Dat zij ook weder dezen keer.
In opgeruimdheid zal verloopen.
P. GASUS.
van de gevechten aan de
grens Mongolië-
Mandsjoekwo
op de gebeurtenissen
Het hoofdkwartier van het Sovjet-Mongoolsche
leger in de Mongoolsche volksrepubliek, bericht,
dat tusschen de Sovjet-Mongoolsche troepen en
de Mandsjoekwo-Japansche troepen gevechten
zijn geleverd tusschen 6 en 12 Juli in de omge
ving van Nomonhan en ten oosten van de
Khalkhingol-rivier. Op 5 Juli werden de Mand
sjoekwo-Japansche troepen teruggedreven van
het gebied van de Mongoolsche volksrepubliek.
Op 8 Juli kregen cle aanvallende troepen ver
sterking uit Mandsjoekwo, bestaande uit talrijke
tanks, zware artillerie en vliegtuigen en weder
om werd de grens van de Mongoolsche volksre
publiek geschonden. Van 8 tot 12 Juli werden
verscheidene gevechten geleverd en ten oosten
van de Khalkhingol-rivier raakten de tegen
standers in handgemeen. De Sovjet-Mongoolsche
troepen, gesteund door de luchtmacht, hebben
alle aanvallen van de Mandsjoekwo-Japansche
troepen afgeslagen.
In de gevechten van 6 tot 12 Juli hebben de
Mandsjoekwo-Japansche troepen ongeveer 2000
man verloren aan gesneuvelden en meer dan 3500
aan gewonden. De Sovjet-Mongoolsche troepen
hebben 254 gevangenen gemaakt, terwijl vier ka
nonnen, vier tanks, 15 pantserwagens en zeven
tig mitrailleurs, alsmede andere wapens werden
buitgemaakt. Ook werden belangrijke documen
ten, zooals legerbevelen, gevonden, waaruit bleek
dat dit nieuwe Japansche avontuur nauwkeurig
was voorbereid. Aan den strijd namen twee di
visies Japansche infanterie, een gemotoriseerde
brigade, ongeveer 100 tanks met een regiment
gemotoriseerde infanterie, een regiment zware
veldartillerie en zes of zeven gemengde Mand
sjoekwo-Japansche cavalerie-regimenten deel.
De Sovjet-Mongoolsche troepen verloren in
den strijd 293 dooden en 653 gewonden.
Ook de luchtmacht nam aan beide zijden ern
stig aan de gevechten deel. De Mandsjoekwo-Ja
pansche luchtmacht verloor 61 toestellen in den
tijd van 6 tot 12 Juli. Twaalf vliegers werden ge
vangen genomen, de meesten van hen zijn
zwaar gewond. In deze periode verloor de Sov
jet-Mongoolsche luchtmacht 11 toestellen.
Tusschen 28 Mei en 12 Juli werden in totaal
199 Japansche vliegtuigen neergehaald, terwijl
de Sovjet-Mongoolsche luchtmacht in dezen tijd
52 toestellen verloor.
Craigie confereert morgen met
Arita.
Het begin der Britsch-Japansclie
besprekingen.
TOKIO, 14 Juli. (Reuter-A.N.P.) De woord
voerder van het Japansche ministerie van Bui
tenlandsche Zaken heeft medegedeeld, dat de
Britsche ambassadeur Craigie is uitgenoodigd
om morgenochtend Arita te ontmoeten.
Het doel dezer ontmoeting, die in Avita's wo
ning plaats vindt, zal zijn, inleidende officieele
besprekingen te voeren over den toestand te
Tientsin.
De wrijving houdt 3an.
Uit China komen opnieuw berichten binnen
over wrijving tusschen Japanners en Britten.
Uit Tientsin wordt gemeld, dat een Britsch
stoomschip zich zou hebben gemengd in de Ja
pansche inspectie van de scheepvaart op de
Pai-rivier toen het twee Chineezen oppikte, die
van een geheimzinnige jonk waren gedoken,
Japansche ambtenaren deze jong nader
den.
Het verluidt, dat de Japanners bij de plaat
selijke Britsche diplomatieke ambtenaren krach
tig zullen protesteeren, daar gezien is. dat de
zeelieden de Chineezen bij hun ontsnapping
hebben geholpen.
De anli-Brilsche stemming te Tientsin is toe
genomen. 2.000 employés van den spoorweg van
Peiping naar Sjanghai Kwan hebben in het
Peia Ningpark vergaderd en een anti-Britsche
organisatie opgericht.
HEDEN20 PAGINA'S
BINNENLAND.
Pag.
12
Hayes
Hij dient zijn partij het
best die het vaderland het
best dient.
HFT SPECIAAL HUIS
VOOR KOUSEN
BARTELJORISSTR. 7
VANAF 15 IULI
TOT 15 AUGUSTUS
KORTING OP
ALLE ARTIKELEN
(Adv. Ingez. Med.)
„Het gaat er om
den terugkeer
van Duitschers
te regelen
Zaterdag a.s. zullen de Britsch-Japansche besprekingen naar aanleiding van de
blokkade van Tientsin, en met als dieperen achtergrond de geheele Engelsch-
Japansche verhouding in het Oosten, een aanvang nemen. Hier is een actueele
foto uit Tientsin Chineesche kooplieden passeeren de Japansche controle van
de geblokkeerde Britsche concessie.
De Pers over de opdracht aan dr. Colijn.
BUITENLAND.
Generaal Franco zegt niet aan oorlog te ge
looven.
Door Duitsche burgers werd een stroom van
brieven ontvangen, waarin het Engelsclie
standpunt wordt uiteengezet. Het D.N.B.
ziet hierin een actie van den Fritschen
propagandadienst.
In Engeland zijn 12.000 vlootreservist°n op
geroepen.
De totale uitgaven voor de Britsche defensie
zullen in feite 730 mlllioen pond sterling
beloopen. 7
Hitler heeft den gouwleider van Dantzig.
Förster, ontvangen. 7
SPORT.
Goede prestaties der Nederlanders in de
vierde étappe der Tour de France. 11
Van Vliet «int de Groote Prijs van Amster
dam. 11
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De Puzzle. 1
Mr. E. Elias: Over adverteeren, kampeeren.
en vacantiehouden. 3
De macht van het kleine. 3
H. D. Vertelling: Onbewaakte overweg. 4
Jhr. dr. J. C. Mollerus: Werkstakingen en
uitsluitingen 12
Carol Sugar: De heksenwaag te Oudewater. 13
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen on 17
BERLIJN. 14 Juli Het Duitsche Nieuws
bureau keert zich tegen een artikel in de
„Temps", waarvan, naar het verklaart, de be
doeling is een wig te drijven in de betrek
kingen tusschen Duitschland en Italië. In dit
artikel over de politiek van Italië stort de
„Temps", volgens het D. N. B„ een vloed van
leugens over de Duitsch-Italiaansche betrek
kingen uit, die ten scherpste als bronnen-
vergiftiging van de ergste soort gebrand
merkt moeten worden. Als zoodanig noemt
het bureau het bericht over Duitsche troe
penbewegingen op Italiaansch grondgebied,
over een tijdelijk afstaan van de haven van
Triëst aan Duitschland, over het plaatsen van
de Italiaansche strijdkrachten onder de Duit
sche militaire leiding en over een eisch tot
terugroeping van Grandi als ambassadeur te
Londen, hetgeen alles als leugens gekenmerkt
wordt.
Ook beticht het D N. B. de „Temps" ervan,
dat het blad „de vrijwillige terugkeer van
Duitsche volksgenooten (uit Zuid Tirol) tot
voorwerp maakt van zijn stelselmatige hetze
tegen de Duitsch-Italiaanschc verhouding",
waarbij het eraan herinnert, dat indertijd uit
de Duitsche gebieden van Polen 1,7 millioen
Duitschers en uit den Elzas eveneens ver
scheidene honderdduizenden Duitschers uit-
gewer-°n zijn.
Bij de maatregelen in Zuid-Tirol,
zoo wordt betoogd, gaat het slechts
hierom dat de reeds langen tijd aan
den gang zijnde ongeorganiseerde te
rugkeer van Duitschers thans in we
derzij dsch overleg georganiseerd en
volgens een bepaald plan geregeld
wordt
