Haarlem's Dagblad
Jlacseueit zwicfitr
De Formateur
Formeert.
Haar der toekomst.
Neutraliteitswet
Schoolreisje had
tragischen afloop
Treinontsporing
te Haarlem.
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17202
Uitgave Lonrens Co9ter, Maatschappij voor
Courant-Uitgaveneu Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Znider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 19 Juli 1939
Abonnementen per wreek f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25- franco per
post f 3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertcntiën: 1-5 regel» f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Nog immer houdt formateur dr. H. Colijn
zich bezig met het ontwerpen van een nieuwe
regeering. De kabinetscrisis zet zich voort,
maar zonder dat het Nederlandsche volk
daarbij van bijzondere ontroering bdijk geeft.
Laat staan: van opwinding. Het is ongetwij
feld gehard tegen crises. Aan het Europeesche
genre en het economische genre is het zoo ge
wend geraakt, dat het zich slechts met moeite
de tijden voor den geest kan halen, waarin
die er niet waren. De kabinetscrisis neemt het
blijkbaar op den koop toe. En zonder verwon
dering leest het dat de Leidsche Katholieke
professor Barge, die medicus is en specialist
in de ontleedkunde, bij den formateur is ge
roepen. Denkend aan zijn belastingbiljet acht
de Nederlander de snijkamer geen ongelukkig
symbool van het staatsbeleid onzer dagen
niet alleen in zijn land en bepeinst wellicht
grimmig dat alle ministers een eeredoctoraat
in de anatomie mogen hebben. Zijnentwege
gebeure het. Vooral die van Financiën heeft
er recht op. Zou professor Barge voor dat de
partement in aanmerking* komen? Neen,
blijkbaar niet, want mr. Beyen van de Bank
voor Internationale Betalingen is ook bij den
formateur geweest. Nu, dan zal de professor
een kans maken voor Onderwijs. Des Neder
landers gedachten zwerven naar andere aan
slagbiljetten, die van het schoolgeld voor zijn
kinderen, en hij knikt instemmend. Ook hier
is de snijkamer het ware symbool.
Mr. Sluis, oud-procureur-generaal .te Leeu
warden, zou natuurlijk voor Justitie bestemd
zijn. De heer C. W. Bodenhausen, oud vice-
president van den Raad van Indië, voor Kolo
niën. Wat zijn er toch vele landgenooten die
tot de verdienstelijke mannen gerekend kun
nen worden, ofschoon zij geen „politieke rol"
in 's lands historie hebben gespeeld. En die
dus in aanmerking komen voor een der vele
soorten van kabinetten, die niet als parlemen
tair worden aangeduid! Extra-parlementair
kabinet, zakenkabinet, Koninklijk kabinet, in
termezzo-kabinet, en dan alles op een breede
basis....
Die breede basis is het vooral, die koene ge
dachten in het hoofd van menig Nederlander
moet doen ontwaken. Als alle politieke rich
tingen op extra-parlementaire en zakelijke
wijze vereend moeten worden, waarom zou hij
dan niet erbij kunnen wezen? Hij leunt beha-
gelijk achterover en geeft zich over aan den
schoonen drooan. Waarom eigenlijk niet?
Extra-parlementair is hij zéker. Dat zijn wij
bijna allen. En zakelijk! De zakelijkheid zit
hem in het vaderlandsche bloed. Welk depar
tement? Nu, er zijn er waarvoor je bepaalde
kennis van zaken moet hebben, zooals Justitie,
Koloniën, Waterstaat. Maar er zijn ook an
dere. Binnenlandsche Zaken bijvoorbeeld. Er
bestaat geen speciale studie of opleiding of
zelfs omschrijving van het begrip Binnenland
sche Zaken. Het is zeer ruim. Wat vereischt
het? Natuurlijk een zakenman! Evenals trou
wens Buiteniandsche Zaken! Die twee depar
tementen vormen den aangewezen kern van
een zakenkabinet. Is trouwens deskundigheid
de hoogste en eerste eisch voor een minister?
Neen. De hemel beware het vaderland voor
een elftal van louter deskundigen. Flair, in
zicht, menschenkennis, een vaste hand, een
gladde tongdie worden bovenal vereischt.
„En heb ik die soms niet?" denkt de Neder
lander, behagelijk het kopje koffie savouree-
rend dat zijn vrouw hem voorzet. „Waarom
zou neef Piet, die zoo'n goeie positie in Den
Haag heeft en Colijn persoonlijk kent, hem
mijn naam niet eens kunnen noemen? Ik heb
hem verleden jaar ook nog een dienst bewe
zen. En het zou toch wel aardig zijn. Ook voor
de toekomst van de kinderen. Goede aanbe
velingvader is minister geweest. En het
hoeft niet eens lang te durennou ja, inter
mezzo-kabinet. Malle naam. Het heele leven
is een intermezzo, ieder ministerschap is een
heel kort intermezzoDaar trek ik me bij
voorbaat niets van aanWie was dat ook
weer?oh ja, tante Tinedie na m'n
eindexamen tegen vader zei: „De jongen
wordt nog eens minister, Hendrik!"Nou
ja, da's natuurlijk kinderachtig van me, wat
wist dat goeie ouwe mensch ervan? Toch
zou het aardig wezen"
Zoo droomt die Nederlander verder. En
straks schrijft zijn vrouw aan haar oude
schoolvriendin, die zoo invloedrijk getrouwd
is en aan wie ze eigenlijk in jaren niet ge
schreven heeft: „Het zou toch zoo leuk zijn
jullie weer eens te zien. En stél je voor: wij
hebben laatst gehoord dat Henk's naam in
Den Haag genoemd zou zijn in verband met
die nieuwe regeering. Hij lacht erom en wil er
niet van hooren. Hij is altijd zoo bescheiden
geweest, weet je nog wel? Maar allerlei men-
schen die wij kennen vinden het heel begrij
pelijk. Hebben jullie er soms ook al van ge
hoord?"
Misschien zijn er wel duizenden Nederlan
ders in wier gedachten dezer dagen het mi
nisterschap rondhuppelt. Het is waarschijn
lijk. En wellicht zijn er velen bij die hun va-
cantiereis voorloopig maar wat uitgesteld heb
ben, want je kunt toch maar nooit weten, en
het zou toch al te gek wezen als het huis ge
sloten was als de brief van Colijn kwam. Of
zou hij een telegram sturen? Denkelijk. De
kranten hebben zoo aangedrongen op een
snelle oplossing van de crisis
In menig verdienstelijk Nederlanders-
gemoed moet in deze dagen hoopvolle ver-
(Te San Francisco houden
thans 5000 schoonheidsspecialis
ten hun congreswaar beslist zal
worden over de haarmode voor
dames in 1940).
Vereerde dames, hebt u het gelezen?
Er wordt vergaderd over 't groote punt,
Hoe wel uw haar het volgend jaar zal wezen,
Iets dat gij nu nog niet bevroeden kunt.
In San Francisco worden nieuwe plannen,
Voor weer een nieuwen haarstijl uitgebroed,
De wijze ..broeders" zijn vijfduizend mannen,
Het resultaat wordt ongetwijfeld goed.
Hun eigen haren toonen alle stijlen,
Een kuif, een scheiding in kaarsrechte lijn,
Gekruld, gegolfd, geplakt, of zelfs bijwijlen
Slechts negatief, als haar alleen maar schijn.
Zij tobben niet over een eigen mode,
Zij richten zich er zelf gedwee maar naar,
Hoe 't door hun haar natuurlijk wordt
geboden,
En vraagt u 't mij dan zeg 'k: gelukkig maar.
Al wordt door hen over uw toekomstharen,
Dus over u en zonder u beslist,
Elk hunner is, dat durf ik te verklaren,
Toch eigenlijk je reinste altruïst.
Het volgend jaar houdt vee! voor u verborgen.
Uw haardracht hoort daar ook voorloopig toe,
Zij brengt vijfduizend mannen zware zorgen,
Voor 't antwoord op het brandend vraagstuk:
hoe?
O dames, wil dien mannen aandacht
schenken,
Hun antwoord is voorwaar geen kleinigheid,
Vijfduizend die, vergaderd, aan u denken,
Wat voor u „hoofd"zaak uitmaakt, toegewijd.
P. GASUS.
wachting leven. Helaas kan Colijn er maar
tien uitnoodigen, buiten zichzelf. En professor
ge, mr. Sluis, mr. Beyen, meneer Boden
hausen zijn er al geweest. Maar wie weet
misschien hebben ze bedankt. Of tenminste:
een paar van hen. Er zijn menschen die voor
zooiets bedanken. Ofschoon niet veel
Zoudt u dat verwaand vinden van die dui
zenden Nederlanders? Waarom? Napoleon
heeft gezegd: „De een, minister geworden,
had een eenvoudig koetsier moeten zijn en
de ander, koetsier gebleven, verdiende minis
ter te zijn". Nu dan!
En Bismarck heeft verklaard: „Gij moet
niet gelooven dat men, doordat men minister
wordt, terstond wijzer en verstandiger wordt
dan anderen".
En de Fransche schrijver Louis Latzarus:
„Is het noodig een groot man te wezen om een
groot minister te zijn? Volstrekt niet. Het is
voldoende in groote gebeurtenissen gemengd
te worden en geluk te hebben. Want een goede
politiek wordt alleen beoordeeld naar haar
resultaten".
Zoo gezien zijn al die droomende Nederlan
ders dus eigenlijk juist erg bescheiden....
R. P.
Stempeling van nieuwe rijwiel
plaatjes.
wordt thans niet herzien.
Ten bate van onvolwaardige
arbeidskrachten.
De animo om de rijwielbelastingplaatjes te
verzekeren tegen diefstal en verlies door stem
peling met naam en adres van den eigenaar,
blijkt van jaar tot jaar te groeien. Duizenden
werkgevers en leiders van personeelen stellen
hun menschen in de gelegenheid op collectieve
lijsten zich voor de stempeling op te geven. En
al een paar weken is men overal in den lande
in allerlei officieele gebouwen bezig dit werk te
verrichten. Deze vóórstempeling moet in elk
geval vóór 21 Juli klaar zijn, want dan begint
de groote verkoop der plaatjes op de postkanto
ren en dan begint dus ook de openbare stempe
ling. Dan gaan de machines de straat op in de
onmiddellijke nabijheid der postkantoren om het
den koopers van plaatjes gemakkelijk te maken
hun plaatjes even te laten ponsen. Trouwens
de A. V. O. mag ook zelf rijwielplaatjes verkoo-
pen en levert dan een gestempeld plaatje af. Dat
geeft gemak voor de koopers.
Stempelgelegenheden worden dit jaar o.a. ge
opend in Haarlem en Beverwijk.
„Jnoloed tot behoud, oan
den wiede oevuvakf"
WASHINGTON, 19 Juli. President
Roosevelt en Huil hebben hun hardnek
kige pogingen om gedurende deze Con
greszitting de neutraliteitswetherzie-
ning in behandeling te nemen, opgege
ven, nadat zij den toestand hadden be
sproken met de republikeinsche en de
mocratische leider van den Senaat.
Op het Witte Huis werd de conferentie ge
houden. Aanwezig wai-en president Roosevelt,
Garner, Hull, Barkley, de leider der democraten
in den Senaat, Pittmann, Mc. Nary, Austin en
Borah, republikeinsche senatoren.
Na afloop der conferentie werd de volgende
verklaring voorgelezen:
De president en de secretaris van staat
hebben hun standpunt gehandhaafd, dat
een in gebreke blijven van den senaat
de wet in behandeling te nemen de lei
ding der Vereenigde Staten bij het aan
wenden van haar invloed voor de zaak
van het behoud van den vrede tusschen
de andere naties in geval zich tusschen
nu en Januari a.s. een nieuwe crisis in
Europa zou voordoen, zou verzwakken.
De secretaris voor persaangelegenhe
den heeft nadrukkelijk bevestigend ge
antwoord op de vraag van een verslag
gever, of hij uit het verklaarde moest
opmaken, dat in deze Congreszitting
geen verdere pogingen zullen worden
ondernomen om de neutraliteitswetten te
herzien.
Tijdens de bijeenkomst werd niet gesproken
over een datum, waarop het Congres zal worden
verdaagd.
Deze conferentie heeft drie uren geduurd.
Senator Barkley heeft gezegd, dat de meeste
der aanwezige senatoren van meening waren,
dat in deze zitting van den senaat niet kon wor
den overgegaan tot een behandeling van de neu
traliteitswet en dat de meerderheid in den se
naat daar zoo over denkt. Monary (rep. van
Oregon) was het er mee eens dat de meeste
senatoren voor een behandeling zouden zijn aan
het begin van de volgende zitting.
WASHINGTON, 19 Juli (Reuter-A.NP.)
President Roosevelt heeft langdurig en man
haftig geargumenteerd om den senatoren tot
zijn standpunt te brengen, aldus verneemt de
correspondent van Reuter te Washington.
De president en Huil verklaarden
nadrukkelijk, dat in Europa gevaar
voor oorlog bestaat.
Huil verklaarde dat zijn meening
gegrond is op zeer betrouwbare be
richten van diplomatieke vertegen
woordigers van de Vereenigde Staten
in Europa.
De onmiddellijke reactie in welingelichte
kringen te Washington was dat Roosevelt ge
durende zijn zomerreis door de Westelijke
staten het geval aan het volk zal voorleg
gen.
Tezelfder tijd is men van meening, dat de
republikeinsche oppositie er bezorgd" over is,
dat. men het zal doen voorkomen alsof zij voor
isolement is. Dit zou den democraten in staat
kunnen stellen in 1940 bij de verkiezingen van
de buiteniandsche politiek een programmapunt
te maken. Daarom gelooft men, dat de repu
blikeinen zullen trachten de kwestie der
neutraliteit bij den aanvang der volgende zit
ting te regelen, waarbij vrij zal moeten worden
gestemd.
Tussclicntijdsche bijeenroeping van
het Congres.
President Roosevelt heeft volgens de „New-
York Herald Tribune" in de op het Witte Huis
gehouden buitengewone conferentie van repu
blikeinsche en democratische senatoren
plechtig gewaarschuwd voor de gevaren van
den toestand in Europa.
De president verklaarde dat de toestand in
Europa veel gevaarlijker is dan algemeen
wordt vermoed en dat Hitler iederen dag, week
In Engeland zijn dezer dagen een groot aantal jongelieden voor den
militairen dienst opgekomen.
Roosevelt.
of maand een oorlog zou kunnen uitlokken,
aldus het blad. De president heeft gewezen
op de noodzaak de neutraliteitswet spoedig in
behandeling te nemen en te amendeeren en
hem grooter gezag toe te kennen bij de lei
ding der buiteniandsche aangelegenheden.
Indien het congres in zijn haast naar huis
te kunnen gaan in de volgende paar weken
zijn zitting verdagen zou zonder de kwestie
der neutralteit volledig onder oogen te hebben
gezien, dan loopt het 't risico in den zomer voor
een speciale zitting naar Washington te
worden teruggeroepen, indien in Europa oor
log zou uitbreken, aldus zou de president heb
ben gezegd.
Als eerste getuige tot ondersteuning van zijn
stelling kon president Roosevelt volgens de
Herald Tribune refereeren aan Davis, den
ambassadeur der Vereenigde Staten in Bel
gië, daarvoor in Rusland, die aan president
Roosevelt uit de eerste hand inlichtingen
heeft gegeven over den Europeeschen toe
stand.
De ontploffing op het Japansehe
schip.
Alle opvarenden op vier na gered.
SAN FRANCISCO (Reuter). Thans wordt
vernomen dat de „Tidewater Associated" 209
van de 212 passagiers en de geheele beman
ning van de „Bokuyo Maru" aan boord heeft
genomen. Men vreest, dat de drie overige pas
sagiers verdronken zijn. Eén lid der bemanning
is omgekomen.
Het radiostation Otsjisji op het eiland Hok
kaido deelt mede, dat de „Bokuyo Maru" ge
heel verloren is.
SERENADE.
Donderdagavond 8 uur brengt de Haarl.
Harmonie-muziekverceniging „Apollo" een se
renade aan het echtpaar van Gog, van Loo-
straat 6. in verband met het 30-jarig huwe
lijksfeest. van,dat echtpaar en het langdurig
lidmaatschap van den heer van Gog van
„Apollo"
Jongen om het leven gekomen.
Op den rijksweg tusschen de Klomp
en Ede heeft zich Dinsdagmiddag om
streeks half vijf een ernstig verkeers
ongeluk voorgedaan, waarbij een twaalf
jarige jongen het leven verloor en een
kameraadje van denzelfden leeftijd
een arm brak.
Een vrachtauto, welke geladen was
met groenten, wilde een autobus, met
schoolkinderen uit Nijmegen passeeren.
De auto's schampten elkaar even, waar
na de vrachtauto dadelijk doorreed.
In de autobus waren de gevolgen
echter ernstig. In het midden van de
bus bevond zich de 12-jarige H. H. uit
Nijmegen, die een hoofdwonde opliep,
welke van dien aard was, dat hij op
weg naar het Julian a-ziekenhuis te
Ede overleed.
Een even oude jongen, die naast hem
was gezeten, brak een arm en werd
naar de ouderlijke woning te Nijmegen
overgebracht.
De commissaris van politie te Ede
verzoekt in verband met dit ongeluk
bekend te worden gemaakt met den
bestuurder van de vrachtauto en even-
tueele getuigen.
Het woord is aan
Petit-Senn:
De icaarheid omtrent onze
verdienste ligt tusschen het
geen men er ons uit beleefd
heid over zegt en wat wij er
uit bescheidenheid over zeg
gen.
Gevangenisstraf geëisclit tegen
twee politieagenten.
UTRECHT, 19 Juli. Het geschiedde in
Utrecht, dat 2 jeugdige politie-agenten In den
nacht van Zaterdag 1 op Zondag 2 Juli op de
fiets gezeten op surveillance uit waren, speciaal
om toezicht te houden op leegstaande wonin
gen.
In de Jan van Scorelstraat stopte een D.K.W.-
auto langs het trottoir. De bestuurder, een be
woner van het perceel, waarvoor gestopt was,
informeerde bij de beide agenten of zij er be
zwaar tegen hadden, dat de wagen daar gepar
keerd bleef. Het was nu reeds drie uur in den
nacht en het lag in de bedoeling van den eige
naar den volgenden morgen vroeg te starten,
zoodat het verkeer er geen hinder van zou on
dervinden. De autobezitter ging daarna in zijn.
woning.
De agenten zetten de fietsen langs den kant
van den weg en liepen terug naar de auto. Zij
duwden den wagen naar een zijstraat, waar de
motor werd gestart en zij maakten een ritje in
de omgeving.
Na een tiental minuten keerden zij terug naar
het punt van uitgang, waar hun een minder
aangename ontvangst wachtte van de zijde van
den eigenaar van de auto, die inmiddels had
ontdekt, dat zijn wagen verdwenen was en de
politie had gewaarschuwd.
De beide agenten hadden zich voor de
Utrechtsche rechtbank te verantwoorden we
gens diefstal van olie en benzine.
Zij erkenden de ten laste gelegde feiten, waar
na zij ernstig onder handen werden genomen
door den president, die de handelwijze van deze
agenten in functie hoogst onverantwoordelijk
noemde. „Het is heel erg", zeide de president,
„wat jullie gedaan hebben is iets. dat hier her
haaldelijk streng wordt gestraft. Op deze wijze
is een smet geworpen op het Utrechtsche poli
tiecorps, dat in den lande een uitstekenden naam
heeft weten te verwerven".
De Officier van Justitie was niet minder fel
in zijn requisitoir, waarbij hij bovendien nog
nadruk legde op het feit, dat men getracht heeft
door vervalsching van het rapport dit geval te
verzwijgen tegenover de superieuren. Gezien de
feiten, achtte spr. het niet verantwoord zich te
bepalen tot het eischen van een geldboete en hU
vorderde een gevangenisstraf van drie weken.
Door ontijdig omhalen
van een wissel.
Op het westelijk spoorwegemplacement te
Haarlem liep Dinsdagavond kwart over zes een
rangeerdeel, bestaande uit twee rijtuigen, ten
gevolge van het ontijdig omhalen van een wissel
uit de rails. Elk der rijtuigen kwam met een as
buiten de spoorstaven te staan.
Op dat uur was deze ontsporing zeer storend,
doch door krachtdadig ingrijpen van het spoor
wegpersoneel werd de vertraging spoedig be
langrijk beperkt. Doordat de bedieningsmeca-
niek van den wissel, waarop de rijtuigen wa
ren ontspoord, defect was geraakt, was ook het
mechanisch bedienen van de overige wissels
niet mogelijk, zoodat deze met handkracht be
diend en de treinen het station in- en uitge-
loodst moesten worden.
In de richting Velsen werd de sneltrein, die
vier minuten over elk heel uur vertrekken, tot
stoptrein gemaakt, waardoor de stoptreinen,
welke zeven minuten over elk heel uur ver
trekken, konden vervallen. Dit was noodig om
tot Santpoort over enkel spoor te kunnen rijden.
In de richtingen Zandvoort en Leiden werd al
spoedig normaal gereden.
Te kwart voor tien had men de ontspoorde
rijtuigen weer in de rails, waarna onmiddellijk
werd begonnen met de inspectie van de baan.
Persoonlijke ongelukken hadden niet i'
HEDEN 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Te Haarlem is Dinsdagavond een trein ont
spoord. 1
Een nieuw Teyler-proces; de vordering werd
afgewezen. 6
BUITENLAND.
Roosevelt zet wijziging van de neutraliteits
wet niet door. 1
De Amerikaansche neutraliteitswetherziening
zal niet in de huidige zitting van het Con
gres worden behandeld. 5
In Duitschc politieke kringen wordt de op
vatting bestreden als zou inzake de kwes
tie Dantzig ontspanning zijn ingetreden. 5
Twee Brilsche oorlogsvliegtuigen zijn neer
gestort: 5 personen kwamen om het leven 5
De Japansehe minister Arita heeft wederom
een onderhoud met den Britschen ambas
sadeur Craigie. 5
SPORT.
De achtste étappe in de Tour de France is
zeer zwaar. g
ARTIKELEN, ent
Van onzen correspondent te New York: Tom
Lee cn Mock Duck zullen verdwijnen. 3
J. H. de Bols: Kunst In Haarlem en daar
buiten. 3
J. J. P. Originaliteit. 3
v. II.: Jong loeren jongleeren. 4
II. D. Vertelling: Standbeeld. 4
H. H.: Verstrening van mensch en dier 7
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen on p
