Haarlem's Dagblad
Engeland en Frankrijk eischen
Heden Fransch-Britsche
De Vreemde Toestand.
Beide landen zullen
anders zonder verwijl
hun verplichtingen
nakomen
September.
Bevel door den
Koning onderteekend
Engeland eerbiedigt onze
neutraliteit.
WESSELINC
MAANDAGAVOND
Nieuwe luchtaanval
op Warschau
Duitschland verklaarde
geen oorlog aan Polen
57e Jaargang No. 17241
Uitgave Lonren? Coster. Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij iN.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Poatgirodienst 38810.
Drukkerij: Znider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082.Hoofdred. 15054
Redactie L0600, Drukkerij 10132. 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EfN KOBEK'J PEEKEBOOM
HoofdredacteurROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 2 September 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden I 3.25 franco per
post f3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertenticn1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regeL
Regelabonnemcntstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1*4 regel» f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentje» tie rubriek.
De jongste vierentwintig uur hebben weinig
opheldering gebracht in den critieken maar
in vele opzichten zeer duisteren toestand die
thans in Europa heerscht. Wij hebben ver
nomen dat de ambassadeurs van Engeland en
Frankrijk te Berlijn zich tot de Duitsche re
geering zouden wenden met den eisch, de
vijandelijkheden tegen Polen te staken. Ge
beurde dat niet, dan zouden zij hun paspoor
ten vragen, hetgeen het verbreken van de
'diplomatieke betrekkingen zou beteekenen
en blijkbaar de oorlogsverklaring inluiden.
Hoewel gisteren reeds werd medegedeeld dat
de beide ambassadeurs deze démarche had
den ondernomen is op het oogenblik van
schrijven Zaterdagmorgen 11 uur 30 nog
geen resultaat bekend. Dit moet wel den in
druk wekken dat nog steeds achter de scher
men gemanoeuvreerd, wellicht zelfs onder
handeld wordt. Daarbij treedt als opmerkelijk
feit naar voren dat Chamberlain gisteren in
het Lagerhuis een soort huldebetuiging aan
Mussolini heeft gebracht terwijl Mussolini's
pers voortdurend bezig is Engeland met alle
schuld te beladen en getuigd dat ook hij
gedurende de jongste crisisdagen zijn best
heeft gedaan voor een oplossing. Het Lager
huis ontving deze lofspraak met toejui
chingen.
Het merkwaardigste is evenwel op dit oogen
blik de Duitsch-Poolsche oorlog, die volgens
politieke kringen in Berlijn niet als zoodanig
beschouwd mag worden omdat er geen oor
logsverklaring is gedaan. Dit herinnert leven
dig aan het standpunt der Japanners, die om
dezelfde reden nu al sinds jaren hun oorlog
in en tegen China als een „conflict" betiteld
wenschen te zien. Voor de betrokkenen is het
moeilijk het verschil te apprecieeren. In het
Duitsch-Poolsche geval moet evenwel opge
merkt worden, dat blijkbaar de Duitsche le
gers en luchtvloten hun gistermorgen begon
nen aanval nog steeds niet met volle kracht
hebben doorgezet. De Duitschers hebben de
Poolsche grenzen op verscheidene punten
overschreden, er zijn hier en daar botsingen
geweest, een aantal luchtaanvallen is gedaan
dat volgens Poolsche opgaven 130 slachtoffers
heeft gemaakt meest burgers er zijn
twijfelachtige berichten over een luchtaanval
op Warschau, die blijkbaar zeer weinig resul
taat zou hebben gehadmaar tot dusver
blijft de indruk van de spaarzaam-binnen-
komende berichten uit Polen dat een volle
dige oorlogstoestand nog niet ingetreden is.
Dat wil zeggen: de Duitsche aanvalsmacht
heeft tot nu toe meer gedreigd dan gevoch
ten. Hoopt men in Berlijn, op deze wijze de
Polen tot toegeven te bewegen en Engeland
en Frankrijk ertoe te brengen, daarbij hun
invloed te doen gelden? Gezien de houding
van Londen schijnt deze geweldmethode niet
het aangewezen middel om dat te bereiken.
Een United Press-bericht uit Londen meldt
vanmorgen, dat men daar heden de oorlogs
verklaring van Engeland aan Duitschland
verwacht. Wordt dit bericht bewaarheid, dan
is het nog altijd even duister welke taak de
Engelsche vloot zal kunnen verrichten behal
ve de Duitsche havens te blokkeeren en welke
veldtocht voor een Engelsch expeditieleger kan
zijn weggelegd behalve met de Franschen „in
de Maginotlinie te gaan liggen". Wel zou de
Engelsch-Fransche luchtvloot Duitschland
kunnen aanvallen. Daarbij moet opgemerkt
worden dat de door Engeland en Frankrijk
aan president Roosevelt op diens uitnoodiging
gegeven verzekering, dat geen luchtaanval
len op de burgerbevolking zouden worden
gedaan, beïnvloed moet worden door de over
weging dat men de Amerikaansche openbare
meening op zijn hand wil houden.
Ofschoon er geen twijfel aan kan bestaan
dat de Duitsche militaire macht de Poolsche
verre in omvang overtreft is te voorzien dat
Duitschland niettemin een zware taak in Po
len zou krijgen als het, na een Engelsch-Fran
sche oorlogsverklaring, een groot deel van zijn
strijdkrachten naar het Westelijke front zou
moeten zenden. Immers, de Poolsche weer
macht is zeer groot, modern bewapend en ge
traind. Op oorlogssterkte, waarop het nu ge
bracht is, telt het Poolsche leger vier millioen
man. Het is ontwikkeld volgens de beginselen
van den „bewegingsoorlog", omdat de lange
en bochtige grenzen en de terreingesteldheid
zich voor een positie-oorlog in loopgraven en
forten niet eigenen. Het is zeer zwaar bewa
pend met artillerie en tanks en telt merk
waardigerwijze niet minder dan veertig regi
menten cavalerie, die door militaire deskundi
gen als een belangrijk wapen in dit groote
land met zijn weinige en meerendeels heel
slechte wegen wordt beschouwd.
De oppervlakte van Polen is juist tienmaal
zoo groot als die van ons land. de bevolking
(35 millioen) ongeveer viermaal zoo groot als
de onze. In de samenstelling dier bevolking
schuilt Polen's wellicht zwakste punt: de min
derheden vormen niet minder dan dertig pro
cent van het totaal. Behalve de Duitsche
minderheid zijn zij tot dusver wel als regee-
ringsgezind te beschouwen. Maar de ervaring
met minderheden heeft wel geleerd, dat die
de nationale eenheid altijd doen verzwakken.
De Corridor en Silezië worden als de kwets
baarste deelen van Polen beschouwd en zou
den zeer snel door den aanvaller bezet kunnen
worden. Des te merkwaardiger is dat de tee
kenen daarvan op dit oogenblik nog totaal
ontbreken.
In het algemeen herbergt de toestand nog
steeds vele onzekerheden en raadselen.
R. P.
tewgöiekking. de%
Tkiitsche twepen
De Engelsche en de Fransche gezant te Berlijn hebben
Vrijdagavond eenzelfde démarche ondernomen. Zij hebben
namens hun respectievelijke regeeringen de Duitsche regee
ring er van in kennis gestelddattenzij onmiddellijk de
aanval op Polen gestaakt wordt en de Duitsche
troepen van Poolsch grondgebied worden terug-
getrokkenEngeland en Frankrijk hun verplich
tingen tegenover Polen zonder verwijl zullen na
komen. Chamberlain kondigde de Britsche démarche
gisteravond in het Lagerhuis aan en voegde daaraan toedat
de Engelsche ambassadeur zijn paspoort zal terugvragen als
het Duitsche antivoord ongunstig luidt.
Havas meldt dat de Poolsche ambassadeur te Berlijn
Lipskivan zijn regeering order heeft gekregen Berlijn te
verlaten
De Poolsche belangen in Duitschland zullen door het
Zweedsche gezantschap behartigd worden.
In Polen is de staat van beleg afgekondigd.
aacioqsveckiacuig)
aan Duitschland?
LONDEN, 2 SEPTEMBER.
In de vroege morgenuren won meer en meer de over
tuiging veld, dat Engeland en Frankrijk binnen 24 uur aan
Duitschland den oorlog zullen verklaren.
Men verwacht, dat Duitschland öf de Fransch-Britsche
wenschen zal negeeren, of ze verwerpen. Dan zal geen andere
keus dan oorlog worden overgelaten.
Volgens de Daily Telegraph zal Chamberlain
vanmiddag verslag uitbrengen aan het Lager
huis of Duitschland heeft geantwoord op de
mededeeling der ambassadeurs. Het blad voegt
er aan toe: Men verwacht echter, dat op het
Fransch-Britsche ultimatum niet geantwoord
zal worden.
Men verwacht, dat tegelijkertijd in het En
gelsche parlement en de Fransche Kamer de
verklaring zal worden afgelegd, dat beide lan
den om Polen te helpen in oorlog zijn.
Voor dat het Parlement heden om 14.45 uur
bijeen zal komen, zal 't kabinet eventueele mede-
deelingen van Duitschland in behandeling ne
men.
De Daily Mail meldt: Uit diplomatieke bron
wordt vernomen, dat men kan rekenen op een
afwijzend antwoord van Duitschland op het En
gelsche ultimatum.
(United Press).
Opperbevelhebber van land
en zeemacht wordt generaal
's GRAVENHAGE 2 September Bij Ko
ninklijk Besluit van 30 Augustus 1939, no. 15, is
benoemd en aangesteld bij den generalen staf,
tot generaal, de luitenant-generaal I. H. Reijn-
ders, van dien staf, opperbevelhebber van land
en zeemacht.
Slangen in den Londenschen
dierentuin afgemaakt.
LONDEN 2 September In den Londenscher
fierentuin zijn in verband met den politieken
toestand alle giftige slangen, gevaarlijke spinnen
en schorpioenen waarvan de „Zoo" een groote
hoeveelheid bezit, afgemaakt (United Press).
Wat zal September na 't begin
De wereld nog bezorgen?
Zij zette gistren droevig in,
Wat brengt vandaag en morgen?
De oogstmaand is achter den rug.
Zij kon geen zegen oogsten,
De herfstmaand bracht dramatisch vlug
De spanning op het hoogste
September zal hij nattig zijn,
Geeft hij ons storm te duchten.
Of schenkt hij ons veel zonneschijn
In strakke blauwe luchten?
Ach, in den letterlijken zin,
Kan ons dat weinig schelen.
Hij gaat met zwaarder zorgen in,
Die wij tezamen deelen
September zette droevig in,
Kunnen wij 't nog beleven.
Dat hij ons na dit slecht begin.
Eind goed al goed zal geven?
P. GASUS.
I
Het woord is aan
Austin:
Succes en mislukking gren
zen nauw aaneen.
l/oiiedi^e HtoÜÜsaUe
van leger en vloot
in ingeland.
De Engelsche koning heeft een
koninklijk besluit onderteekend. als
gevolg waarvan de volledige mobili
satie van leger en luchtmacht wordt
gelast, terwijl hij voorts een procla
matie heeft onderteekend, welke in
feite beteekent, dat de marine gehee
is gemobiliseerd.
De Koning heeft verder proclamaties
onderteekend. welke verband houden
met de buitengewone omstandig
heden.
De Regeeringspersdienst meldt, dat, naar de Britsche regeering
aan de Nederlandsche regeering heeft verklaard, zij, in geval een
Europeesche oorlog mocht uitbreken en Nederland daarin een
onzijdige houding aanneemt, vast besloten is. die onzijdigheid over
eenkomstig haar traditioneel beleid ten volle te eerbiedigen, mits
die onzijdigheid ook door andere mogendheden geeerbiedigd wordt.
GROOTE HOUTSTRAAT
WAFELEN EN POFFERTJES
SLUIT
(Adv. Ingez. Med.)
Hieuwe StUaotöaelteu
uit voorraad leverbaar
BoeltUoudet H. de l/ties
Jacobijnestraat 3
(Adv. ingez. Med.)
Couranlendruk flauw?
Een bril van KEIP
maakt 'i duidelijker.
Gr. Houlslraal naasl Luxor
(Adv. Ingez. Med.)
Het ontwrichte onderwijs
te Haarlem
Gedeeltelijke hervatting
Wij hebben in den loop dezer week uitvoerig
medegedeeld hoe het onderwijs te Haarlem ont
wricht is omdat een groot deel der schoolge
bouwen tijdelijk niet beschikbaar is.
In de beschikbare lagere scholen wordt on
derwijs gegeven. Het gemeentebestuur is nog
bezig met een regeling om de beschikbare
schoolgebouwen zoo economisch mogelijk te ge
bruiken voor alle kinderen, die in de 3e tot 7de
klassen zitten, maar zoo'n regeling kan nog niet
in werking treden. Zij wordt nog enkele dagen
uitgesteld.
Wat het Middelbaar Onderwijs aangaat, kun
nen wij mededeelen, dat de volgende week het
onderwijs weer normaal begint op de 2e H.B.S.
B (Santpoorterplein), de Meisjesschool (Tempe-
Bersstraat) en het Gymnasium.
Vermoedelijk Maandag 11 September wordt
het onderwijs hervat op de le H.B.S. B (Zijlvest)
en op de H.B.S. A (Raaks).
WARSCHAU. 2 September (Havas-
ANP) Na een kalmen nacht werd van
ochtend tusschen tien voor zes en vijf
minuten over half zeven opnieuw
alarm geslagen.
Van verre hoorde men ontploffingen.
Het schijnt, dat de aanvallers War
schau niet hebben bereikt.
BERLIJN, 2 September (Reuter.) In
politieke kringen te Berlijn wordt ver
klaard, dat Duitschland Polen niet den
oorlog heeft verklaard en dat daarom
de tegenwoordige toestand niet be
schouwd wordt als oorlogstoestand.
HEDEN 14 PAGINA'S.
O
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Een gedeeltelijke hervatting van het onder
wijs te Haarlem. 1
Camera-Obscura optocht uitgesteld. 2
Het afscheid van den heer Boes. 10
BUITENLAND.
Engeland en Frankrijk verlangen van
Duitschland de onmiddellijke terugtrek
king der troepen uit Polen. 1
Volgens berichten uit Londen zouden Enge
land en Frankrijk vandaag aan Duitsch
land den oorlog verklaren. 1
Chamberlain heeft in het Lagerhuis duide
lijk laten uitkomen dat het „oogenblik
van handelen" thans gekomen is. 5
Het Engelsche Lagerhuis hechtte zijn goed
keuring aan een crediet van 500 millioen
pond voor de defensie. 5
De notawisseling tusschen Engeland en
Duitschland is in een Witboek gepubliceerd. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De vreemde toestand. 1
P. v. d. Hem: Nederland waakzaam. 3
Financieel Economisch Weekoverzicht: Ne
derland was voorbereid op de oorlogseco
nomie. 7
J. H. de Bois: Litteraire kantteekeningen 9
Dr. W. G. N. v. d. Sleen: Na drie jaar weer
naar Canada. g
De Sovjet-Unie als leverancier en als klant 9
A. J. D.: Cosmos. 9
Bioscopen jq
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op J1
