Haarlem's Dagblad
Warschau
inden aanvul
Engelsche
vliegers
Weer vreemde
vliegtuigen
opnieuw
heftig bestookt
Het Oorlogsnieuws.
Wilhelmshaven
en Cuxhaven
gebombardeerd
&tnstiqe schade aaugeucht?
boven ons land
De „Lavoro Fascista":
Ook te Parijs
nachtelijk luchtalarm
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17243
Uitgave Lonrena Co9ter, Maatschappij voot
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
A dm in. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 5 September 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco pet
post f 3.55. (oase nummers cent per ex.
Adrertentiën: 1-5 regel* f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame* f 0.60 per regeL
Regelabonuementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Wie zich den aanvang en zeer snelle ontwik
keling van de krijgsoperaties in 1914 herinnert
kan niet anders dan met stomme verbazing den
huldigen gang van zaken waarnemen. Of
schoon Engeland en Frankrijk zich volgens hun
eigen verklaring sinds Zondag (resp. om 11
uur 's morgens en om vijf uur 's middags) in
toestand van oorlog met Duitschland bevinden
hebben Frankrijk en Duitschland na twee da
gen nog geen schot op elkaar gelost en heeft
de Engelsch-Duitsche oorlog zich tot dusver
bepaald tot het laten zinken van een
Engelsch passagiersschip, de Athenia, het
laten zinken van een Duitsch vrachtschip,
de Olinda, bij de Rio Grande en een enkelen
Engelschen luchtaanval op de Duitsche ver
sterkte plaatsen Wilhelmshafen en Cuxhafen.
Van het „Westelijke front", waar de geduchte
Maginot- en Siegfried-linies tegenover elkaar
liggen, is nog geen enkele vijandelijke daad ge
meld. Van daadwerkelijke hulp, door Engeland
en Frankrijk aan Polen geboden men zou
kunnen veronderstellen dat die zou bestaan in
het zenden van versterking voor de blijkbaar
niet zeer sterke Poolsche luchtvloot is niets
gebleken.
Het is een wonderbaarlijke gang van zaken.
Men zou er hoop uit kunnen gaan putten dat
misschien toch nog oplossingen denkbaar zou
den zijn, ware het niet dat intusschen de
Duitsch-Poolsche oorlog zich voortzet. Ook
daaromtrent is het nieuws overigens beperkt
en zonderling. Van Poolsche zijde meldt men
luchtgevechten, blijkbaar niet op groote schaal
maar wel veel voorkomend, de herovering van
enkele dorpen en het terugtrekken uit be
paalde gebieden. Van Duitsche zijde zijn de
oorlogscommuniqués veel uitvoeriger en geven
te kennen dat men met groote snelheid rivieren
overtrekt, dorpen en steden verovert en een
zeer snellen opmarsch volvoert. Zelfs wordt me
degedeeld dat de Duitschers in hun haast een
heelen divisiestaf in rekenden. Van iets dat op
een veldslag lijkt schijnt evenwel tot dusver
geen sprake te zijn. Als men de Duitsche com
muniqués leest krijgt men feitelijk den indruk
dat door de Polen maar hier en daar, en dan
nog op kleine schaal, weerstand wordt gebo
den. Van een geconcentreerde tegen-actie
blijkt tot dusver niets. Nu is lang voor dezen
oorlog al betoogd dat Polen groote grensgebie
den, met name den Corridor en Opper-Silezië,
niet zou kunnen verdedigen en dat die in zeer
korten tijd bezet zouden worden. Maar hoe is
het mogelijk dat een gansche divisie zich zoo
snel overgeeft dat zelfs de staf meteen inge
rekend wordt? Het Poolsche leger is millioenen
manschappen sterk en zwaar bewapend; het
Poolsche volk wordt geacht zeer militair ge
schoold te zijn. Tot dusver krijgt men uit de be
richten eigenlijk alleen den indruk van een
snellen Duitschen opmarsch en een aantal klei
ne plaatselijke gevechten.
Dat de oorlog in het Westen feitelijk nog be
ginnen moet vindt misschien een soort verkla
ring in de pogingen van Engelsche zijde, om het
Duitsche volk tegen zijn regeering in verzet te
doen komen. Die pogingen zijn begonnen met
het strooien van zes millioen gedrukte biljetten
boven West-Duitschland. Dat herinnert niet
aan het begin van den vorigen oorlog maar
aan het eind, toen de Engelschen er door hun
propaganda in slaagden verdeeldheid en revo
lutie in Duitschland te ontketenen en daarmee
den strijd te beslissen. Hopen zij dit thans weer
te bereiken, maar dan meteen bij het begin?
Het stemt zeker overeen met hun aankondiging
dat zij niet tegen het Duitsche volk, maar te
gen zijn regeering wenschen oorlog te voeren.
Gisterenavond hield Chamberlain zelfs in het
Duitsch een radiorede tot het Duitsche volk,
waarin hij uiteenzette waarom geen Engelsch-
man Hitier meer kan vertrouwen, dien hij als
een woordbreker en meineedige aan de kaak
stelde. Er zijn evenwel geen bewijzen aan te
voeren voor de kans op welslagen van dezen
propaganda-oorlog.
De tot dusver volkomen werkeloosheid van
de Franschen is wel het verwonderlijkst van
alles. Zij hebben bericht dat zij „geleidelijk
contact maken aan het front". Maar de Magi-
not-linie is allang bezet en de mobilisatie is in
hoofdzaken allang voltrokken. Zij hebben be
richt dat de luchtmacht „de noodzakelijke ver
kenningsvluchten maakt" en vanmiddag „dat
alles normaal verloopt". Het normale verloop
van een oorlog is evenwel helaas tot dusver
altijd geweest dat er gevochten wordt. Ander
zijds toonen de Duitschers aan het Westfront
een even groote zelfbeheersching en Hitier
heeft gezegd dat hij wachten zou, tot het
eerste schot van de andere zijde gelost was.
Als men aan de andere zijde ook dit stand
punt, inneemt en het daarna wederzijds bleef
doen, zou het hierbij kunnen blijven. Dat is
natuurlijk een al te vreemde veronderstelling.
Maar de huidige loop van zaken is ook wel
uiterst vreemd.
Wat moet uit dit alles worden? Is men aan
Fransch-Engelsche zijde voornemens eenige
dagen te wachten of het Duitsche volk wel
licht in verzet komt en, als dit niet gebeurt,
den oorlog pas te gaan voeren? Het is slechts
een veronderstelling. Maar waaruit bestaat
dan de hulp, aan de Polen toegezegd? Een
plan moet toch opgemaakt zijn in het over
leg, tevoren tusschen de generale staven ge
pleegd?
Wij mogen op dit oogenblik dankbaar zijn
dat de inzet van dezen Europeeschen oorlog
dien van den vorigen niet in de verte nabij
komt, al valt er niets op te bouwen omtrent
het verdere verloop. Het eerste schot in het
Westen is nog niet gelost; wel zijn de eerste
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt
Engelsche bombardementsvliegtuigen van de nieuwste con
structie hebben Maandagavond tegen 6 uur de steden Wilhelmshaven
en Cuxhaven aangevallen. De bombardementen richtten geen schade
aan, daar zij geschiedden tijdens krachtig afweervuur. Van het totaal
aantal van twaalf Engelsche vliegtuigen werden vijf neergeschoten.
De aanvallers trachtten zich in Zuid-Westelijke richting aan het
vuur te onttrekken en zetten koers in de richting van het Neder-
landsche gebied.
Het Britsche Ministerie van Voorlichting deelt mede
Eenheden van de Royal Air Force hebben Maandag met succes
een aanval gedaan op schepen van de Duitsche vloot te Wilhelms
haven en Brunsbüttel aan den ingang van het Kielerkanaal. Verschei
dene voltreffers met zware bommen werden waargenomen op een
Duitsch slagschip op de reede van Wilhelmshaven, waardoor groote
schade werd aangericht. Te Brunsbüttel werd een aanval gedaan
op een slagschip dat langs de kade lag, waarbij eveneens ernstige
schade werd toegebracht. Tijdens den aanval, die werd uitgevoerd
in zeer ongunstige weersomstandigheden, werd een tegenaanval
gedaan, terwijl luchtafweergeschut in werking werd gesteld, waar
door wij eenige verliezen leden.
bommen (op Cuxhafen en Wilhelmshafen)
gevallen. Weer is stilte gevolgd. Wat beduidt
het alles? Welke geheimzinnige plannen en
middelen doen zich achter de schermen gel
den? Ik wilde dat ik het optimistischer kon
zien. Tot dusver schijnt het slechts, wat den
grooten oorlog betreft uitstel van executie.
R. P.
De regeeringspersdienst meldt:
Maandagavond kort na 7 uur zijn in het
uiterste Noorden des lands twee buitenland-
sche militaire vliegtuigen gesignaleerd, die
zich binnen ons rechtsgebied in Westelijke
richting bewogen.
De in verschillende plaatsen verkregen ge
gevens worden verzameld en vergeleken ten
einde te kunnen vaststellen tot welke natio
naliteit de vliegtuigen behoorden en de be
treffende regeering voor deze schending
van onze neutraliteit aansprakelijk te stel
len.
Op enkele blijkbaar verdwaalde vliegtuigen
die om ongeveer vier uur hedenochtend boven
ons land en met name in de omgeving van
Amsterdam verschenen, kon het vuur worden
geopend.
Een bril van KEIP
houden Uw oogen op peil.
Gr. Houislraal naast Luxor
(Adv. Ingez. Med.)
Jtalie, heeft ook nog>
een uuwtd in 't midden
te (pienqen-
In het commentaar op de officieele Ita-
liaansche mededeelingen over de laatste po
gingen van den Duce tot het behoud van den
vrede, merkt de „Lavoro Fascista'" op. dat
het Britsche rijk geleidelijk zijn krachten
heeft hersteld om den opmarsch van Duitsch
land tegen te houden. Het is de terugkeer tot
de klassieke politiek van Groot Brittannië,
waarbij Frankrijk zich uit een instinct van
zelfbehoud heeft gevoegd.
Het duel is gigantisch en zal vermoedelijk
lang zijn, doch niemand zal kunnen meenen,
dat deze op de oude wijze met twee tegen
standers zal worden opgelost. Er bestaan in
het moderne Europa andere tegenstanders.
Italië is hierbij een van de eerste grootte. Ook
Italië heeft problemen op te lossen en heeft
derhalve op het juiste oogenblik zijn woord in
het midden te brengen.
DUITSCH VRACHTSCHIP IN
DEN GROND GEBOORD.
Bemanning had het vaartuig
vooraf verlaten.
ANDER VRACHTSCHIP BIJ
NEW FOUNDLAND AANGEHOUDEN.
United Press meldt uit Montevideo:
Volgens mededeelingen van de beman
ning van het Duitsche vrachtschip
„Olinda" zou de Britsche kruiser „Ajax"
Maandagmorgen 11 uur op 600 mijl ten
zuidwesten van Kaap Polonia aan de be
manning der „Olinda" bevel gegeven
hebben het schip te verlaten. Hieraan
was om 6 uur 's avonds voldaan. Een uur
later heeft de Ajax de „Olinda" in den
grond geboord.
Voorts verneemt Havas uit Halifax dat het
Duitsche vrachtschip „Christoffer Doornum" bij
Botwood (New Foundland) aangehouden en op
gebracht is.' De bemanning is gevankelijk over
gebracht naar St. John op New Foundland.
Na drie uur het signaal
„alles veilig".
PARIJS, 5 September (Reuter-ANP)
Vannacht om 3.40 uur loeiden de sirenes
in de Fransclie hoofdstad om de bevol
king er voor te waarschuwen, dat een
luchtaanval te verwachten was.
Om 6.40 uur werd het signaal „alles
veilig" gegeven.
Het woord is aan.
Malesherbes:
Men zon veel meer dingen
tot'stand brengen als men
er minder onmogelijk achtte.
La Rochefoucauld:
Weinig dingen zijn in we-
zen onmogelijk. De toewij
ding om ze te bereiken ont
breekt ons meer dan de mid
delen.
Sterke activiteit
van het Poolsche
a fweerge sch ut
en de Poolsche
jachtvliegtuigen
Poolsche troepen moeten twee steden prijsgeven
WARSCHAU, 5 September (Reuter.)
De speciale correspondent van Reuter te
Warschau meldt, dat Maandagmiddag
zes Duitsche militaire vliegtuigen de oos
telijke buitenbuurten van Warschau heb
ben aangevallen en over een grooten af
stand sterk ontplofbare bommen en
brandbommen hebben uitgeworpen.
De correspondent meldt, dat hij van voor een
raam in een van de oostelijke buitenbuurten dit
schouwspel heeft gadegeslagen. Een rookzuil,
door de bommen veroorzaakt, bereikte een hoogte
van wat meer dan dertig meter. De bommen
vielen over een gebied van ongeveer twee mijl
lengte. De aanvallers vlogen op zoo'n groote
hoogte, dat zij voor het bloote oog onzichtbaar
waren.
Poolsch luchtdoelgeschut was spoedig in actie,
terwijl Poolsche jachtvliegtuigen heftig aanvie
len. Twee vijandelijke vliegtuigen werden om-
laaggeschoten.
Volgens een uit Warschau te Londen
ontvangen radiomededeeling waren de
Poolsche troepen genoodzaakt na hard-
nekkigen tegenstand de steden Bydgoszoz
en Drudziadz prijs te geven.
Verklaard wordt, dat de Poolsche luchtmacht
gisteren aan alle fronten eenige stoutmoedige
aanvallen heeft ondernomen en dat de Duitschers
in totaal 17 en de Polen 8 vliegtuigen hebben
verloren.
Aan het zuid-westelijk front in de buurt van
Przasnysz en te Ciechanow, op 70 kilometer ten
noorden van Warschau wordt naar men meldt
hevig gevochten.
Talrijke slachtoffers
Volgens het Poolsche Telegraafagentschap zijn
tallooze plaatsjes in midden Polen gebombar
deerd, waarbij een groot aantal slachtoffers zijn
gevallen.
In Grodzisk, ten zuidwesten van Warschau,
vernielden de bommen verscheidene huizen en
vielen verscheidene dooden. Tijdens een raid op
Zyrardow opende de Duitsche aviateur mitrail-
leurvuur op de daken en vensters der huizen.
Bij Szymanow werden zes bommen gewor
pen. Er vielen drie dooden. Het dorp Borysewo
is gebombardeerd, twee paarden werden gedood.
Het Engelsche s.s. „Athenia", dat op den Atlantischen Oceaan werd
getorpedeerd. Aon boord bevonden rich 1400 oersonen
In het dorp Sochaczew vernielde de ontploffing
van bommen een winkel en een particulier huis.
Resultaat: een doode, vijf gewonden. De dorpen
Kuchary en Kozibrody zijn geteisterd door brand
bommen, waardoor verscheidene huizen in brand
vlogen. Tevens zijn branden ontstaan in de dor
pen Gutkowo, Gwionowo, Racionz, er vielen drie
dooden en vier gewonden.
In den sector Mlawa-Uniezysz zijn verschei
dene dorpen gebombardeerd, talrijke gewonden
en dooden. In het dorp Sobow vielen vier dooden.
Verder werd een aanval uitgevoerd op het ge
hucht Zdunska Wola bij Lodz. Het gemeentehuis
werd beschadigd en de kerk, waar juist een mis
gelezen werd. De priester en talrijke geloovigen
werden gewond.
In den sector Baby-Szamocln is een
personentrein gebombardeerd en vielen
verscheidene tientallen gewonden en
vijftien dooden. Verscheidene aanvallen
werden gericht op Piotrkow en Bilan,
waar dertig dooden vielen.
Kutno is hevig gebombardeerd. Er vielen
honderd dooden en ruim honderd ge
wonden.
In Leczyca vielen acht dooden.
Lodz is verscheidene malen zwaar ge
bombardeerd. Er vielen ongeveer twin
tig dooden en talrijke gewonden. Het ge
bruik van gasbommen is geconstateerd.
De Duitsche opmarsch in het
Corridorgebied.
De Duitsche troepen, die in het Corridor-gebied
bij Kulm aan de Weichsel in snelle opmarsch van
het westen uit over de Weichsel zijn getrokken,
hebben zoo meldt het D. N. B. den ooste
lijken oever bereikt en blijven daar voortdurend
opdringen.
Het D.N3. bericht nader:
De opmarsch van onze troepen in Polen
wordt met de grootste snelheid voltrokken,
zoodat het veelvuldig gelukt ook stafofficieren
gevangen te nemen. Gisteren zijn onze troe
pen zoo snel opgetrokken, dat zelfs de com
mandant van de tegenoverliggende Poolsche
divisie in gevangenschap geraakte.
Uit Warschau verneemt United Press, dat
zich hier een unieke gebeurtenis heeft voor
gedaan. Gevangen Duitsche vliegers werd n.l.
door de Poolsche militaire autoriteiten toege
staan hun bloedverwanten door de radio toe
te spreken.
HEDEN: 10 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
Voorzorgen voor monumentale gebouwen in
Haarlem.
Geen gemeentelijke schuilloopgraven te
Haarlem.
De invloed van den internationalen toestand
en de mobilisatie op het aantal werkloozen
te Haarlem.
BINNENLAND.
De Tweede Kamer heeft een aantal spoedont-
werpen goedgekeurd.
De uitvoering van milliocnenwerken gaat
voorloopig gewoon door.
Heden zijn wederom verbeteringen in den
treinenloop aangebracht.
BUITENLAND.
Tc Esbjerg in Denemarken zijn bommen te
rechtgekomen, waardoor twee personen
werden gedood.
Churchill deelde in het Lagerhuis mede dat
de „Athenia" zonder waarschuwing getor
pedeerd is.
Franco heeft een beroep gedaan op de in
oorlog verkeerende staten het conflict te
localiseeren.
Bijzonderheden over het mislukte vredes
voorstel van Mussolini.
Koning Leopold heeft zijn volk Maandag
avond per radio toegesproken.
Chamberlain heeft in het Duitsch een radio
rede tot het Duitsche volk gericht.
ARTIKELEN, enz.
R.( P.: Het oorlogsnieuws.
Het Vrooiijke Paard
Correspondentie uit Berlijn: Ernstige stem
ming in Berlijn.
Van een specialcn correspondent: Het Duit
sche volk en het conflict met Polen.
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op
pag.
2
2