Ocpdag) Ouexpeinzirig) 3.. C. 3taa*u- De Croote Hulde aan de nagedachtenis van hen die vielen. voor een Reisbureau Zeven dooden op den weg. MAANDAG 11 SEPTEMBER 1939 HAASLE M'S DAGBLAD 3 Een strategische beschouwing (Door een deskundigen medewerker). Nu dan tenslotte opnieuw de wapens over het lot van de volken in Europa zullen beslis sen dringt zich vanzelf de vraag op: wat hebben wij van de krijgsverrichtingen te ver wachten: bestaat de mogelijkheid dat deze met zoodanige voortvarendheid zullen worden gevoerd dat in korten tijd een beslissing kan worden verkregen, dan wel moet wederom ge rekend worden op een langen uitputtings- strijd; een strijd waarbij tenslotte niet direct de wapens de beslissing zullen brengen, doch gewacht moet worden op de economische in eenstorting; de algeheele uitputting van één der partijen. Het antwoord op deze vraag is niet positief te geven. Doch wél kan reeds in het kort een vergelijking worden getroffen tusschen de omstandigheden van nu en in 1914. Juist als in 1914 staat Duitschland ook dit maal op de binnenlijnen; d. w. z. Duitschland, gelegen in midden-Europa, heeft de moge lijkheid om zijn strijdkrachten snel en langs den kortsten weg van het eene naar het an dere operatietooneel te verplaatsen. Voer de geallieerde mogendheden is zulks behoudens voor luchtstrijdkrachten practisch uitge sloten. Het grootste voordeel van opereeren op de binnenlijnen is gelegen in het feit, dat eerst zooveel mogelijk krachten samengetrok ken kunnen worden tegenover één van de tegenstanders teneinde deze beslissend te slaan, om zich vervolgens met de hoofdkrach ten tegen den anderen vijand te wenden. 'In 1914 trachtte Duitschland dit vraagstuk op te lossen door eerst de hoofdkrachten te gen Frankrijk in te zetten en in het Oosten slechts de hoogst noodzakelijke troepen ach ter te laten. Zoo werd toenmaals van de pl.m. 87 beschikbare divisies een aantal van 70 be stemd voor den aanval in het Westen terwijl in het Oosten 'slechts 9 divisies achterbleven, (pl.m. 8 divisies bleven aanvankelijk in het binnenland. Wil het opereeren op de binnenlijnen succes hebben, dan moet echter aan twee voorwaar den worden voldaan, n.l.: de operatiën moeten een snel verloop heb ben; de eerste tegenstander moet beslissend ge slagen worden. Een eenvoudig terugdringen, waarbij de kracht van den tegenstander on gebroken blijft waarbij een voordurende be dreiging op het aanvankelijke operatietooneel blijft bestaan, doet het geheele operatieplan mislukken. In Duitschland zag men in 1914 de onmo gelijkheid in om tegenover de Russische mil- lioenenlegers, opereerende in een gebied van oneindige diepte met weinig wegen en nog minder spoorwegen snel een beslissend succes te verkrijgen. Het gevolg was dat men zich eerst tegen Frankrijk wendde. Ook het ver krijgen van een snel en beslissend succes tegen de Fransche strijdkrachten was echter geen eenvoudige operatie. De Fransche Oostgrens toch was in de lijn Belfort-Epinal-Nancy- Verdun zoodanig versterkt, dat deze wanneer zulks al mogelijk zou zijn, slechts na zeer veel tijd doorbroken zou kunnen worden. Om toch een snel beslissend succes te verkrijgen kozen de Duitsche legers den opmarschweg door België, welke na enkele grensslagen leidde tot den slag aan de Marne, die niet alleen geen beslissend succes bracht, doch zelfs voer de tot een gedeeltelijk teruggaan van de Duit sche troepen. Het Duitsche aanvangs-operatie- plan was daarmee mislukt. De figuur ligt thans echter geheel anders. De operatieruimte in Polen is zeker niet onaanzienlijk, doch vormt toch een groot ver schil met de eindelooze diepten van het vroe gere Rusland. Gemeten in rechte lijn is de afstand van de Duitsche grens tot de Poolsche hoofdstad: van Oost-Pruisen over Mlawa-Ciechanow pl.m. 125 km.; van Opper-Silezië over Lodz pl.m. 250 k.m.; afstanden, welke in enkele dagen zijn af te leggen. Doch bovendien is het niet waarschijn lijk dat de Poolsche strijdkrachten zonder een beslissenden slag te slaan de Poolsche hoofd stad, het hart van het land, zullen prijs geven. Op grond van de verwachting, dat heL ver krijgen van een snel, beslissend succes in het Oosten mogelijk is kiest de Duitsche legerlei ding, in tegenstelling tot 1914 thans de hoofdactie aanvankelijk in het Oosten. Zij kan dit met te meer gerustheid doen omdat een ernstige bedreiging op den grond van de Fransch-Engelsche krachten voorloopig niet behoeft te worden gevreesd. Teneinde de kansen van het offensief in het Oosten te kunnen nagaan dient een oogenblik te worden stilgestaan bij de sterkte-verhou dingen en het operatielerrein. Polen heeft de algemeene weerplicht met een eersten oefeningstijd van anderhalf a twee jaar. In tijd van oorlog kan over een 20-tal lichtingen worden beschikt. Aangeno men kan worden dat de in vredestijd aanwe zige 30 infanteriedivisies in oorlogstijd zullen worden verdubbeld. Als bijzonderheid van het Poolsche leger geldt, dat over een relatief sterke cavalerie wordt beschikt. Als lichte troepen komen n.l. 1 cavaleriedivisie en 14 zelfstandige cavalerie brigades in de organisatie voor. Het in stand houden van deze sterke ruitermassa's zal wel voornamelijk haar oorzaak vinden in de slechte wegen in groote gedeelten van Polen, welke het optreden van gemotoriseerde ver banden moeilijk maken. De bewapening, welke aanvankelijk bestond uit oude Russische, Fransche en Duitsche wa penen is in den laatsten tijd geleidelijk ver beterd. De luchtstrijdkrachten bestaan uit een 700-tal vliegtuigen, welke over het algemeen van moderne constructie zijn. Hoewel het Poolsche leger het nadeel heeft van te zijn samengesteld uit verschillende volksdeelen (van de 34.5 millioen inwoners, zijn 3.5 millioen Joden, 6 millioen Ukrainers, 2 millioen Wit-Russen en 1.2 millioen Duit- schers) meet de gevechtskracht toch hoog worden aangeslagen. Het volk is gehard en gewend om ontberingen te lijden. In de krijgs geschiedenis hadden Poolsche troepen trouwens immer een goeden naam. Tegenover deze Poolsche weremacht staan de Duitsche strijdkrachten, waarvan opbouw in grooten stijl eerst sedert 1936 is aangevan gen. Tengevolge daarvan beschikt de Duit sche weermacht over een zeer groot aantal menschen. doch over minder geoefende re serves. Men heeft aan Duitsche zijde ge tracht om aan dit euvel tegemoet te komen door de lichtingen van vóór 1936, die geen normalen eersten oefeningstijd volbrachten toch voor korte tijdvakken onder de wape nen te roepen. Inderdaad is hiermee bereikt dat van de hieruit gevormde formaties zeker gebruik zal kunnen worden gemaakt, zij het wellicht ook voor secundaire opdrachten, als mede voor diensten op nevenoperatietooneelen Een ander nadeel, hetwelk aan de Duitsche strijdmacht kleeft, is het gebrek aan geoefend kader. De uitbreiding van het leger is in een zoodanig tempo geschied, dat voor het syste matisch vormen van de benoodigde officieren en onderofficieren de tijd heeft ontbroken Daarentegen staat de bewapening op een hoog peil, terwijl over een zeer sterke moderne luchtvloot wordt beschikt. Een aantal in fanteriedivisies is gemotoriseerd, terwijl een 5-tal pantserdivisies als moderne slagcavalerlp deel van de weermacht uitmaakt. Wat den geest en het moreel betreft: los van régime en binnenlandsche toestanden kan als vaststaand worden aangenomen dat de troepen met een hoog moreel en zelfver trouwen te velde zullen gaan. Daarbij komt dan voor zoover het Oosten betreffend de zeer groote moreele kracht van den op- opmarsch in vijandelijk gebied. De juiste oorlogssterkte van de Duitsche weermacht is niet bekend. Toch vermeenen wij niet ver van de waarheid te zijn wanneer wij het aantal oorlogsdivisies op ruim honderd stellen, waarbij dan echter inbegrepen zijn een aantal divisies van minder geechtswaar- de. Ook omtrent de verdeeling van de Duitsche strijdkrachten over de beide operatie tóoneelen bestaan thans uiteraard geen gegevens. Veilig mogen wij echter aannemen dat van de Duit sche strijdmacht het gros om de gedachten te bepalen 70 a 80 divisies tegenover het Oosten is opgemarcheerd. Hoe zullen de operaties in het Oosten verloopen? In aanmerking genomen de betrekkelijke sterkten valt aan een offensief optreden van de Poolsche strijdkrachten naar Duitschland aanvankelijk niet te denken. Bezien wij de geografische gesteldheid van Polen, dan valt op, dat de grens met het Duitsche Rijk niet alleen van bijzondere lengte is, doch behoudens tegenover Slowakije nergens eenige natuurlijke sterkte heeft. Een verdediging aan de grens is voor Polen derhalve van huis uit even eens volkomen uitgesloten. Zulks toch zou leiden tot het in nemen van een zuivere cordonopstelling: overal zouden zich zwakke krachten bevinden, doch nergens zouden deze in staat zijn om aan 'n stoot op een beperkt front met samen gevatte krachten weerstand te bieden. Een vergelijking aniet de Fransche Oost- of Duit sche Westgrens gaat in deze niet op, omdat daar sterke krachten zijn voor smalle fron ten, welke bovendien deels nog van nature sterk zijn. Al kan de Poolsche legerleiding dan ook niet direct offensief zijn, al moet evenzeer afstand worden gedaan van den wensch om de grens landen, waarin veelal belangrijke gebieden zijn gelegen, voor een inval te beschermen, zoo bieden de omstandigheden aan de Pool sche legerleiding toch andere mogelijkheden. Teneinde deze te kunnen nagaan dient een oogenblik te worden stilgestaan bij de operatierichtingen, welke voor een aanvaller in aanmerking komen. Bezien wij de kaart, dan blijkt dat het Poolsche Rijk vooruitsteekt. Tengevolge daar van komen als aanvalsrichtingen voor de Duitsche weermacht in aanmerking: a. Opper SileziëLodzWarschau; b. PosenKutnoWarschau; c. NeidenburgMlawaCiechanow Warschau. Over de mérites van elk van deze richtingen, alsmede over het verloop van de krijgsver richtingen gedurende de eerste week in een volgend artikel. Een krans namens H.M. de Koningin gelegd. Nauwelijks waren 24 uur verloopen sedert de vreeselijke ramp. welke Vrijdag onze ma rine trof. of H.M. de Koningin gaf openlijk blijk van haar meeleven in het leed van haar marine. Bij een korte, maar indrukwekkende plechtigheid in den Helder werd Zaterdag middag namens H.M. de Koningin door haar adjudant in buitengewonen dienst, gep. schout-bij-nacht, C. baron de Vos van Steen- wijk uit 's-Gravenhage. een krans gelegd aan den voet van het monument „Voor hen die vielen", dat door H.M. de Koningin in 1922 op het Havenplein aldaar onthuld werd, als nagedachtenis aan de slachtoffers van de marine gedurende de mobilisatiejaren 1914 1918. Ook bij dit gebeuren bleek weer hoe nauw de burgerij van den Helder die hier wel de heele bevolking van Nederland vertegenwoor digde, zich één voelde met de marine, niet alleen bij vreugde, maar ook bij leed. Het groote driehoekige Havenplein was aan twee zijden ingenomen door officieren en man schappen van heel het mijnwezen der Konink lijke Marine. De bemanning van de mijnenleggers „Willem van der Zaan", de „Nautilus", de „Abram van der Hulst", de „Pieter Florisz", de „Jan van Gelder", personeel van het wachtschip en de nog overlevende bemanning van de „Willem van Ewijck" stonden daar, de offi cieren in ceremonieel en de korporaals en manschappen in Zondagsch tenue aangetre den op het met zonovergoten plein. Verschillende manschappen van de Van Ewijck droegen het verband op de bij de scheepsramp opgeloopen wonden. De divisie commandant van de divisie mijnenleggers, waarvan de „Willem van Ewijck" deel uit maakte, de luitenant ter zee eerste klasse F. van Straelen, droeg zijn arm in een draag- verband, terwijl ook zijn rechteroog ver bonden was. Terzijde van de manschappen stond een klein groepje burgers, de nabestaan den van enkele slachtoffers. Een groote menigte burgers had het overige gedeelte rond het ruime plein ingenomen. Tromgeroffel kondigde de komst van den vertegenwoordiger van H.M. de Koningin, schout-bij-nacht C. baron de Vos van Steen- wijk aan, die vergezeld was van de marine-com mandant, schout-bij-nacht H. Jolles en de chef van den staf in den Helder, kapitein ter zeer G. J. van den Berg met hun resp. adju danten. Het de vier eerste maten van het „Wien Neerlands Bloed" werd de schout-bij-nacht verwelkomd, waarop, nadat de verschuldigde eerbewijzen waren gebracht, de stafmuzieik het „Wilit heden nu treden" van Vederius speelde. Langzaam en plechtig klonk de muziek over het zonnige plein. De vertegenwoordiger van H.M. legde vervolgens een groote krans van groene laurierbladen, versierd met witte linten van franje, en een gekroonde W. van goud, aan den voet van het monument, terwijl hij sprak: „In opdracht van H.M. de Koningin voor hen, die vielen". Een minuut lang werd hierna een stille hulde gebracht aan de nagedachtenis van de slachtoffers van de „Willem van Ewijck". Alle militairen brachten een eerbiedig saluut. Daarop sprak de marine-commandant, de schout-bij-nacht H. Jolles, met forsche, maar bewogen stem een korte rede uit. Hierna klonk ons volkslied over het plein. Nadat de vertegenwoordiger van H.M. en de marinecommandant de aanwezige familie leden van de omgekomenen had gecondoleerd met het verlies van hun verwanten vertrok hij onder het gebruikelijke ceremonieel. SPOORWEGNET VAN NEDERLAND 1839-1856 HOLLANDSCHE YZEREN SPOORWEG MY NED RHYN SPOORWEG MY (3982) TREIN AMSTERDAM-HAARLEM jMZ CHAR A BANCS In verband met het eeuwfeest der Neder- landsche Spoorwegen en de belangstelling die er momenteel bestaat voor de tentoonstelling „De Trein 18391939", drukken wij voor onze lezers een spoorwegnetje af uit de jaren 1839 tot 1856. In die jaren bestonden er 3 maatschappijen waarvan de Ned. Rhijnspoorweg Mij. de groot ste was. In 1876 telde men 20 Spoorwegmaatschap pijen welke ieder een deel van het spoorweg verkeer in ons land onderhielden. Als bijzonderheid vermelden wij nog dat de spoorbreedte van het Rhijnspoorwegnet 2 M. bedroeg en gehandhaafd bleef tot 185C De afbeelding van de locomotief r ïlt „De Ai-end" voor, de „char a bancs" was 1 meter lang en 3 meter breed; 6 banken zonder leu ningen waren hierin geplaatst, 36 personen konden hier op plaats nemen. De 1ste klasse bevatte 6 banken met leu ningen, geschikt voor 20 personen. De buffers van den tender waren opgevuld met paardenhaar en met leder omkleed. Dit alles doet ons nog aan den goeden ouden, vredigen tijd denken. ■■■■■■■■■Mi DOOR MELIS STOKE 'k Sta voor een uitstalkast. Een weelde van biljetten.... Een prachtig vergezicht: een landschap aan den Rijn. Een hooge Alpenpas met sneeuw-gekroonde kruinen Een lachend badstrand tegen liefelijke duinen Een fjord.... Een stralend meer, omringd door schoone tuinen. Wat is de wereld groot. Wat is de wereld kleinl Wat kunt gij, handelaars in natuurschoon, mij nog bieden? Wanneer 'k er, als verleden maand, eens uit wil zijn? Een badplaats met muziek en wandelaars-parade? Een Kur-ort met vertier en louterende baden? De zeereis (door mijn dokter dringend aangeraden)? Wat was de wereld groot. Wat wérd de wereld kleinl Wat bood die wereld ons nog gisteren duizend kansen. Was die verscheidenheid van vreugden slechts een schijn? Barrières vielen plots en grenzen zijn gestoten. Er wordt gebombardeerd, gehakt, kapotgeschoten Waar zich de mensch beweegt moet hij zich bloedig stooten De wereld was zoo grootWat werd hij plots'ling kleinl Er is geen ruimte meer tot vreugde van bewegen En ieder kruipt terug achter een eigen muur. Het reisterrein waar gisteren autobussen reden, Kan men alleen nog maar met doodsgevaar betreden. Wat lijkt het reis-seizoen van gisteren lang geleden. De vreugde van zoojuist is vreeselijk avontuurl En tóch.De wereld tokt.in kleurige biljetten.1 Dringt niet een ieders hart terug tot die natuur? Verlangt niet elk terug naar die nabij'e dagen? Wij kunnen 't denkbeeld van dien oorlog niet verdragen! En gansch de wereld dreunt van 't mokeren der slagen Van ons verlangen op dien zinneloozen muurl Reeks ernstige verkeersongelukken. Er zijn Zaterdag en Zondag vele ernstige verkeersongelukken gebeurd, welke aan zeven personen 't leven heb ben gekost. Voorts werden vijf men schen ernstig gewond. Omstreeks half elf Zondagmorgen reed op den Straatweg te Hillegersbcrg, komende uit de richting Rotterdam, een personenauto be stuurd door den 46-jarigen heer A. van Veen, wonende in de Roden rij schelaan te Rotterdam. De auto reed achter een motorwagen van lijn 14 der R.E.T. Ter hoogte van den Adriaansingel wilde de bestuurder van de auto de tram pas- seeren en week hiertoe naar links uit. Hij heeft zich er echter niet voldoende van vergewist of de linkerzijde van den weg vrij was, waar door de auto in botsing kwam met een uit de tegenovergestelde richting komende motorwa gen van fijn 10 der R.E.T., besuurd door S., wonende Crooswijkscheweg te Rotterdam. De auto werd aan de voorzijde gegrepen en geheel ingedrukt, daarbij een heelen slag om draaiende. De gevolgen waren ontzettend. De bestuurder van de auto werd uit den wagen geslingerd en liep een schedelbasisfractuur op, waaraan hij later is overleden. De naast hem zittende 50-jarige heer G. A. van Munnink uit Hillegersberg, die eveneens uit de auto werd geslingerd, kreeg een schedelbasisfrac tuur, terwijl de knieschijf van het linkerbeen en zijn beide polsen werden gebroken. Achter in den wagen zaten de beide echt- genooten van genoemde heeren met het 15- jarig dochtertje van den heer van Munnink. De 48-jarige mevrouw L. van Munnink Lucking liep een ernstige hoofdwonde op, ter wijl zij klaagde over pijn in de linkerheup. Haar dochtertje kreeg een hersenschudding. De echtgenoote van den heer van Veen, die niet werd gewond, doch begrijpelijkerwijze zeer overstuur was. werd bij omwonenden bin nengebracht. ,De vier gewonden zijn per ziekenauto van de G.G.D. naar het ziekenhuis Bergweg te Rot terdam overgebracht. Wielrijder door auto aangereden en gedood. Te Zeist is Zondagmorgen de 68-jarige we duwnaar C. Achterberg bij het oversteken van den weg door een hem achterop komende auto gegrepen en ernstig aan het hoofd ge wond. Het slachtoffer is naar het ziekenhuis te Zeist vervoerd, waar hij korten tijd na aan komst is overleden. Den autobestuurder treft geen schuld. Doodelijke botsing. Te 's-Gravenhage is op den hoek van de Boekhorststraat en de Herderinnestraat een motorrijder, de 25-jarige F. H. K. door een auto aangereden en vrijwel op slag gedood. Motorrijder botst tegen geparkeerd staande auto. Te Nieuwerbrug a. d. Rijn is op den Rijks straatweg een motorrijder met duopassagier in volle vaart tegen een geparkeerd staande militaire auto gebotst. De motorrijder liep een schedelbasisfractuur op en overleed eenige oogenblikken later, de duopassagier, de 34-jarige R. V uit Waddinx- veen kreeg ernstige wonden aan het gelaat De motorrijder, de 34-jarige J. van 't W. was gehuwd en vader van twee kinderen. Kinderen onder auto's. Een tweejarig zoontje van den heer M. de Wit te Bovenkarspel geraakte onder een pas- seerende vrachtauto uit Wervershoof met het gevolg, dat het kind enkele oogenblikken later overleed. Te Zwanenburg is de vijf-jarige Gerrit M. door een vrachtauto uit Haarlem aangereden en vrijwel onmiddellijk gedood. Op post staande soldaat aangereden. Zondagmiddag werd een militair, die op con trolepost stond op den Amsterdamschestraat- weg te Zeist, ter hoogte van den Panweg, aan- Cmnphie Jleutilexing. Jiwiteticcis&tcaat 39-41 7*1. 10250 - Opqexkhl 1833 1ÜÜ [aax exoadnq en goede naam in het tepaxecen en bijuuMen oan bedden. Qeept 11 dat oettxouioen? ïBelt ons heden nog op. (Adv. Ingez. Med.) gereden door een personenauto uit Amersfoort. De militair bleef bewusteloos op den weg lig gen. Per poltieauto werd hij naar het militair hospitaal te Amersfoort overgebracht. Zijn toestand is ernstig. Het slachtoffer is de 30- jarige soldaat J. de V., geboortig uit Rotter dam. De politie stelt een onderzoek in naar de schuldvraag. Motor tegen auto gereden. In de Hobbemastraat is een motorrijder te gen een auto gereden. De motorrijder, een 29- jarig militair, liep een schedelbasisfractuur op. Tegen boom gereden. Zondagmiddag is de 34-jarige gehuwde metselaar H. K., uit Groningen, aan den Hee rensingel aldaar met zijn motorrijwiel tegen een boom gebotst. De man werd zoo ernstig gewond, dat hij hedennacht Ls overleden. Vreemd vliegtuig onder vuur genomen. De regeeringspersdienst meldt: Het bericht van het Duitsche Nieuws-Bureau over een nachtelijke afwering van vijandelijke vlieg tuigen, waarbij deze de terugvlucht over Ne derland aanvaard zouden hebben, behoeft in zooverre rechtzetting, dat inderdaad gebleken is, dat één vliegtuig boven de provincie Gro ningen is terechtgekomen. In Friesland is het vuur geopend: eerst bij Leeuwarden, daarna bij Stiens en vervolgens bij Ameland. Hieruit blijkt, dat het vliegtuig na de beschieting te Leeuwarden den korsten weg heeft gekozen om ons rechtsgebied te verlaten. De nationaliteit van het vliegtuig kon niet worden vastgesteld. Zware varkens worden beschik baar gesteld. De minister van economische zaken maakt bekend, dat de Nederlandsche veehouderij centrale bevroren zware varkens ter beschik king stelt van afnemers in het binnenland, bij afneming van minstens 15 varkens. De bedoeling van dezen maatregel is, de prijzen van varkensvleesch op het Juiste peil te houden. Belanghebbenden moeten zich rechtsstreeks met deze centrale in verbinding stellen, tele foon interlokaal J. J., locaal 392310, toestel 137. De varkens kunnen in drie gewichtsklassen geleverdl worden n.l. tot 120 KG., van 120 tot 140 KG. en boven 140 KG., ze zijn zonder kop en pooten en zonder reuzel ingevroren. INSTITUUT VOOR ARBEIDERS ONTWIKKELING. Het Instituut voor Arbeidersontwikkeling organiseert Zondag 17 September een excur sie naar de tentoonstelling ..Rondom Rodin" in het Stedelijk Museum te Amsterdam. Vertrek per fiets: 9.30 uur Amsterdamsche Poort. Zij die per tram of trein gaan wor den te half elf bij het Museum Paulus Pot terstraat 13, verwacht.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 5