Spoo&oevkeec
Grootste brand
van alle tijden
in duister
Duitschiand bewaakt de Neder-
landsche grens zorgvuldig
,Juweelen" in de lucht I Londen
VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1939
HAARLEM'S DAGBLAD
6
Reeds
55 jaar
woeden de
vlammen
onder de
aarde
In ieder opzicht is Amerika het
land der superlatieven, ook op
het gebied van branden, want
reeds 55 jaar woedt onder den
grond bij Straitsville een ont
zaglijke mijnbrand, die men reeds
herhaalde malen getracht heeft
te blusschen, tot nu toe echter
tevergeefs.
TOEN in het jaar 1884 eenige houder'
den mijnwerkers in New Straitsville
ln de Vereenigde Staten in staking
gingen, om hun looneischen te kun
nen doorzetten, kon niemand voorzien, dat
hieruit de grootste brand van alle tijden ont
staan zou. De arbeiders hadden de mijnen
voor een igen tijd verlaten; toen zij weer in
de schacht naar beneden gingen, kwamen
hen dikke rookwolken tegemoet, die een ver
der afdalen onmogelijk maakten. Door on
bekende oorzaak was een brand uitgebroken
Aanvankelijk dacht de maatschappij, aan wie
de mijn behoorde, dat de brand onmiddellijk
gebiuscht kon worden. Zij ging met de ge
bruikelijke bestrijdingsmiddelen te werk.
maar zag weldra in, dat het vuur zich al te
ver verspreid had om nog op de gewone wijze
gebiuscht te kunnen worden. Daarom werd
de ingang van de schacht gesloten en men
was algemeen van meening, dat het vuur, door
gebrek aan zuurstof, nu wel spoedig gedoofd
zou zijn.
Dat was in het jaar 1884. Maar tegenwoordig
brandt het nóg bij Straitsville; meer dan een
halve eeuw zijn alle pogingen, den brand
tegen fee houden, tevergeefs geweest. Wel slo
ten de menschen alle openingen af, om den
toevoer van zuurstof te verhinderen, maar
ze hadden er .geen rekening mee gehouden,
dat de steeds toenemende hitte den aardbodem
zelf zou kunnen doen barsten. Spoedig ver
toonden zich over 'n gebied van vele vierkante
kilometers groote scheuren en barsten in den
grond; sommige waren smal, andere daaren
tegen hel breed en hierdoor wend er steeds
nieuwe zuurstof naar de vlammen toegevoerd
Het vuur vrat steeds verder, een geweldige
hitte ontwikkelde zich, veranderde ijskoude
bergbeken in ziedende bronnen, zond stoom en
rookwolken naar de oppervlakte en spoedig
geleek deze heele streek, waaronder het vuur
raasde en woedde, op een woest en eenzaam
kraterlandschap.
Aan de oppervlakte kon men waarnemen,
hoezeer het vuur zich uitbreidde. Eerst ver
dorden het gras en de bcomen; tenslotte be
gon het land zelf et trillen en te wankelen
alsof zich een vulkaan in de buurt bevond
De bcomen braken af en vielen in de scheuren
en spleten; de lucht was gevuld met zwavel
en kolendamp. Dieren en menschen verlieten
de streek om zich een paar kilometer verder
te vestigen, maar ook daar was 't klimaat op
merkwaardige wijze veranderd, 's Winters viel
er geen sneeuw meer, de vruchtboomen kre
gen tweemaal per jaar vruchten, terwijl de
sub-tropische planten uitstekend groeiden
Tenslotte werd het hen echter te warm en
brandden de planten af: weer strekte het uit
gestorven landschap zich eenige kilometers
verder uit.
Honderden ingenieur-s hebben in den loop
der ti.iden getracht, dezen ontzaglijken brand
te bedwingen. Ze rekenden uit. dat eenige
honderden tonnen kolen in brand geraakt
waren en dat het mogelijk zijn moest deze te
blusschen. Tenslotte kwam men op het ver
nuftige denkbeeld een rivier als brandblus-
scher te gebruiken, door hem eenige kilo
meters te verleggen. Men liet hem eenvoudig
in de scheuren en barsten stroomen en zoo
zou de brand wel gedoofd worden. Tenminste
daf meende men.
Nog nooit had de streek van Straitsville zoo
veel regen en nevel gezien, als in de dagen na
het mislukte experiment. De rivier ver
dampte eenvoudig. De'gassen verbreidden zich
onder de oppervlakte, drongen wild en woest
naar alle kanten, veroorzaakten nieuwe scheu
ren, waar de zuurstof opnieuw en nog beter
naar binnen kon dringen en nu waren de
vlammen in het geheel niet meer te stuiten.
Naar alle kanten zochten ze een uitweg en de
oppervlakte van den brand werd nogmaals
veel en veel grooter. Alom hoorde en zag men
geweldige exploisies en er bleef niets anders
over, dan de rivier zoo snel mogelijk weer
in zijn oude bedding terug te geleiden.
Half millioen ton kolen reeds
verloren
a CHTTIEN maatschappijen hielden zich er
in den loop der jaren mee bezig, de mijn-
brand van Straitsville te blusschen. Vier van
hen hebben in verband met hun bemoeiingen
bankroet moeten aangeven. De welstand van
de stad verdween, het klimaat werd onver
draaglijk, de boeren vluchtten voor de hitte
en het gas. Tot nu toe is er meer dan een half
millioen ton van de beste steenkool in de
vlammen opgegaan. En nog steeds heeft men
den strijd tegen het reuzevuur niet opgegeven
Tegenwoordig staat men op het standpunt,
dat het kolenbekken van Straitsville zelf
nauwelijks meer te redden valt. Maar de
Straitsville-mijnen staan in verbinding met de
rijke kolen-voorraden van Hocking Valley, en
wanneer het vuur zich tot daar zou uitbrei
den. dan zou de ramp een nog veel grooteren
omvang gaan aannemen en een geheel mijn-
district, ruïneeren. Particuliere maatregelen
zijn volkomen ontoereikend gebleken in ver
band met den omvang van den brand. Dit was
dan ook een van de redenen, die de regeering
er toe bewoog de bestrijding zelf ter hand te
nemen.
Geologen hebben met zekerheid vastge
steld dat de kolen, die zich van Straitsville
naar Hocking Valley voortplanten, in drie
lagen naast elkaar liggen. Al het andere ma
teriaal dat tusschen deze drie lagen lnligt,
is gesteente. Daar de mijnen niet meer te
redden zijn, beperkt men zich er toe, onder-
aardsche dammen aan te leggen, brandmuren
ter dikte van honderden meters, even breed
en hoog als de verbindinslagen zelf. In aller
ijl worden er schachten in het nog niet aan
getaste gebied geboord. Honderden mijn
werkers arbeiden in een niet te verdragen
hitte om de dam maar zoo snel mogelijk klaar
te krijgen. Alle kolen worden weggegraven
tot er de naakte steenrotsen overblijven. De
holle ruimten worden dan onmiddellijk met
aarde, steen en beton opgevuld. Men gaat
zoover door als maar eenigszins mogelijk is;
men volgt iederen kolenader en vervangt deze
door beton, verhardt de wanden van de
schacht en vult hem zelfs tenslotte met vol
komen onbrandbaar materiaal op. Geen enkel
stukje hout mag achterblijven, want ook
zonder directe aanraking met de vlammen zou
het toclv een nieuwe brandhaard vormen.
Ieder van de drie dammen zal 230 Meter
breed zijn. Het werk is moeilijk en duur, maar
millioen ton steenkool kunnen er mee ge
red worden, terwijl het de landbouw voor vol
komen ruïneering bewaren kan. Toch kun
nen de werkzaamheden niet verhinderen, dat
het vuur van Straitsville zich nog steeds ver
der uitbreidt. Zonder ophouden gaat men
echter met de werkzaamheden voort. Over een
jaar of twee. drie zal men hiermee gereed
zijn. Intusschen moet men er rekening mee
houden, dat de brand door verborgen lucht-
bronnen toch nog gevoed zal worden; wan
neer cl it het geval is, zal de brand zonder op-
honden nog eenige eeuwen voort kunnen gaan
totdat de mijnen geheel uitgebrand zijn.
Slaagt het werk echter goed en wordt alle
luchttoevoer afgesloten, dan zou het wel eens
kunnen zijn, dat de brand over een paar jaar
ophoudt. En eerst dan zal men er aan kunnen
denken, het land. dat tegenwoordig op een
kraterlandschap lijkt, weer voor landbouw en
veeteelt geschikt te maken.
Dames, die een kennismaking met de
knoopen-collectie van de Groot aan-
knoopen, staan perplex. Neem de proef
op de som: Ga eens naar de Groot en
vertel wélke soort knoopen U zoekt. Tien
tegen één, dat ze U direct getoond kunnen
worden. Zóó groot is de knoopen-
sorteering van de Groot!
GROOTE HOUTSTRAAT 98.
(Adv. ingez. Med.)
KAATSEN
WEDSTRIJD VOOR MILITAIREN.
Het bestuur van de Kaatsclub „Frlsia'
heeft besloten Zondag 17 September een
z.g. ..potjeswedstrijd" te organiseeren op hel
gemeentelijk sportterrein aan de Klever
laan. Het is de bedoeling zooveel mogelijk de
militairen in de gelegenheid te stellen tot
deelneming.
Zondagmorgen tusschen 8.30 en 9 uur zal
werden geloot; men kan zich nog opgeven op
het terrein. Er zal gespeeld worden van 912
uur en 3 in partuur
(Nadruk verboden.)
M. V.
Wie het slippen wil weren,
Laat zijn banden aderiseeren.
ABSOLUUT SLIP VRIJ.
SHELL-SER VICE-STATION,
Amsterdamsehe Vaart 322 Telef. 16773.
DAG EN NACHT GEOPEND.
(Adv. ingez. Med.)
Jio&itisaiietooueeleft-
Een kwartier nadat de Eerste Minister per
radio aan de natie had doen weten dat ze in
oorlog was met Duitschiand werd ik naar een
winkel gestuurd om iets voor de huishouding
te koopen. Na enkele minuten buiten klonk
een gierend gehuil door de zonnige lucht. Het
vibreerde in rijzende en dalende toonhoogten.
Dat was het waarschuwingssignaal voor een
naderenden aanval. Dat was wel heel vlug.
dacht ik. Later bleek dat dit onheilspellend
signaal niet zoozeer een teeken was van de
snelheid waarmee de vijand handelde als van
de buitengewone waakzaamheid van de wach
ters aan de kust, die een enkel vliegtuig uit
het Zuidoosten hadden zien naderen, het niet
als een eigen toestel of een toestel van een
bondgenoot hadden herkend en daarom voor
alle zekerheid de machinerie voor de waar
schuwing in werking hadden gesteld.
Londen vernam dit laatste slechts een goed
uur later. De menschen konden aan het vi-
breerend gehuil slechts één uitlegging geven.
De winkel die mijn doel was was slechts een
halven mijl van mijn huis verwijderd. Hal
verwege liep ik moederziel alleen langs den
grooten hoofdweg, die Londen uit het Noor
den nadert. Enkele auto's gingen in snelle
vaart naar hun doel. De menschen hadden
dekking gezocht in hun huizen en in hun
speciale vluchtplaatsen, voorzien van hun
gasmaskers. Enkele personen stonden in
groepjes voor het fraaie nieuwe restaurant dat
aan den weg ligt. Zij praatten over de snel
heid waarmee de oorlogsgebeurtenissen zich
schenen te voltrekken. En zij keken naar de
lucht waarin als bij tooverslag honderden
zilveren kabelballons waren opgegaan. Zij
zochten ook de lucht af naar vliegtuigen. Het
was tijd genoeg om dekking te zoeken als ze
zouden verschijnen en als ze er vijandig uit
zagen. De spreeuwen en de musschen en de
duiven en de eksters, die alle dagen zooveel
prettig leven brengen in deze lucht, wisten
niets van den staat van oorlog en van de be-
teekenis van het gehuil dat voortging. In den
winkel kwam de juffrouw rustig uit haar
achterkamer loopen en vroeg me of ik het
onheilssignaal had gehoord. „Iedereen heeft
dekking gezocht", zeide zij. Wij spraken af
dat wij ook dekking zouden zoeken als onze
transactie afgeloopen was. Buiten terug wa
ren de zilveren juweelen in de lucht nog hoo-
ger, nog talrijker. Men kan ze haast niet met
oorlog vereenzelvigen.
Maar het publiek in Londen, dat tot heden
veel van het ballonscherm had gehoord maar
er weinig indrukwekkends van had gezien en
het daarom niet hoog had aangeslagen, is
thans vol bewondering en lof voor dit be
schermingsmiddel. De lucht boven en rond
de stad wemelt van deze zilveren gevaarten
wier neuzen door de zon glanzend worden
gehouden. Men kan ze bij honderden tellen
en het gezicht van al deze stille wachters in
de lucht verschaft veel vertrouwen.
Het groepje voor het restaurant was ver
dwenen toen ik op den terugweg was naar
huis. De straten waren stil. met uitzondering
van enkele auto's. In de verte kwam een man
in khaki, met een platten helm op, mij tege
moet. „Hoe ver is u van uw huis af?" riep
hij mij toe toen hij dicht genoeg genaderd was
om zich verstaanbaar té kunnen maken.
„Nog maar enkele minuten loopen", ant
woordde ik. „Zoekt u onmiddellijk dekking".
waarschuwde hij. „Het luchtalarm heeft ge
klonken. U moet het gehoord hebben". Dit
was mijn eerste oorlogservaring in Londen.
Allen hebben zich voorbereid op meer en
hachelijker ervaringen. En allen zijn rustig en
kalm en vastberaden. Toen ik mijn huis be
reikte klonk de fluit op een enkele toon
hoogte, gelijkmatig, zonder de enerveerende
vibreering. Luchtgevaar gewekenzoo
lang het duurt.
Zij, die winnen in het verduisterd verkeer
op lichtlooze straten en wegen in den avond
en den nacht zijn de trolley-bussen. Ze doe
men uit het duister op als phosphoriseerende
spookwagens, een illusie die wordt verhoogd
door de gerüischloosheid waarmee ze zich
voortbewegen. De verliezers zijn de kleine
particuliere auto's. Men moet er nog aan wen
nen. Men heeft soms vergeten de witte len
zen bezijden het roode achterlicht af te dek
ken. De lichte waaiers, die de zijlenzen uit
zenden, trekken over den weg; en gezamen
lijk moeten ze een lichtend spoor geven dat
uit de lucht kan worden gezien. Men moet de
diepste bewondering hebben voor de bestuur
ders van de bergenhoog beladen vrachtauto's.
Zij doen hun arbeid van hoog nationaal be
lang onder de hachelijkste omstandigheden.
Zij jagen hun kostbare vrachten door den
donkeren nacht en moeten uilen-oogen heb
ben om het er zonder ongelukken te kunnen
afbrengen. De bliksem van een zwaar onweer
belichtte aan den vooravond van den Engelsch-
Duitschen oorlog grillig en schichtig de ver
keerswegen. Dat moet meer hinder dan hu'.o
hebben gegeven. Maar het verhoogde dé
spookachtigheid van het tafreel. Het aspect
van den Zaterdagnacht was onvergetelijk in
zijn tragiek. De mensch en de natuur werkten
samen in de enscèneering van het onheil.
Pionderden bundels zoeklichten doorkruisten
elkaar en beschenen het zwaar beladen zwerk.
Doré heeft in zijn meest fantastische illustra
ties voor Dante dit tooneel niet overtroffen.
De straten en stations zijn vol mannen in
khaki, soms vergezeld van hun vrouwen. Trei
nen, auto's en fietsen brengen de weerbare
manschappen naar de posten. De verkeers
straten zijn er vol van. Engeland is gereed,
heeft Chamberlain gezegd. Wij hebben het
met eigen oogen gezien.
Sabotage in het Protectoraat.
Aantal arrestaties verricht.
Volgens een mededeeling van het officieele
Duitsdie Nieuwsbureau van Donderdag zijn in
Slowakije saboteurs aan het werk geweest. Een
andere mededeeling van hetzelfde bureau ver
klaart, dat gedurende de laatste dagen „een
niet onbelangrijk aantal arrestaties verricht is
in Bohemen en Moravië om redenen van open
bare veiligheid".
MANNENKOOR „PROZA EN POEZIE".
In verband met de tijdsomstandigheden
wordt de feestelijke herdenking van het 50-
jarig bestaan van dit koor in intiemen kring
tot later uitgesteld.
Contact det Bevolking, looxdt
ïoooeel mogelijk oetmeden
Belangrijke uitvoer van ijzer
en steenkool van Duitschiand
naar ons land.
(Van onzen specialen verslaggever).
Midden in DLxperlo pabrouilleeren Duitsche
.soldaten. Schildwachten loopen lieen en weer
militaire wielrijders met de karabijn over de
schouder fietsen zorgvuldig langs het Duitsche
gedeelte van die hoofdstraat. Geen enkele
maatregel wordt van Duitsche zijde achter
wege gelaten om te voorkomen, dat de be
volkingen met elkaar in contact komen.
Het Ncderlandische dorp Dinxperlo bezit
een vermaardheid om den eigenaardigen,
grllligen loop van de grens, welke midden
door de voornaamste straat van de plaats is
getrokken. Aan den eenen kant ziet men over
al winkels met Nederlandsche opschriften,
terwijl aan de overzijde alles Duitsch is wat
de klok slaat. Daar heet het dorp niet meer
Dinxperlo, maar Suderwick.
Deze typische grens is hermetisch afge
sloten. Niet door prikkel draadversperringen
en barricades, maar door een zoo groot aan
tal militairen, dat het onmogelijk is de voor
schriften te overtreden. Wie in deze omgeving
de grens wil overgaan moet naar het ver
scheidene kilometers verre Aalten, waar nog
een overgang geopend is. Die Dinxperlo'ers
die gewoon waren in de Wirtschaft aan de
overzijde een glaasje Dortmunder te drinken,
moeten thans hotel Jansen of een der andere
café's op Nederlandsch gebied opzoeken. De
overbuurlui kunnen eikaar alleen een groet
toeroepen, maar verder contact is niet moge
lijk. Verscheidene malen is het voorgekomen,
dat men toch een praatje met elkaar wilde
maken, maar in den kortst mogelijiken tijd
was een grensbewaker aanwezig om dit te
verhinderen. Wanneer men dringende aan
gelegenheden had te behandelen, werd wel
een kort gesprek toegestaan, maar in tegen
woordigheid van een Duitschen militair, die
uitdrukkelijk waarschuwde, dat er vooral niet
over de binnen- en buitenlandsche politiek
mocht worden gesproken! En er werd zelfs
eenmaal had toegevoegd, dat een Duitscher al
leen mededeelingen mocht ontvangen dooi- zijn
eigen radio en pers!
Duidelijk blijkt hieruit, dat men ook in
het grensgebied alles in het werk stelt om
het verspreiden van andere berichten dan
die, welke van officieele Duitsche instanties
komen, tegen te gaan. Men slaagt hier
in zeer goed, want gebleken is, dat men ook
in het aan de grens gelegen Duitsche gebied
vrijwel niets hoort van de berichten, die door
de tegenpartij de wereld worden ingezonden.
Zoo leeft in Dinxperlo-Suderwick een be
volking bijeen en toch vei- van elkaar geschei
den. Contact is er nagenoeg niet meer. Zoo
dikwijls is het voorgekomen, dat men bij een
gesprek tusschen Duitsche en Nederlandsche
inwoners op een zoodanige wijze is gestoord,
dat men een dergelijk risico in den vervolge
niet meer wenscht te loopen.
Prikkeldraad.
Maar enkele grensovergangen zijn open. De
andere zijn aan Duitschen en ook aan Neder-
landschen kant versperd. De Duitschers
gaan nog steeds door met het intensiever
maken van de versperring, waarbij prikkel
draad van een speciale constructie wordt ge
bruikt. Het is vrijwel ondoenlijk, er door heen
te komen. Uit alles blijkt, dat men alles wil
doen om Duitschers, die clandestien hun
land willen verlaten, tegen te houden, ter
wijl omgekeerd geen vreemdelingen zich toe
gang kunnen verschaffen.
In Kotten bij Winterswijk wonen land
bouwers, wier grondbezit zich over de grens
uitstrekt. Zij hebben onlangs aanzegging ge
kregen onmiddellijk de gewassen, welke zij
daar verbouwden, in het bijzonder aardap
pelen, binnen te halen. In allerijl hebben de
betrokkenen aan dit bevel gevolg gegeven,
waarna de Duitsche militairen een ver
sperring van prikkeldraad aanlegden. De be
trokken boeren kunnen daardoor niet meer
op hun eigen land komen.
Niet overal is men zoo streng als in Dinx
perlo. Er zijn gedeelten aan onze Oostgrens,
die minder dicht bevolkt zijn en waar weinig
contact tusschen de bevolking aan weerszijden
bestaat. De Duitsche militairen, die daar op
post staan, zijn in hoofdzaak landbouwers uit
de buurt. Vaak zijn het mannen, die reeds in
den wereldoorlog voor Duitschiand ten velde
zijn getrokken. Ze trachten vaak een praatje
te maken met hun Nederlandsche collega's
aan den overkant. Het is wel een typisch ver
schijnsel, dat terwijl de militaire' discipline
aan den overkant veel strenger heet te zijn
dan hier te lande, de Duitsche grensbewa
kers een minder militairen indruk maakten
dan onze jongens. Het trekt steeds weer de
aandacht van de Nederlandsche grensbewa
kers, dat de Duitsche soldaten met de kwar
tiermuts op post staan, terwijl de onzen in
vol tenue, met de helm op, hun verantwoor
delijke taak vervullen. Opvallend is het, dat
de Duitsche grensbewakers, vooral de oude
ren, steeds weer aan de Hollandsche soldaten
vragen of er ook nieuws is over den oorlog. Zij
vreezen dat zij elk oogenblik door veteranen
kunnen worden afgelost om dan zelf naar een
der fronten te worden gezonden.
Een typische bijzonderheid is, dat de Duit
sche grenswachten in de eerste dagen van
den oorlog op verschillende plaatsen, oa. aan
dc grens bij het Twentsche gebied op post
stonden, zonder dat zij in het bezit waren van
patronen. Wel een bewijs voor hun vreedzame
bedoelingen. Momenteel hebben de Duitsche
grensbewakers alleen patronen in hun gewe
ren. i
Geen smokkelhandel.
Er heerscht langs de geheele grens een haast
benauwende, drukkende stilte. Er is een groot
verschil met 1914—1918 te constateeren. Toen
was er al spoedig een levendige smokkelhan
del, maar thans is daarvan geen sprake.De de-
viezenmoeilijkheden maken eiken clandestiene
handel onmogelijk. De Nederlandsche douane
ambtenaren staan dan ook voor een heel wat
gemakkelijker taak dan in den vorigen oorlog.
Toch achten insiders op den duur dè kans op
smokkelarij niet onmogelijk. Het zou namelijk
kunne» gebeuren, dat er zich een ruilhandel
zou ontwikkelen van artikelen, welke in
Duitschiand in groote hoeveelheden aanwezig
zijn en Nederlandsche waren. Men zo;i bijv.
eau de cologne kunnen smokkelen tegen bo
ter en kaas, om slechts een enkel voorbeeld te
noemen. Men blijft aan Nederlandsche zijde
dan ook voortdurend waakzaam.
Groote uitvoer van Duitschiand
naar Nederland.
Een zeer de aandacht trekkende omstandig
heid is het, dat de uitvoer van Duitschiand
naar Nederland eer grooter dan kleiner is
dan voor het uitbreken van het conflict.
Voortdurend worden groote partijen aange
voerd, waarbij tal van goederen, waarvoor Ne
derland den uitvoer heeft verboden. Zoo zijn
deze week in Enschedé belangrijke hoeveel
heden ijzer uit Duitschiand gearriveerd.
De kolenaanvoer is zelfs zeer intensief. In
dezen tijd van het jaar is er steeds veel aan
voer van brandstoffen. Zelfs extra kolen-
tremen arriveeren aan de Nederlandsche grens.
Men kan hieruit afleiden, dat Duitschiand
alles doet om het normale handelsverkeer
doorgang te doen vinden en te trachten zoo
veel mogelijk deviezen te verkrijgen
Afgeschermde locomotieven.
Het locale treinverkeer tusschen Nederland
en Duitschiand blijft doorgaan, maar uiter
aard is de bezetting der treinen heel gering.
Op een Nederlandsch startion is het in de
eerste dagen tot eenige moeilijkheden geko
men met de machinisten, die er een zwaar
hoofd in hadden om een trein naar Duitsch
iand te rijden .Hun locomotief moest even
als de Duitsche, zoodanig zijn ingericht, dat
de lampen niet uit de lucht zichtbaar zouden
zijn. De directie der Nederlandsche Spoor
wegen heeft hiervoor z.g. verduilsteringsplaatjes
beschikbaar gesteld. De machinisten wezen
ei' op, dat zij een reis moesben aanvaarden
naar een station, naar een spoorwegknoop-
punt, dat bij een luchtaanval het grootste ge
vaar zou loopen. Met eten bezwaard hart
k'.ommen ze op hun machine, in de vaste
veronderstelling dat zij met hun donkeren
trein een grcot gevaar tegemoet reden. Maar
na de eerste dagen aanvaarden ze den tocht
naar de overzijde met grootere gerustheid,
aangezien bombardementen tot nu toe niet
zijn voorgekomen.
Licht.
In het Nederlandsche grensgebied zijn na
het vallen van de duisternis alle lichten ont
stoken. Een felle lichtschijn geeft aan waar
Nederland begint. Op de toren waait de Ne
derlandsche driekleur, welke door het licht van
schijnwerpers duidelijk zichtbaar is. De Wa
terleidingmaatschappij in den Gelderschen
Achterhoek heeft haar watertoren van een
extra verlichting voorzien, beneinde de Ne
derlandsche vlag des nachts zichtbaar te doen
zijn. Op de daken van vele fabrieken is de
driekleur geschilderd. Vreemde vliegers kunnen
haast geen vergissing maken.
Het is wel frappant, dat onlangs Engelsche
vliegtuigen, die pamfletten boven Duitschiand
uitwierpen precies bij de Nederlandsche grens
zijn omgekeerd. De lichten waarschuwden de
piloten en zij vlogen zonder ons grondgebied
te schenden in Noordelijke richting.
Borah op de bres voor de
Neutraliteitswet.
Aanval op Roosevelt's nieuw program,
Senator Borah.
WASHINGTON, 15 September. Senator
Borah opende den strijd voor de Isolationisten
tegen de voorgestelde veranderingen van de
neutraliteitswet met een radiorede. Hij waar
schuwde, dat de president de Vereenigde
Staten zou sturen in de richting van een oor
log. Hij bestreed drie voorstellen:
le. De volkomen afschaffing van de wet;
2e. De afschaffing van het verplichte
embargo;
3e. Het wederom invoeren van de „Cash
and carry" formule.
Hij zeide dat het in strijd zou zijn met de
neutraliteit het statuut te herroepen. Zij, aldus
Borah, die achter deze acties zitteno m de strij
dende partijen van wapens te voorzien zijn
degenen, die zeggen, dat wij ons op den oorlog
moeten voorbereiden.
Als wij binnen enkele maanden een wet
teniet kunnen doen, die vrijwel de algeheele
instemming had, hoe lang denkt ge dan. dat
het zal duren, nadat wij eenmaal zullen heb
ben geïntervenieerd, dat onze jongens naar
de loopgraven zullen worden gezonden?
Borah critiseerde bepaalde ideologieën, die
in Europa thans overheerschend zijn en die in
strijd zijn met de stellingen der Amerikaan-
sche beschaving. Hij voegde er aan toe, dat
het geen haat was tegenover een ander land,
welke hem dreef, maar alleen liefde voor de
Ver. Staten, die streven naar rede en recht
vaardigheid in de nationale politiek.
Borah's aanval wordt beschouwd als het be
gin van een verbitterden strijd, welke zal ont
branden in verband met Roosevelt's neutrali-
teits-program, dat behandeld zal worden in de
a.s. buitengewone zitting van het Congres,
welke zitting op 21 Sept. a.s. begint.
(United Press),
