Haarlem's Dagblad
POLEN van twee kanten
aangevallen
^Bomexplosie
te fBedifu-
Jiaime Zondag)
Polen's Lot Bezegeld.
Richard Steiff.
RUSSISCHE TROEPEN
ZONDAGMORGEN
POOLSCH GEBIED
BINNENGEDRONGEN.
Warschau bereid
tot onderhandelen
Russisch-Duitsche
verklaring
aan het Westelijk front
Russische troepen
bereiken Wilna.
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17254
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat93, bijkantoor
Soendaplcin 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 18 September 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f 3.55. losse nummers 6 eent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjea at rubriek.
De nederlaag van Polen tegen de Duitsche
overmacht, die van den aanvang af vaststond,
onmiskenbare zekerheid werd toen bleek dat
Engeland en Frankrijk geen directen steun
konden verleenen ook niet met hun lucht
macht en dus slechts een kwestie van tijd
was, is plotseling verhaast. Zondagmorgen in
de vroegte kwam het bericht, dat het Russi
sche leger Polen was binnen gevallen. Dit
bleek geschied te zijn met instemming van
Duitschland en als reden werd er bij opgege
ven: „bescherming van Russische belangen
en minderheden in Wit-Rusland en de
Oekraine". In een nota aan de te Moskou ge
accrediteerde gezanten van vreemde mogend
heden deelde de Sovjetregeering mede, dat
zij haar neutraliteit in het huidige conflict
handhaaft maar niet neutraal kan blijven
tegenover de huidige gebeurtenissen in Po
len. Hierin zit een nogal krasse tegenspraak,
want hoe kan men gelijktijdig neutraal en
niet-neutraal zijn? Dit raadsel tracht de
Sovjet-regeering op te lossen door te verkla
ren, dat zij den Poolschen staat als niet meer
bestaand beschouwt. Ook hiervan neemt men
met verbazing kennis, want zoolang een volk
nog strijdt voor zijn onafhankelijkheid, zelfs
nog een groot deel van zijn grondgebied be
zit en door zijn regeering wordt geleid kan
niet beweerd worden dat de staat er niet
meer is. Enfin, met dit soort verbazingen kan
men wel aan den gang blijven in dezen tijd.
Belangwekkend is de Russische nota overi
gens wel, want zij geeft te kennen dat de
Russen niet van zins zijn aan den grooten
oorlog deel te nemen. Zij vielen Polen op
het lijf toen het in strijd tegen een veel groo-
tere mogendheid bezig was de nederlaag te
lijden, om hun deel van de buit binnen te
halen.
Ofschoon de Polen zich ook tegen deze
nieuwe overmacht te weer hebben gesteld is
hun lot nu volkomen bezegeld. Hun nederlaag
staat vast, het einde van den strijd in Polen
is nabij. Vanmorgen kwam al het bericht dat
Roemenië de Poolsche regeering zal toelaten
en dat de ministers en de staatspresident
Moscicki zich al te Kutz, aan de Roemeensche
grens, bevonden. Een Reuterbericht uit Ko
penhagen meldt dat de Duitsche en Russische
militaire en politieke leiders elkaar vandaag te
Brest-Litowsk zullen ontmoeten en daar de
verdeeling van Polen bespreken.
Natuurlijk: de verdeeling van Polen. Op
nieuw. Het is nu meteen duidelijk geworden
op welken grond de Russen hun onderhande
lingen met Engeland en Frankrijk afbraken
en een non-agressie-verdrag met Duitschland
sloten. De Duitschers moeten hun een deel
van Polen beloofd hebben en de Russen moe
ten daarbij hunnerzijds hebben toegezegd,
dezen inval te zullen doen op het daartoe
overeengekomen oogenblik. Volkomen onver
wacht kwam de inval overigens niet: eenige
dagen tevoren had de mobilisatie in West-
Rusland hem reeds tot een mogelijkheid ge
maakt.
Nu zullen Duitschland en Rusland dus Polen
gaan verdeelen. Het is nog de vraag of het als
Staat heelemaal verdwijnen zal. Veronderstel
lingen zijn al gemaakt dat de Russen en de
Duitschers, na ieder hun deel binnengehaald
te hebben, wellicht een soort „Congres-Polen"
zullen overlaten, bij wijze van bufferstaat en
voorts omdat zij op de annexatie van centraal
Polen, met zijn immer naar onafhankelijkheid
strevende bevolking, niet zoozeer gesteld zou
den zijn. Maar zulk een restant zou dan toch
wel „onder invloed komen te staan". Onder
Duitschen invloed? Er zal moeten blijken of
de Duitschers en de Russen het over zooiets
eens kunnen worden. Hun vriendschap is nog
wat nieuw. Wie had overigens enkele weken
geleden de mogelijkheid durven opperen dat
Duitschers en Russen gezamenlijk de Polen
zouden verslaan?
Een lichtzijde der gebeurtenissen is, dat het
snelle einde van den oorlog in Polen de
menschenslachting beperkt. Verleden week,
toen de Duitschers begonnen met de bevolking
ln niet-versterkte steden te bombardeeren,
was nog te voorzien dat die slachting gewel
dige afmetingen zou aannemen. Het zij mij
veroorloofd meer „in menschen" dan „in
staten" te rekenen. Ik vind het belangrijk en
voel het als een verlichting, dat als de wapen
stilstand in Polen vandaag of morgen gesloten
wordt, daarmee duizenden, wéllicht tiendui
zenden menschen voor een verschrikkelijken
dood of verminking gespaard zullen blijven.
Niet alleen de Russische nota, maar ook een
rustige raming van het Russische eigenbe
lang de factor die beslist leidt tot de ge
dachte dat de Russen het bij het Poolsche
avontuur zullen laten, althans niet met de
Duitschers tegen Engeland en Frankrijk zullen
gaan oprukken. De huidige onderneming be
zorgt hun een gemakkelijke winst. Het is nooit
gevaarlijk geweest den half-verslagen kleinen
tegenstander van een ander den beslissenden
trap toe te dienen. Maar de oneindig grootere
onderneming in het Westen biedt risico's en
het is ook niet erg aannemelijk dat de Russen
zouden gaan meewerken om Duitschland een
overmachtige positie in Europa te bezorgen.
Dat ware voor hen zelf allesbehalve aange
naam.
Men zou bij wijze van logica kunnen opmer
ken dat Engeland en Frankrijk nu eigenlijk
ook Rusland den oorlog zouden moeten ver
klaren. Omdat immers de Russen ook Polen
hebben aangevallen! Het klinkt wel logisch
maar is daarom niet waarschijnlijk. De men
schen die gelpoven aan „spelregels" tusschen
staten vergeten dat de vaststelling van het
(Richard Steiff, uitvinder van
veel speelgoed, o.a. de Teddybeer
en de autoped, is in Amerika
overleden)
Geen mensch, of hij heeft in zijn leven,
Wel speelgoed aan een kind gegeven,
Maar dit begrip staat heel ver af;
Van de universeele wijze,
Waarop de man, dien ik wil prijzen.
Zijn speelgoed aan de kindxen gaf.
Millioenen teddyberenleiders,
En nog meer autopedberijders.
Zijn onbewust dat hij bestond,
Die Richard Steiff, een geniale,
Die dikwijls en vooral twee malen,
Een heerlijk nieuwtje voor hen vond.
Zoo'n vinding, mag men smalend zeggen,
Bleek hem geen windei'ren te leggen,
Maar dat heeft deze kindervriend,
Scherp ziende hoe in deze tijden,
De jeugd der wereld te verblijden,
Dan toch in dubblen zin verdiend.
Wij ouders mogen dankbaar wezen,
Dat vaak, als 't vraagstuk is gerezen,
Wat geeft ik Sinterklaas als wenk,
Hij alle zorg voor die problemen,
Ons weer uit handen wist te nemen,
Als schepper van 't gedroomd geschenk.
En dan als kleuters onzer dagen,
Die veel, en pijnlijk, kunnen vragen
En denken, in een tijd als nu,
Zich argloos vroolijk amuseeren
Met autopeds en teddyberen
Dan past een woord te zijner eere:
O Richard Steiff, wij danken u!
spelreglement in den loop der jaren is mis
lukt. En dat er een spreekwoord is dat zegt
„in den oorlog zwijgen de wetten".
Natuurlijk zal het Duitsche leger in Polen
nu naar het Westfront worden gezonden.
Blijkbaar zijn er al veel troepen heenge-
stuurd.
R. P.
Gebouw van hef ministerie
van luchtvaart beschadigd
Volgens den Berlijnschen corres-
pondent van het Deensche blad „Po-
litiken" is de geheele ingang van het
Duitsche ministerie van luchtvaart te
Berlijn verwoest, vermoedelijk door
een bom.
Alle ruiten aan de zijde van het gebouw,
welke uitziet op de Leipizigerstrasse zijn,
naar verluidt wordt, vernield. De ontplof
fing heeft ook de vensters vernield van een
groot tegenover het ministerie gelegen wa
renhuis.
Uit Berlijn wordt aan Belga gemeld, dat
zich Zaterdagavond in een magazijn in de
Leipzigerstrasse tegenover het ministerie van
luchtvaart een ontploffing voorgedaan heeft.
Van Duitsche zijde zegt men, dat de pleger
van den aanslag weldra zal worden ge
arresteerd en dat men tot nog toe geen enkele
verklaring over deze gebeurtenis kan geven.
Het is niet mogelijk zich met zekerheid een
een oordeel te vormen over den omvang der
ontploffing, daar het verkeer door de politie
werd verlegd. Men merkte slechts op, dat de
ruiten in verscheiden vensters vernield waren. I
AAN den Poolschen ambassadeur te Moskou, Grzybowski,
is in den nacht van Zaterdag op Zondag een nota van de
S%vjet-regeering overhandigd, waarin werd medegedeeld dat
de regeering der Sovjet-Unie zich gedwongen zag „teneinde
haar eigen belangen te waarborgen en ter bescherming der
Wit-Russische en Oekraïnsclie minderheden in Oost-Polen,
haar troepen bevel te geven dien morgen om 6 uur Moskou-
schen tijd (4 uur M.E.T.) over de Sovjet-Poolsche grens te
trekken."
Grzybowski weigerde deze nota in ontvangst te nemen.
De opmarschzoo meldde het D. N. B., geschiedde gelijk
tijdig langs de geheele grens van Polozk in het Noorden tot
Kamnez—Podolsk en onder volledige handhaving der
neutraliteit van Sovjet-Rusland in het huidige conflict
Op het ministerie van propaganda te Berlijn werd aan United
Press verklaard dat het Russische optreden de volledige instemming
van Duitschland had.
In den loop van den Zondagmorgen heeft de bolsjewistische
regeering aan alle bij haar geaccrediteerde regeeringen nota's laten
overhandigen, waarin van haar besluit kennis werd gegeven. Moskou
zegt in deze nota, dat het den Poolschen staat als niet meer bestaand
beschouwt en dat dus verdragen met Polen vervallen zijn.
Uit verscheidene uit Polen ontvangen berichten blijkt dat de
Poolsche troepen overal heftigen tegenstand aan den Russischen
inval boden. Ook tegen den Duitschen opmarsch wordt nog steeds
verzet geboden.
De Poolsche regeering en de Poolsche president zijn aan de
Roemeensche grens aangekomen. Zij zullen tot Roemenië worden
toegelaten.
WEEKBERICHT
Coöp. Vooruitgang U.A.,
Haarlem.
NIEUWE OOGST.
GROENE ERWTEN, per pond 9 ct.
SPLITER WTENper pond 11 ct.
RIJST, extra kwaliteit, per pond12 ct.
SPERCIEBOONEN, 1/1 blik 25 ct.
SNIJBOONEN P., 1/1 blik 21 ct.
SNIJBOONEN E 1/1 blik 26 ct.
DOPERWTEN 25—28—35 ct.
SPINAZIE 19 ct.
MET DIVIDENDBONS.
(Adv. Ingez. Med.)
De nieuwe flottieljeleider „Jacob van Heemskerck" is Zaterdag te Amsterdam te
water gelaten. Het schip glijdt in zijn element.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
Nadat de commandant van Warschau
nog Zaterdag had geweigerd een
naar de stad gezonden Duitschen
onderhandelaar te ontvangen, heeft
hij Zondag door de radio het opperbe
vel van het Duitsche leger verzocht
een Poolschen onderhandelaar te wil
len ontvangen. Van Duitsche zijde
werd daarop den commandant van
Warschau de bereidwilligheid mede
gedeeld een Poolsch ondei-handelaar
te ontvangen.
In politieke Roemeensche kringen wordt
bevestigd, dat de Duitsche regeering den
autoriteiten van Warschau Zondagmorgen
een ultimatum gesteld had, waarbij over
gave der stad binnen twaalf uur geëischt
werd. Het ultimatum zou Warschau met een
onbeperkt bombardement bedreigen.
over het optreden der
beide legermachten
BERLIJN 18 September (D. N. B.) Offi
cieel verluidt: „Ter vermijding van ongemoti
veerde geruchten over de taken der Duitsche en
Sovjet-Russische troepen, die in Polen optreden,
verklaren de Duitsche rijksregeering en de regee
ring der Sovjet Unie, dat de handelingen dezer
troepen geenerlei bedoelingen nastreven, welke
in strijd zouden zijn met de belangen van
Duitschland of van de Sovjet Unie of naar
letter en geest in tegenspraak zouden zijn met
de tusschen Duitschland en de Sovjet Unie geslo
ten niet-aanvalsverdragen.
Integendeel. De taak dezer troepen bestaat er
in de orde en rust in Polen te herstellen, die door
het verval van den Poolschen staat zijn verstoord
en de bevolking van Polen te helpen opnieuw de
voorwaarden te regelen voor zijn bestaan als
staat."
Het woord is aan
Publilius Syrus:
De moed neemt toe door
opgewekt handelen, de vrees
door traagheid.
Van JUfn tot Moezel
niets betangxiiks
PARIJS, 17 September. (Havas).
De inval der Russische troepen in
Polen valt samen met een rustigen
dag op het geheele Westelijke front
Voor het eerst sedert het uitbreken
der vijandelijkheden meldde de Fran-
sche staf Zondagavond, dat van Rijn
tot Moezel niets belangrijks is ge
beurd. Deze kalmte volgt op een leven
dige reactie der Duitsche artillerie en
een serie tegenaanvallen, die de laat
ste dagen op verschillende punten van
het front gedaan waren.
Het Fransche legerbericht van Zaterdagavond
16 September luidde als volgt:
„Sterke activiteit van de artillerie en van de
contactelementen over het geheele front aan
beide zijden.
De vijand versterkt zich onophoudelijk tegen
over onze stellingen. Op verscheidene punten
heeft hij bij het terugtrekken dorpen moeten
verlaten en vernielen".
Het legerbericht van Maandagoch
tend vermeldt:
„Aan het geheele front was het
vannacht kalm. Er was plaatselijke
activiteit van de vooruitgeschoven
posten".
RIGA 18 September (Reuter). Naar
gemeld wordt, hebben de Sovjet troe
pen Wilna bereikt.
Het eerste officieele Russische legerbericht
over de operaties van het Roocle Leger in
Polen, gedd'teerd 17 September, zegt, dat de
Sovjettroepen Zondagochtend de Poolsche
grens van de Dwina in het noorden van de
Dnjestr in het zuiden overschreden hebben.
Nadat de tegenstand der Poolsche voorposten
was gebroken, werden in het noorden de
plaatsen Glebockie en Molodeczno en andere
plaatsen bezet. In de richting van Barano-
witsj werd de Njemen overschreden en de
plaatsen Mir en Snow, alsmede het belang
rijke spoorwegknooppunt Baranowitsj bezet.
In de westelijke Oekraïne werden de steden
Rowno, Doebno, Tarnopolen Kolomea reeds
bezet.
Door het oprukken naar Kolomea is de
grens tusschen Polen en Roemenië reeds voor
het grootste gedeelte afgesneden. De Sovjet
luchtmacht heeft zeven Poolscne jagers en
drie bombardementsvliegtuigen neergescho
ten.. De troepen van het Roode Leger, aldus
het legerbericht, werden door de plaatselijke
Wit-Russische en Oekrainsche bevolking met
gejuich begroet
Oogen zwak?
*t Is KUIPERS z'n vak.
Gedipl. Opticiens ZIJLSTRAAT 97
Leverancier van ALLE Ziekenfondsen.
(Adv. ingez M*a.)
HEDEN: 12 PAGINA'S
BINNENLAND.
Pag.
Cornells Dopper is overleden. 2
Nabij Terschelling is vorige week Woensdag
een ernstige scheepsramp gebeurd. 2
Nadere bijzonderheden over het neerhalen
van de R 5 3
De werkloosheid was in Augustus belangrijk
lager dan in Augustus 1938. 3
BUITENLAND.
De Russische troepen zijn Zondagmorgen
Polen binnengetrokken. 1
Te Berlijn heeft een bomexplosie plaats ge
had. 1
De Russen hebben Wilna bereikt. 1
Volgens berichten uit Brussel zou Aken vol
ledig ontruimd worden. 5
Rusland heeft in een nota aan de bulten-
landsche mogendheden haar optreden je
gens Polen uiteengezet en verklaart dat de
Poolsche staat heeft opgehouden te be
staan. 5
Er zou een Turksch-Russisch pact op komst
zijn. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Polen's lot bezegeld. I
Van een deskundigen medewerker: De oor
log in Polen. 5
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op f
