Haarlem's Dagblad
dloMwte. belastingen
staan ons te
De Dans der
Millioenen.
Ter dekking van 55.5 millioen
tekort op de rijksbegrooting
Denkt aan uw
achterlichtje.
Hoe Shaw het ziet
Kunst en Critiek.
Tiet Ttansche
legeiCwucfit
Actie der artillerie
ten oosten van
de Blies
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17256
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 33810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon-
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
en Feestdagen
HoofdredacteurROBERT PEEREBOOM
Woensdag 20 September 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f 3.53. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regel» f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclames f O.Wi per regel.
Regelabonnementstarieven op uiinvraug.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes tie rubriek.
Op de Troonrede is, volgens het gebruik, on
middellijk de Millioenen-nota gevolgd. Dat
minister-president de Geer (die tevens minis
ter van Financiën is) daarin geen blijden toon
zou kunnen laten hooren was te voorzien. De
financiëele toestand des lands was de laatste
jaren al moeilijk genoeg. Het uitbreken van
den oorlog in het buitenland, dat de mobili
satie van onze weermacht tengevolge had,
kon dien toestand alleen in hooge mate ver
slechteren. Dat blijkt dan ook het geval te
zijn. Minister de Geer zelf verlaat, ofschoon
zijn betóog veel korter is dan de nota's van
zijn onmiddellijke voorgangers waren, den
nuchter-zakelijken trant van zulk een met
cijfers geladen document als hij gaat uitwei
den over de gevolgen van het verzwakte fi
nanciëele weerstandsvermogen. „Reeds de
torenhooge schuld en de sterk opgevoerde
heffingen spreken van een verzwakt weer
standsvermogen. Reden om den moed te laten
zakken is dit stellig niet. Veeleer om door ver
hoogd krachtsbetoon de ernstige moeilijkhe
den te overwinnen. Maar aan dat verhoogde
krachtsbetoon zal het ook niet mogen ontbre
ken. Het zal onder andere moeten meebrengen
dat wij ons dingen zullen weten te ontzeggen
waaraan wij gehecht zijn en dat wij wenschen
zullen weten prijs te geven, ook al kan de
redelijkheid daarvan op zichzelf niet worden
betwist".
Dit laatste is veelbeteekenend. Waren mi
nisters tot litteraire vergelijkingen geneigd
maar dat zijn althans Nederlandsche minis
ters nimmer de Dans der Millioenen zou als
een danse macabre zijn geschetst. Wij allen
belastingbetalers, deze Millioenen-nota be
schouwend, kunnen aan den Dans om de Galg
denkenom een fiscale galg die wij in 1914,
toen de vorige oorlog uitbrak, niet kenden. Al
mopperden wij toen ook al sinds Alva's
Tiende Penning, die lieftallig-onschuldige hef
fing van tien procent, had de belastingbetaler
al non-stop gemopperd van heffingen als
de tegenwoordige hadden wij nog geen flauw
begrip. Minister de Geer maakt zelf de verge
lijking met 1914, toen de staatsschuld betrek
kelijk laag was en een periode van toenemende
welvaart achter ons lag. Er was voldoende
elasticiteit in het rijksbudget en in het draag
vermogen van de bevolking om met zekere be
rusting, 'zonder vrees voor ernstigen weerslag,
de nieuwe zware lasten te aanvaarden. In 1939
ls dit alles anders.
Dat staat Vast. En als er onder u zijn die
bij het lezen van dergelijke documenten bitte
re gedachten krijgen omtrent die „bescher
ming van de kleine mogendheden" waarover
verscheidene groote mogendheden zoo gaarne
uitweiden, zichzelve fier op de borst slaand,
dan kan ik mij dat voorstellen. Wat hebben
de groote mogendheden sinds 1914 van Europa
gemaakt? En dan mogen we tenslotte nog blij
wezen als het bij de financiëele en economi
sche misère blijft. En dankbaar als men zoo
goed is, ons niet met de wapens te lijf te gaan.
Op een andere plaats in dit nummer vindt
u den vollen cijfers-overvloed van minister
de Geer. Ik zal u die golf in dit artikel be
sparen en slechts enkele hoofdpunten aan
stippen. Op den gewonen dienst voor 1940
raamt hij een tekort van ruim vijf millioen.
Dat bedrag wil hij door bezuinigingen vinden.
En als er alleen een gewone dienst ware zou
er zoogezegd geen kou aan de lucht zijn. Maar
bij het tekort van vijf millioen komt nog vijf
tig millioen aan saneering van het werk
loosheids-subsidiefonds, jaarlij ksche storting
in het spoorweg-pensioenfonds, vermindering
rijksbijdrage werkloosheids-subsidiefonds en
hoogere verplichtingen door consolideering
van vlottende schuld. Er is dus een reëel te
kort voor 1940 geraamd let wel geraamd,
want het moet nog blijken of de inkomsten
niet tegenvallen van vijfenvijftig millioen.
En omdat regeeren vooruitzien is laat de
minister ook het jaar 1941 niet buiten be
schouwing en voorziet voor dat jaar nu al een
tekort van 116 millioen als geen dekkings
maatregelen worden genomen. Dus komt hij
met dekkingsmaatregelen. Het wetsontwerp-
de Wilde (Nationale Inkomsten- en Winstbe
lasting) bevalt hem niet. Het is nog aanhangig
en zou vijftig millioen per jaar opleveren. Mi
nister de Geer trekt het ontwerp in maar niet
de vijftig millioen, die hij hebben moet. Hij
stelt voor toe te passen: le. een voorloopige
heffing van 15 opcenten op de gemeentefonds
belasting, reeds in het huidige belastingjaar
1939-1940, 2e. 45 opcenten idem in het belas
tingjaar 1940-1941, 3e. een algeheele herzie
ning van de inkomstenbelasting per 1 Mei
1941, 4e. een winstbelasting ter vervanging
van de dividend- en tantièmebelasting. Dit
laatste geval beteekent dus een nieuwe aan
slag op het particuliere bedrijf. En dan komt
er ook nog een oorlogswinstbelasting, waarvan
de meesten onzer laat ik u bij voorbaat
verzekeren: ook ik niet evenwel geen last
zullen hebben. Dit zij een troost, schoon het
een schrale is.
Nu verwondert het u wellicht nog dat op
deze wijze de enorme kosten van de mobili
satie zouden kunnen worden gedekt. En te
recht, want dat is ook niet het geval. Daar
voor komt een speciaal Leeningfonds en voor
dat Leeningfonds zal dezer dagen een nieuw
crediet van 100 millioen worden aangevraagd,
waarmee, als de oorlogstoestand aanhoudt,
het eindpunt nog wel niet zal worden bereikt.
Dekking van rente en aflossing van dat fonds
aal groots moeite koste» omdat de belasting-
1üeei een (eeningsfonds
iwot de mobilisatie
Het reëele tekort op den gewonen dienst raamt
de regeering voor het jaar 1940 op f 55%
millioen. Voor het jaar 1941 zal hierbij, mede
door de versterking der Indische maritieme defensie,
welke versterking jaarlijks 15 millioen zal kosten,
nog f 60% millioen komen, zoodat voor 1941 een
tekort van f 116 millioen kan worden verwacht.
Teneinde hierin te voorzien wordt voorge
steld de inkomstenbelasting met ingang van 1
Mei 1941 te herzien45 opcenten op de ge
meentefondsbelasting te heffenwaarvan 15
reeds dit jaar en de bestaande dividend- en tan
tièmebelasting door een winstbelasting te ver
vangenVoor 1940 wordt van deze maatrege
len een bate van f 50 millioen verwacht. De
overige f 5 millioen tekort zullen bezuinigd
moeten worden.
Verder wil de regeering, als in 1914, een leenings-
fonds instellen, waarin gestort zal worden het crediet
van honderd millioen, dat in 1938 voor buitengewone
militaire uitgaven is gevoteerd, en verder een
nieuw crediet van 100 millioen, dat dezer dagen
zal worden aangevraagd Zoo noodig zullen later
nog nieuwe aanvragen worden gedaan.
De regeering meent, dat wij ons allerlei dingen zul
len moeten ontzeggen, en acht zich verplicht voors
hands alle nieuwe uitgaven op den gewonen dienst,
ook die waarvan de urgentie zich in de laatste jaren
in toenemende mate heeft opgedrongen, achterwege
te laten en bovendien er ernstig naar te streven, ook
op bestaande diensten voorzoover eenigszins mogelijk
gelden vrij te krijgen. Een uitzondering zal slechts be-
hooren te worden gemaakt voor de defensie en de
werkloosheidsbestrijding. Krachtig zullen worden be
vorderd maatregelen van training en scholing (of
herscholing) van werklooze arbeiders, mede als
onderdeel van het algemeene streven om de w-erk-
loozen, voorzoover eenigszins mogelijk, naar het
normale bedrijfsleven terug te voeren. Daarnaast zal
staan de voortgezette terhandneming van produc
tieve openbare werken.
Het woord is aan....
Thérèse Hoven:
Een ontevreden gezicht
verwekt meestal ergernis,
zelden medelijden en nooit
sympathie.
heffing vrijwel tot het uiterste is opgevoerd.
Laat het u niet bovenmate verheugen dat
minister de Geer dit zegt, want zijn voor
ganger minister Oud zei het eenige jaren ge
leden ook al. Tusschen „vrijwel tot het uiter
ste" en „het uiterste" plegen nog tal van
millioenen te liggen.
Dit zijn de hoofdzaken. Bereid u voor. Wij
zijn opnieuw gewaarschuwd. De groote mo
gendheden presenteeren ons de nieuwe reke
ning van hun interessante meeningsverschil-
len. Gelukkig alleen maar in geld. Maar ons
erg „beschermd" voelenneen, wij kunnen
het heusch niet.
R. P.
De aandacht van de wielrijders zij
er nog eens bijzonder op gevestigd, dat
ingevolge een ministerieele opdracht
de politie in geheel het land met ingang
van Donderdag a.s. een scherpe con
trole zal gaan houden op de achter
lichtjes.
(Adv. Ingez. Med.)
Duitsche boer ter dood
veroordeeld.
Graan verbrand tijdens de „Britsche
hongerblokkade".
WEIMAR, 20 September, De speciale
rechtbank heeft den 71-jarigen boer Robert
Glaim ter dood veroordeeld. Glaim werd be
schuldigd van brandstichting. Hij zou zijn
graanschuur in brand gestoken hebben. De
procureur-generaal verklaarde dat Glaim
graan vernietigd had, terwijl Engeland een
hongerblokkade om Duitschland heeft gelegd.
Om deze reden verdient hij den dood.
(United Press).
Roosevelt spreekt Donderdag.
De secretaris van president Roosevelt, Early,
heeft medegedeeld, dat de president Donderdag
a.s. een rede zal houden ter gelegenheid van
de opening van de zitting van het Congres bij
de gemeenschappelijke zitting van beide Huizen
in de zaal van den senaat.
Heden werden door dames in zeer fraaie costuums uit het tijdperk van 100 jaar
geleden speldjes verkocht ten bate van de Vereen, van Spoorwegpersoneel ter
bestrijding van de t. b. .c. Drie dezer dames voor den ingang van het ver
sierde station.
LONDEN, 20 September (Reuter).
In een brief aan de „Times" zet Ber
nard Shaw uiteen, dat het nieuws be
treffende Rusland goed nieuws is voor
Groot-Brittannië. Sprekende over de
bezetting van OostPolen door Rusland
verklaart Shaw: Stalin heeft er geen
enkel bezwaar tegen Hitier te gebruik -
ken om de kastanjes uit het vuur te
halen. Ongelukkigerwijze is Hitier
evenwel gedwongen de helft van zijn
buit terug te geven en thans een nieuw
leger toe te voegen: tot hier en niet
verder.
Als er in deze zoo benarde tijden,
('k Beken het openlijk en graag),
Eén groep in 't land is die 'k niet kan benijden,
Zijn 't wel de heeren in Den Haag.
Daarmee bedoel 'k de groep der hooge heeren,
Klein van getal maar excellent.
Wier taak is om ons landje te regeeren,
Op dit veeleischende moment.
Zij kunnen nu tot het besef geraken,
Dat het totaal onmooglijk is.
Het allen menschen naar den zin te maken,
Zij doen het altijd ergens mis.
Begrijp me goed, heel vaak zijn van de
menschen,
Die klagen; dat is toch verkeerd,
Uit hun speciaal geval bezien de wenschen
Heel redelijk gemotiveerd.
Maar een regeering moet de dingen wegen,
Zoodat het zwaarste voorrang krijgt,
Dat werkt dan dikwijls lichter dingen tegen,
Waardoor de zorg voor velen stijgt.
En zelfs ministers zijn geen wonderheden,
Die nimmer eens een fout begaan,
Zij hebben aan zooveel het hoofd te bieden,
Waarvoor wij niet graag zouden staan.
Dus als wij zoo hun maatreeglen beschouwen,
Soms vol van ongewenschten dwang,
Dan past ons te beseffen in vertrouwen,
Zij strijden voor het landsbelang.
Men mag al mopperen in openbaarheid,
Men geve toe ook in 't publiek:
De kunst is steeds nog, volgens oude waarheid,
Veel moeilijker dan de critiek.
P. GASUS.
Voor slechte oogen een goede bril
Ga naar Kuipers die dat wil
W. KUIPERS ZN. Gedipl. Opticiens
Zijlstraat 97 Telcf. 12726
Leverancier van alle ziekenfondsen.
(Adv. ingez. Med.)
PARIJS, 20 September. (Havas) Het legerbc-
richt van den ochtend van den 20sten Septem
ber luidt: aan het geheele front was het van
nacht kalm. De vijandelijke artillerie was ten
oosten van de Blies actief.
Havas bespreekt het strategisch belang van
de streek van de Blies, die zich uitstrekt over 15
K.M. van het plaatsje Oberguilbach, ongeveer
op de plaats, waar de Blies de grenslijn passeert
tot het Duitsche stadje Hornbach. De geheele
streek tusschen den loop van de Blies en de grens
wordt van Zuid naar Noord doorsneden door een
vrij diep tusschen beboschte toppen liggend ri
viertje. De toppen bereiken een hoogte van 397
meter op den linkeroever en 381 meter op den
rechteroever.
Het geheel van dezen sector beheerscht niet
alleen het dal van de Blies, maar eveneens de
hoogten, die zich aan den anderen kant uit
strekken en die niet hooger zijn dan 370 meter.
Het bezetten van den linkeroever van de Blies
door de Fransche troepen zou niet nalaten zeer
ernstig de verdediging van Saarbrücken, dat 20
K.M. verder naar het westen ligt en welker ver
dedigers op die wijze aan hun linkerzijde zou
den worden gepasseerd, te belemmeren.
De kroonprinses van Italië heeft de leiding
van het Italiaansche Roodc Kruis op zich
genomen.
HEDEN: 10 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Wat voor de luchtbescherming te Haarlem is
gedaan. 2
eiNNENLAND.
De regeering heeft de milliocncnnota inge
diend; belastingvcrhoogingcn staan ons te
wachten. 1 en 3
Morgen begint de controle op dc achter
lichten. 1
BUITENLAND.
De Russische troepen zijn Wilna binnenge
rukt. 2
Hitier beeft m zijn te Dantzig gehouden ra
diorede o.a. gezegd dat Duitschland en
Rusland het lot van Polen zullen bepalen. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.; De dans der millioenen. 1
H. D. Vertelling: De huwelijksadvertentie. 4
J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 7
Lodewijk van Deysel's meening over Kunst
n literatuur van beden 7
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen on 8
I
