Haarlems Dagblad
Vexzetr
niet gefrtokw-
Moord in den Balkan.
Herfst.
r
Activiteit der Fransche
voorhoedeposten
Deze maand nog Zomerprijzen o.a.-
Jbdma ïBeCgiscfie Anthxadei
afm. 30/50 f 2.10 per H.L.
Jbiima !BeCg.Lsche Antfaiadet
afm. 20/30 f 2.30 per H.L.
bij FRANS PERQUIN
Cr. Houtstraat 162 - Telef. 10212
Roemeensche
minister- president
vermoord.
van Warschau nog steeds
Poolsche versterkingen weten
de benarde stad te bereiken.
Roosevelt bepleit wijziging
der Amerikaansche
neutraliteitswet
Prisma Kijkers
KEIP, Gr. Houtstraat 137
BERICHT
Hef Belangrijkste
57e Jaargang No. 17258
Uitgave Lourene Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Croote Houtstraat 93, hijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drnkkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P W PEEREBOOM EIS ROBERI PEEREBOOM
Hoofdredacteur; ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 22 September 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelahonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elko
regel meer f 0.15. Groentje» zie rubriek.
De omstandigheden waarin de Roemeensche
minister-president Calinescu gisterenmiddag
in Boekarest vermoord is zijn typisch „bal-
kaniek". Zoo'n schietpartij op klaarlichten
dag, midden in de hoofdstad, waarbij een
heele troep moordenaars optreedt en het
slachtoffer met kogels doorzeefd wordt elf
schoten hebben hem getroffen, gevolgd door
een raid op een radiostation waarbij de daders
hun prestatie nog aan den volke kunnen me-
dedeelen ook, en besloten met een jacht over
dakenzoo doen ze het alleen op den Bal
kan. Ook de rechtspleging is merkwaardig.
Een paar moordenaars hadden een einde aan
hun eigen leven gemaakt; de overigen werden
's avonds op. de plaats van het misdrijf ge
fusilleerd. Het is snel en bespaart de moeite
van een langdurig proces maar schijnt voor
Westersche begrippen niet geheel bevredigend.
Er waren intusschen nog een paar men-
schen vermoord, namelijk de rechercheur die
den minister-president in zijn auto vergezel
de en de portier van den radio-omroep, die
beiden verzet beproefden. Tot hun onheil.
Men kan zich als Westerling verbazen over
het feit dat een minister-president die voort
durend dreigbrieven ontvangt en zelf weet dat
zijn leven steeds in gevaar verkeert, niet beter
bewaakt wordt dan door één rechercheur.
Vooral in zoo'n land met zoo'n oppositie als
de IJzeren Garde, die sinds haar ontbinding
en den dood van haar leider (Codreanu) niet
temin voortdurend is blijven ageeren. Al bezat
deze premier blijkbaar een buitengewoon
grooten persoonlijken moed en vroeg hij zelf
niet om meer bescherming, dan nog zou men
verwachten dat de politiechefs wel bijzondere
maatregelen namen omdat zij hun verant
woordelijkheid anders niet gedekt achtten.
Maar da.t zijn blijkbaar West-Europeesche op
vattingen die in den Balkan geen weerklank
vinden. Bij den moord op den Roemeenschen
minister-president Duca, nu bijna zes jaar
geleden, en bij zooveel andere Balkan-moor
den kon men dezelfde vragen omtrent luchtige
zorgeloosheid in de bewaking van bedreigde
autoriteiten stellen. Zij blijven onbeantwoord.
Wie koning of premier of ook maar leider van
een politieke partij in den Balkan wordt,
vooral in Roemenië en Joego-Slavië, moet zich
blijkbaar meteen voorbereiden op de waar
schijnlijkheid dat hij niet in zijn bed zal
sterven.
Misschien moet ik Westersche opvattingen
niet zoo scherp tegenover die van den Balkan
setten. Men voert immers daar geen oorlog en
in West-Europa welMaar er zijn toch altijd
nog verschillen in cultuur en laat ons in de
neutrale landen, al zijn die dan kleiner dan
de oorlogvoerende, aan onze opvattingen van
recht en orde vasthouden. Zij zullen wellicht
op den duur van beslissende beteekenis kun
nen zijn als het ooit om de redding van
Europa uit een totale verwildering mocht
gaan.
In de woestijn is de oase van groote be
teekenis. En de werkelijke waarde van de
dingen dezes levens wordt niet doox hun om
vang en kracht bepaald, al zijn er helaas
nnenschien die dat maar zoo domweg gaan
denken. Het moet een akelige gedachte zijn...
een troostelooze levensopvatting.
Natuurlijk was minister-president Calinescu
een man van bijzondere bekwaamheid. Moor
denaars trekken nooit los op premiers van
middelmatige beteekenis. Hij kwam de voor
schriften van de Roemeensche neutraliteit
nauwkeurig na bovendien. Parijs, Berlijn en
Londen betreuren hem allemaal, maar Berlijn
geeft den Engelschen geheimen dienst plus
den Polen de schuld. Want de Polen werden
geïnterneerd en de verhouding van Calinescu
met de Duitsche regeering zou Londen daar
bij niet hebben aangestaan. Niettemin is Cali
nescu door mannen van de fascistische IJze
ren Garde vermoord, zoodat de redeneering
eenigszins moeilijk te volgen is.
Dat medische studenten de moordenaars
waren moge ons Westerlingen weer verbazen,
want hun roeping schijnt het volstrekte te
gendeel van moordennamelijk de be
scherming van het menschelijk leven. Ook
doet een medisch student ons als politicus
nogal onwaarschijnlijk en vooral erg onrijp
aan. Maar dat is weer een erg on-balkanieke
gedachte.
Er is nu weer een nieuwe premier in Roe
menië. Een generaal. Hij zal allicht zelf be
wapend zijn en maakt dus een iets betere kans
dan zijn voorganger.
Ik vind dien moord een laffe daad.
R. P.
De ontploffing nabij het Duitsclie
ministerie van luchtvaart.
Er zouden dertig arrestaties verricht zijn.
KOPENHAGEN, 22 September (Reuter).
Volgens uit Berlijn ontvangen berichten zijn
eenige arrestaties verricht in verband met
de ontploffing, welke Zaterdag schade heeft
aangericht aan het Duitsche ministerie van
luchtvaart.
Thans wordt onthuld, dat ongeveer tezelf-
der tijd nog twee ontploffingen zijn voorge
komen en wel bij het hoofdbureau van po
litie en een gasfabriek.
Gemeld wordt, dat ongeveer dertig perso
nen zijn gearresteerd
Het verluidt, dat zij in betrekking hebben
gestaan met volgelingen van Otto Strasser,
den uitgeweken leider van het verboden
„Zwarte Front".
De zomer hoort tot het verleden,
Hij is geruisehloos heengegleden,
Het herfstgetij is ingetreden,
Straks komt het groen weer naar beneden,
En gaan wij ons wat dikker kleeden,
De zon verzwakt, het regent heden;
Wij richten minder onze schreden
Naar buiten, vluchtend uit de steden
En stellen ons wetr meer tevreden,
En waarlijk ook niet zonder reden,
Met eigen haard en huisgezin.
Het herfstgetij is ingetreden,
Het zwaard is weder uit de schede,
Wij lezen, hoe er wordt gestreden,
Gehaat en diepe nood geleden,
De ramp is niet op tijd vermeden,
Hoe velen er hun best voor deden,
De wereld is in t ongereede.
En ook al strijden wij niet mede,
Wij richten onze stille beden,
Op een herstel van rust en vrede
En houden er den moed maar in.
P. GASUS.
Het woord is aan
Alfred de Musset:
Als men den vrede wil is
ook dit een overwinning.
Herder
Trots elk gemis aan dade
lijk resultaat is geen enkele
gedachte vergeefsch, die de
venvezenlijking van den
vrede, ook slechts in de
verte, voorbereidt.
PARIJS 22 September (Havas).
Het legerbericht van den ochtend van
den 22sten September luidt:
„In de gebieden ten zuiden van
Saarbrücken en ten oosten van de
Blies waren onze voorhoedeposten actief.
De artillerie van beide partijen is over
het geheele front in actie".
£edea oom de
„Ijiecen Qwtde"
aleegdevi de misdaad.
De Roemeensche minister-president, Calinescoe, is Donderdag
middag te Boekarest door leden van de z.g. „IJzeren Garde" ver
moord. Calinescoe werd door elf schoten getroffen.
De leider van het complot en zes van zijn helpers konden worden
gearresteerd. De leider is een advocaat, Dumitresco genaamd, de
helpers zijn studenten in de medicijnen.
Dumitresco is zes weken geleden uit de Sub-Karpathische Oekraïne
teruggekeerd. De arrestanten verklaarden individueel te hebben
gehandeld en een „gebaar te hebben willen maken".
Naar hun zeggen behoorden zij tot de oude „brigade van de
ridders van den dood" waarvan melding werd gemaakt bij de
terechtstelling van Codreanoe, den leider van de „IJzeren Garde".
(Adv ingez. Med.)
veimoestUigen
a ait gelicht
WARSCHAU.. 22 September. (Reu
ter). In een voor de radio voorge
lezen communiqué wordt medegedeeld
dat de Polen Duitsche aanvallen blij
ven afslaan en dat zij een bijzonder
hevigen aanval in den sector van
Praga, ten oosten van Warschau
over den Weichse] hebben afgeslagen.
In het communiqué wordt beweerd,
dat van het begin der vijandelijkhe
den af tot Donderdag boven War
schau 87 vliegtuigen zijn omlaag-
geschoten
De buitenlandsche diplomaten, die
nog in de stad waren achtergebleven,
zijn Donderdagmiddag uit Warschau
vertrokken.
Radio Warschau meldt, dat de verdedigers
van de stad zijn versterkt door drie cavalerie
brigades, die er in geslaagd waren, door de
Duitsche omsingeling te breken.
Door de bombardementen worden ver
schrikkelijke verwoestingen aangericht. De
zender maakt melding van de vernieling van
talrijke schilderijen en andere kunstwerken.
De Russische ambassade, de Roemeensche
ambassade en deGodgeleerde hoogeschool zijn
door granaten getroffen. De zender meldt
verder, dat de Duitsche luchtmacht het
Roode Kruis heeft gebombardeerd, hoewel
KUIPERS en De Bilt.
In weervoorspelling beide gewild
W. KUIPERS ZN, Gedipl. Opticiens.
ZIJLSTRAAT 97 TELEF. 1272G
Ziekenfondsleverancier.
(Adv ingez. Med.)
Dr. GOEBBELS:
„Duitschland zal nimmer
de neutraliteit van België
en Nederland schenden"
Het Rijnland niet ontruimd.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
Rijksminister dr. Goebbels heeft
Donderdag voor de vertegenwoordigers
der buitenlandsche bladen krachtig
stelling genomen tegen de berichten
in de buitenlandsche pers, dat de Duit
sche weermacht het voornemen zou
hebben de neutraliteit van België en
Nederland te schenden.
United Press had uit Parijs gemeld,
dat de Britsch-Fransche generale
staf besloten had een sterke verdedi
gingslinie in te richten langs de Bel
gische grens, ten einde mogelijke
Duitsche invallen door België tegen te
kunnen houden.
Minister Goebbels antwoordde hier
op: ,,Ik ben in staat deze berichten
categorisch tegen te spreken. De
Duitsche regeering heeft nooit het
voornemen gehad, heeft ook thans
niet dit voornemen en zal het ook in
de toekomst nooit hebben, de neutra
liteit van Nederland of België te
schenden.
Verder verklaarde dr. Goebbels zich be
reid over dit punt, alsmede over andere vraag
stukken opheldering te verstrekken, De ver
tegenwoordigers van de buitenlandsche pers
stelden hierna vragen, welke door den minister
als volgt werden beantwoord:
Ook Luxemburg kan natuurlijk in
deze verklaring worden inbegrepen.
De Britsche berichten, dat het Rijn
land van Aken tot Saarbrücken zou
zijn ontruimd, omdat men hier een
Franschen aanval verwacht, zijn niet
overeenkomstig de waarheid. Noch de
stad Aken. noch andere steden aan
den Neder-Rijn zijn ontruimd.
De moord op Calinescoe is naar Havas
meldt, gepleegd op de Dembrovitza-
brug en was nauwkeurig voorbereid
Drie auto's, een boerenkar en een groep
stratenmakers, die den weg herstelden,
deden er aan mede. Terwijl een auto
den wagen van den minister-president
aanreed, reed de boerenkar voor de
auto van het slachtoffer, om den chauf
feur te beletten door te rijden. De beide
andere auto's reden links en rechts
naast de auto van den minister-pre
sident en een aantal jongelieden, die
hier in zaten, begonnen onmiddellijk
met revolvers te schieten.
De agent van de Roemeensche politie, die den
minister-president vergezelde, werd gedood en
zijn chauffeur werd ernstig gewond. De mi
nister-president zelf werd door elf kogels door
boord, waarvan drie hem in het gelaat troffen.
Toen men het portier van de auto van den
minister-president, opende, gleed het lichaam
van het slachtoffer op het trottoir.
De omstanders vluchtten verschrikt weg. Toen
de politie kwam, kon zij ter plaatse slechts een
der moordenaars arresteeren.
Moordenaars drongen radio-station
binnen
Eenige oogenblikken later kwamen de
moordenaars per auto voor het radio
station van Boekarest. Zij verwondden
den portier en wisten door te dringen
tot de studio. Zij riepen om, dat de mi-
nister-president door een groep gardis-
'en was gedood.
Men had tien minuen noodig om de
nsdadigers te overweldigen, waarna
le omroeper mededeelde, dat het pro
gramma, dat „door een betreurens
waardig incident" werd onderbroken,
werd voortgezet.
Het Consrres bijeen
In de Vereenigde zitting van net
Amerikaansche Congres heeft presi
dent Roosevelt zijn ingediende voor
stellen tot wijziging van de neutrali
teitswet toegelicht. Roosevelt zeide dat
opheffing van het in de wet vervatte
wapenembargo noodzakerijk was vooi
de handhaving van de Amerikaanschf
neutraliteit en den Amerikaanschen
vrede".
(Men zie pag. 6)
het duidelijk te onderkennen was. Ondanks
dit alles vindt het gewone leven voortgang.
Het verkeer wordt, bij gebrek aan trams, door
bussen onderhouden.
Roode Leger bezet Pinsk.
MOSKOU. 22 September (D.N.B.). Het
Sovjet-Russische legerbericht van 21 Septem
ber luidt:
„De troepen van het Roode Leger hebben
in den loop van den 21sten September de li
nies bevestigd, welke den vorigen dag werden
bereikt. De bezette gebieden in het Westelijk
deel van Wit-Rusland en van de Westelijke
Oekraïne werden ten Zuiden van de linie
Kobrin-Luninez van de resten van het Pnol-
sche leger gezuiverd.
Afdeelingen van het Roode Leger hebben om
zeven uur des avonds de stad Pinsk bezet. Zij
zuiveren de gebieden van Lemberg en Sarny
van groepen Poolsche officieren"
Straatgevechten in Wilna.
Naar Havas uit Moskou meldt, zijn
Russische tanks na gevechten van
twee dagen aan de grens van de stad
Wilna uit Noordoostelijke richting
aangeland. Zij werden door het vuur
der Poolsche achterhoeden, die den
terugtocht der hoofdmacht bescher
men, onder vuur genomen. Twee uur
lang werden straatgevechten gele
verd. Russische tanks hebben barrica
den en andere voor de Russen opge
richte versperringen omvergehaald.
Bij den ingang van de stad werden
roode vlaggen geheschen.
De politieke commissaris vertelt, dat tanks
bij het aanbreken van den dag Wilna waren
binnengetrokken. De stad scheen leeg toen
plotseling werd geschoten Na eenige uren
werd een Poolsche school voor officieren In
bezit genomen Er werden veel wapenen en een
hoeveelheid munitie aangetroffen. Vier Russi
sche tanks zouden bij do Litausche grens twee
ascadrons Poolsche uhlanen, die den aftocht
van de Wilna ontruimende troepen dekten,
aangevallen hebben.
Zeiss en andere merken
(Adv Ingez. Med.)
Zij, die zich met ingang van 1 October
per kwartaal abonneeren, ontvangen
de in September nog te verschijnen
nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
HEDEN: 12 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING
pag.
Bovengrondsche sohuilloopgraven; zal Haar
lem het Amsterdamsche voorbeeld volgen? 3
Tegen den trambestuurder die een botsing
bad met een autobus op de Iloutbrug, is
drie weken heehtenls geëischt. 4
BINNENLAND.
Op de begrooting voor 1940 van het Ver-
keersfonds, is een post voor een tunnel te
Velsen uitgetrokken. 3
Op een overweg te Zwijndrecht is een ern
stig ongeluk gebeurd.
BUITENLAND
Warschau's verzet is nog niet gebroken. 1
Van onzen Londcnschen correspondent: Mo
gelijke gevolgen van de Russische hou
ding. 2
In Duitschland zijn twee nieuwe lichtingen
opgeroepen. 5
In zijn radiorede heeft Daladicr o.a. gezegd
dat Frankrijk geen geloof meer hecht aan
Hitler's beloften. 5
Roosevelt's rede voor opheffing van het wa
penembargo 6
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Moord in den Balkan. 1
H. Ch. G. J. van der Mandere over Polen en
zijn steden. 5
Voor de Jeugd. 9
K. de Jong: Feestconccrt. n
J. B. Schuil: Bouwmeester'* Schouwspel. 11
De Burgerlijke Stand van Haarlem is onp-e-
nomen op 7
