Haarlems Dagblad
Een einde aan den oorlog
D
Qeen Zondagsc
autotochtjes meet
uteu scheu
en Rusland te maken-
0.98
1.75
H
Het Machtige Verbond
PALM BEACH
Zondagsch Rijverbod.
Een bril van KEIP!
57e Jaargang Nb. 17264
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algejn. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij; Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 13054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon-
Direetie: P. W. PEEREBOOM Ei\ ROBERT PEEREBOOM
en Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
■Vrijdag 29 Septemhn 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.53. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Duitschland
en Rusland.
De nieuwe besprekingen tusschen Von Rib
ben trop en Molotof, te Moskou gehouden, zijn
geëindigd, Er is snel gewerkt. Zij hebben ge
leid tot drie overeenkomsten. Ten eerste heb
ben Duitschland en Rusland hun „belangen-
grens" in het veroverde Polen vastgesteld.
Deze nieuwe grens, die de voorloopige demar
catielijn vervangt, vindt u op een kaartje in
dit blad aangegeven. De nieuwe belangen-
grens is definitief en iedere inmenging van
andere mogendheden in deze regeling zal wor
den afgewezen. Ten Westen van de nieuwe
grenslijn neemt Duitschland de staatsregeling
op zich; ten Oosten doet de Sovjet-Unie dat.
In hoeverre nog van een soort Poolschen
staat, in den zin van het Duitsche protecto
raat Bohemen en Moravië of van het geval -
Slowakije, sprake zou kunnen zijn blijkt voor
alsnog niet. Dat zal nog moeten blijken.
Overeenkomst nummer twee is een econo
misch verdrag, voorloopig „in embryo" neer
gelegd in brieven, die de beide ministers
namens hun regeeringen tot elkaar gericht
hebben. Daarin wordt gezegd, dat met alle
middelen de economische betrekkingen en
het goederenverkeer tusschen Duitschland en
Rusland zullen worden ontwikkeld. De Sovjet-
Unie zal grondstoffen leveren, die Duitschland
zal betalen met industriëele leveranties op
langen termijn. Maatstaf: het in het verleden
bereikte maximum van het goederenverkeer
tusschen beide landen.
Tenslotte overeenkomst nummer drie. Die
Is gegoten in den vórm van een verklaring. De
twee regeeringenverklaren gezamenlijk, dat
het in overeenstemming met de belangen van
alle volken zou zijn, aan den tusschen Duitsch
land en Engeland-Frankrijk bestaanden oor
logstoestand een einde te maken. Zij willen
dit doel zoo spoedig mogelijk bereiken, even
tueel in overleg met andere bevriende mo
gendheden. Mocht dit niet slagen, dan zou
daarmee huns inziens vast staan dat Frank
rijk en Engeland verantwoordelijk zijn voor
de voortzetting van den oorlog. In dat geval
zullen Duitschland en Sovjet-Rusland elkaar
raadplegen over de vereischte maatregelen.
Het dreigement in dezen laatsten zin, de sug
gestie van een gemeenschappelijk militair
optreden, is duidelijk.
Dit is alles.
Het is heel veel.
Als men deze drie overeenkomsten in haar
onderling verband beziet blijkt wel opnieuw
duidelijk, hoe de Engelschen diplomatiek ter
rein verloren sinds hun lange onderhande
lingen met Sovjet-Rusland te Moskou mislukt
zijn, Duitschland heeft door zijn non-agressie
verdrag met Sovjet-Rusland zeer sterke troe
ven in handen gekregen en speelt die uit, de
eene na de andere. En tot dusver is het voor
deel, dat de Russen bij dit spel hebben, dui
delijk genoeg. Het schijnt weer een imperia'
listisch beleid te voeren als in den tijd der
Tsaren en heeft gisteren ook het kleine Est
land zijn wil opgelegd. Minder duidelijk zou
het Russische voordeel pas worden, als het
bovenbedoelde dreigement zou moeten worden
uitgevoerd en Rusland de krijgskans aan
Duitschland's zijde zou moeten wagen met het
vooruitzicht, de Duitschers aan een geweldige
machtspositie in West-Europa te helpen,
Daarmee, met een overwinning namelijk, zou
het zich een buurman bezorgen even machtig
als Napoleon de Groote indertijd was. En het
zou er een zijn wiens moderne gemechaniseer
de legers niet door een Beresina en een brand
van Moskou zouden kunnen worden gefnuikt.
Het militaire verbond Rusland-Duitschland
lijkt dan ook nog niet zoo waarschijnlijk. Al
ziet men in de verte al een derden partner
opdoemen: Japan
Het zijn in elk geval geweldige diplomatieke
manoeuvres, die zich thans voltrekken met
het doel, Engeland en Frankrijk in het nauw
tè brengen en tot opgeven te dwingen. Want
dit is een poging, hen te dwingen.
Een samenvatting van de drie overeenkom
sten, gisteren te Moskou gesloten, is eenvou
dig genoeg:
Met de vaststelling van de Duitsch-Russi-
sche belangen-grens is de Poolsche oorlog ge
heel geliquideerd. Voor Polen gingen Frank
rijk en Engeland ten oorlog. Zij hebben het
niet direct kunnen helpen en het is zeer snel
verslagen. Niettemin zetten zij den oorlog
voort, rekenend vooral op de blokkade van
Duitschland, die op den duur zijn voorraden
moet uitputten zonder dat voldoende aanvul
ling mogelijk is, en op de Britsche vloot die
de wereldzeeën beheerscht.
Hiertegenover stelt Duitschland nu een
economisch verdrag met Rusland, dat het
nieuwe voorraden verschaft in ruil voor in
dustriëele producten, te leveren op langen
termijn. Dat wil dus- zeggen: het heeft niet
voldoende geld om te betalen en kan dat niet
onmiddellijk met voldoende producten doen,
waaraan Rusland behoefte heeft, maar
wordt een wissel op de toekomst getrokken.
Deze overeenkomst verzwakt dus het effect
van de Engelsche blokkade, terwijl in mili
tairen zin op den achtergrond de interventie
dreigt van Italië in de Middellandsche Zee en
van Japan in het Verre Oosten, waardoor de
Engelsche macht-ter-zee versnipperd zou wor
den. Ten aanzien van Japan blijft overigens
de mogelijkheid van ingrijpen der Vereenigde
Staten groot: daar zit een zeer dubieuze factor.
Het zijn in elk geval zeer sterke troeven die
Het woord is aan
Lord Southwood
Bij voortduren
van den krijg overleg
tusschen beide landen
E besprekingen tusschen den Duitschen Rijksminister
Sovjet-Russische staatslieden, den chef der regeering en
volkscommissaris van Buitenlandsche Zaken Molotof en
Stalin, zijn in den loop van den nacht teneinde gebracht.
De voornaamste resultaten der besprekingen zijn
1. Duitschland en Rusland willen een einde aan den
oorlogstoestand maken.
2. Mochten hun pogingen niet gelukkendan zullen zij
elkander wederzijds raadplegen over de vereischte
maatregelen
3. Een grensverdrag is vastgesteld.
Usï
HET SPECIAAL HUIS
VOOR KOUSEN
BARTELJORISSTR. 7
ONZE BEKENDE
LINKS GEWEVEN
EN CHIFFON ZIJ
DEN KOUSEN, IN
DE NIEUWSTE
HERFSTTINTEN
THANS NOG
ZUIVER WOLLEN
BED3ASJES VANAF
(Adv. Ingez. Med.)
met geweld verkregen is slechts met geweld
behouden kan worden."
Juist tegenover de verkondiging en verkla
ring van dergelijke opvattingen zullen
Frankrijk en Engeland zich gesteld voelen
^als hun thans gevraagd wordt vrede te slui
ten en een Duitsch-Russische belangengrens
in Polen daarbij als definitief et aanvaarden
Zij zullen zich bewust zijn van een er
kenning van zwakte, die dit zou inhouden,
van een machtsverschuiving van het Westen
naar het Oosten. Maar zij zullen toch de
sterkte van de troeven hebben te wegen, die
Duitschland en Rusland in handen hebben.
Zij worden voor een geweldige beslissing ge
plaatst.
R. P.
f et hierbovenstaande is de sa
menvatting van de volgende
"overeenkomsten, waarvan de
tekst door het Duitsche Nieuws
bureau is verstrekt:
VERKLARING VAN DE DUITSCHE
RIJKSREGEERING EN DE REGEE
RING DER SOVJET-UNIE VAN 28
SEPTEMBER 1939.
Nadat de regeering van het
Duitsche Rijk en de regeering der
Sovjet-Unie door het vandaag on-
derteekende verdrag de uit het
verval van den Poolschen staat
voortvloeiende kwesties definitief
hebben geregeld en daarmee een
zeker fundament hebben gescha
pen voor een duurzamen vrede in
Oost-Europa, geven zij gemeen
schappelijk uitdrukking aan de op
vatting, dat het in overeenstem
ming zou zijn met de werkelijke
belangen van alle volken aan den
thans tusschen Duitschland eener-
zijds en Engeland en Frankrijk an
derzijds bestaanden oorlogstoe
stand een einde te maken.
Beide regeeringen zullen daarom
haar gemeenschappelijke bemoeiin
gen, eventueel in overleg met an
dere bevriende mogendheden, erop
Mussolini nu op tafel kan leggen als hij met
het beraamde vredesvoorstel komt. Verleden
Zaterdag kondigde hij het te Bologna al
aan en naar aanleiding daarvan geeft onze
Berlijnsche correspondent in dit nummer een
beschouwing over het huidige Duitsche stand
punt inzake den vrede, die ik u ter lezing
aanbeveel.
Een Duitscher, Hermann Rauschning. heeft
kort geleden een boek gepubliceerd dat onder
den titel „De Nihilistische Revolutie" in een
knappe Nederlandsche vertaling van Menno
ter Braak verschenen is. Deze Rauschning,
ex-president van den Senaat van Dantzig,
ex-geestverwant en -medewerker van Hitier,
heeft zich tegen hem gekeerd en deze Duitsch-
Russische machtsontplooiing als de nihilis
tische wereldrevolutie in uitzicht gesteld. Hij
noemt haar nihilistisch „nihil" is „niets"
omdat hij haar van alle hoogere cultuur-
en rechtsbegrip ontbloot acht en geheel be
heerscht door machtsstreven en materialisme.
Men beschouwt een dergelijke figuur, die zijn
geestverwanten niet alleen in den steek laat
maar zich bovendien tegen hen keert, van
zelf met twijfel.
Niettemin zijn er zeer belangwekkende din
gen in zijn werk te lezen en daartoe behoort
zijn verklaring van de opvattingen, die het
Duitsche régime omtrent Engeland en Frank
rijk koestert. Rauschning zegt dat Hitier en de
zijnen het Britsche Rijk als een verzwakt im
perium en Frankrijk als een stervende groote
mogendheid zien. Dalende bevolkingscijfers in
Frankrijk en uitputting van het Britsche im
perium, dat zich op recht en humanisme is
gaan verlaten en dwangmiddelen door een
„royale vrijheidsopvatting" voor de deelen van
zijn Rijk is gaan vervangen overheerschen
daarbij, volgens Rauschning, die het woord van
den Romein Sallustius aanhaalt, „dat hetgeen
DE OVERGAVE VAN WARSCHAU. Een afisch overgebrachte toto van
de bijeenkomst der Poolsche onderhandelaa net het Duitsche legercommando
in een spoorwegwagon buiten de stad, waa de overgave van Warschau werd
geteekend.
Ik geloof dat, zoolang men
vrij blijft de waarheid te
uiten, er in het gedrukte
woord een macht ligt groo-
ter dan die der kanonnen
onoverivinnelijker dan die
van staal.
(Rede te Glasgoiv, 1938).
richten dit doel zoo spoedig moge
lijk te bereiken.
Mochten evenwel de bemoeiin
gen der beide regeeringen zonder
resultaat blyven, dat zou daarmede
het feit zijn vastgesteld dat Enge
land en Frankrijk verantwoordelijk
zijn voor de voortzetting van den
oorlog, waarbij in geval van een
voortduren van den oorlog de re
geeringen van Duitschland en van
de Sovjet-Unie elkander wederzijds
over de vereischte maatregelen
zullen raadplegen.
(Het Duitsch-Russische grens- en vriend
schapsverdrag en de andere overeenkomsten
zijn opgenomen op pag. 2.)
REPARATIES, LEVERING, bedenk dit wel,
Geschieden bij KUIPERS billijk en snel.
W. KUIPERS ZN., Gedipl. Opticiens.
ZIJLSTRAAT 97 TELEFOON 12726.
ZIEKENFONDSLEVERANCIERS.
(Adv. Ingez. Med.)
(Het is verboden op Zon- en
Feestdagen benzine of benzol te
verbruiken tot het doen rijden
van motorrijtuigen).
Met het Zondagsch spelerijden
Is het voortaan dus gedaan,
't Wordt onmooglijk deze tijden,
's Zondags aan den rol te gaan.
Fietsen en natuurlijk loopen,
Net zoo ver en lang je wil.
Staan nog volop voor ons open,
Maar de autopret staat. stil.
Taxis kun je blijven huren,
's Zondags met of zonder zon
Maar je eigen wagen sturen,
Brengt je spoorslags op de bon.
Velen zullen weer ontdekken.
Dat een rqensch een „loopbftan" heeft.
Die als j' er op uit gaat trekken
Een zeer eigen vreugde geeft.
Velen zullen weer ervaren.
Hoe een fiets een vreugde wordt,
Als je 'm niet slechts wilt bewaren
Voor transport, maar ook voor sport.
Het is voor den autohandel.
Naar vanzelf spreekt, wel een strop,
Stuurlui aan den wal en wandel,
Brengen geen benzine op
Om die minder te verkoopen
Gaat het echter juist dit keer.
Voor zoover men niet caat loopen.
Legt men zich er dus bij neer.
P. GASU5.
Het behoud van Uw oogen
GROOTE HOUTSTRAAT 137
{Adv. Ingez. Med.)
HEDEN: 14 PAGINA'S.
De Minister van Economische Zaken heeft een verbod uitgevaar
digd om op Zondagen en algemeen erkende Christelijke feestdagen
na des voormiddags vijf uur benzine of benzol te verbruiken tot
het doen rijden van motorrijtuigen.
De strekking van dit verbod is, mede in verband met het feit dat
in vele gevallen in onvoldoende mate gevolg is gegeven aan het
verzoek der regeering tot vrijwillige beperking van bet benzine
verbruik, het particuliere personenvervoer op Zon- en feestdagen te
verbieden. Er wordt voorts op gewezen, dat deze maatregel de
bedoeling beeft, zoo lang mogelijk te voorkomen, dat beperkingen
moeten worden ingesteld, die ook het bedrijfsleven nadeelig
beïnvloeden.
Het verbod betreft derhalve niet bet goederenvervoer.
BINNENLAND.
pag.
3
verdediging van de Volkshuishouding
De thee wordt duurder.
Pleziertochtjes met motorrijtuigen op Zon
dag zijn verboden. 1 en 3
Minister Steenbcrghe geeft een overzicht
van de maatregelen ter economische
De tuinders krijgen maximaal f 1.455.000
steun. 3
BUITENLAND.
Duitschland en Rusland wenschen een ein
de aan den oorlog te maken. 1
Rusland krijgt het recht vlootbases en
vliegvelden op Estlandsch gebied aan te
leggen. 5
Onder Argetoiranoe is een nieuw Roe-
meensch kabinet gevormd. 5
Aan de Noorsche kust is weer een Zwccdsch
schip tot zinken gebracht. 5
Gandhi's arbeid in Indië. 6
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Het machtige verbond. 1
B. K.: Mobilisatie-perikelen. 3
H. D. Vertelling: Scntimcnteelc geschiedenis. 4
Van onzen Berlijnschen correspondent: Be
staat er nog kans op een spoedigen vrede? 5
Van onzen correspondent: Berlijn in het
duister. 6
Duitsche troepen trekken vandaag War
schau binnen. 6
J. B. Schuil: De Spoorwegrevue. 7
G. J. Kalt: Feestconcert. 7
K. de Jong: Kerkconcert. 7
Voor de Jeugd 9
Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op u
