Haarlem's Dagblad
Het Yredeseiland.
Ernstige Duitsche
verliezen
Nobelprijzen
Duikbootwrak aan de
Britsche kust gevonden.
„City of Flint"vrijgegeven
Zucht u slank!
Amerika en de oorlog.
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17288
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem Drukkerij N.V Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendapiein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendapiein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 27 October 1939
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën. 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames 0.60 per
regel Regelabonflementstarleven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0 60, elke regel meer
ƒ0.15 Groentjes zie rubriek
„Met Nederland vormt België een vredeseiland,
in het belang van alle volken", heeft de Koning
der Belgen in zijn radiotoespraak tot het Ameri-
kaansche volk gezegd. „Op het kruispunt van de
West-Europeesche landen vervult een onzijdig,
loyaal en sterk België zooals het heden is een
vredelievende zending: daardoor wordt het slag
veld beperkt, aldus sticht het, onder de andere
onzijdige staten, een vredesburcht en een element
tevens van die verzoening, welke alleen de be
schaving redden kan van de ineenstorting waar
toe zij door een algemeenen oorlog onverwijld zou
gedreven worden".
Wie oppervlakkig over dergelijke zinnen heen-
leest beaamt ze en past den langen tweeden zin
ook gaarne op Nederland toe, zich overigens daar
bij rekenschap gevend van een zekere rhetorica.
Maar wie er even langer aandacht aan wijdt en
zijn gedachten doet verwijlen bij het woord „vre
deseiland" erkent zijn dieperen zin. Stelt hij zich
even de kaart van Europa voor den geest of
neemt hij die kaart voor zich, dan dringt de
waarheid wel heel scherp tot hem door. Inder
daad vormen de twee kleine landen Nederland en
België een vredeseiland op een kruispunt in het
Westen. Om die kleine kern des vredes heen lig
gen de drie grootmachten die in oorlog zijn en
over alles hangt de zware schaduw van het ge
weldige Rusland, welks onderhandelingen met
Finland nog steeds de wereld in spanning hou
den, ofschoon de lange duur der besprekingen wel
heeft bewezen dat de Russen geenszins op oor
log met de Finnen gebrand zijn.
Temidden van de kokende zee der Europeesche
conflicten ligt dit kleine Nederlandsch-Belgische
vredeseiland en inderdaad blijft de handhaving
der integriteit van dat eiland de kans op verzoe
ning bieden. Er is geen twijfel aan dat wie die
integriteit schond alle oorlogsduivelen zou ontke
tenen in het zwaarbeproefde, tot het uiterste ge
spannen Europa. En tevens schijnt het zoo logisch
dat „het element der verzoening" zich op dat
eiland doet gelden. Daarom geloof ik ook dat het
ons aller plicht is, zoowel van Belgen als van
Nederlanders, ons in dezen tijd in onze uitla
tingen te beheerschen en aan beide strijdende
machten het volle besef te geven dat hier sym
pathie met het lot van hun volken bestaat en dat
wij door onze strikte onzijdigheid en streven
naar opbouw en beschaving de volken zijn uit
wier midden de bemiddeling zal kunnen komen.
Ik hoop dat de Nederlandsch-Belgische hou-
I ding niet te passief zal zijn. In een dergelijk con
flict als thans is losgebroken in Europa vereischt
zeker ook het initiatief van den bemiddelaar
moed. Anderzijds kan juist van onze beide vol
ken, door hun situatie temidden der strijdende
I grootmachten, door iedereen zulk optreden al
zeer. gemakkelijk aanvaard worden. Immers, onze
eigen positie wettigt het reeds in zoo overheer-
scbende mate dat de mogelijke schijn, dat men
de belangen van een der beide machten zou wil
len dienen daardoor reeds verdrongen wordt.
Moge men toch in ons land en in België, in de be
wustheid van eigen onzijdigheid en van de vol
komen rechtmatigheid van het eigen standpunt,
het gevaar weten te vermijden dat men later zou
moeten zeggen: wij hebben de kans voorbij laten
gaan om bemiddelend op te treden.
Zulke bemiddeling is voor het uitbreken van
het huidige conflict in den vorm van een „aan
bod van goede diensten", door Koningin Wilhel-
mina en Koning Leopold ni naar voren gebracht.
Er is toen geen gebruik van gemaakt. Ditmaal,
in zijn radiorede, heeft de Koning der Belgen
geen uitdrukkelijk voorstel gedaan ma.ar wel,
zooals reeds uit de term „het verzoenende ele
ment" blijkt, erop gezinspeeld. Men zou wen-
schen dat daarop in de Vereenigde Staten werd
gereageerd, dat bijvoorbeeld president Roosevelt
een spoedconferentie van neutralen bijeenriep
om over bemiddelings-kansen te overleggen.
Men zou, als dat niet geschiedt, willen dat
„het vredeseiland" zelf nog eens een poging
ondernam. Men zou willen dat, al staan de kan
sen ook nog zoo slecht, er in elk geval iets
gedaan werd nu de oorlog nog steeds niet in
werkelijke kracht is losgebarsten en de spanning
maar blijft voortduren of dat gebeuren zal of
niet en zoo ja wanneer. Men zou een moedig
initiatief met vreugde en verlichting begroeten.
Temeer omdat zich voortdurend de indruk ver
sterkt dat de grootmachten met hun oorlog
zelf niet veel raad weten....
R. P.
De verkiezingen voor de
Kamer van Koophandel.
Candidaten der Haarlemsche Handels-
vereeniging.
De Haarlemsche Handelsvereeniging heeft voor
de a s. verkiezing van leden der Kamer van Koop
handel en Fabrieken voor het district Haarlem
candidaat gesteld de heeren G. W. T. Stnutenbeek
te Beverwijk en H. J. Brey te Aalsmeer.
Van de 12 groote tanks voor opslag van aardolieproducten, welke voor
de uitbreiding van het Depot Haarlem van de N.V. Bataafsche Import
Maatschappij geplaatst zullen worden, zijn de eerste 4 tanks jan-
gekomen. De groote tanks, welke niet minder dan 100.000 liter elk
kunnen bevatten, wegen elk leeg 11.000 K.G. Voor het plaatsen van de
tanks moest het Spaarne tijdelijk worden afgezet.
Fransche mededeeling
over den strijd in het
Saargebied.
Havas meldt: in het Saargebied is het slecht
weer. Het heeft gesneeuwd. Niettemin duurt
de activiteit der Fransche pratrouilles voort.
Over de verliezen der Duitsche troepen op 16
en 17 October varieeren de schattingen tus-
schen de 2000 en 3000 man. Volgens den com
mandant van een Fransch bataljon in de streek
ten oosten van Saarbrücken hebben de Duit-
schers daar over een frontbreedte van enkele
honderden meters 150 tot 200 man verloren.
Volgens inlichtingen, welke den Franschen
staf hebben bereikt, zijn verscheiden treinen
met gewonden over Trier geleid.
Het Fransche legerbericht van den ochtend van
den 27sten October luidt: „Gedurende den nacht
plaatselijke activiteit van verkenners".
Het legerbericht van gisteravond luidt: „Hand
gemeen tusschen verkenningsafdeelingen en we
derzij dsch artillerievuur op verschillende punten
van het front".
Het Duitsche legerbericht.
BERLIJN, 27 October (D.N.B.). Het opper
bevel van de weermacht maakt bekend:
„Tusschen Moezel en Wairndt valt op som
mige plekken een oplevende bedrijvigheid van de
artillerie waar te nemen. Overigens aan het front
slechts plaatselijke actie van verkenningsafdee
lingen en hier en daar verontrustingsvuur
voor Geneeskunde toegekend
Prof. C. Heymans (Gent) en prof.
G. Domagk (Elberfeld) onderscheiden
De Nobelprijs voor Geneeskunde en
Physiologie voor 1938 is toegekend aan prof.
Corn Heymans van de Gentsche Universi
teit voor zijn ontdekking van den regelen
den invloed van de carotis en de aorta op
de ademhaling. De toekenning van dezen
prijs werd verleden jaar uitgesteld.
De Nobelprijs voor Geneeskunde en Phy
siologie voor 1939 werd verleend aan prof.
Gerhard Domagk te Elberfeld, wegens diens
ontdekking van het chemo-therapeutisch
effect van prontosil bij de besmetting door
streptococcen.
Prof. Corncille Heymans werd in 1892 te Gent
geboren. Behalve in zijn geboortestad studeerde
hij ook te Parijs. Londen, Weenen en Cleveland.
Toen hij in België teruggekeerd was legde hij zich
toe op de physiologie en de pharmacologic. In
1930 nam hij den leerstoel aan de Gentsche
Universiteit van zijn vader over, toen deze zich
als hoogleeraar terugtrok. Prof. Heymans is een
broer van prof. Paul Heymans. den vroegeren
minister van economische zaken.
Postbode stal bij het sorteeren.
Dief werd op heeterdaad betrapt.
AMSTERDAM, 27 October. De diefstallen bij
het sorteeren van de post in het Centraal Station
waren den laatsten tijd talrijk. De politie van
het bureau Wanmoesstraat ging eens opletten en
gisteren betrapte zij een dertigjarigen postbode,
die aan de sorteer tafel hielp, op heeterdaad. Bij
fouilleering bleek hij een pakje, waarin een
horloge, in zijn zak te hebben
De man is op het bureau ingesloten en zal
dezer dagen voor den officier van justitie wor
den geleid.
Vermoedelijk 50 a 60
lijken aan boord.
De Britsche Admiraliteit deelt mede, dat
op de Goodwin Sands, dc bekende zand
bank aan de kust van Kent. het wrak van
een duikboot is gevonden. Naar men ge
looft bevinden zich vijftig a zestig lijken
aan boord. Een aantal dezer lijken zou
reeds naar Dover zijn overgebracht.
Vletterlieden uit Dover ontdekten het wrak op
het Zuidwestelijk deel van de zandbank. De
toren stak boven water uit. Hoe de duikboot
aan den grond is geraakt, is nog niet
verklaard. Woensdag was geschutvuur buiten
Deal gehoord. Men geloofde toen, dat een duik
boot wellicht was aangevallen, maar doordat
het mistte, kon niets gezien worden. Een andere
veronderstelling is dat de duikboot misschien
Ieen paar dagen geleden buiten Folkestone tot
zinken is gebracht en over den zeebodem ge
dreven is.
Duitsche bemanning aan boord.
Het Duitsche Nieuwsbureau verneemt uit
Moskou 26 October:
Officieel wordt medegedeeld, dat het Ame-
rikaansohe stoomschip „City of Flint" dat
eergisteren met een Duitsch „prijscommando"
aan boord wegens machinedefect de haven
van Moermansk was binnengeloopen en daar
vastgehouden werd. nadat de havenautoritei
ten de lading onderzocht hadden, instructie
heeft gekregen de Russische wateren weder
te verlaten.
De vrijlating van het stoomschip en de reeds
gisteren bevolen opheffing van de interneering
van het Duitsche „prijscommando" geschiedden
in overeenstemming met de Haagsche Zeerechts-
conventie van 1909.
Naar men verneemt, bevindt de Duitsche „prijs-
bemanning" zich weer aan boord.
Onder Duitsche vlag verder.
MOSKOU, 27 October (Havas) Het commu
niqué, waarin wordt medegedeeld, dat de auto
riteiten te Moermansk de lading hebben ge
ïnspecteerd van de City of Flint en besloten heb
ben het schip vrij te geven, mits het direct de
haven verlaat, beteekemt naar het schijnt, dat
het door de Duitsche „prijsbemanning" opge
brachte schip op grond van het zeerecht aan
Duitschland toebehoort en dat het schip onder
Duitsche vlag moet vertrekken.
Zooals men weet, werd de Duitsche beman
ning reeds vrijgelaten. Men veronderstelt dat
de Aimierikaansche bemanning zich vrij te Moer
mansk beweegt cn later naar huis zal kunnen
gaan
Elzasser ter dood veroordeeld.
Beschuldigd van uitlevering
van militaire geheimen.
NANCY, 26 October. Karei Roos, een
der voornaamste leiders der Elzasser auto-
nomisten, is wegens het uitleveren van be
langrijke militaire geheimen aan agenten
van den Duitschen spionnagedienst, ter
dood veroordeeld. Drie zijner medeplichti
gen werden tot vijf jaarf dwangarbeid ver
oordeeld en een tot de doodstraf en militaire
degradatie. (Havas).
(Volgens een nieuwe theorie is
geregeld diep zuchten een uit
stekend middel om slank te wor
den en te blijven
Dames en, waarom niet, heeren,
Willen dit dus wel noteeren;
Een geregeld diep gezucht,
(Tenzij ze niet wenschen zouden,
De gestalte slank te houden)
Zij dus niet meer van de lucht.
Dit gezucht (en niet figuurlijk.
Maar toch ook weer wel natuurlijk)
Heet als middel zeer probaat:
't Hoeft niet luid rondom te klinken.
Maar wie werkelijk wil slinken,
Zuchte diep met regelmaat.
Men kan ons in deze dagen
Heel wat zwaarder dingen vragen,
't Gaat vanzelf met deze kuur:
Deze zorgenzware tijden
Zullen automatisch leiden
Tot een sierlijk slank figuur.
Zuchten dames, zuchten heeren.
Maar ook af en toe varieeren
Met een glimlach op z'n tijd;
Want het moet ook weer niet voeren,
Tot de hoekige contouren
Van te schrille magerheid.
Knap, zoo'n middel uit te vinden,
Om het middel in te binden,
Simpeler kon het niet zijn:
Maar ik moet een einde maken.
Ik moet hu gaan zuchten slaken
Voor mijn eigen slanke lijn.
P. GASUS
De luchtaanval op het Engelsche
convooi.
Bemanning van nog drie Duitsche
vliegtuigen opgepikt.
LONDEN, 27 October (Havas-A.N P.) Het
ministerie van luchtvaart maakt bekend:
Men weet dat minstens zeven van de twaalf
Duitsche vliegtuigen, die Zaterdag j.l. zonder
succes op de Noordzee een Britsch convooi heb
ben aangevallen, niet in hun* bases zijn terug
gekeerd. Dit kan worden vastgesteld wegens red
ding van Duitsche vliegers, wier toestellen tij
dens het gevecht werden omlaaggeschoten. Het
is mogelijk, dat de Duitsche verliezen nog zwaar
der zijn.
Na de actie verklaarde de R.A.F. slechts vier
vijandelijke toestellen, welke men had zien val
len, te hebben neergehaald. Drie waren op zee
gevallen, het vierde dreef op zee. De beman
ning is met een rubberbootje ontsnapt en werd
den volgenden dag opgepikt. De Britsche vlie
gers, die aan het gevecht hebben deelgenomen,
hadden den indruk, dat minstens drie der ande
re vijandelijke vliegtuigen nimmer hun bases
zouden kunnen bereiken, doch er bestond daar
voor geen enkel tastbaar bewijs.Thans is dit be
wijs geleverd door de leden der drie Duitsche
bemanningen, welke zeer ver van de kust
op de Noordzee door een visschersboot en een
torpedojager werden opgepikt. Ook een
Deensch stoomschip heeft Duitsche vliegers ge
red. Aan Britsche zijde werden geen verliezen
geleden."
- tLllenataie
K E IP
GR. HOUTSTRAAT naasl Luxor
(Adv. Ingez. Med.)
Het woord is aan
Victor Cherbuliez:
Een pessimist is iemand
die veronticaardigd is dat de
wereld niet een onmetelijk
magazijn van geluk is ten
zijnen dienste.
De radiorede van
President Roosevelt.
President Roosevelt heeft in zijn radiorede ge
sproken over de pogingen van redenaars in en
buiten het Congres om te bewerken dat Ameri-
kaansche jongemannen in den oorlog zouden wor
den gezonden, welke pogingen hij „een der ergste
suggesties in de tegenwoordige geschiedenis"
noemde.
Roosevelt zeide: „De Vereenigde Staten zijn neu
traal en hebben niet het voornemen in den oor
log verwikkeld te raken. Dat wij neutraal kun
nen zijn in denken zoowel als in daden is, gelijk
ik reeds eerder zeide, onmogelijk uit te voeren,
omdat wederom het volk van d:t land, de dingen
rustig, zonder vooroordeel doordenkende, zich een
opinie heeft gevormd en vormt omtrent de hui
dige gebeurtenissen op andere continenten".
De president sprak zijn redevoering uit in een
bijeenkomst die door de „New-York Herald Tri
bune" georganiseerd was onder het motto „oor
logsuitdaging jegens de Vereenigde Staten". De
president legde er den nadruk op dat niemand, die
een verantwoordelijke regeeringspositie bekleedde
in Washington ooit op eenigerlei wijze h«gl denk
beeld had geopperd dat Amerikanen uitgezonden
moesten worden om in Europa te strijden. Het
Congres, aldus de president, heeft thans geleerd
„georganiseerde propaganda' te herkennen. (Ver
moedelijk was dit een verwijzing naar den stroom
van brieven en telegrammen, die het Congres be
reikt heeft en waarin gevraagd werd het wapen
embargo niet op te heffen). Den nadruk leggende
op de waarde van het in acht nemen van een de-
mocratischen, gematigden koers zeide Roosevelt:
„Vooral wanneer die gematigde koers, om op de
hoogte van den tijd te blijven, een beetje links van
het centrum ligt".
Een Japansche voorspelling.
„China valt in drie declcn uiteen."
TOKIO. 27 October (Domei). Volgens een
bericht uit Peking wordt China, als gevolg van
de „Sovjetiseering" van Noordwestelijk China,
hetgeen slechts een kwestie van tijd zou zijn,
bedreigd met een verdeeling ip drie gebieden,
t.w.:
1. Een „gesovjetiseerd" gedeelte.
2. Een zuidwestelijk gebied onder Britsch-
Franschen invloed.
3. Een gebied onder jurisdictie van de nieuwe
centrale regeering van China, welke binnenkort
gevormd zal worden met Wang Tsjing Wei als
de centrale figuur.
Het bericht zegt voorts, dat de terugtrekking
van het communistische leger, ter sterkte van
120.000 man. ui de provincie Sjansi naar de pro
vincies Sjensi. Kansoe en Ningsla geschiedt
om van de vier provincies in Noordwestelijk
China nl. Sjensi. Kansoe. Ningsia cn Sin-
kiang (Chineesch Turkestan) een Sovjetgebied
te maken dat krachtig door de Sovjet-Unie ge
steund wordt. Deze vier provincies zouden te
zamen met Buiten-Mongolië in de naaste toe
komst een uitgebreid Sovjetgebied vormen, ter
wijl Zuid-west-China met Tibet onder invloed
van Engeland en Frankrijk zou blijven. De re
geering van Tsjoenking zou onder invloed
van deze ontwikkeling snel tot verdwijnen ge
doemd zijn.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
Een veldslag in het klein De manschappen, die in opleiding zijn voor de be
diening der Engelsche gevechtswagens, worden getraind in een -ijzeren geraamte",
met kleine mitrailleurs, waarvan 5e uitwerking op een miniatuur landschap ge
controleerd kan worden
HAARLEM EN OMGEVING
pag-
Bij de Britsche kust is een duikbootwrak ge
vonden.
De huizen-voorraad te Haarlem en welke in
vloed de oorlog daarop zal hebben. 4
BINNENLAND
De Tweede Kamer is met het bcgrootingsdebat
begonnen.
Zaterdagmorgen vroeg zal een maansverduiste
ring plaats hebben. 3
Tegen de jongens, die den moord op de Linde
gracht te Amsterdam hebben gepleegd is 9
12 jaar geëisebt. 3
Het werkloosheidspercentage is niet toegenomen 7
BUITENLAND
De Fransehen maken gewag van ernstige Duit
sche verliezen. 1
Koninc Leopold sprak tot het Amerikaansche
volk. 2
Chamb-rl3in WH Donderdagmiddag in het La
gerhuis Von Ribb°ntrop van renliek gediend. 5
Lord Halifax heeft in b«t Hnogerhuis over de
houding van Rusland eesp-oken. 5
SPORT.
Sport in 't Kort.
Schaakrubriek. 7
AR1IKELEN. enz.
R. P.: Het vredeseiland. 1
Prof. dr. II. W'. Julius: Prof. Gerhard Domagk 2
H. D. Vertelling: Vertrouwen. 4
Mr. E. Elias: Daghoek van een busreis door
Amerika. 5
Han v. d. Horst: Militaire rangen en andere dis
tinctieven. 6
Van onzen Londenschen correspondent: Dc Brit
sche staten-gemeenscliap schaart zich aaneen 6
Van onzen Maritiemen medewerker: De duik
bootoorlog. 6
K. de Tong: Stefan Askenase.
B. K. Mobilisatie-perikelen. 7
Voor de Jeugd. n
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op o