Haarlem's Dagblad TM-dausaate - H.HB. im aftpeêuk Elf November. Het gerucht. Drukke verkenningen aan het front. Bon 3 is de „erwtenbon". Het Belangrijkste 57e Jaargang No. 17301 Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant. Uitgaven en Algem Drukkerij N.V Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantooi Soendaplein 37. Postgiro- dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082. Hoofdred 15054, Redactie 106C0, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Zaterdag 11 November 1939 Abonnementen per week 0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse nummers 6 cent per ex Advertentiën: 1-5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per regel Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer 0.15 Groentjes zie rubriek Vele malen is deze dag gevierd ter blijde herin nering aan den wapenstilstand, die in 1918 een einde aan den wereldoorlog maakte. Nu kan er geen blijdschap meer over zijn. De elfde Novem ber is „door de. feiten achterhaald" de volgen de oorlog heeft hem in de schaduw gedrongen. Maar het lijkt mij toch wel goed aan hem te her inneren. Niet alleen omdat er in 1918 zulk een geweldige golf van vreugde over de eindelijk van haar.nachtmerrie bevrijde wereld ging, maar ook om eraan te herinneren hoe daarna de verworven kans op een betere samenleving in Europa ver speeld werd terwijl niettemin voor het eerst de groote strooming zich vormde die dat exces der menschelijke geschillen, den oorlog, blijvend en met moed en overtuiging ging tegenwerken. Van den aanvang af was dat streven belemmerd door dc slechte liquidatie van den oorlog die zich in het verdrag van Versailles belichaamde. Niettemin vond zij steun in de schepping van den eersten Volkenbond, een instituut met vele fouten in zijn opzet, dat op den duur een poli tieke mislukking werd, maar in zijn grondstel lingen toch de drager van een nieuwe gedachte. Het faalde in zijn practische politiek doordat het, gebonden aan het verdrag van Versailles cn de overwonnen staten lange jaren uitsluitend van zijn lidmaatschap, niet aan zijn eigen doelstel lingen, aan zijn geformuleerde idealen kon be antwoorden. Maar inmiddels voerde het de vlag dier idealen en die vlag verbond een menigte menschen in de wereld, die ze op hun werkelijke waarde aanvaardden en in hun eigen persoonlijk streven niet meer loslieten. Zij, en met hen velen die minder overtuigd waren maar toch wel voel den dat er iets in deze richting beproefd moest worden, voerden gezamenlijk een jaren en jaren lange actie die de reputatie van den oorlogsgod fnuikte en ondermijnde. Toch legden zij het af tegen de harde werkelijkheid, maar het waren sombere, terneergeslagen volken die ruim twee maanden geleden de nieuwe ramp als een onver mij delijkheid aanvaardden. De oorlogsgeestdrift die in 1914 nog heerschte, bleek voorgoed gedoofd te zijn. Dat was gewonnen. De wapenstilstand ,van 1918 had niet een herboren wereld ingeluid maar de eerste periode van een nieuw wordings proces: een periode van strijd en groote tegen stellingen, die tot nieuwe rampen maar noch tans tot de blijvende erkenning van de nieuwe gedachte zou leiden. Het besef dat de oorlog uitgeroeid kan worden heeft zich, ondanks alles, ondanks hetgeen vooral ln de laatste maanden gebeurd is, voor het eerst bij millioenen menschen gevestigd. En door het zonderlinge verloop van den huidigen strijd, door dit geheel nieuwe beeld in de wereldgeschiedenis, wordt dat besef dagelijks versterkt. In de onze kerheid die wij doormaken, de onzekerheid om trent hetgeen verder gebeuren zal, is toch niet te loochenen dat een geweldig nieuw ontwikke lingsproces zich in de wereld aan het voltrekken is. Het nageslacht zal dit met koele, weloverwogen beschouwingen als een groote tijd bestempelen 'en zich allicht, de tallooze uitingen van dien tijd bestudeerend, erover verwonderen dat wij niet nauwkeurig zagen welken kant het uitging. Zoo hebben alle nageslachten zich altijd verbaasd. Zoo verwonderen wij ons bijvoorbeeld over de vreemde uitingen en verwarde daden in de stormachtige tijden van 1789 tot 1848, ingeluid door de Fransche revolutie die de wereld ten slotte een nieuw aanzien bezorgde, na vele en zware beproevingen en verschrikkelijke ver warring. Nu, op dezen elfden November, zouden de vol ken zich over niets meer verheugen dan over een nieuwen wapenstilstand. Waarop helaas het uit zicht nog ontbreekt. R. P. Luchtdoelgeschut hij Einden in werking. Kanongebulder werd op Nederlandsch gebied gehoord. BERLIJN, 10 Nov. Naar uit Emden vernomen wordt is hedenmiddag in de stad omstreeks halfvier hevig vuren gehoord van luchtafweerkanonnen. Luchtalarm werd evenwel niet gegeven en vlieg machines heeft men niet gezien. Bij geruchten ver luidt, dat nabij Ditzum parachutespringers gedaald zijn. De commandant van het garnizoen te Emden kon, zooals hij bij navraag mededeelde, geen verklaring hieromtrent afleggen. Ook op het ministerie van propaganda te Berlijn wist men van niets. Het geluid van het afweervuur is ook in liet Ne- derlandsche grensgebied nabij Winschoten gehoord, en wel in den Carel Coenraadpolder. Het schieten duurde van kwart over drie tot halfvier. (Nnited Press) MEVROUW CHAMBERLAIN „SOLDATEN MOEDER". LONDEN 11 November. Mevrouw Chamber lain heeft van een Fransche groep frontofficieren het verzoek gekregen hun „soldatenmoeder" te willen zijn, welk verzoek door mevrouw Chamber lain geaccepteerd werd (United Press). Het Japansclie contact met Amerika en Engeland. TOKIO. 11 November (Domei). De „Asahi" schrijft, dat er geen formeele onderhandelingen gaande zijn tot regeling van de hangende kwesties tusschen den minister van Buitenlandsche Zaken, Nomura en den Amerikaansche ambassadeur Grew, of tusschen Nomura en den Britschen ambassa deur, Craigie. Het blad gelooft, dat de Japansche onderhande lingen met Engeland en Amerika blijkbaar voor- loopig zijn vastgeloopen, en dat er geen uitzicht bestaat op wegneming der moeilijkheden. Tevens verneemt het blad echter, dat Nomura voornemens is uitvoerige onderhandelingen met Engeland en Amerika aan te gaan, voor een fun- damenteele regeling van de Japansche betrekkin gen met deze twee landen té gelegener tijd, wan neer het terrein volledig is voorbereid. De spanning en de zorgen Leiden tot veel gepraat, 't Begint vroeg in den morgen En eindigt 's avonds laat. De een heeft dit vernomen, De ander dat gehoord, Als z'elkaar tegenkomen, Vertellen zij het voort. Zoo hoort men veel beweren, Dat „iemand" heeft verteld. Men gaat aan 't combineeren, Er wordt vrij bij voorspeld, Dat weer een uurtje later, Als het zich heeft verbreid, Al is het nog zoo'n flater. Vermeld wordt als een feit, 't Is logisch te aanvaarden, Dat men zijn zorgen lucht, Maar houd gevoel voor waarden En hoed u voor 't gerucht. P. GASUS. «Cfieexio» m.at.a. «JAe Rhythm Siautgexs> (Adv. ingez. Med.) Versterkte FINSCHE LINIE STRUIKELBLOK der besprekingen te Moskou? LONDEN, 11 November (Havas) De „Times" ver neemt in welingelichte kringen, dat een der pun ten, waarover de delegaties van Finland en Rusland nog niet tot overeenstemming konden komen, de versterkte Finsche linie betreft, welke de land engte beschermt tusschen het Ladoga-meer en de Finsche Golf. De Finnen, die zich groote kosten voor den bouw van deze versterking hebben getroost, wenschen deze linie niet af te staan, aangezien het verlies hiervan hen in dezelfde positie zou plaatsen als Tsj echo-Slowakije, nadat dit land zijn versterkte stellingen in het Sudetengebied verloren had. BERN, 11 Nov. (Havas). De onderhandelingen tusschen Finland en Rusland schijnen op het doo- depunt te zijn gekomen. Volgens den Berlijnschen correspondent van „Basler Nachrichten" zou de Finsche delegatie aan haar regeering hebben la ten weten, dat een overeenstemming op den voor gestelden grondslag niet mogelijk is. Zij zou om nieuwe instructies gevraagd hebben. Nu Heemstede 20.000 inwoners telt. Vergelijkingen met andere gemeenten. In ons vorig nummer hebben wij reeds mede gedeeld, dat de gemeente Heemstede haar 20.000sten inwoner heeft ingeschreven. Een belangrijk moment voor Heemstede! Elders in dit nummer geven wij nog bijzonderheden over den groei dier gemeente en over de consequenties dit vast zitten aan dezen groei. Door het stijgen boven de 20.000 inwoners komt Heemstede in de groep der midden-groote gemeenten. Van de meer dan 1000 gemeenten in ons land zijn er (Heemstede meegerekend) 46 van 20.000 tot 100.000 inwoners en 7 van meer dan 100.000. Heemstede kan zich wat inwoner-aantal betreft nu vrijwel gelijk stellen met steden als Zutphen (21.500 inwoners), Heerenveen (22.000), Kampen (20.400) en Vlissingen (22.000). Het is nog slechts weinig achter bij Bergen op Zoom (24.800), Roo sendaal (25.000) en Venlo (27.000). De forensen-gemeente Voorburg bij Den Haag is de 25.000 overschreden. Andere gemeenten met meer dan 20.000 inwo ners in de nabijheid van Haarlem zijn: Beverwijk (20.300), Haarlemmermeer (32.000) en Velsen (47.000). Heden een Duitsch offensief? Naai- de meening van militaire kringen te Parijs is het mogelijk, dat de toeneming der Duitsche bedrijvigheid aan het front de inlei ding is tot een offensief, dat heden zou wor den ingezet, aldus meldt Reuter. De Duitschers zetten hun voorbereidingen achter het front voort. Zij hebben Vrijdag, evenals de Franschen, talrijke verkenningsafdeelingen uitge zonden. Bovendien hebben zij met systematische vasthoudendheid aanvallen ondernomen. De meeste aanvallen van beide zijden zijn gedaan bij Ohren- thal, een vooruitspringend punt in de grens en verder ten oosten van de Moezel en ten zuiden van Saarbrücken. De aanvallers waren meestal een compagnie sterk, hun actie werd voorbereid door artillerie. Nu de actie aan het front met den dag sterker wordt, is men voorbereid op operaties van grooteren omvang. Plaatselijke aanvallen. Havas meldt uit Parijs: Zooals verwacht kon worden na de plotselinge drukte aan het front sinds twee dagen, na een lange periode van kalmte, en het inzetten van zeer talrijke patrouilles en overvallen, zijn de Duit schers vandaag tot den aanval overgegaan. Het waren echter geen aanvallen van den omvang van die, van 16 en 17 October, waar de Duitschers uit hun versterkingen kwamen Over fronten ter breedte resp. van 6 en 30 K.M. in de sectoren van Apach en Blies. Het betrof ditmaal slechts plaat selijke aanvallen met betrekkelijk geringe troepen sterkten, hoogstens ter grootte van een regiment. Terwijl zij in de laatste week van October slechts kleine posten voor zich vonden, welke terugtrok ken zoodra de aanval werd ontketend, zoodat zij konden oprukken over een volkomen sinds lang ontruimde zone, die door de Fransche troepen was ondermijnd, stieten de Duitsche aanvallen giste ren op een hechte weerstandlinie. Zij slaagden er eerst in een geringe vordering te maken. Zij kwa men voorbij de lijn der kleine vooruitgeschoven posten, welke onmiddellijk voor de eerste Fran sche stelling liggen en waartegen zij de vorige da gen zoo veel, over het algemeen vruchtelooze, aan vallen hadden gericht Vervolgens bevonden zij zich in een zóne, die geheel onder het vuur ligt van de eerste Fransche stelling. De schootsvelden zijn nauwgezet bestudeerd en in verwachting van een aanval in orde gebracht. Tezelfder tijd open de de artillerie, die terstond gealarmeerd was door de bezetting van de kleine posten, krachtig spervuur. De aanvallers konden zich niet hand haven in de aldus beschoten zóne en waren ge dwongen zich terug te trekken na gevoelige ver liezen te hebben geleden. Het Fransche legerfcericht van Vrijdagavond luidt: „Bij twee plaatselijke aanvallen is de vijand, na geringe vorderingen te hebben gemaakt, onder ons infanterie- en geschutvuur teruggeweken. Aan beide zijden was de luchtmacht actief". In de tweede helft van October heeft de Fran sche marine 30.000 ton voor Duitschland bestemde goederen in beslag genomen. De totale hoeveel heid goederen, sedert het begin van den oorlog in beslag genomen, bedraagt meer dan 200.000 ton". PARIJS 11 November (Havas). Het legerbe- richt van hedenmorgen luidt: Gedurende den nacht een beperkte activiteit aan het front. Koning Victor Emmanuel zeventig jaar. ROME, 11 November. (Stefani). Geheel Ita lië viert vandaag den zeventigsten verjaardag van den koning-keizer, Victor Emmanuel III. In de 40 jaren van zijn bewind, zoo schrijft Ste fani, heeft hij het land weten te besturen met een open oog voor de bestemming, welke aan een groot land was weggelegd. Weinig vorsten hebben een zoo langdurige en zoo voorspoedige regeerings- periode gekend als Victor-Emmanuel, met uitzon dering van de Koningin der Nederlanden. Het geheele land neemt vandaag deel aan de militaire en civiele betoogingen, welke ter gele genheid van den verjaardag des konings gehouden worden. Zes personen bij ontploffingen om het leven gekomen. Vrijdagmiddag heeft zich te Bellingwolde (pro vincie Groningen) een ontploffing voorgedaan, waardoor twee personen zijn gedood. Het zijn de 25-jarige kruidenier Jan Mulder uit Sellingen en een soldaat, Van der Nek geheeten. De deerlijk verminkte lijken zijn naar het lij kenhuisje te Vlagtwedde overgebracht. M. laat een vrouw en een kind achter. De om het leven gekomen soldaat was 22 jaar en afkomstig uit Kolham. Gistermorgen is in de omgeving van Scherpen- zeel op de grens van de provincies Utrecht en Gelderland een ernstig ongeluk gebeurd. Eenige militairen waren bezig met het verrichten van werkzaamheden aan de verdediging, waarbij ont plofbare middelen werden gebruikt. Door tot nu toe onbekende oorzaak deed zich een ontploffing voor. Vier manschappen werden getroffen en gedood. De namen der slachtoffers zijn: de soldaten A» Bakker uit Uitgeest, H. de Jong uit Mijdrecht, en Th. de Goede uit Enschedé en de sergeant J. J. Herst uit 's Gravenhage. De medische hulp, welke spoedig na het ge beuren door doktoren van het militair hospitaal te Amersfoort geboden werd kon niet meer baten De slachtoffers werden naar Amersfoort overge bracht. In dezelfde omgeving is in den middag weder om een ontploffing voorgekomen, waarbij geen slachtoffers te betreuren vielen. Een landbouwer die met paard en wagen voorbijkwam werd van de bok geslingerd. Het paard werd gedood en de kar was volkomen vernield. Haarlem's gas aan Heemstede? Gedeputeerde Staten geven een wenk aan den Raad van Heemstede. Wij hebbep indertijd medegedeeld, dat de col leges van B. én W. van Haarlem en Heemstede een regeling ontworpen hadden voor het koopen van gas door Heemstede van Haarlem, waardoor afge zien kon worden van het vernieuwen van de Heem- steedsche gasfabriek, waarvan de kosten f 170.000 begroot waren. Heemstede zou dan wel het gasdistributiebedrijf behouden. De raad van Haarlem heeft deze regeling goed' gekeurd, maar de raad van Heemstede heeft haar (met 8 tegen 7 stemmen) verworpen, uitgaande van de overweging, dat het wenschelijk wordt ge acht dat Heemstede het gas zelf blijft produceeren. Kort nadat dit besluit door Heemstede geno men was, hebben wij al medegedeeld, dat er reden was aan te nemen, dat het college van Ged. Staten het besluit van Heemstede met nauwkeurigheid zou bezien, omdat van overheidswege al eerder is aangedrongen op concentratie van gasfabrieken. Thans vernemen wij. dat het college van Gedeputeerde Staten aan het college van B. en W. van Heemstede hebben medegedeeld, dat zü het gewenscht achten, dat de raad van Heem stede deze aangelegenheid nog eens nader bekijkt, omdat het ln twüfel getrokken wordt of het aanbeveling verdient dat in de tegen woordige omstandigheden groote bedragen worden uitgegeven voor de vèrnieuwing van de Heemsteedsche gasfabriek. Het gevolg van deze wenk zal natuurlijk zijn dat deze quaestie opnieuw in den raad van Heem stede ter sprake zal komen. Natuurlijk valt niet te zeggen wat er gebeuren zal indien de meerderheid van den raad van Heemstede het genomen besluit mocht handhaven, maar de kans moet wel groot geacht worden, dat dan het besluit door Ged. Staten vernietigd zal worden. Parijzenaars gewekt door nachtelijk luchtalarm. Sinds een maand was geen alarm meer gehoord. PARIJS, 11 November (Havas). Vanmorgen om kwart voor vijf werden de Parijzenaars uit hun slaap gewekt door de luchtalarmsirenes, welke zij in ruim een maand niet meer gehoord hadden. In de grootste kalmte begaven zij zich naar de schuilplaatsen. Om 6 uur kondigden de sirenes het einde van het luchtalarm aan en kon men zich weer ter ruste begeven. Net woord is aan L. van Deyssel: Goed idealisme zal reëel zijn en goed realisme ideaal. De minister van Economische Zaken deelt me de, dat gedurende het tijdvak van Zaterdag 11 Nov. a s. tot en met Vrijdag 8 December a.s, de met „3" genummerde bon der rijksdistributie- kaart recht geeft op het koopen van een half kilogram groene erwten of spliterwtcn. Gezien de omstandigheid, dat de split-terijen in verband met den aanvang der distributie op kor ten termijn groote hoeveelheden erwten hebben moeten bewerken, is de mogelijkheid niet uit gesloten, dat niet alle winkeliers onmiddellijk ten volle aan de vraag naar spliterwten zullen kun nen voldoen. De winkeliers zullen echter in ieder geval in den loop der volgende week over vol doende spliterwten kunnen beschikken om alle bestellingen van dit artikel te kunnen uitvoe ren. Een noenmaal in het Mansion House was in verband met den oorlogstoestand de eenige plechtigheid ter gelegenheid van de ambtsaanvaarding Yan den nieuwen Lord Mayor van Londen, Sir William Goxtn. - Overzicht tijdens de rede van Sir John Simon Reconstructie van het Australische kabinet. CANBERRA. 11 November (Reuter) De minister president Menzies heeft een reconstructie aange kondigd van het Australische kabinet, inhoudende de vorming van afzonderlijke ministeries voor de militaire diensten, teneinde de taak van Street, den minister van Defensie, te verlichten. Geruchten over samenzwering in Slowakije BOEDAPEST 11 November (Reuter). - In ver band met de beschuldigingen van samenzwering ten behoeve van de vroegere Tsjechische regee ring, verwacht men in Slowakije nog meer arresta ties, waaronder bekende personen te Bratislawa. Onder degenen die reeds in hechtenis genomen zijn, zou zich de leider der samenzwering bevinden. Men beweert, dat zij voornemens waren illegale organisaties op te richten zoowel in Slowakije als in Tsjechie. Lodz opgenomen in het Groot-Duitsche Rijk. LODZ, 11 Nov. (D.N.B.) Rijksstadhouder gouw leider Greiser heeft op 'n groote betooging van ruim 30.000 Duitschers uit Lodz. het district Lodz in den rijksgouw Warthelanö en daarmede in het verband van het groot-Duitsche rijk opgenomen. CENTRALE RADIO ONTVANGST. Eerst bezinnen dan beginnen Dat is altijd goed gegaan Zoo ge radio wilt nemen Vraagt eerst de Centrale aan. HAARLEM TELEFOON 10010. (Adv. Ingez. Med.) gehad met Uw bril? Wij repareeren billijk en sneL W. KUIPERS ZN., Gedipl. Opticiens. ZIJLSTRAAT 97 TELEFOON 12726 Levering aan Ziekenfondsleden. (Adv ingez. Med.) HEDEN: 16 PAGINA'S. HAARLEM EN OMGEVING pag. Nu Heemstede 20.000 inwoners telt. 1 Het oud-raadslid W. A. J. van de Kamp over leden. 2 Do jeugd te Haarlem kreeg werk zooals de statistiek over de werkloosheid te Haarlem aantoont 4 De begrooting voor 1940 van de gemeente Bloe- mcndaal werd sluitend gemaakt, zonder te beschikken over de reserve van 19221924 van f 202.000. 4 Bioscopen 8 BINNENLAND Zes personen zijn gisteren bij ontploffingen om het leven gekomen. 1 De Tweede Kamer spreekt zich uit voor het nieuwe defensie-crediet. 3 Het voorval bij Venlo is nog niet opgehelderd. 3 BUITENLAND Aan het Fransch-Duitsche front ontwikkelt zich een grootcre activiteit. 1 Het onderzoek naar den aanslag te München. 5 Een klein Engclseh oorlogsschip wordt als ver loren beschouwd. 5 De Nobelprijs voor letterkunde is toegekend aan de Fin Sillanpaa. 5 ARTIKELEN, enz. R. P.: Elf November. 1 Mr. E. Elias: Dagboek van een busreis door Amerika. 3 Plaat van de week. 3 Dr. W. G. N. van der Sleen: Edmonton, de toe gangspoort tot het Noorden. 4 R. P.: Journaal van de week. 5 H. D. Vertelling: „De belegging" door Elsa Kaiser. g C. J. E. Dinaux: Als de steenen spreken konden 7 Van een specialen verslaggever: De Etappen- en verkeersdienst. 7 J. II. de Bois: Litteraire kanttcekeningen. 7 Financieelc Kroniek: Weifeling op de beurzen. 9 L. B.: Een Pool museum. 13 C. Sipkes: Plant en dier in onzen winter. 13 De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge nomen on 2

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 1