Haarlem's Dagblad
Tankboot „SLIEDRECHT" door duikboot vernietigd.
Geef 'n VULPEN van DANTUMA
Ö.lfi.fbanlunta
De Sliedrecht.
De 21 overigen nog niet gevonden.
Britsche admiraliteit
helpt zoek
zoeken.
Een week
in een sloep op zee.
Hitler's geheime wapen?
Dansen.
Oetwaatioas
Het Belangrijkste
57e Jaargang No, 17313
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groots
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Direotie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zalrr3ag 23 NovemKer 1939
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand 'ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
ƒ0.15. Groentjes zie rubriek.
Hoe droevig het gesteld Is met de neutrale
scheepvaart blijkt opnieuw uit het lot van het
motortankschip Sliedrecht en zijn éénendertig
opvarenden. Hier hebben wij het eerste geval van
een Nederlandsch schip, in dezen oorlog getorpe
deerd. De vorige schepen van onze koopvaardij
vloot, die ten prooi vielen aan een oorlog tusschen
andere mogendheden, waarin wij onzerzijds de
meest strikte onzijdigheid bewaren, liepen op
mijnen. Juist een week geleden werd daaraan de
Simon Bolivar toegevoegd en bij die ramp, die
zesentachtig menschenlevens kostte, bleek dat de
zoogenaamde vrije kanalen buiten de mijnenvel
den niet meer vrij zijn. Engeland heeft dit aan
Duitschland toegeschreven en represailles aange
kondigd die den neutralen landen, voornamelijk
ons land en België, een zwaren slag toebrengen.
ir is te Londen tegen geprotesteerd in een
scherp gestelde nota. De hoop op resultaat zou
gering zijn indien niet ook groote neutrale mo
gendheden protesteerden. Economisch wordt ons
volksbestaan door den rampzaligen oorlog al
zwaar geschaad; door maatregelen als de Engel-
j sche krijgt het een nieuwen slag. Het onrecht van
den vorigen oorlog wordt prompt jegens ons her-
j haald.
Inmiddels is gisteren gebleken dat twee dagen
vóór de Simon Boüvar verdween op Donderdag
16 November, op den Atlantischen Oceaan ten
Westen van Ierland een ander Nederlandsch schip
vernietigd was. Dit blijkt, volgens de verklaringen
van den eersten stuurman Brons, die met vier
matrozen na 7'.<2 dag roeien in een open sloep, in
Engeland aan wal is gekomen, door een Duitsche
duikboot bewerkt te zijn. Deze duikboot heeft het
motortankschip van de N.V. Phs. van Ommeren te
Rotterdam, dat onderweg was van een Perzische
naar een Noorsche haven dus zijn lading van
één neutraal land naar een ander bracht eerst
aangehouden en om de scheepspapieren gevraagd.
Een sloep is langszij gekomen en heeft ze over
handigd. De duikbootkapitein heeft verklaard dat
hij volgens zijn bevelen het schip moest vernieti
gen. Hij heeft geweigerd de bemanning aan boord
te nemen omdat hij zei geen ruimte voor de man
nen te hebben. Hij heeft éénendertig man een
half uur tijd gegeven om het schip te verlaten en
in twee open sloepen op den Oceaan, in ruw weer
bovendien, hun heil te zoeken. Er was geen ander
schip in de buurt. Daarop heeft hij het Neder-
landsche schip getorpedeerd of zooals een later
bericht beweert, maar het verschil doet er niets
toe met kanonvuur in den grond geboord.
Nu is er één sloep met vijf mannen aan boord
na V/2 dag varens aan land gekomen. Zij waren
ziek van ellende en ontbering en zijn in een
Engelsch hospitaal opgenomen. De overige zes
entwintig opvarenden in een andere sloep zijn
nog zoek. Men veronderstelt dat de Engelsche
autoriteiten gevolg gegeven hebben aan een ver
zoek, naar hen te laten zoeken met behulp van
vliegtuigen. Laat ons hopen dat zij nog levend
gevonden zullen worden.
Het is duidelijk dat de vernietiging van de
„Sliedrecht" volkomen in strijd is met het inter
nationale recht, Het is minder duidelijk waarom
éénendertig zeelieden, behoorend tot een neutraal
land, varend tusschen twee neutrale havens nog
wel, een dergelijke onmenschelijke behandeling
ondergaan. Zoowel het een én ander is ongetwij
feld stof voor een Nederlandsche protestnota, te
richten tot Berlijn. Gezien den toestand van de
vijf geredden door eigen ontzaglijke wilskracht
geredden zal het wellicht nog eenige dagen
duren voor die nota overhandigd wordt. Want
men heeft in ons land alleen nog berichten van
hen en zal hen wellicht persoonlijk willen hooren.
Dat de Duitsche duikbootkapitein volgens hun
mededeelingen verklaarde, bevel te hebben hun
schip te vernietigen wekt sombere gedachten. De
vraag rijst vanzelf of een dergelijk bevel alleen
ten aanzien van de Sliedrecht zou zijn gegeven.
Waarom dan? En men herinnert zich onze vele
getorpedeerde schepen uit den wereldoorlog,
waarbij een van de mooiste en grootste schepen
der toenmalige Nederlandsche koopvaardijvloot:
de Tubantia.
De Sliedrecht was een schip van 5133 ton, vol
tooid in 1924 en dus vijftien jaar oud. Het be
hoorde tot de tankersvloot van de firma Van Om
meren, welker bezit voor ons land natuurlijk van
net grootste belang is voor de bevoorrading met
benzine. Het is een ernstig verlies. En het is een
onrecht.
R. P.
Het Duitsche opperbevel
meldt:
Brifsch hulpoorlogsschip
vernietigd.
„Gecamoufleerd als Nederlandsch
atoomschip
BERLIJN, 25 November. (D.N.B.) Het opperöe-
vel van de weermacht maakt bekend:
In het Westen plaatselijke activiteit van verken
ners en op enkele plaatsen van het front zwak ar
tillerievuur.
Aan de Westgrens heeft de vijand in het grens
gebied hier en daar verkenningsvluchten gemaakt,
terwijl de Duitsche verkenners tot boven Midden-
Frankrijk doordrongen.
Een Duitsche onderzeeboot heeft in haar
operatiegebied een Engelschen „duikbootval",
een hulpoorlogsschip van 7000 ton vernietigd.
Dc „duikbootval" was als Nederlandsch
stoomschip gecamoufleerd.
Volgens Engelsche berichten is het Britsche
stoomschip Mangalore" (8860 ton) gezonken aan
de Engelsche Zuid-Oostkust tengevolge van mij
nen treffer»
Vijf leden der bemanning zwerven zeven dagen
op den Oceaan rond.
AAN de Noordwestkust van Engeland is Donderdagavond een open sloep aan
gekomen, waarin zich bevonden vijf leden van de bemanning van het
Nederlandsche motortankschip „Sliedrecht".
Het waren de eerste stuurman Brons en de matrozen De 3ong, Van der Knoop,
Driessen en Storm.
Zij deelden mede, dat hun schip zeven en een halven dag geleden door een
Duitsche duikboot door kanonvuur was in brand geschoten en vernietigd. Hoewel
de gezagvoerder, kapitein Boer, den Duitschen commandant er op had gewezen,
dat de „Sliedrecht" een neutraal schip was met lading, bestemd voor een neutrale
haven, had de commandant van de duikboot verklaard, niettemin het schip in
den grond te moeten boren. Voorts had hij geweigerd, de bemanning aan boord
te nemen, aangezien hij, naar zijn verklaring, daartoe geen ruimte had, zelfs
niet als men spoedig een ander schip zou ontmoeten, dat de Nederlandsche be
manning kon overnemen.
Allen waren daarna in de open
booten gegaan die elkaar spoedig uit
het gezicht verloren. Omtrent het lot
van de overige sloepen wisten de vijf
geredden dan ook niets.
De „Sliedrecht" is een motortank
schip met een bemanning van 31
koppen aan boord. Het schip, dat ge
bouwd is in 1924, is eigendom van de
N.V. Stoomvaartmaatschappij „De
Maas", directie N.V. Phs- van Omme-
ren's Scheepvaartbedrijf te Rotterdam
en het meet 5133 ton.
De reederij deelt mede, dat de Britsche ad
miraliteit haar volle medewerking heeft toege
zegd om naar de overige zes en twintig opva
renden van de „Sliedrecht" te zoeken.
De plaats waar het schip vernietigd is, is niet
geheel nauwkeurig bekend. Men vleit zich echter
met de hoop, dat men in ieder geval de andere zee
lieden nog levend zal aantreffen.
In tegenstelling tot het kleine bootje, waarin
stuurman Brons en zijn lotgenooten zich bevonden,
zijn de beide sloepen, waarnaar men zoekt, gepro
viandeerd en in zulke gevallen luidt het consigne:
„Op de plaats blijven, waar de ramp geschied is."
Met stuurman Brons en zijn mannen was dit een
geheel ander geval. Toen hij zooals aangenomen
wordt de beide sloepen uit het oog verloren had
was er maar één mogelijkheid, om zich in veiligheid
te brengen en dat was uit alle macht roeien 0111 te
trachten den vasten wal te bereiken.
De vijf mannen, die in een ziekenhuis zijn opge
nomen, zijn er nu nog slecht aan toe tengevolge van
het feit, dat zij zoo geruimen tijd aan koude en
ontbering hebben blootgestaan, doch men vertrouwt,
dat zij alle vijf hun uitputting te boven zullen
komen.
Stuurman Brons vertelt van
de doorgestane ellende.
Croote koude en weinig levensmiddelen.
De eerste stuurman van de Sliedrecht de heer
Piet Brons, heeft aan United Press het volgende
verteld over zijn zwerftocht op zee:
Op den Atlantischen Oceaan gaf een duikboot
kapitein ons bevel te stoppen en de kapitein kreeg
order, om de scheepspapieren te komen brengen.
Wij begaven ons weer in de kleine boot naar den
onderzeeër. Na onderzoek deelde men ons mede,
dat het schip tot zinken zou worden gebracht en
wij kregen een halfuur tijd. om van boord te gaan.
Wij zeiden tot den kapitein van den onderzeeër,
dat wij een neutraal schip waren, op weg naar een
neutrale haven. Hij zeide evenwel, dat hij ons niet
temin tot zinken moest brengen. Wij verzochten
hem daarop, onze bemanning aan boord van zijn
schip te nemen, doch hij weigerde.
Hij zeide. dat hij geen ruimte voor ons had. Hij
waarschuwde ons er voor, dat indien van ons schip
noodsignalen zouden worden uitgezonden hij ons
zonder waarschuwing tot zinken zou brengen.
Nadat de commandant ons gezegd had, dat hij
ons schip tot zinken zou' moeten brengen, kregen
wij toestemming naar ons schip terug te keex-en,
maar de zee was zoo ruw, dat wij over den korten
afstand van de duikboot naar de Sliedrecht een
half uur hard moesten roeien.
Terwijl wij ons eigen schip naderden riepen wij
onze kameraden, die aan boord waren achterge
bleven, reeds toe, dat het schip tot zinken zou
worden gebracht en dat de menschen in de booten
moesten gaan.
Van elkaar.
De 26 aan boord achter geblevenen lieten on
middellijk de booten neer en haastten zich er in
plaats te nemen.
In de duisternis verloren wij deze twee booten
al spoedig uit het oog en hoewel wij in de buurt
bleven van de plaats, waar het schip was onder
gegaan, in de hoop, dat wij door een ander vaar
tuig zouden worden opgepikt, hebben wij niets
meer gezien.
Met militaire eer is Vrijdag het stoffelijk overschot van den Duitschen
vlieger-officier J. Rexin. die met zijn machine bij Roermond neerstortte,
naar de grens gebracht en aan Duitsche militaire autoriteiten overgegeven.
Terwijl de eerewacht het geweer presenteert, wordt de kist uit het
St. Laurentius-Ziekenhuis te Roermond gedragen.
Het weer werd intusschen slechter en slech
ter. En zoo goed en zoo kwaad als het ging
zetten wij koers in Oostelijke richting, in de
hoop, dat wij spoedig land zouden bereiken.
De levensmiddelen, die wij aan boord hadden,
werden steeds minder en hoewel wij onze
overjassen aan hadden, bleken deze slechts
een onvoldoende bescherming tegen de koude.
De zee bleef steeds zeer hoog en voortdurend
kwamen er golven over. Wij moesten dus steeds
blijven hoozen, zonder dat wij tegen het over
spoelende water bescherming konden zoeken. Over
een zeil beschikten wij niet en zoo bleven wij
aanvankelijk maar roeien.
Na een week slaagden wij er in, uit twee jas
sen een zeil te fabriceeren en met Westenwind
zetten wij onzen koers voort. Ongeveer zeven uur
op dien avond zagen wij in de verte de flikkering
van een vuurtoren; wij stuurden in die richting.
Inderdaad bleek de vuurtoren vast land te zijn.
Wij waren evenwel nog niet in veiligheid, want
onze sloep liep op een rots. Later in den morgen
kreeg ons hier een treiler in het oog en deze be
vrijdde ons uit onze benarde positie. Voordat men
ons aan boord van dit schip had. hadden wij even
wel met de weinige krachten, die ons nog over
bleven, moeten schreeuwen, voordat wij werden
opgemerkt.
Volkomen uitgeput, half bevroren van de kou,
maarGod zij dank nog levend, heesch men ons
aan boord. Wij allen hadden de hoop reeds geheel
opgegeven"
De parachulemijn.
Ongetwijfeld, aldus zegt nien volgens Reuter
in welingelichte kringen te Londen, doelde Hit-
Ier toen hij zinspeelde op het geduchte wapen,
dat niet tegen hem gebruikt kon woxxien, op de
„parachutemijn". Men wijst er in deze kringen
op dat de methode uiterst weerzinwekkend en
in strijd met alle beginselen van beschaafde oor
logsvoering is. Het is ook een maatstaf van de
duikbootactie. De gevaren, die aanvallen op
Bi-itsche oorlogsschepen en convooien met zich
medebrengen, hebben de duikboot meer en meer
op den achtergrond gedrongen. De dienst in de
duikbooten wordt in Duitschland steeds minder
populair. De Duitschers zagen zich genoopt hun
technische kunde, waaraan niet te twijfelen valt,
te concentreeren op oorlogsmachines, die zonder
veel gevaar voor henzelf aangebracht kunnen
worden, doch geen onderscheid tusschen oorlog
voerenden en neutralen, oorlogs- en koopvaardij
schepen maken. Er schijnen twee soorten mijnen
'te zijn: het oude, verankerde type en het nieuwe
zeer krachtige en zeer gevoelige type. Dat laatste
is Hitler's geheime wapen. Tot dusverre schijnen
de pogingen der Engelschen tot identificatie van
het wapen en bestrijding van zijn uitwerking
geen succes gehad te hebben. Ongetwijfeld zal
men bijtijds middelen vinden om met deze be
dreiging af te rekenen. Het nieuwe mijntype kan
door duikbooten gelegd worden en met behulp
van pai-achutes uit vliegtuigen gewoi-pen worden,
tenminste driemaal heeft men Duitsche vlieg
tuigen met dit werk bezig gezien.
Het bericht, dat de monding van de Theems
voor de scheepvaart gesloten zou zijn, Ls onjuist.
Vrijdagochtend is een convooi koopvaardijsche
pen zonder ongelukken binnengekomen.
Het oude mijntype schijnt op buitenge
woon kwistige wijze buiten de territoriale
wateren gestrooid te zijn: niet minder dan
200 mijnen zijn aan de kust van Yorkshire
aangespoeld.
Daar deze mijnvelden niet bekend zijn gemaakt,
staat men hier voor een nieuwe schending van
de Haagsche conventie. Visschers en trawlers, zoo
besluit de mededeeling, doen prachtig werk bij
het vrijmaken der vaargeulen, hoewel dit eenige
menschenlevens gekost heeft.
De Britsche kruiser „Belfast"
beschadigd.
Twintig leden der bemanning gewond.
Mijn of torpedo?
De Britsche Admiraliteit deelt mede:
„Zr. M.'s „Belfast" is beschadigd door een
torpedo of een mijn in de Firth of Forth,
nabij het eiland May op 21 November.
Er werden twintig personen gewond en
de naaste bloedverwanten zijn daarvan in
kennis gesteld. Het schip wordt hersteld.
De „Belfast" is een kruiser van 10.000 ton. die
nog geen twee jaar geleden van stapel is ge
loopen. Oorlogsbodems snelden de „Belfast" te
hulp en treinreizigers zagen hoe het bescha
digde oorlogsschip naar de haven terugkeerde.
Vijf gewonden hebben kwetsuren aan het hoofd
bekomen en lijden aan „shock".
Zij zijn in het hospitaal opgenomen. Het zijn
een luitenant, een onderofficier en drie man
manschappen. Niemand is ernstig gewond. De
overige gekwetsten zijn in het vloothospitaal
behandeld. Een bericht meldt, dat de Belfast
omstreeks negen uur Dinsdag j.l. uiti de „Firth
of Forth" was vertrokken, tezamen met andere
oorlogsschepen en omstreeks 15 uur terugkeer
de.
Blijkens een Reuterbericht uit Berlijn
werd aldaar gisteren medegedeeld, dat een
duikbootkapitein de marine-autoriteiten er
van in kennis gesteld heeft dat hij den ..Bel
fast" in de ..Firth of Forth" getorpedeerd
en beschadigd heeft.
Dertig dooden bij de ramp van de
„Gipsy".
Blijkens mededeeling van de Britsche admira
liteit zijn bij den ondergang van den torpedo-
böotjager ..Gipsy", die Woensdag op een mijn ge-
loopen is, 30 menschen om het leven gekomen.
Dit aantal is kleiner dan men aanvankelijk
vreesde.
De verliezenlijst bevat de namen van een ma
troos, die aan verwondingen is overleden, van
29 matrozen, die vermist en verloren geacht
worden, van een ernstig gewonde en twee licht
gewonde officieren en van een ernstig gewonde
en negen licht gewonde matrozen.
Het woord is aan
Schiller:
Alleen hij is gelukkig, die zijti geluk
niet aan het geluk te danken heeft.
GEEFT DITMAAL IETS BETERS.
Haarlem's grootste Vulpenspecialist.
ZIJLSTRAAT 90 TELEFOON 11141
(Adv. Ingez. Med.)
De Nederlandsche Dans Liga
organiseert ter inleiding van het
dansfestivaldat in April gehou
den zal wordenin verschillende
steden dans weekends.)
We krijgen, ondanks alle stormen,
In 't voorjaar een dansfestival.
Waarop de dans in alle vormen
Tot demonstratie komen zal.
Dat wordt een feest van elegance.
Waar zeker wordt gedemonstreerd.
Dat er nog dansen is en dansen
En menigeen het nimmer leert.
Geen kunst staat in zoo hooge waarde,
Reeds sinds den alleroudsten tijd,
Geen kunst is zoo over de aarde
Bij ieder ras en volk verbreid.
Er zijn er die het laakbaar vinden,
Te dansen in een tijd als thans.
Daar zij slechts leutigheid verbinden
Aan elke uiting van den dans.
Men kan die meening respecteeren,
Maar als je de gezichten ziet.
Weet men het aardig te maskeeren,
Dan treft de vroolijkheid je niet.
Men blijft het dansen vurig wenschen,
Zelfs, als het moet. op een vulkaan
En 't is verkieslijker dat menschen
Dan poppen aan het dansen gaan.
P. GASUS.
Roosevelt hoopt op einde van den
oorlog in het voorjaar.
WARMSPRINCK3. 24 November. Tijdens
een persconferentie heeft Roosevelt, spre
kende over de defensie-uitgaven der Ver-
eenigde Staten, gezegd dat hij hoop had
dat de oorlog in het voorjaar zou eindigen.
Hij gaf echter niet te kennen, of hij ge
loofde dat deze hoop verwezenlijkt zou wor
den.
De president deelde mede, dat, zelfs afge
scheiden van de uitgaven voor de defensie, de
begrooting het volgende jaar niet in evenwicht
zou zijn. Maar, zoo voegde hij hier aan toe, er
zal een zeer aanzienlijke daling in het tekort
zijn.
Roosevelt herhaalde, dat noch Kennedy, de
ambassadeur in Londen, noch Davies, de am
bassadeur in Brussel, die verlof hebben gekre
gen om hun Kerstvacantie in de Vereenigde
Staten door tc brengen, naar Washington zijn
ontboden. (Reuter).
Uw oogen niet. Raadpleeg een oogarts. WIJ
zorgen voor UW BRIL.
W. KUIPERS ZN., Gedipl. Opticiens.
ZIJLSTRAAT 97 TELEF. 12726
Levering aan Ziekenfondsen.
(Adv. Ingez. Med.)
HEDEN: 16 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING
pag.
Hoeveel winst Haarlem uit de gemeentebedrij
ven haalt. 4
Berekeningen over de bezuinigingen die op on
derwijsgebied te Haarlem zijn ingevoerd. 4
BINNENLAND
De Nederlandsche tankboot Sliedrecht is op den
Atlantischen Oceaan door een duikboot ver
nietigd. 1
Minister van den Tempel wil nog twee nieuwe
bedrijfsraden instellen. 3
Een groot aantal schipbreukelingen van de Si
mon Bolivar komt heden in ons land. 3
BUITENLAND
Japan dreigt Engeland met represailles 5
Het Roemcenschc kabinet-Tatarescoe is samen
gesteld. 5
Een Engelsch schip van ruim 8000 ton is gisteren
op een mijn geloopcn. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Dc Sliedrecht. 1
K. de Jong: Gaelischc liederen en legenden 2
K. de Jong: Ledeneoncert „Zang en Vriend
schap" 2
J. B. Schuil: Alberdingk Tbym. 2
v. II.: Pluk den dag. 3
R. P.: Het journaal van de week. 5
Filmschouw. g
J. H. de Bois: Litteraire Kantteekeningen 7
Van onzen New Yorkschen correspondent: Is
Xederland's deelneming aan de New Yorksche
Wereldtentoonstelling goed bevallen? 7
Dr. W. G. N. v. d. Sleen: Na drie jaar weer naar
Canada 7
Voor de Jeugd 3
J. E. Dinaux: Als de steenen spreken konden 9
De Burgerlijke Stand van Haarlcfa ls opge
nomen op 13