Haarlem's Dagblad
I
De Spaarndam op een mijn geloopen
Moskou verlangt
Finsche
terugtrekking van
troepen.
De Indruk naar Buiten.
Nog één week.
De legerberichten.
k/eei wat U eet
Boterspeculaas
Poppen
SMITS
Balkan-vredesblok schijnt
kans van slagen te hebben.
57e Jaargang No. 17314
^tgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem Drukkerij N.V Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
DirectieP. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 27 November 1939
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
ƒ0.15. Groentjes zie rubriek.
Iedereen zal erkennen dat het in dezen tijd van
grooter belang is dan ooit welken indruk Neder
land in het buitenland maakt. Niet alleen op de
oorlogvoerenden, maar ook op de andere onzij
dige staten, groote en kleine, die gelukkig nog
steeds de overgroote meerderheid vormen. Laat
men toch niet vergeten dat er tot dusverre geen
tweede wereldoorlog bestaat zooals die van 1914
1918, waarin tientallen staten betrokken waren.
Zoowel in de oorlogvoering als in het aantal deel
nemers bestaat een enorm verschil, en het eerste
hangt nauw samen met het tweede. Want de drie
Europeesche oorlogvoerenden zouden heel anders
optreden als zij niet beseften dat grootmachten
als Rusland, de Vereenigde Staten en Japan
en daarnevens het zwaarbewapende Italië plus
de moeilijk berekenbare Balkan en Turkije
hen onverzwakt observeeren en hun eigen plan
nen zitten te maken of hun eigen belangen in
de gaten houden. Het is geen wereld waarin men
zich ongestraft kan verzwakken nevens zulke
geldt dit vooral ten aanzien van Rusland, gereed
om in troebel water te visschen, zooals het al met
aanzienlijk succes gedaan heeft en ongetwijfeld
in nog heel wat grooter mate hoopt te doen als
de Westelijke grootmachten het den dienst moch
ten bewijzen, elkaar af te maken. Of althans
maar uit te putten. Waarom heeft het aanbod
van goede diensten, om den vrede te helpen be
reiken, nog geen succes gehad? Het staatsprestige
zit er zwaar tusschen, zooals hier al eerder tot
uiting is gebracht. Men kan de oplossing nog
maar niet vinden en is anderzijds nog niet over
tuigd dat men zijn positie door langer volhouden
niet op eenigerlei wijze zal kunnen versterken.
Natuurlijk staat het daarbij geenszins vast dat
het een lange oorlog zal worden. Dat is van weers
zijden wel verklaard, maar daarbij treedt de pro
paganda op den voorgrond. Van weerszijden wil
men vooral getuigen, dat men zoo'n langen oorlog-
niet vreest en hem winnen zal. Daarmee moet
de tegenpartij geïmponeerd en het eigen volk in
sterke toeschouwers-bij-het-gevecht. Natuurlijk
zijn vertrouwen van onbegrensde macht ge
schraagd worden. Maar wie denkt aan de Rus
sische dreiging nu pas weer getoond door het
schijnbare ultimatum wegens een Finsch „grens
incident" en aan de andere grootmachten, die
in elk geval ontzien moeten worden, schakelt
geenszins de mogelijkheid uit dat deze oorlog
binnen eenige maanden inplaats van binnen eeni-
ge jaren zou kunnen eindigen.
Intusschen duurt hij nog voort, ter zee zelfs in
I groote activiteit, waarbij de kleine neutrale sta
ten steeds meer in den knel komen en buitendien
in onzekerheid omtrent de toekomst van hun on
afhankelijk volksbestaan blijven verkeeren. Daar
bij is het hun belang zich niet alleen eensgezind
in de handhaving hunner onzijdigheid maar ook
rustig en vastberaden te toonen. Wat het buiten
land van hen hoort moet niet alleen sympathie
wekken maar ook indruk makenen boven
dien hun handelsbelangen dienen.
Onze reclame in het buitenland is altijd slecht
geweest. In den loop der jaren heb ik daar her
haaldelijk over geschreven. Het vreemdelingen
verkeer is in tijden van vrede ver ten achter ge
bleven bij zijn ontwikkelingsmogelijkheden door
de schrielheid vooral van overheidszijde. Be
krompenheid en conservatisme hebben het
geremd, ten voordeele van andere kleine landen
die den nieuwen tijd beter begrepen. Voor de
producten van onze handel en industrie is even
eens veel te weinig reclame gemaakt, met name
in een enorm afzetgebied als de Vereenigde
Staten.
En in algemeenen zin is het ook al niet fraai,
als men waarneemt dat nu al jaren over een Ne-
derlandschen Wereldomroep wordt geredekaveld
en er nog steeds niets van is gekomen. Het is een
heele lijst van tekortkomingen, die men zou kun
nen opstellen. De Haagsche Post, die er oc^t over
uitpakt, ergert er zich aan dat de filmreportage
I over de Nederlandsche defensie „zulk een onbe
nullig en vulgair karakter heeft" en zich pleegt
te bepalen tot een slenterend groepje ingekwar-
tierden in een dorpsstraat, een soldaat die een
haring aan een 'stalletje eet en zoo meer. Het
zelfde blad vestigt de aandacht en terecht
op een prachtig album over Finland, met uit
stekenden tekst en illustraties, dat inderdaad dooi
de Finsche regeering alom is verspreid. Wij heb
ben dat ook ontvangen en er al verscheidene
foto's en bijzonderheden aan ontleend, evenals
andere bladen. Dat doet Finland, met een volk
de helft zoo groot als het Nederlandsche, zonder
machtige koloniale hulpbronnen en thans ver-
keerend in een veel gevaarlijker situatie dan wij.
Wat doet Nederland?
De Haagsche post vraagt om meer „propagan
da". Dat woord heeft een onprettigen klank ge
kregen. Ik neem het liever niet over. Maar ik ben
evenals dit weekblad steeds van meening geweest
dat wij ver te kort schieten in het wekken van
den goeden indruk naar buiten. Dat zou veran
derd kunnen worden door er ruim geld voor te
voteeren, door deskundigen op het gebied der
publiciteit geen angstige officials die er geen
verstand van hebben de vrije hand te geven
en door in woord en beeld eenvoudig de waarheid
mee te deelen. Geen snoeverij, maar de waarheid,
met veel Illustratie en veel goedgeschreven toe
lichting, door radio-uitzendingen en films bo
vendien.
Het zou veel geld kosten, maar weinig in ver
houding tot de andere nooduitgaven van dezen
tijd. En voor hem die modern denkt en verder
kijkt dan zijn neus lang is vertegenwoordigt dit
een zeer groot Nederlandsch belang. „Kent de
wereld ons zoo goed, houdt zij zich zoo harts
tochtelijk met ons bezig, dat wij zelf mogen stil
zitten en zwijgen?" vraagt de H. P. „De vraag
stellen is haar beantwoorden."
Daar ben lk het volkomen mee eens.
R. P.
Nog één enkel weekje vrinden,
Dan verjaart de oude Sint,
Weest er tijdig bij, te vinden,
Wat uw hand te geven vindt.
U kunt nu nog rustig neuzen,
Kiezen na kalm overleg,
Er is nu nog mime keuze,
Straks is al het mooiste weg.
Achter alle winkelruiten
Staan verkoopsters voor u klaar,
Blijf niet te lang talmen buiten
Ga uw gooi als ieder jaar.
Maak surprises van uw pakjes
Knutsel er wat rijmpjes bij,
En voor jong en oud wordt strakjes
't Sinterklaasfeest dubbel blij
Nog maar één kort weekje, vrinden
Dan verjaart de goede Sint,
Weest er tijdig bij, te vinden,
Wat uw hart te geven vindt.
P. GASUS.
De laatste Fransche legerberichten luiden:
Zaterdagavond Een kalme dag aan het ge_
heele front,
Zondagmorgen: Gedurende den nacht acti
viteit van de patrouilles in de Vogezen.
Zondagavond: Beperkte bedrijvigheid dier
artillerie en der met elkander in contact zijnde
elementen.
Maandagmorgen: In den Joop van den
nacht viel niets bijzonders te melden
Het Duitsche Iegerbericht.
BERLIJN 27 November (D. N. B.) Het opper
bevel van de weermacht maakt bekend:
In het Westen behalve zwak vuur der artillerie
geen noemenswaardige gevechtshandelingen.
Uitsluitend met
Roomboter
bereid
Luxe Bakkerijen
Tel. 10876 - 13714 - 11643 - 12193 - 21521
(Adv Ingez Mea j
De „Spaarndam".
Het stoomschip „Spaarndam" van de Holland-Amerika Lijn is van
morgen voor den Theemsmond, ongeveer twee mijl ten Noord-Oosten van het
Tongue lichtschip, op een mijn geloopen.
Verschillende schepen in de nabijheid vingen S. O. S.-signalen van het
schip op. De bemanning is in de reddin gbooten gegaan.
De „Spaarndam" is op 22 September met een lading stukgoed aan boord
uit New-Orleans vertrokken en arriveerde op 10 October in de Downs. Nadat
het schip door de Britsche contrabande-controle was vrijgegeven, stoomde
het op naar Gravesend, vanwaar het heden in den vroegen morgen is ver
trokken.
De „Spaarndam" is in 1922 gebouwd en meet 8857 ton.
Omstreeks elf uur hedenmorgen was het door
de opvarenden verlaten wrak van de „Spaarndam"
nog drijvende.
Door den krachtigen noordoostelijken wind
dreef het wak in westelijke richting. De zee
was ruw.
Wij teekenen hierbij aan dat, indien het juist
is, dat de „Spaarndam bij het lichtschip Tong,
12 K.M. ten noorden van Margate in noordwes
telijke richting afdrijft, het schip een goede
kans maakt voor de Theemsmondig terecht te
komen en niet op de krijtrotsen aan de zuidoost
kust.
Russen maken melding van grensincident.
Ontkenning van Finsche zijde.
De Russische Volkscommissaris van buitenlandsche zaken, Molotof, heeft den
Finschen gezant in Moskou, Zondagavond een nota overhandigd, waarin de Finsche
regeering gesommeerd wordt onmiddellij k haar troepen 20 25 Kilometer van de
grens terug te trekken.
Dit bericht volgde op een officieel Sovjet-Russisch, van militaire zijde uitge
geven communiqué waarin de Finnen er van beschuldigd werden Zondag ge
vuurd te hebben op Russische troepen, die nabij.de grens ten Noordwesten van
Mainli gestationneerd waren. Vier Sovjet-Russische soldaten, zoo werd gemeld,
zijn gedood, negen gewond-
Het D.N.B. meldt nader dat aan het slot van
de nota, welke de genoemde Sovjet Russische
lezing van het incident inhoudt, verklaard
wordt, dat de Sovjet-regeering niet het voor
nemen heeft dezen stuitenden aanval van de
zijde der Finsche troepen, welke door het
Finsche opperbevel misschien slecht werden
geleid, een overdreven beteekenis toe te ken
nen. Zij wenscht evenwel niet, dat dergelijke
gebeurtenissen zich in de toekomst zouden
herhalen.
in verband hiermede protesteert de Sovjet-re
geering nadrukkelijk en stelt zij aan de Finsche
regeering voor onverwijld haar troepen 20 tot 25
K.M. van de grens terug te trekken, teneinde al
dus de mogelijkheid van herhaalde provocaties te
verhinderen.
Volgens een denzelfden avond uitgegeven radio
bericht heeft deze eisch betrekking op de Kareli-
sche landengte.
Het Finsche nieuwsagentschap publiceert
het volgende omtrent het standpunt van het
ministerie van buitenlandsche zaken:
De Finsche overheid' heeft na een onderzoek
van het door Sovjet-Rusland gemelde voorval
vastgesteld dal van Finschen kant geen schot
gelost is aan de grens.
Het communiqué verklaart verder dat daarente
gen van Sovjet-Russische zijde aan gene zijde der
Finsche grens naar het schijnt schietoefeningen
zijn gehouden met mortieren.
Tenslotte deelt het communiqué mede, dat de
Finsche gezant een nota gezonden heeft, waarin
wordt voorgesteld de Finsche troepen 25 K.M. van
de grens terug te trekken, teneinde een onderzoek
van de gebeurtenissen te vergemakkelijken.
Havas veraeemt uit Helsinki dat Finsche krin
gen geen enkele ongerustheid betoonen naar aanlei
ding van het uit Russische bron gemelde grens
incident, dat zooals men weet door de Finsche re
geering is tegengesproken.
Finland, aldus zegt men, heeft geen troepencon
centraties bij de Russische grens. Bovendien heb
ben de Finsche troepen Zondag rust gehad.
Het lijkt waarschijnlijk, dat de Finsche regee
ring haar bereidheid zal toonen ieder noodig ge
acht onderzoek toe te staan, teneinde de waarheid
vast te stellen.
Volgens United Press heeft een zegsman van het
Finsche ministerie van Buitenlandsche Zaken ver
klaard: „In geen geval kan er sprake zijn van een
éénzijdige terugtrekking der troepen van de
Finsch-Russische grens".
Protest-meetings in de Sovjet-Unie.
MOSKOU, 27 November. Radio Moskou deelde
mede dat er ijlings massa-meetings in alle fa
brieken in Sovjet-Rusland tegen hedenmorgen
bijeengeroepen zijn als protest tegen „provocaties
aan de Finsche grens"
In een resolutie van het leger wordt gezegd,
dat het „geduld van Rusland thans ten einde is".
(United Press).
Britsch-Franschc coördinatie
commissie wordt te Londen
gevestigd.
Jean Monnet aan het hoofd.
De Fransche minister-president en de Britsche
premier hebben gezamenlijk Jean Monnet be
noemd tot voorzitter van een Fransch-Britsch
coördinatiecomité. Het presidentschap is van inter
geallieerden aard. De leden van het comité zullen
gekozen worden volgens de te behandelen proble
men uit het personeel der permanente uitvoerende
comités.
Er zijn reeds regelingen getroffen voor den aan
koop door Frankrijk en Engeland van wapens en
vliegtuigen in Canada en de Vereenigde Staten.
Het comité, waarvan Monnet voorzitter is ge
worden, zetelt in Londen. Het zal de instructies
geven aan verschillende aankóopcommissies in het
buitenland, waarvan de voornaamste zich in
Canada en de Vereenigde Staten bevinden.
Het woord is aan
Due de Lévis:
De meeste smarten komen zoo gauw
omdat wij ze halverwege tegemoet gaan.
Treedt Bulgarije eveneens toe.
United Press meldt uit Istanboel
Het plan, om een Balkan-vredesblok tot stand
te brengen teneinde de Duitsche en- of Russische
penetratie tegen te houden, ontwikkelt zich snel
in gunstigen zin in de hoofdsteden der Balkan-
sta ten.
De Turksche ambassadeur te Moskou zou de
Sovjet-regeering van dit plan op de hoogte heb
ben gebracht. Hiervan konden wij echter geen be
vestiging tot nu toe verkrijgen.
Het bericht betreffende een eventueel deelnemen
van Italië en Hongarije in dit nieuwe Balkan-blok
werd evenmin bevestigd.
De vier leden van het Balkanpact nl. Turkije,
Griekenland, Joego-Slavië en Roemenië zouden
echter hun uiterste best doen, om zich van de deel
neming van Bulgarije te verzekeren.
De merkbare verbetering in de Bulgaarsch-
Turksche relaties, die in den laatsten tijd te con-
stateeren valt, wordt als een goed voorteeken be
schouwd. Men wijst er met klem op. dat Bulgarije
gaarne aan zulk een voorstel zou deelnemen, op
voorwaarde, dat men het land de belofte doet, dat
zijn territoriale eischen in de toekomst bevredigd
zullen worden.
Men merkt verder op, dat Italië in staat is, om
als waarnemer deel te nemen, aangezien dit land
het protectoraat van Albanië op zich heeft geno
men.
De Grieksche ambassadeur is, na een lang ge
sprek met den Turkschen minister van Buitenland-
schen Zaken, vanavond naar Athene gereisd, om
met zijn regeering overleg te plegen.
Sterke was van de Maas.
Bij Maastricht een stijging van 1.40 M. sinds
Zondagmorgen.
's-GRAVENHAGE, 27 November. De alge-
meene dienst van den Rijkswaterstaat deelt ons
het volgende mede:
Tengevolge van den zwaren regenval der laat
ste dagen is het water van de Maas weder sterk
gaan stijgen. De waterstand aan de hoofdsiuis te
Maastricht was hedenochtend 45.06 meter 4- N.
A. P. De stijging sinds Zondagochtend bedroeg
1.40 meter.
Daar van de Belgische Maas en haar zijrivieren
nog sterke was gemeld wordt, zal de radio-hoog
waterberichtgeving voor de Maas worden inge
steld.
De stormvloedwaarschuwingsdienst van
het Meteorologisch Instituut in de Bilt
seinde te 11.10 uur aan de groepen Rotter
dam, Dordrecht en Bergen op Zoom: „Wordt
verwacht flink hoog water" en aan de groep
Gc-rinchemVianen: „„Wordt verwacht ge
vaarlijk hoog water".
Geseind 27 November te 10.50 uur: aan de
posten van IJmuiden tot de Belgische grens:
„Wordt verwacht stoïm uit het Zuid-Westen met
ruimenden wind.
Moeilijkheden in de seringencultuur
AALSMEER, 27 November. Nu het Britsche
Rijk zijn grenzen voor de Nederlandsche bloe
men heeft gesloten, zijn de moeilijkheden voor de
Aalsmeersche seringencultuur zoodanig vergroot,
dat meer dan de helft van de ter veiling aange
voerde seringen naar de vuilnisbelt gebracht
moeten worden.
De Aalsmeersche tuinbouwbond heeft thans
een deputatie naar 's-Gravenhage gezonden, die
aan de regeering zal voorstellen een tweeledigen
minimumprijs in te voeren en wel één van 50
cent voor tien takken seringen van betere kwali
teit en één van 25 cent voor 10 takken van min
der goede kwaliteit. Bij aanvaarding van dit voor
stel zullen de seringen altijd een dezer minimum
prijzen opbrengen.
Vorig jaar werd op de beide plaatselijke veilin
gen tot een bedrag van f 698.938 aan seringen
verhandeld. Alleen op de C.A.V. beloopt de aan
voer reeds tien millioen stuks. Van de totale pro
ductie van ongeveer twaalf millioen stuks werden
vorig jaar zeven millioen uitgevoerd naar Groot-
Brittannië.
Nog steeds geen spoor van
verdwenen meisje.
Dag en nacht wordt er nog gezocht naar de ver
dwenen Johanna Elisabeth de Nigtere. Niets is nog
omtrent haar bekend geworden.
De politie in alle plaatsen van Nederland is per
radio verzocht controle te doen houden in alle ho
tels, logementen en pensions, hetgeen gebeuren zaL
Tientallen menschen hebben zich reeds bij de po
litie gemeld voor het geven van allerlei inlichtin
gen, welke tot heden toe geen resultaten hebben op
geleverd.
WEEKBERICHT
Coöp. Vooruitgang U.A.,
Haarlem.
Onze St. Nicolaas-etalages zijn gereed.
BANKET per pond ƒ1.
SPECULAAS POPPEN 15, 25 en 50 cent
TAAI POPPEN 7, 24 en 48 cent
TAAI per half pond 10 cent
SPECULAAS per half pond 17 cent
DOOZEN BONBONS, CHOC. LETTERS. BORST
PLAAT, MARSEPAIN, STROOIGOED.
MET DIVIDENDBONS.
(Adv. Ingez. Med.)
(Adv. ingez. Med.)
HEDEN: 14 PAGINA'S.
BINNENLAND
pag.
De „Spaarndam" is voor de Engelsche kust
op een mijn geloopen. 1
Minister Bolkestein over onderwijsver
nieuwing. 3
De geredden van de „Simon Bolivar" in ons
land. 3
Het in aanbouw zijnde schip „Sloterdijk" is
ernstig door brand geteisterd. 3
De regcering heeft te Berlijn geprotesteerd
in verband met het grensincident bij Venlo. 6
Bij Schiermonnikoog is een Duitsch schip
gestrand. 6
BUITENLAND
De Russen eischen terugtrekking van de
Finsche troepen.
In het afgeloopen weekeinde zijn weer ver
scheidene schepen verongelukt, o.a. de
Britsche hulpkruiser „Rawalpindi" en een
Duitsch marincvaartuig. 5
Chamberlain heeft in zijn radiorede van
Zondagavond het „oorlogsdoel" en het
„vredesdoel" van Engeland uiteengezet. 5
Duitsche vliegtuigen hebben boven de Noord
zee Engelsche oorlogsschepen aangevallen. S
ARTIKELEN, enz.
R. P.: De indruk naar buiten. 1
J. B. Schuil: Nieuw Leven; De Ernst van
Ernst; D. I. U. 2 en 7
K. de Jong: Heemsteedsch Fanfarecorps
„Excelsior"; Concert der H.O.V. 8
W. v. d. T.: Het hart van Amsterdam. 3
Van onzen Romeinschen correspondent: De
nieuwe figuren in Italië's regeering. <9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op 9