Haarlem's Dagblad Finnen slaan aanvallen op de Karelische Landengte af. Duurtetoeslag Zweedsch schip bij Terschelling op een mijn geloopen. Het Groote Debat. Winter. Helsinki opnieuw gebombardeerd ook aan armlastigen, Binnen tien minuten gezonken. BERICHT Het Belangrijkste 57e Jaargang No. 17335 Uitgave lourens Coster, Maatschappij voor Courant. Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro- dienst 38810. Drukkerij: Zuidei Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082. Hoofdred 15054, Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724, 14825. SoendapleTn 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Donderdag 21 December 1939 Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post ƒ3.55, losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer 0.15. Groentjes zie rubriek. Gisteren heb ik den vermaarden Engelschen schrijver H. G. Wells geciteerd, die in een artikel in de Fortnightly Review heeft gevraagd om „een groot debat, tegelijk met dezen oorlog te houden", waaraan zooveel mogelijk menschen in de wereld zouden moeten deelnemen. „Niet alleen onze medeburgers", zegt Wells, „maar ook onze bond- genooten, de neutralen en de volken die tegen over ons staan. Wij moeten een grondslag van ge meenschappelijke opvattingen met hen uitwer ken". In den wereldoorlog, vijfentwintig jaar geleden, zou een dergelijk denkbeeld onzinnig geacht zijn. Maar in dezen strijd, die zich maar ten deele ont wikkeld heeft, eigenlijk alleen ter zee, zijn de mogelijkheden van het bereiken van overleg zoo veel grooter dat Wells' voorstel heelemaal niet onuitvoerbaar klinkt. Al zou Duitsche deelneming aan dit gevraagde debat zich dan ook minder vrijelijk ontwikkelen dan in andere landen. Men behoeft met Wells' schildering van den huidigen toestand, waarbij hij krasse terinen be zigt, nog niet woord voor woord in te stemmen om toch met hem te erkennen dat de ontwikkeling van gebeurtenissen wèl ingrijpender is en dat de problemen des tijds veel dieper wortelen dan de vraag, hoe het verder met den oorlog zal loopen. En menig zelf nadenkend mensch moet zich vaak met twijfel afvragen: Wat moet er gebeuren na dezen oorlog? Dat vooral blijft een mysterie. Men kan zich misschien eenige voorstelling maken van hetgeen Duitschland zou doen als het den oorlog won ofschoon ook daarbij nog twijfel rijst aan de positie ten opzichte van Rusland en aan meer dingen maar wat er geschieden zou in geval van een Engelsch-Fransche overwinning is verre van klaar en evenmin wat het lot van Europa zou worden als de strijd als militair-onbe slist werd opgegeven, als een wapenstilstand werd gesloten en men tot onderhandelen besloot. Dit laatste schijnt in de huidige verhoudingen zeer velen het waarschijnlijkst toe. En men be hoeft geen mensch met vervaarlijke nieuwe po litieke theorieën te zijn om in te zien dat Europa eigenlijk niet gereed is voor zulk een toestand. Het heeft geen plan. Er is geen gemeenschap pelijk inzicht over een nieuwe eenheidsvorming, hoe die ook betiteld moge worden. Terecht zegt Wells: „Het is duidelijk dat wij, indien wij rationeele vooruitziende wezens zijn, niets anders kunnen doen dan dit probleem van den wereldvrede tot het belangrijkste vraagstuk, het richtsnoer van cois leven te maken. Als wij er voor wegloopen achtervolgt en pakt het ons. Wij moeten het in het gelaat zien. Wij moeten het oplossen of erdoor vernietigd worden. Zoo acuut en veelomvattend is het. Wij moeten uit een mist ons een weg vechten. Dit groote debat over de wederopbouw van de wereld is belangrijker en dringender dam de oor log en er bestaan geen genoegzame middelen voor meeningsuiting en kritiek. Hier en daar uit men opbouwende denkbeelden, maar er is weinig gron dig onderzoek, weinig uitwisseling van opvattin gen, onvoldoende vooruitgang. Niets is geregeld, niets wordt als ondeugdelijk opzij gezet, niets wordt bij voortduring gewonnen. Niemand schijnt te hooren wat de ander zegt. Er schijnt geen ach tergrond van een intelligent luisterende en criti- seerende wereld te zijn. Er zijn hier en daar en kele menschen die lezen en denken in fragmen ten en geen verband met elkaar hebben. Dat is al het denken dat onze wereld doet in het gezicht van een wereldramp. De Universiteiten God zegen ze! zijn alle muisstil" Het is de taal van een man die luidkeels, uit alle macht, de wereld een waarschuwing toe roept en haar oppervlakkigheid, vaagheid, vrees om groote nieuwe oplossingen te overwegen en te erkennen hoe alles veranderd is, verwijt. Overdrijft hij daarin? Ik geloof het niet. Het is alsof men, duizelig geworden van het tempo der gebeurtenissen, zich maar aan behoudende op vattingen en oude denkbeelden vastklampt in de hoop dat er wel een of ander wonder ge beuren zal. Maar dat baat niet: de mensch moet medewerken om zijn wereld te herbouwen op beter grondslag. Toch zijn er wellicht meer menschen dan Wells vermoedt die daarnaar nu zoeken en stre ven en die ook onderling contact pogen te vin den. Maar dat zij de hulp noodig hebben van menschen die, zooals hij, alarm slaan is zeker. Want er is haast. Het gevaar van een groote uit breiding van den oorlog blijft en er zijn telkens botsingen die eraan herinneren. Moge de roep stem van de bouwers tijdig worden verstaan; moge het groote debat zich ontwikkelen ondanks de remmen van dezen tijd en ondanks de angst van velen omeen meening te hebben. R. P. Duitschers schieten Fransch verkenningsvliegtuig neer. BERLIJN, 21 December (D.N.B.) Het opper bevel van de weermacht maakt bekend: „In het Westen iets levendiger plaatselijk op treden van de artillerie. Een Fransdh verkennings vliegtuig werd kort nadat het over de grens was gekomen door Duitsche jachtvliegers in de streek van Pirmasens neergeschoten". Hedenmorgen had te Heemstede een ernstige botsing plaats tusschen een vrachtauto en een tram van de N. Z. H. T. M„ waarbij de vrachtauto ten slotte bijna verticaal tegen een mast van de tram kwam te staan. Sneeuwstormen verhinderen elke activiteit in het noorden. Het woord is aan Amerikaaiische luchtmacht wordt geünificeerd volgens Europeesch model. WASHINGTON, 21 Dec. (Havas). De minis ter van Oorlog, Woodring, heeft aangekondigd, dat de luchtmacht van de Vereenigde Staten volgens Europeesóh systeem geüunificeerd zal worden. De eenheden van de verdediging tegen aanvallen uit de lucht: vliegtuigen, luchtdoelartillerie. waar schuwingsdienst, welke thans verspreid zijn op gesteld, zullén volgens de te Parijs en Londen ge bruikte methode worden vereeai<|f Reuter meldt uit Helsinki: De felle koude, gepaard gaande met verblindende sneeuwstormen hebben iedere gevechtsactiviteit aan het front in het Fin- sche poolgebied, in den corridor van Petsamo, on mogelijk gemaakt. Naar de Finsche commandanten melden hebben de Russen in den sector van Hestefoff aan de Noorsche grens zware verliezen geleden. Van ooggetuigen aan de andere zijde van de Noorsche grens hebben de Finnen vernomen, dat de Russen van Petsamo uit in een onafgebroken stroom versterkingen zenden. Het Finsche legerbericht meldt: „Op de Karelische Landengte hebben de Rus sen Dinsdag den geheelen dag verwoede aan vallen ondernomen. Na een krachtige langdurige artillerievoorbereiding is de Sovjet-infanterie, gesteund door honderden tanks van verschil lende types tot den aanval overgegaan. De voornaamste aanval voltrok zich evenals den dag te voren tusschen Kaukjarvi en Muelaa- jarvi. Sterke troepen hebben ook op andere punten aangevallen. Alle aanvallen zijn afge slagen. Des avonds hielden de Finnen nog stand. De Russische verliezen aan tanks zijn aanzienlijk- Twintig Sovjet-tanks, die tot onze stellingen op rukten, werden buitgemaakt. Vele andere werden voor onze linies vernield. De Russische verliezen aan manschappen zijn eveneens aanzienlijk. Aan het oostelijk front rukken onze strijdkrachten op in de richting Salla. Wij hebben ons meester gemaakt van groote hoeveelheden materiaal, o.a. drie tanks, een kanon, enkele machinegeweren, dertig vracht auto's en veel munitie. Aan het front van Petsamo hebben onze troepen zich op Kornettijavi teruggetrokken." In het communiqué der luchtmacht wordt o.a. gezegd: „Dinsdag was het de bedrijvigste dag sinds het begin van den oorlog. De Finsche luchtmacht werd in verwoede luchtgevechten gewikkeld, die den ge heelen dag duurden, voornamelijk boven de Kare lische landengte. Vast is komen te staan dat Finsche vliegtuigen veertien vijandelijke machines hebben neergehaald, voor het meerendeel bommenwerpers en dat zes vijandelijke toestellen door de lucht afweer batterij en zijn neergehaald. Naar schatting zijn gedurende den dag 200 vijandelijke vliegtuigen over Finsch grondgebied gevlogen. Het communiqué meldt ook het bombardement door de Russen van Abo, Bortevala nabij Helsinki, Hangö en eilanden van de Finsche Archipel. Het legerbericht van hét hoofdkwartier van het militaire district Leningrad vermeldt, dat Woens dag in alle districten kleine schermutselingen tus schen patrouilles zijn voorgekomen, terwijl in een aantal districten, in het bijzonder in de Landeng te van Karelië, de artillerie aan beide zijden heftig in actie was. Sovjetvliegtuigen hebben verkennings vluchten gemaakt. Het Noorsche telegraafagentschap verneemt uit Kirkenes, dat een hevige sneeuwstorm bij een koude van dertig graden onder vriespunt aan het noordelijk front alle actie onmogelijk maakte. Het troepentransport van de Russen is zeer levendig. In Moskou worden over den strijd in Finland slechts de weinig zeggende legerberichten van den Sovjet Russischen generalen staf gepubliceerd, slechts de kranten te Leningrad en in Karelië ge ven enkele nadere bijzonderheden, zoo vervolgt hét N. T. A. De „Polyarnaya Pravda" looft het gedrag can de Sovjet Russische treïnsoldaten, die de ver bindingen en de ravitailleering van de strijdende troepen verzorgen. Hun taak is zeer moeilijk door de groote afstanden en de felle koude, het gebrek aan wegen en het optreden van de „Witte Finnen" achter de Sovjet Russische linies. De levensmid delen moeten de mannen op hun rug, op kleine Si berische ponies of rendiersleden vervoeren. Een karavaan van 21 paarden met levensmiddelen heeft dertig uur noodig gehad om veertig kilometer, welke Petsamo van de ravitailleeringsbasis scheidden, af te leggen. Deze 21 paarden werden geleid door der tig man. Spoorweg door buitenlandsche vrijwilligers vernield? De „Aftenposten" bericht, dat Finsche vlieg tuigen den spoorweg LeningradMoermansk heb ben gebombardeerd. De aanval werd uitgevoerd door zeven Sovjet Russische vliegtuigen, welke door de Russische piloten, die gedeserteerd zijn, naar de Finsche linies werden gebracht. Aan den aanval werd deelgenomen door buitenlandsche vrij willigers. De correspondent van „Svenska Dagbladet" te Helsinki schrijft: „De Russen hebben een amphibietank in den strijd gebracht, waarmede sedert een jaar proeven worden genomen en welke in het water door een schroef wordt voortbewogen. De Finnen stellen hier een nieuw antitankkanon tegenover, dat door een Finsch artillerie-officier is uitgevonden en in het buitenland is gebouwd. Dit kanon heeft een sterk doordringingsvermogen. De Finnen beschikken evenwel niet over een voldoen de aantal van deze kanonnen. Het Finsche blad „Helsingin Sanomat", zegt dat het Russische leger dat twintig jaar een vraagteeken is geweest voor Europa, thans voor het eerst in een werkelijk gevecht is gewikkeld. Het feit dat Fin land nu reeds twintig dagen weerstand heeft kun nen bieden aan een aanvaller, die over groote over macht beschikt en van verschillende zijden aanvalt heeft groote waardeering voor de Finsche soldaten gewekt, doch de meening over het Russische leger in het buitenland is er aanmerkelijk door gedaald. De president van de republiek heeft naar voorts wordt vernomen een decreet gepubliceerd waarbij maatregelen zijn genomen tegen personen, die gevaarlijk zijn voor de veiligheid van den staat Deze personen kunnen uif het land worden gezet, bewaakt of gevangen gehouden worden. Het Finsche ministerie van oorlog heeft biljetten laten aanplakken, waarbij heden de lichting 1899 van den landweer eerste groep wordt opgeroepen Finsche kringen in Londen verklaren, dat Finland wel oorlogsmateriaal uit Engeland krijgt, maar helaas niet zooveel als het noodig heeft. De Engel- sche Blenheim-bombardementstoestellen, die Fin land gekocht heeft voor den Sovjet Russischen aan val, zijn gebleken zeer te voldoen tegenover de beste Russische toestellen, maar numeriek is de Finsche luchtmacht zeer veel minder. Finnen willen een leening sluiten. Van welingelichte zijde wordt uit Washington vernomen dat Finland poogt een leening van 50 raillioen dollar te sluiten bij de regeering van dc Vereenigde Staten voor het koopen van oorlogs materiaal. De leiders van het Congres worden ge polst, nu de Finsche regeering er niet in is geslaagd in Wallstreet een leening te sluiten. In Congres kringen wordt verklaard, dat de leening de goed keuring van het Congres behoeft Al kreeg u sinds een week geleden Van 't echte winterweer uw deel, De winter is nu ingetreden, Zegt de kalender officiëel. Ja, 't is een echte winterkoude En er is kans, volgens de Bilt, Dat die nog wel wat aan zal houden, Of u 't dan niet of gaarne wilt, Ik heb geen last van wintervoeten En ook geen afkeer van het ijs, Maar ik zal dooi met vreugd begroeten, Ik stel de vorst nu niet op prijs. Te groot is 't aantal van de menschen, Voor wie de koude nood beduidt Als er gelet werd op mijn wenschen, Was 't om die reden heden uit. De winter is nu ingetreden, De kortste dag breekt weder aan, Het stemt ons dankbaar en tevreden, Dat nu de dagen lengen gaan. Men zegt wel: als de dagen lengen Dan vriest het harder in 't verschiet, Of wel: dan gaat de winter strengen, Dat rijmt, maar vast is 't daarom niet. Wel zeker is, dat alle dagen Het daglicht weer wat winnen zal, Wat zorg men ook nog krijgt te dragen, Dat is een vreugd in elk geval. De toekomst mag nog duister wezen. Figuurlijk 't is van groot gewicht, Dat wij geleidelijk na dezen Weer letterlijk gaan naar meer licht. P. GASTJS. CHOCOLADE KRANSEN gevuld met de wereldberoemde WILLEM STUVé NOUGAT. ZACHTE NOUGAT STAAFJES 35 ct. 'per ons. Blikken voor verzending gereed v.a. 1.50, 2.00, 2.50 en hooger. WILLEM STUVé Hofleverancier Gr. Houtstraat 7 t.o. Paarlaarst. - Telef. 10992 (Adv. Ingez. Med.) United Press verneemt uit Stockholm dat Russische vliegtuigen hedenmiddag om 12.05 uur Finsche tijd een aanval op Helsinki heb ben gedaan. Er werden 6 bommen uitgewor pen van 100 a 300 K.G. Verscheidene gebouwen, waaronder een zieken huis en een- kintertehuis werden getroffen. Er vie len echter geen slachtoffers, daar iedereen zich in de schuilkelders bevond. Nader wordt gemeld dat in een ziekenhuis in een ander deel der stad een patiënt gewond werd. Overigens zijn de meeste ziekenhuizen in de stad leeg. daar de patiënten naar veiliger oorden, gebracht zijn. De vliegtuigen kwamen uit de richting van Hangö. Ook op Lapork werden bommen geworpen. Men eet niet of hier slachtoffers gevallen zijn. daar alle communicatiemiddelen verbroken zijn. (United Press). Beslissing van het Haarlemsche gemeente bestuur. Nu de regeering heeft bepaald, dat de steun van werkloozen die in de rijkssteunregeling vallen met 5 pet. verhoogd wordt, in verband met de stijging van het levensonderhoud, heeft het gemeentebe stuur van Haarlem besloten dezelfde verhooging te doen gelden voor de gesteunden van Maat schappelijk Hulpbetoon. Het ijs om Haarlem hoogst gevaarlijk. De IJsvereeniging Haarlem, afd. Ijsbond meldt ons: Het ijs om Haarlem en Spaarndam is hoogst gevaarlijk. Verantwoording giften Stille Armen pag. 2, 4de kolom. Vijf opvarenden om het leven gekomen. Woensdagmiddag omstreeks drie uur is het Zweedsche stoomschip „Adolf Bratt" in de Nnordergronden bij Terschelling vermoedelijk op een mijn geloopen en binnen 10 minuten ge zonken. Vier van de opvarenden zijn verdron ken. De overige 17 leden der bemanning zijn door het Letlandsche stoomschip „Auseklis" dat in de nabijheid was aan boord genomen en naar Hoek van Holland overgebracht. Tijdens deze overbrenging is nog één der geredden over leden. De ontploffing werd gehoord op het eiland Ter schelling. Van de duinen af nam men op ongeveer zes mijl van de kust op hetzelfde moment een wa-' (terzuil in de onmiddellijke nabijheid van een schip waar, van welk schip de omtrekken slechts vaag te zien waren. De motorstrandreddingboot „Nicolaas Marius" voer terstond ter assistentie uit» doch. moest onver - Georges Duhamel: De beschaving had het zonder Sparta kunnen stellen. Daarentegen kan men zich niet voorstellen dat zij zonder Athene zoo geioorden zou zijn als wij haar zien. ik bedoel de ware beschaving en niet die van de tanks en de bommen. (Uit: Mémorial de la. Guerre Blanche, verschenen in 1938) Nieuwe gevechtsvliegtuigen bij de Engelsche luchtmacht. LONDEN, 21 Dec. (Havas). De Britsche vlieg tuigindustrie heeft twee nieuwe typen gevechts vliegtuigen geconstrueerd, bericht de „Daily Ex press". De Boulton Paul „Defiant" en de Blackburn ,Roc". De eerste is een twee-persoonsjager, geheel van metaal met een motor van meer dan 1000 P.K. Het toestel heeft een vleugelspanning van 12 Meter en een romplengte van 9.15 Meter. In een draaibare koepel zijn een aantal vuurmonden geplaatst. Snel heid en bewapening zijn nog een officieel geheim. De ,»Roc" is een twee-persoons marine-jager, eveneens bewapend met een aantal vuurmonden in een draaibaren koepel. In totaal zijn bij de Britsche luchtmacht reeds twaalf nieuwe typen vliegtuigen in gebruik, waar van de gegevens nog geheim worden gehouden. De Fransche legerberichten. Woensdagavond: „Geen enkele gebeurtenis van belang in den loop van den dag". Donderdagmorgen: Activiteit van patrouilles hier en daar aan de Saar." Zweedsch vrirwilligerscorps voor Finland. Generaal Linder krijgt de leiding. STOCKHOLM. 20 Dec. (Havas). Het Zweedsche detachement vrijwilligers, dat wordt gevormd, zal vele duizenden manschappen tellen en onder lei ding staan van generaal Ernest Linder. die zich in den Finschen vrijheidsoorlog heeft onderscheiden. Hij was kolonel in het Finsch-Zweedsche leger en verwierf de Finsche generaalsstrepen. Zij, die rich met ingang van 1 Januari per kwartaal abonneeren, ontvangen de In December nog te verschijnen nummers gratis. DE ADMINISTRATIE. HEDEN: 14 PAGINA'S. richterzake terugkeerèn, aangezien noch van een schip noch schipbreukelingen ook maar iets meer te bespeuren was. De schipbreukelingen waren echter, naar hier boven reeds is gemeld, aan boord genomen van de „Auseklis", die op weg was naar Hoek van Holland Van de zestien overlevenden van de Adolf Bratt' waren er nog vier gewond, welke naar een Zieken huis te Rotterdam zijn overgebracht. De Adolf Bratt" was in 1918 te Gotenburg op de werf Lindholmen gebouwd en mat bruto 1818 ton. Het schip was eigendom van de reederij A. Bratt en Co. te Gotenburg en was van Rotterdam naar de thuishaven onderweg. De „Octoberrevolutie" niet gezonken. Wel werd het oorlogsschip geraakt. HELSINKI, 21 December. Officieel wordt be vestigd dat het Russische slagschip „Octoberrevo lutie" door een granaat van de kustbatterij van Koivisto getroffen is. Het schip, dat beschadigd werd, is niet gezonken. {United Press)» HAARLEM EN OMGEVING pag. De Haarlemsche raad legt zich bij de door de rcgcering gcëischtc bezuinigingen neer. 7 De armlastigen te Haarlem krijgen ook duurte toeslag. 7 BINNENLAND Nabij Terschelling is een Zweedsche schip op een mijn geloopen en gezonken; vijf leden der bemanning zijn om het leven gekomen. 1 De Tweede Kamer verwerpt de motie-Wende- laar inzake verlaging der Ieerlingenschaal. 3 De Tweede Kamer neemt de Kinderbijslagwet aan 3 Bij een brand te Assen is een oude dame om het leven gekomen 3 BUITENLAND De mcening van Lord Chatfield over den oor log ter zee. 5 De officieren van dc „Graf Spee" worden te Buenos Aires geinterneerd. 5 ARTIKELEN, enz. R. P.: Het groote debat. j Van onzen correspondent te Stockholm: Zweden blijft zijn neutraliteitspolitiek trouw. 3 K. de Jong: Kerstuitvoering. g J. B. Schuil over „Op 't kantje af', g G. J. Kalt: R. K. Zangvercenlging „St. Caecilia" S Mr. E. Ellas: Van zeven heuvels. g Voor dc Vrouw jj De Burgerlijke Stand van Haarlem Is opge nomen op a

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 1