Haarlem's Dagblad
Finnen slaan aanvallen
op de Karelische Landengte af.
Duurtetoeslag
Zweedsch schip bij Terschelling
op een mijn geloopen.
Het Groote Debat.
Winter.
Helsinki opnieuw
gebombardeerd
ook aan armlastigen,
Binnen tien minuten gezonken.
BERICHT
Het Belangrijkste
57e Jaargang No. 17335
Uitgave lourens Coster, Maatschappij voor Courant.
Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuidei Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082. Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. SoendapleTn 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 21 December 1939
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post ƒ3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
0.15. Groentjes zie rubriek.
Gisteren heb ik den vermaarden Engelschen
schrijver H. G. Wells geciteerd, die in een artikel
in de Fortnightly Review heeft gevraagd om „een
groot debat, tegelijk met dezen oorlog te houden",
waaraan zooveel mogelijk menschen in de wereld
zouden moeten deelnemen. „Niet alleen onze
medeburgers", zegt Wells, „maar ook onze bond-
genooten, de neutralen en de volken die tegen
over ons staan. Wij moeten een grondslag van ge
meenschappelijke opvattingen met hen uitwer
ken".
In den wereldoorlog, vijfentwintig jaar geleden,
zou een dergelijk denkbeeld onzinnig geacht zijn.
Maar in dezen strijd, die zich maar ten deele ont
wikkeld heeft, eigenlijk alleen ter zee, zijn de
mogelijkheden van het bereiken van overleg zoo
veel grooter dat Wells' voorstel heelemaal niet
onuitvoerbaar klinkt. Al zou Duitsche deelneming
aan dit gevraagde debat zich dan ook minder
vrijelijk ontwikkelen dan in andere landen.
Men behoeft met Wells' schildering van den
huidigen toestand, waarbij hij krasse terinen be
zigt, nog niet woord voor woord in te stemmen om
toch met hem te erkennen dat de ontwikkeling
van gebeurtenissen wèl ingrijpender is en dat de
problemen des tijds veel dieper wortelen dan de
vraag, hoe het verder met den oorlog zal loopen.
En menig zelf nadenkend mensch moet zich vaak
met twijfel afvragen: Wat moet er gebeuren na
dezen oorlog? Dat vooral blijft een mysterie. Men
kan zich misschien eenige voorstelling maken
van hetgeen Duitschland zou doen als het den
oorlog won ofschoon ook daarbij nog twijfel
rijst aan de positie ten opzichte van Rusland en
aan meer dingen maar wat er geschieden zou
in geval van een Engelsch-Fransche overwinning
is verre van klaar en evenmin wat het lot van
Europa zou worden als de strijd als militair-onbe
slist werd opgegeven, als een wapenstilstand
werd gesloten en men tot onderhandelen besloot.
Dit laatste schijnt in de huidige verhoudingen
zeer velen het waarschijnlijkst toe. En men be
hoeft geen mensch met vervaarlijke nieuwe po
litieke theorieën te zijn om in te zien dat Europa
eigenlijk niet gereed is voor zulk een toestand.
Het heeft geen plan. Er is geen gemeenschap
pelijk inzicht over een nieuwe eenheidsvorming,
hoe die ook betiteld moge worden.
Terecht zegt Wells: „Het is duidelijk dat wij,
indien wij rationeele vooruitziende wezens zijn,
niets anders kunnen doen dan dit probleem van
den wereldvrede tot het belangrijkste vraagstuk,
het richtsnoer van cois leven te maken. Als wij er
voor wegloopen achtervolgt en pakt het ons.
Wij moeten het in het gelaat zien. Wij moeten
het oplossen of erdoor vernietigd worden. Zoo
acuut en veelomvattend is het. Wij moeten uit
een mist ons een weg vechten.
Dit groote debat over de wederopbouw van de
wereld is belangrijker en dringender dam de oor
log en er bestaan geen genoegzame middelen voor
meeningsuiting en kritiek. Hier en daar uit men
opbouwende denkbeelden, maar er is weinig gron
dig onderzoek, weinig uitwisseling van opvattin
gen, onvoldoende vooruitgang. Niets is geregeld,
niets wordt als ondeugdelijk opzij gezet, niets
wordt bij voortduring gewonnen. Niemand schijnt
te hooren wat de ander zegt. Er schijnt geen ach
tergrond van een intelligent luisterende en criti-
seerende wereld te zijn. Er zijn hier en daar en
kele menschen die lezen en denken in fragmen
ten en geen verband met elkaar hebben. Dat is al
het denken dat onze wereld doet in het gezicht
van een wereldramp. De Universiteiten God
zegen ze! zijn alle muisstil"
Het is de taal van een man die luidkeels, uit
alle macht, de wereld een waarschuwing toe
roept en haar oppervlakkigheid, vaagheid, vrees
om groote nieuwe oplossingen te overwegen en
te erkennen hoe alles veranderd is, verwijt.
Overdrijft hij daarin? Ik geloof het niet. Het is
alsof men, duizelig geworden van het tempo der
gebeurtenissen, zich maar aan behoudende op
vattingen en oude denkbeelden vastklampt in
de hoop dat er wel een of ander wonder ge
beuren zal. Maar dat baat niet: de mensch
moet medewerken om zijn wereld te herbouwen
op beter grondslag.
Toch zijn er wellicht meer menschen dan
Wells vermoedt die daarnaar nu zoeken en stre
ven en die ook onderling contact pogen te vin
den. Maar dat zij de hulp noodig hebben van
menschen die, zooals hij, alarm slaan is zeker.
Want er is haast. Het gevaar van een groote uit
breiding van den oorlog blijft en er zijn telkens
botsingen die eraan herinneren. Moge de roep
stem van de bouwers tijdig worden verstaan;
moge het groote debat zich ontwikkelen ondanks
de remmen van dezen tijd en ondanks de angst
van velen omeen meening te hebben.
R. P.
Duitschers schieten Fransch
verkenningsvliegtuig neer.
BERLIJN, 21 December (D.N.B.) Het opper
bevel van de weermacht maakt bekend:
„In het Westen iets levendiger plaatselijk op
treden van de artillerie. Een Fransdh verkennings
vliegtuig werd kort nadat het over de grens was
gekomen door Duitsche jachtvliegers in de streek
van Pirmasens neergeschoten".
Hedenmorgen had te Heemstede een ernstige botsing plaats tusschen een
vrachtauto en een tram van de N. Z. H. T. M„ waarbij de vrachtauto ten slotte
bijna verticaal tegen een mast van de tram kwam te staan.
Sneeuwstormen verhinderen elke activiteit in
het noorden.
Het woord is aan
Amerikaaiische luchtmacht wordt
geünificeerd volgens Europeesch
model.
WASHINGTON, 21 Dec. (Havas). De minis
ter van Oorlog, Woodring, heeft aangekondigd, dat
de luchtmacht van de Vereenigde Staten volgens
Europeesóh systeem geüunificeerd zal worden. De
eenheden van de verdediging tegen aanvallen uit
de lucht: vliegtuigen, luchtdoelartillerie. waar
schuwingsdienst, welke thans verspreid zijn op
gesteld, zullén volgens de te Parijs en Londen ge
bruikte methode worden vereeai<|f
Reuter meldt uit Helsinki: De felle koude, gepaard
gaande met verblindende sneeuwstormen hebben
iedere gevechtsactiviteit aan het front in het Fin-
sche poolgebied, in den corridor van Petsamo, on
mogelijk gemaakt.
Naar de Finsche commandanten melden hebben
de Russen in den sector van Hestefoff aan de
Noorsche grens zware verliezen geleden.
Van ooggetuigen aan de andere zijde van de
Noorsche grens hebben de Finnen vernomen, dat
de Russen van Petsamo uit in een onafgebroken
stroom versterkingen zenden.
Het Finsche legerbericht meldt:
„Op de Karelische Landengte hebben de Rus
sen Dinsdag den geheelen dag verwoede aan
vallen ondernomen. Na een krachtige langdurige
artillerievoorbereiding is de Sovjet-infanterie,
gesteund door honderden tanks van verschil
lende types tot den aanval overgegaan. De
voornaamste aanval voltrok zich evenals den
dag te voren tusschen Kaukjarvi en Muelaa-
jarvi. Sterke troepen hebben ook op andere
punten aangevallen. Alle aanvallen zijn afge
slagen.
Des avonds hielden de Finnen nog stand. De
Russische verliezen aan tanks zijn aanzienlijk-
Twintig Sovjet-tanks, die tot onze stellingen op
rukten, werden buitgemaakt. Vele andere werden
voor onze linies vernield. De Russische verliezen
aan manschappen zijn eveneens aanzienlijk. Aan het
oostelijk front rukken onze strijdkrachten op in de
richting Salla. Wij hebben ons meester gemaakt
van groote hoeveelheden materiaal, o.a. drie tanks,
een kanon, enkele machinegeweren, dertig vracht
auto's en veel munitie.
Aan het front van Petsamo hebben onze troepen
zich op Kornettijavi teruggetrokken."
In het communiqué der luchtmacht wordt o.a.
gezegd:
„Dinsdag was het de bedrijvigste dag sinds het
begin van den oorlog. De Finsche luchtmacht werd
in verwoede luchtgevechten gewikkeld, die den ge
heelen dag duurden, voornamelijk boven de Kare
lische landengte. Vast is komen te staan dat Finsche
vliegtuigen veertien vijandelijke machines hebben
neergehaald, voor het meerendeel bommenwerpers
en dat zes vijandelijke toestellen door de lucht
afweer batterij en zijn neergehaald. Naar schatting
zijn gedurende den dag 200 vijandelijke vliegtuigen
over Finsch grondgebied gevlogen.
Het communiqué meldt ook het bombardement
door de Russen van Abo, Bortevala nabij Helsinki,
Hangö en eilanden van de Finsche Archipel.
Het legerbericht van hét hoofdkwartier van het
militaire district Leningrad vermeldt, dat Woens
dag in alle districten kleine schermutselingen tus
schen patrouilles zijn voorgekomen, terwijl in een
aantal districten, in het bijzonder in de Landeng
te van Karelië, de artillerie aan beide zijden heftig
in actie was. Sovjetvliegtuigen hebben verkennings
vluchten gemaakt.
Het Noorsche telegraafagentschap verneemt
uit Kirkenes, dat een hevige sneeuwstorm bij
een koude van dertig graden onder vriespunt
aan het noordelijk front alle actie onmogelijk
maakte. Het troepentransport van de Russen
is zeer levendig.
In Moskou worden over den strijd in Finland
slechts de weinig zeggende legerberichten van den
Sovjet Russischen generalen staf gepubliceerd,
slechts de kranten te Leningrad en in Karelië ge
ven enkele nadere bijzonderheden, zoo vervolgt hét
N. T. A. De „Polyarnaya Pravda" looft het gedrag
can de Sovjet Russische treïnsoldaten, die de ver
bindingen en de ravitailleering van de strijdende
troepen verzorgen. Hun taak is zeer moeilijk door
de groote afstanden en de felle koude, het gebrek
aan wegen en het optreden van de „Witte Finnen"
achter de Sovjet Russische linies. De levensmid
delen moeten de mannen op hun rug, op kleine Si
berische ponies of rendiersleden vervoeren. Een
karavaan van 21 paarden met levensmiddelen heeft
dertig uur noodig gehad om veertig kilometer, welke
Petsamo van de ravitailleeringsbasis scheidden, af
te leggen. Deze 21 paarden werden geleid door der
tig man.
Spoorweg door buitenlandsche
vrijwilligers vernield?
De „Aftenposten" bericht, dat Finsche vlieg
tuigen den spoorweg LeningradMoermansk heb
ben gebombardeerd. De aanval werd uitgevoerd
door zeven Sovjet Russische vliegtuigen, welke
door de Russische piloten, die gedeserteerd zijn,
naar de Finsche linies werden gebracht. Aan den
aanval werd deelgenomen door buitenlandsche vrij
willigers.
De correspondent van „Svenska Dagbladet" te
Helsinki schrijft:
„De Russen hebben een amphibietank in den
strijd gebracht, waarmede sedert een jaar proeven
worden genomen en welke in het water door een
schroef wordt voortbewogen.
De Finnen stellen hier een nieuw antitankkanon
tegenover, dat door een Finsch artillerie-officier is
uitgevonden en in het buitenland is gebouwd. Dit
kanon heeft een sterk doordringingsvermogen. De
Finnen beschikken evenwel niet over een voldoen
de aantal van deze kanonnen.
Het Finsche blad „Helsingin Sanomat", zegt dat
het Russische leger dat twintig jaar een vraagteeken
is geweest voor Europa, thans voor het eerst in een
werkelijk gevecht is gewikkeld. Het feit dat Fin
land nu reeds twintig dagen weerstand heeft kun
nen bieden aan een aanvaller, die over groote over
macht beschikt en van verschillende zijden aanvalt
heeft groote waardeering voor de Finsche soldaten
gewekt, doch de meening over het Russische leger
in het buitenland is er aanmerkelijk door gedaald.
De president van de republiek heeft naar voorts
wordt vernomen een decreet gepubliceerd
waarbij maatregelen zijn genomen tegen personen,
die gevaarlijk zijn voor de veiligheid van den staat
Deze personen kunnen uif het land worden gezet,
bewaakt of gevangen gehouden worden.
Het Finsche ministerie van oorlog heeft biljetten
laten aanplakken, waarbij heden de lichting 1899
van den landweer eerste groep wordt opgeroepen
Finsche kringen in Londen verklaren, dat Finland
wel oorlogsmateriaal uit Engeland krijgt, maar
helaas niet zooveel als het noodig heeft. De Engel-
sche Blenheim-bombardementstoestellen, die Fin
land gekocht heeft voor den Sovjet Russischen aan
val, zijn gebleken zeer te voldoen tegenover de
beste Russische toestellen, maar numeriek is de
Finsche luchtmacht zeer veel minder.
Finnen willen een leening sluiten.
Van welingelichte zijde wordt uit Washington
vernomen dat Finland poogt een leening van 50
raillioen dollar te sluiten bij de regeering van dc
Vereenigde Staten voor het koopen van oorlogs
materiaal. De leiders van het Congres worden ge
polst, nu de Finsche regeering er niet in is geslaagd
in Wallstreet een leening te sluiten. In Congres
kringen wordt verklaard, dat de leening de goed
keuring van het Congres behoeft
Al kreeg u sinds een week geleden
Van 't echte winterweer uw deel,
De winter is nu ingetreden,
Zegt de kalender officiëel.
Ja, 't is een echte winterkoude
En er is kans, volgens de Bilt,
Dat die nog wel wat aan zal houden,
Of u 't dan niet of gaarne wilt,
Ik heb geen last van wintervoeten
En ook geen afkeer van het ijs,
Maar ik zal dooi met vreugd begroeten,
Ik stel de vorst nu niet op prijs.
Te groot is 't aantal van de menschen,
Voor wie de koude nood beduidt
Als er gelet werd op mijn wenschen,
Was 't om die reden heden uit.
De winter is nu ingetreden,
De kortste dag breekt weder aan,
Het stemt ons dankbaar en tevreden,
Dat nu de dagen lengen gaan.
Men zegt wel: als de dagen lengen
Dan vriest het harder in 't verschiet,
Of wel: dan gaat de winter strengen,
Dat rijmt, maar vast is 't daarom niet.
Wel zeker is, dat alle dagen
Het daglicht weer wat winnen zal,
Wat zorg men ook nog krijgt te dragen,
Dat is een vreugd in elk geval.
De toekomst mag nog duister wezen.
Figuurlijk 't is van groot gewicht,
Dat wij geleidelijk na dezen
Weer letterlijk gaan naar meer licht.
P. GASTJS.
CHOCOLADE KRANSEN
gevuld met de wereldberoemde
WILLEM STUVé NOUGAT.
ZACHTE NOUGAT STAAFJES 35 ct. 'per ons.
Blikken voor verzending gereed
v.a. 1.50, 2.00, 2.50 en hooger.
WILLEM STUVé Hofleverancier
Gr. Houtstraat 7 t.o. Paarlaarst. - Telef. 10992
(Adv. Ingez. Med.)
United Press verneemt uit Stockholm dat
Russische vliegtuigen hedenmiddag om 12.05
uur Finsche tijd een aanval op Helsinki heb
ben gedaan. Er werden 6 bommen uitgewor
pen van 100 a 300 K.G.
Verscheidene gebouwen, waaronder een zieken
huis en een- kintertehuis werden getroffen. Er vie
len echter geen slachtoffers, daar iedereen zich in
de schuilkelders bevond.
Nader wordt gemeld dat in een ziekenhuis in een
ander deel der stad een patiënt gewond werd.
Overigens zijn de meeste ziekenhuizen in de
stad leeg. daar de patiënten naar veiliger oorden,
gebracht zijn.
De vliegtuigen kwamen uit de richting van
Hangö.
Ook op Lapork werden bommen geworpen. Men
eet niet of hier slachtoffers gevallen zijn. daar
alle communicatiemiddelen verbroken zijn.
(United Press).
Beslissing van het
Haarlemsche gemeente
bestuur.
Nu de regeering heeft bepaald, dat de steun van
werkloozen die in de rijkssteunregeling vallen met
5 pet. verhoogd wordt, in verband met de stijging
van het levensonderhoud, heeft het gemeentebe
stuur van Haarlem besloten dezelfde verhooging
te doen gelden voor de gesteunden van Maat
schappelijk Hulpbetoon.
Het ijs om Haarlem hoogst
gevaarlijk.
De IJsvereeniging Haarlem, afd. Ijsbond
meldt ons:
Het ijs om Haarlem en Spaarndam is hoogst
gevaarlijk.
Verantwoording giften Stille
Armen pag. 2, 4de kolom.
Vijf opvarenden om het leven
gekomen.
Woensdagmiddag omstreeks drie uur is het
Zweedsche stoomschip „Adolf Bratt" in de
Nnordergronden bij Terschelling vermoedelijk
op een mijn geloopen en binnen 10 minuten ge
zonken. Vier van de opvarenden zijn verdron
ken. De overige 17 leden der bemanning zijn
door het Letlandsche stoomschip „Auseklis" dat
in de nabijheid was aan boord genomen en
naar Hoek van Holland overgebracht. Tijdens
deze overbrenging is nog één der geredden over
leden.
De ontploffing werd gehoord op het eiland Ter
schelling. Van de duinen af nam men op ongeveer
zes mijl van de kust op hetzelfde moment een wa-'
(terzuil in de onmiddellijke nabijheid van een schip
waar, van welk schip de omtrekken slechts vaag te
zien waren.
De motorstrandreddingboot „Nicolaas Marius"
voer terstond ter assistentie uit» doch. moest onver -
Georges Duhamel:
De beschaving had het zonder Sparta
kunnen stellen. Daarentegen kan men
zich niet voorstellen dat zij zonder
Athene zoo geioorden zou zijn als wij
haar zien. ik bedoel de ware beschaving
en niet die van de tanks en de bommen.
(Uit: Mémorial de la. Guerre
Blanche, verschenen in 1938)
Nieuwe gevechtsvliegtuigen bij de
Engelsche luchtmacht.
LONDEN, 21 Dec. (Havas). De Britsche vlieg
tuigindustrie heeft twee nieuwe typen gevechts
vliegtuigen geconstrueerd, bericht de „Daily Ex
press".
De Boulton Paul „Defiant" en de Blackburn
,Roc".
De eerste is een twee-persoonsjager, geheel van
metaal met een motor van meer dan 1000 P.K. Het
toestel heeft een vleugelspanning van 12 Meter en
een romplengte van 9.15 Meter. In een draaibare
koepel zijn een aantal vuurmonden geplaatst. Snel
heid en bewapening zijn nog een officieel geheim.
De ,»Roc" is een twee-persoons marine-jager,
eveneens bewapend met een aantal vuurmonden
in een draaibaren koepel.
In totaal zijn bij de Britsche luchtmacht reeds
twaalf nieuwe typen vliegtuigen in gebruik, waar
van de gegevens nog geheim worden gehouden.
De Fransche legerberichten.
Woensdagavond:
„Geen enkele gebeurtenis van belang in den
loop van den dag".
Donderdagmorgen:
Activiteit van patrouilles hier en daar aan de
Saar."
Zweedsch vrirwilligerscorps voor
Finland.
Generaal Linder krijgt de leiding.
STOCKHOLM. 20 Dec. (Havas). Het Zweedsche
detachement vrijwilligers, dat wordt gevormd, zal
vele duizenden manschappen tellen en onder lei
ding staan van generaal Ernest Linder. die zich in
den Finschen vrijheidsoorlog heeft onderscheiden.
Hij was kolonel in het Finsch-Zweedsche leger en
verwierf de Finsche generaalsstrepen.
Zij, die rich met ingang van 1 Januari
per kwartaal abonneeren, ontvangen
de In December nog te verschijnen
nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
richterzake terugkeerèn, aangezien noch van een
schip noch schipbreukelingen ook maar iets meer
te bespeuren was.
De schipbreukelingen waren echter, naar hier
boven reeds is gemeld, aan boord genomen van de
„Auseklis", die op weg was naar Hoek van Holland
Van de zestien overlevenden van de Adolf Bratt'
waren er nog vier gewond, welke naar een Zieken
huis te Rotterdam zijn overgebracht.
De Adolf Bratt" was in 1918 te Gotenburg op de
werf Lindholmen gebouwd en mat bruto 1818 ton.
Het schip was eigendom van de reederij A. Bratt en
Co. te Gotenburg en was van Rotterdam naar de
thuishaven onderweg.
De „Octoberrevolutie" niet
gezonken.
Wel werd het oorlogsschip geraakt.
HELSINKI, 21 December. Officieel wordt be
vestigd dat het Russische slagschip „Octoberrevo
lutie" door een granaat van de kustbatterij van
Koivisto getroffen is. Het schip, dat beschadigd
werd, is niet gezonken.
{United Press)»
HAARLEM EN OMGEVING
pag.
De Haarlemsche raad legt zich bij de door de
rcgcering gcëischtc bezuinigingen neer. 7
De armlastigen te Haarlem krijgen ook duurte
toeslag. 7
BINNENLAND
Nabij Terschelling is een Zweedsche schip op
een mijn geloopen en gezonken; vijf leden der
bemanning zijn om het leven gekomen. 1
De Tweede Kamer verwerpt de motie-Wende-
laar inzake verlaging der Ieerlingenschaal. 3
De Tweede Kamer neemt de Kinderbijslagwet
aan 3
Bij een brand te Assen is een oude dame om het
leven gekomen 3
BUITENLAND
De mcening van Lord Chatfield over den oor
log ter zee. 5
De officieren van dc „Graf Spee" worden te
Buenos Aires geinterneerd. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Het groote debat. j
Van onzen correspondent te Stockholm: Zweden
blijft zijn neutraliteitspolitiek trouw. 3
K. de Jong: Kerstuitvoering. g
J. B. Schuil over „Op 't kantje af', g
G. J. Kalt: R. K. Zangvercenlging „St. Caecilia" S
Mr. E. Ellas: Van zeven heuvels. g
Voor dc Vrouw jj
De Burgerlijke Stand van Haarlem Is opge
nomen op a