Haarlem's Dagblad
Weer periodieke verloven
Finsche luchtmacht
doet tegenaanvallen.
K. N. I.L. M.-toestel verongelukt.
Na den start van Bali.
Wasperikelen.
Twee broeders slachtoffer
van kolendamp
Het Belangrijkste
Kroonstad en Baltischport
gebombardeerd.
»7e Jaargang No. 17359
Uitgave lourens Cosier, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem Drukkerij N V Bureaux: Groots
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 22 Januari 194Ö
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand 1.1<V
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regel»
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 pet
regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meet
0.15. Groentjes zie rubriek.
Acht inzittenden om
het leven gekomen.
BATAVIA, 22 Januari (Aneta/A. N. P.). Het vliegtuig van de K. N. I .L. M., de
PK—AFO dat gisteren van Batavia op weg naar Australië is vertrokken, is na
den start van Bali, in zee gestort en verongelukt.
Acht inzittenden zijn omgekomen, namelijk de eerste piloot J. J. Schott, de tweede piloot
D. H. Janzee, de marconist A. von Ende, alsmede vijf passagiers, te weten de heeren
Harper, Johnston, Kanji Learayd en de echtgenoote van den K. N. I. L. M.-vertegen
woordiger te Sydney, mevrouw Mijnlieff.
De mecanicien Van 't Riet heeft een dubbele beenbreuk gekregen.
t Toestel, dat verongelukt is heette P.K.-A.F.O.
Te Batavia kreeg men het eerst bericht van de
ramp door een telefonische mededeeling uit Bali
aan den vertegenwoordiger van de K. N. I. L. M.
Deze waarschuwde ten spoedigste de autoriteiten,
den technischen dienst, enz.
De voorloopige bijzonderheden giaven geen aan
duiding van de oorzaak van de ramp, welke mis
schien ook niet kan worden nagegaan.
De weersomstandigheden waren niet ongunstig,
zoodat ook daaraan het ongeluk niet kan worden
toegeschreven.
Omtrent de ramp is tot nu toe alleen bekend,
dat by het neerkomen van het vliegtuig het
voorste deel van het toestel afsloeg, zoodat de
romp openkwam en de post gedeeltelijk uit 't
toestel viel en kort daarop aanspoelde.
De heer van 't Riet kan nog niet worden ge
hoord. Hij dankt zijn behoud aan het feit, dat hij
uit het toestel werd geslingerd en op een zand
plaat terecht kwam.
Tot dusver zijn de stoffelijke overschotten ge
borgen van den gezagvoerder en twee der passa
giers, zoodat nog vijf personen worden vermist.
Het grootste gedeelte van het wrak van het vlieg
tuig is op het strand nabij Djimbaran getrokken.
Daarin zijn geen lijken aangetroffen.
Omtrent de om het leven gekomen passagiers
vernemen wij, dat de heer Harper afkomstig was
uit Singapore, de heeren Johnston en Kanji uit
Calcutta en de heer Learayd uit Londen.
In commodore Schott verliest de K. N. I. L. M.
een uiterst bekwamen gezagvoerder en een uit
stekend vlieger.
K. N. I. L. M.-kringen en vele anderen, die
hem kenden, zullen zijn heengaan diep betreuren.
In zijn langjarige vliegloopbaan had hij al
meermalen blijk gegeven onder alle omstandighe
den de uiterste kalmte en de uiterste zorgvuldig
heid in acht te nemen. Thans heeft ook hem 't
noodlot getroffen.
De mecanicier van 't Riet stond bekend als een
bijzonder nauwkeurig man.
Dit ongeluk is voor de K. N. I. L. M. een bij
zonder zware slag, daar het 't eerste fatale onge
val is, dat aan een toestel van de K. N. I. L. M. is
overkomen.
Ander toestel naar Bali.
Om kwart voor twaalf vertrok heden van Tjili-
litan een Lockheed-toestel, dat de dienst van de
verongelukte PK—AFO zal overnemen. Gezag
voerder van dit toestel is de heer Reyers. Met het
toestel vliegen mede de leden van den techni
schen dienst van de K. N. I. L. M., die voor de
berging van het toestel zorg zullen dragen en de
commissie van onderzoek, bestaande uit de hee
ren van Midden, van Rijn van Galen Last.
Het Lockheed-toestel zal ook de post van de
PKAFO, indien deze wordt vrijgegeven, over
nemen.
De marine te Soerabaja heeft zich onmiddellijk
bereid verklaard hulp te verleenen, indien deze
door middel van een watervliegtuig voor de ber
ging noodig mocht blijken.
De K. N. I. L. M. ontving reeds zeer vele telegra
fische betuigingen van deelneming.
De PKAFO was een Lockheed 14, die nog
slechts ongeveer een half jaar bij de K. N. I. L. M.
in gebruik was.
De Lockheed 14 heeft twee Wright Cyclone mo
toren, elk van 800 P.K. De spanwijdte bedraagt
19.95 M., de lengte 13.04 M. en de hoogte 3.49 M.
De vleugeloppervlakte beloopt 51.02 M2.
Het leeg-gewicht van het vliegtuig bedraagt
5000 k.g. Er kan 2937 k.g. lading worden inge
nomen.
De passagiersaccomodatie was berekend op 12
personen, terwijl de machine een bemanning van
4 personen voerde.
De kruissnelheid bedroeg 365 K.M.
De PKAFO behoorde tot dezelfde klasse,
waarmede eenigen tijd geleden de piloot Van der
Sijde bij Schiphol is verongelukt. Deze gebeurte
nis werd in den Raad voor de Luchtvaart behan
deld, waarbij beweerd werd, dat het toestel te ge
voelig was. Het is gebouwd voor de speciale „Coast
to coasf'-route in Amerika, waarbij vereischt is,
dat de machine zeer snel stijgt zonder haar snel
heid te verliezen. Men gaf te kennen, dat de lan
dingssnelheid daardoor te groot werd.
De fabriek heeft toen aangeboden, dit euvel
gratis te corrigeeren, waartoe z.g. „slots" in de
vleugels werden aangebracht. Daarna was het
mogelijk, ook met kleinere landingssnelheid te
landen. Toch heerschte onder vlieg-experts de
meening, dat de Lockheed 14 een mooi vlieg
tuig, maar geen verkeersvliegtuig was.
Duitscli vliegtuig boven
Nederlandseh grondgebied.
X
Protest te Berlijn ingediend.
's GRAVENHAGE 22 Januari. De regee-
ringspersdienst meldt:
Zaterdagmorgen te ongeveer kwart voor elf is
op groote hoogte bij Nijmegen een vliegtuig van
Duitsehe nationaliteit onze grens gepasseerd.
Dit vliegtuig werd vervolgens boven Gelder
land, Utrecht en Zuid-Holland waargenomen.
Te ongeveer kwart over 11 bevond het zich bo
ven Den Haag. Eenige patrouilles jachtvlieg
tuigen zijn opgestegen.
Bij de Duitsehe regeering is tegen deze
schending van ons rechtsgebied geprotesteerd
Het woord is aan
Sainte-Beuve:
Een goed mensch is er meer toe ge
neigd, de banden te zien die menschen
verbinden dan de tegenstellingen die hen
scheiden.
(De zaak van een fabrikant van
wassen poppen, die in eerste in
stantie schuldig ivas bevonden,
op aanklacht, beelden van een
concurrent te hebben nagemaakt,
wordt thans in hooger beroep be
handeld.)
De rechter krijgt, het mag gezegd,
Toch in zijn ambtelijke leven,
Soms vreemde dingen voorgelegd,
Waar hij zün oordeel in moet geven.
Een waardig voorbeeld dezer groep
Is wel een zaak van wassen beelden,
Die thans gevoerd wordt in beroep
En eender voor de rechtbank speelde.
Je mag natuurlijk wel een. mensch
In vele dingen imiteeren,
Maar ook die vrijheid heeft een grens,
Naar deze rechtspraak ons kan leeren.
De mensch wordt zwaar beschermd in was
Wie wassen poppen na wil maken,
Krijgt de auteurswet aan zijn jas,
Want zaken zijn ook hierin zaken.
Het blijkt dus dat het hierom gaat;
Geoorloofd is de imitatie,
Maar 't zelfde in den tweeden graad
Is een verboden occupatie.
Een mensch dus imiteeren, goed,
Dat wordt zelfs vaak als kunst geprezen,
Maar één stap verder wordt beboet,
Al zou 't een wassen neus maar wezen.
Dit is geen onderwerp voor spot,
Maar 'k mag er nog attent op maken,
Hoe wassen poppen zelfs per slot
Nog aan het dansen kunnen raken.
P. GASUS.
Toestand van
twee jongens ernstig
Centrale verwarming in opvoedingsgesticht
haperde
Li den nacht van Zaterdag op Zondag heeft
zich in huize„Sint Joseph" te Roermond, een
opvoedingsgesticht voor jongens, een ernstig
geval van kolendampvergiftiging voorgedaan
waardoor twee personen om het leven zijn ge
komen. De toestand van twee jongens is ern
stig.
De 57-jarige broeder Honorius verscheen Zon
dagochtend niet de Heilige Mis. Men ging
naar zijn kamer, doch kreeg na kloppen geen
gehoor. Toen men de deur opende, vond men den
broeder dood op bed. Eenigen tijd later vond
men ook den huisknecht, den 57-jarigen Fr.
Arnoldussen uit Oss. die in de kamer naast die
van den broeder sliep, dood op zijn bed.
Geneeskundige hulp werd ingeroepen en uit
het rapport van den dokter bleek, dat men met
kolendampvergiftiging te doen had.
Op een verdieping hooger zijn de slaapzalen
van de jongens gelegen. Ook daar was de kolen
damp doorgedrongen. Bij twee jongens deden
zich ernstige ziekteverschijnselen voor. Ze zijn
naar het Sint Laurentius Ziekenhuis overge
bracht. Hun toestand is ernstig.
De oorzaak van de vergiftiging moet gezocht
worden in een hapering van de centrale verwar
mingsinstallatie. Deze installatie was korten tijd
geleden omgebouwd van olie- tot kolenstookin-
richting en eenige dagen geleden in gebruik
genomen
Geen marktdag te Haarlem.
Vanwege de sneeuw en de koude.
De sneeuw en de koude waren oorzaak dat er he
den te Haarlem geen marktdag werd gehouden. Op
de Botermarkt stonden slechts enkele kraampjes
opgesteld, terwijl op de Ged. Oude Gracht in het
geheel geen kramen waren gezet. Blijkbaar had
men geen kooplieden verwacht omdat er toch ook
weinig koopers zouden komen. Er stonden nu al
leen enkele verkoopers van speciale winterartike-
len.
De Regeeringspersdienst meldt:
De Regeering acht den toestand thans zoo, dat aangenomen, dat
daarin geen onverwachte verandering ten ongunste ontstaat
MET INGANG VAN WOENSDAG 24 JANUARI
(vertrek Dinsdag 23 Januari na den dienst) opnieuw periodieke
verloven kunnen worden verleend.
Deze datum kan niet vroeger worden gesteld om verkeerstech
nische redenen.
„Sarie Marais" overleden.
Mevr. J. P. ToericnMaré.
BLOEMFONTEIN, 22 Jan. (A.N.P.)
Mevrouw J. P. Toerien, die zooals beweerd
wordt, de oorspronkelijke „Sarie Marais" is,
is te Bloemfontein na een ziekbed van drie
maanden overleden.
Het te Johannesburg verschijnende dagblad
„Vaderland"' publiceert hierover de volgende
bijzonderheden:
Mevrouw Toerien is in 1866 te Heidelberg
Zuid-Afrika) geboren waar haar vader, J. F.
Maré een vooraanstaande Boer en ook lid van
den Volksraad was. In 1885 is zij met den heer
J. P. Toerien gehuwd. Het echtpaar vestigde
zich in Potchefstroom. Kort voor den driejari
gen oorlog, toen de heer Toerien in de kolonie
was, heeft hij „Sarie Maré" op haar gedicht.
Toen het versje gedrukt was, is de spelling per
ongeluk veranderd. De heer Toerien is in 1920
op Middelburg (Transvaal) aan malariakoorts
overleden, waarna mevrouw Toerien naar
Bloemfontein gekomen is. Het echtpaar heeft
zestien kinderen gekregen, waarvan er acht nog
in leven zijn.
De heer Toerien heeft ook nog andere ge
dichtjes gemaakt. Hij was o.a. redacteur van
,.Die Republikein".
Wit-Russisch leger naar Finland?
Voorstel van oud Russisch oorlogsvlieger.
NEW YORK 22 Januari (Havas). De beroem
de vlieger uit den vorigen oorlog, Boris Sergevies-
ky. heeft de vorming van een Wit-Russisch leger
voorgesteld om de Sovjets in Finland te bestrijden
Sergeviesky deed het voorstel tijdens een anti
communistische betooging en wekte de in de Ver-
eenigde Staten wonende Wit-Russen, wier aantal
geraamd wordt op 60.000, op de sinds 22 jaren ver
beide gelegenheid aan te grijpen om het bolsjewis
me te bestrijden.
WEEKBERICHT
Coöp. „Vooruitgang" U.A., Haarlem.
OUDE EDAMMER 40 plus N.-H. Mei 1939
EXTRA KOOPJE per pond 30 ets.
JAVARIJST, pracht kwal., per pond 13 ets.
ANDIJVIE, per blik 23 ets.
DOPERWTEN, per blik 25 ets.
SNIJBOONEN P., per blik 23 ets.
SPERCIEBOONEN, per blik 26 ets.
SPINAZIE, per blik 20 ets.
WORTELEN, per blik 20 ets.
TOMATENSOEP, per blik 21 ets.
GEHAKT per 1/1 blik 58 ets.
LUCIFERS, 'per pak 5 Vi ets.
ZALM, per blik 18 ets.
Gedroogde Peulvruchten alleen 1ste kwaliteit
MET DIVIDENDBONS.
(Adv, InQez. Med.)
Bommen op Duitsehe patrouille
vaartuigen.
Ontmoeting op de Noordzee.
Het Engclsche ministerie van luchtvaart deelt
mede dat Brtische vliegtuigen Zaterdag op de
Noordzee vier vijandelijke patrouillevaartuigen
hebben waargenomen, die met hun luchtafweerge
schut een hevig vuur openden. De vliegtuigen lie
ten hierop bommen vallen, waarvan enkele op een
paar meter afstand van de vaartuigen neerkwamen.
De vliegtuigen werden niet beschadigd en van de
inzittenden werd niemand gedeerd.
HEDEN: 12 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING
pag.
Sneeuwpret in Haarlem cn omgeving. 3
De vorst bemociiykt de aanvoer van aardappelen 6
De Heemslcedschc begrooting voor 1940. 1
BINNENLAND
Een K. N. I. L. M. toestel is na den start bij Bali
verongelukt; acht inzittenden zün om het le
ven gekomen. 1
A.s. Woensdag worden weer periodieke verloven
verleend. 1
Te Roermond zün in een jongenshuis twee broe
ders door kolendamp vergiftigd; de toestand
van twee jongens is ernstig.
Ameland is onbereikbaar. S
Het Zweedsche schip „Flandria" is op de Noord
zee vergaan; slechts vier opvarenden zijn
gered. 3
De inlijving van dienstplichtigen lichting 1940. 3
BUITENLAND
De Finnen hebben luchtaanvallen op Kroonstad
Baltischport gedaan. 1
Churchill richtte zich in een radiorede tot de
neutralen. 5
Een Britsche torpedojager vergaan; vermoedciyk
81 opvarenden verongelukt. 5
Een ernstige brand woedde op een Italiaansch
passagiersschip. 5
In het afgcloopcn weekeinde zün weer ver
scheidene Engelsche cn neutrale koopvaardij
schepen verongelukt. 5
De Russen hebben vele plaatsen in Finland ge
bombardeerd. 6
SPORT.
Internationale schaatswedstryden te Oslo. 9
ARTIKELEN, enz.
Van onzen Londenschen correspondent: Dc sport
in oorlogstyd. 9
J. B. Schuil: Door Inspanning Uitspanning. 11
Van onzen correspondent: De Zweedsche hulp
aan Finland. 11
B. K.: „Postaal Genoegen". 4
K. dc Jong: H. O. V. 4
K. de Jong: Fritz Hirsch Operette. 4
De Burgcrlykc Stand van Haarlem is opge
nomen op 7
LAATSTE BERICHTEN 7
Russische luchtaan
vallen richten groote
verwoestingen aan.
Uit de mededeelingen van vijandelijke vlie
gers. die Zaterdag in Finsche handen zijn ge
vallen, blijkt dat in Estland gelegen luchtbasea
op zijn minst gebruikt worden voor luchtaan
vallen op Zuid-West Finland
Reuter meldt uit Helsinki: Zondagavond
laat is medegedeeld, dat de Finsche lucht
macht Kroonstad, waar zich Russische
verdedigingswerken bevinden, heeft gebom
bardeerd.
Voorts is officieel medegedeeld, dat de
Finnen eveneens Baltischport gebombar
deerd hebben. Zooals men weet bevindt zich
hier, ten zuiden van Tallinn, een Sovjet-
Russische luchtbasis.
In het laatste Finsche legerbericht wordt hier
over gezegd:
„Onze luchtmacht heeft verkenningsvluchten
gemaakt en vijandelijke vliegtuigen verdreven,
alsook met goed gevolg bepaalde vijandelijke
luchtbases gebombarderd. Volgens bevestigde
rapporten hebben wij een observatieballon en
elf vijandelijke bommenwerpers neergeschoten.
Van drie bommenwerpers, welks lot Zaterdag
twijfelachtig was, zijn er twee gevonden, die
neergeschoten waren.
Hedenmorgen meldde Reuter uit Kopenhagen:
Volgens de laatste berichten uit Helsinki hebben
gisteren 20 Finsche vliegtuigen een aanval op
Kroonstad gedaan. De aanval had belangrijke
resultaten, zegt men. Andere Finsche vliegers
hebben Baltischport (Baltiski), waar een Rus
sische luchtbasis gevestigd is. en een tweede
basis ten Zuiden van Tallinn gebombardeerd.
Alle Finsche toestellen zijn onbeschadigd naar
hun bases teruggekeerd
(Vervolg op pag. 6).
Strenge tot matige vorst.
bluft voorloopig nog het parool. Uit dc
halfbewolkte lucht dwarrelt af cn toe nog
wat sneeuw en de Noordooster blijft bla
zen.